|
2000
|
|
|
Irakurlegoa zaharkituz doa hamabost urtehauetan gutxienez18 Alabaina, egunkariaren erredakzioak ez du ez artikuluenaurkezpena, ez eta bere edukia aldatu. Sud Ouesten zuzendaritzak bere jarduerakdibertsifikatzeko hautua egin du, elkarte
|
berriak
sortuz nahiz jadanik existitzen direnhedabideen elkarteetako parteak erosi edota berrerosiz. Kudeaketa honek metatze prozesu ugari ekarri ditu.
|
|
|
France 3k, beste hedabideen antzera, bertako estazio berri horiei esker, bere interes ekonomikoak zerbitzatzen ditu lehendabizi. Bertako eta mugaz gaindiko gune horiek eskuratzea, lotura berrien ezarketa etasare
|
berrien
sortzearen bidez ez baitio ekimen filantropikoari erantzuten.
|
|
|
edo Radio BonneNouvelle irrati erlijiosoa. Ildo honetan, 1992an beste irrati konfesional (katoliko)
|
berribat
sortu zen: Lapurdi Irratia.
|
|
|
Sistemaren egiturari dagokiolarik, legeak atal edo sektore publiko oso batenzehaztapena egin du, sistema horren funtsezko ardatz gisa7 Azken eraldaketarenondoren, sektore hau France Television telebista korporazioak, gaur egun bere baitanFrance2, France3 eta La Cinquieme sozietateak hartzen dituena?, Reseau Outre mer, irrati telebistakoek, Radio France eta Radio France Internationale irratiek eta InstitutNationale de l. Audiovisuel (INA) eta ARTE France aparteko sozietate publikoekosatuko dute8 France Television eta Radio France korporazioak dira sistema publikohonen funtsa9 eta legeak Estatu mailako lurrazaleko zenbait kate hornitu eta gestionatzeko betebeharra ezarri die, betiere zerbitzu publikoaren betekizunen pean10.Legearen azken eraldaketarekin, betekizun horien artean, halaber, programa eskaintzaosatu edo aberastuko luketen zerbitzu eta programa berriak eta horiek ekoitzi etaemateko teknika berriak garatzeko agindua ere ezarri zaie. Alegia, teknologia digitalaerabiliz lurrazalez, kablez zein satelitez emitituko diren kanalak eta zerbitzu elektroniko berriak garatzeko betekizuna ere badu sistema publikoak, ez hortaz, bakarrik, lurrazaleko zerbitzu analogikoak?, eta horretarako filial
|
berriak
sortzeko baimenaeman zaio France Televisioni11 Horretarako, sistema publikoak betiere lehentasunaizango duela zehaztu da, hala behar izanez gero, frekuentzien edo baliabide irrati elektrikoaren esleipenean, modu analogiko zein digitalean. Are gehiago, programaziohorien banaketa zerbitzuaren horniketarako, seinalearen banaketarako, alegia, berariazsortutako elkarte publiko bat osatuko dela xedatu da12.
|
|
|
Herrienburujabetasunari ez dio lekurik uzten, eta ezin da etorkizun demokratikoagoa iragarri. Aditu kritikoak ezinbestekoak dira analisi mota
|
berriak
sortzeko, teknofanatikoen diskurtsoa gezurtatzeko eta irtenbide teoriko praktikoak asmatzeko.
|
|
|
Batez ere arrazoi historiko eta soziologikoengatik, eskualdeka egoera ezberdinak daudela onartzen dugu. Adibidez, gerra zibilean erailzituzten hainbeste nafarren heriotzaren ondorioz, gaur egun indar korrelazioa aldatu egin da Nafarroan; Bizkaiko Ezkerraldean, emigrazioaren ondorioz, indar korrelazio
|
berria
sortu da; Ipar Euskal Herrian Paristik bizitzera etorri diren pertsoneneragina ere hor dago... Baina euskal herritar sentitzen garenon eskubide politikoakaitortzeko eskubidea ukaezina da.
|
|
|
teamendu bat egiteko gaibaldin bagara, hau da, euskal gizarteari guk nahi duguna bakoitzaren ongizatea bermatzea dela demostratzeko gai baldin bagara, eta hainbeste eskatu deneskubidea aplikatuta, egoera demokratikoagoa lortzeaz gain, ongizate baldintza hobeak lortzen dituela ikusten baldin badu, euskal gizarteak ez dio ezgaur ez etorkizunean eskubide horri uko egingo. Erakunde
|
berriak
sortzeak lagunduko ote lukeen. Bai, zalantzarik ez.
|
|
|
Mundu
|
berria
sortzen ahalegindu da gure adiskidea eta horrek etena ekarri du.Etena, ez iraganarekin berarekin, iraganeko kontsentsu suntsitzailearekin baizik.Txillardegik behin eta berriro salatu du orain arteko kontsentsu integratzaile horrenarriskua eta behin eta berriro azaldu ditu disentsuko jarrerak, gure kontzientzien barnean ezarri nahi zen kontsentsu hori bere artikulu latzekin arrakalatuz eta sasi ir... Hitz batez, etena ekarri du, eta aurreko egoerarekiko etena aldarrikatu du, eten horretan parte hartzera deituz.
|
|
|
sinbolizazio beharraren pean moldaketak egin daitezkeelaerakusten dutelako. Are interesgarriagoak dira, prozedura berdinak beste edozeineraldaketetan erabiltzen ahal direla azaltzen baldin badute adibidez, elementu arrotzakmailegatu eta bertsio
|
berriak
sortzen direnean.
|
|
|
Proposamen zurrunak egiteari muzin egiten diogu, zeren uste baitugu formatuek gure zerbitzuan egon behar dutela, gure mezuaren alde, helburu eta entzuleriaren soslaiaren alde edozer egin nahi izanda ere. Izaera erabilgarria daukatela-eta, nahastu egin ahal dira eta ekoizkin
|
berriak
sortu, guk horren behar edo premia izanez gero.
|
|
|
Aldaturik eta teknologia berriei egokituz, baina gurekin eta gugandik hurbil, laguntasun uneak eduki eta informazio arina jaso nahi dugunerako. Multimedia sistemen heltzea, informatikaren aurrerakuntzak eta entzuleen eta merkatuen ohitura berriei egindako egokitzapenak atal
|
berria
sortzen ari dira irratibidearen historian. Atzean eta iraganean geratzen da tezefa, izen hori eman zitzaion Ipar Euskal Herrian luzaro irratiari?
|
|
|
Gizaki eta animalien imitazioak dira (enda batzuek erabiliak beste batzuen planta egiteko asmoz, ehizarako asmakariak bezala); esaterako, eperrarena imitatuz ehiztariak egiten duen hotsa. Sail honetan, generadore eta sintetizagailu
|
berriek
sortutako hotsak (musika konkretua) ere sartu ahal ditugu. Hots hauek guztiak hiru sailetan bana ditzakegu:
|
|
|
d) Simulazio bidez sortutako hots mugatuak; mikrofonoetatik jasotako hots errealen antza dute eta egiazkoak bailiran igor daitezke. Fonotekak eta audio erregistroak gorabehera, beti izaten da beharrezkoa noizbait hots
|
berriak
sortzea, bai egoerak hala eskatzen duelako, bai denbora eta erritmo zehatzetara egokitzeagatik. Horretarako, espezialista edo adituak behar dira.
|
|
|
Sarean egoteaz batera, aplikazio
|
berriak
sortu dira irratigintzan. Irratiguneak izaera multimediatikoaz jabetzen dira; irudiak, datutegiak, animazioak, bideoa, testu dinamikoa?
|
|
|
Hirugarren garaia 1960ko hamarkadaren hasieratik 1977ko informazio liberalizaziora iritsi artekoa da. Periodo honetan irratigintzan ideia
|
berriak
sortu ziren: gero eta pertsonalizatuagoa zen hedabidea dugu irratia, eta informazioaren esparruan kaleko jendearen problematikara hurbiltzeko saioak egin ziren.
|
|
|
DAB (Digital Audio Broadcasting). Orain XXI. mendearen atalasea pasatuta, irrati informatiboak erronka berriak dauzka, eta garrantzitsuenak, ezbairik gabe, horrenbeste lehiakide dituen eremu informatiboan bere tokia finkatzea eta teknologia
|
berriek
sortzen dituzten ohitura berriei egokitzea dira.
|
|
|
Jokoan zeuden helburuak bi ziren: alde batetik, erregimen politiko
|
berria
sortzea eta, bestetik, gizarte berria itxuratzea. Frantziaren kasuan bezala, hemen ere askatasun eta berdintasun printzipioen inguruan, eskola izan zen herritarren batasuna bideratu zuen tresna,, vasallaje?
|
|
|
Gogoratu lehenago aipatu dugun Mairet en iritzia; hots, askatasunaren ideologia berdintasunaren ideologia besterik ez litzateke, eta herritar guztien legearekiko atxikimendua zen, erregimen politiko
|
berria
sortzeko, bete behar zen gutxieneko baldintza.
|
|
|
jadanik Cadiz-ko Konstituzioan aurrikusia zena izan zen egitura berri honen aitzindari. Egitura
|
berriak
sortzeko Estatu espainiarrak XIX. mendean aurrera eramandako prozesua zein neurritaraino izan zen garrantzitsua ikusteko, hona hemen Medina-k dioena: –El núcleo del Ministerio de Educación en España lo constituyó la Dirección General de Estudios, prevista en... la Constitución de... 1812, siendo su disposición orgánica y funcional más importante el Reglamento general de Instrucción Pública de... 1821?.
|
|
2001
|
|
|
Azken urteotan hizkuntzen irakaskuntzan aldaketa ugari eman dira; besteak beste, edukiak sekuentziatzeko moduak berraztertu dira. Hortik ikasgelako lanaprogramatzeko eredu
|
berriak
sortu dira, betiere behinenik honako irizpideakaintzat hartuta (Ikus Helduen Euskalduntzearen Oinarrizko Kurrikulua, 21 orria):
|
|
|
Suposatzen nuen, baita ere, etxegehienetan telebista bat baino gehiago edukiko zutela, eta ikasleek nahiko ondo jakingo zutela zein motatako saioak zituzten gustuko eta zein ez, hau da, gai izangozirela telebistaren nolabaiteko erabilera selektiboa edo kritikoa egiteko. Horretazaparte, asko interesatzen zitzaidan bideorik zeukaten jakitea, edukiz gero ariketenprestaketan inplikatu nituelako eta aukera didaktiko
|
berriak
sor zitezkeelako.
|
|
|
Honaino planteamendu teoriko
|
berritik
sortutako ikas/ irakasteko moduarenerrepresentazio sinplifikatua. Edozein planteamendutan bezalaxe, gurean ere, ustejakin eta zehatz batzuekin jokatzen dugu.
|
|
|
Egitarau
|
berria
sortzen
|
|
|
Gizartea germanizaturik zegoen, Pirenne ren iritziz26 (abestigermaniar zaharrak biltzen zituzten apaizak ere). G. Duby k esan duenez, hegoaldeko Europako kultura ahuldu zutenak islamiar zibilizazioaren sarrera (Pirenne rekin ados) eta izurriak izan ziren, gune zituzten eskualde eta hiriei eraso eginik.Aristokrazia
|
berria
sortu zen aristokrazia senatorial zaharraren ondorengoen etaaristokrazia germaniar berriaren nahasketatik,, era germaniarrak, hedatzen lagunduz (pentsaeran, konportamoldeetan eta imajinak tratatzerakoan).
|
|
|
Bestalde, aristokrazia germaniar eta erromatarra deseginez zihoan, aristokrazia
|
berria
sortuz. Hala ere, aurrekoarekiko odol loturak nabariak ziren16.
|
|
|
Gainbeheraren garaia izan zen, ordea: urbanizazio handiak desagertu egin ziren, villae ak abandonatuta geratu, etainguruan populamendu
|
berriak
sortu ziren.
|
|
|
Azkenik, 1980 urte inguruan instituzio publikoek bideratutako alfabetakuntza motarekin irekitako aroan, faktore baldintzatzaile gisa, Euskal KomunitateAutonomoan nahiz Nafarroakoan erakundetutako esparru juridiko
|
berria
sortu zen (Iztueta, 1992, 81 or.).
|
|
|
Geroago, Lalique k diseinaturiko ontzian Marrakech (1956) atera zuen eta baita Magie ere. Denbora tarte bat perfume
|
berririk
sortu gabe igaro ondoren, Ô de Lancôme (1969) eta Magie Noire (1978) plazaratu zituen. Baina zalantza gabe, hamar onenen artean kokaturik dagoen Trésor (1990) deiturikoak eman dio berrriro bere ospe guztia etxe honi.
|
|
2002
|
|
|
Ikerkuntza aplikatua ere originala da eta ezaguera berriak lortzeari ekiten dio.Hala ere, ikerkuntza mota honek helburu praktikoa du. Aurreko fasearen aurrerapenaren ondorioz, produktu edo produkzio prozesu
|
berria
sortzen da.
|
|
|
Garapenerako eskualde agentziak proiektu berrietan hartzen du parte, arrisku kapitalmodura. Era berean, enpresa
|
berriak
sortu edo daudenak erosi nahi dituzten inbertitzaileen eskariak jasotzen ditu. –Nafarroako Plan Teknologikoa?
|
|
|
Nafarroaren azken teknologia plana tarterakoa da. Plan hori garatzeko eta aplikatzeko, sozietate publiko
|
berria
sortu da: Agencia Navarra de Innovacion y Tecnologia S.A. Planaren bitartez I+Gra bideratutako gastuak bikoiztuegin nahi dira BPGren portzentajea %0, 9tik %1, 6ra pasatuz.
|
|
|
Atzeraldi horretan, hala ere, banaketa kooperatibak denetan dinamikoenakizan ziren, 1987 urtealdian banaketa taldeak 1.800 lanpostu sortu baitzituen.Talde hau, Eroski lider zuela, Euskal Herriko lurraldetik kanpo ere hedatu zen, aliantza estrategikoen bitartez Espainiako estatuan barneratuz. Finantza taldeakere, Lan Kide Aurrezki Kutxaren eta Lagun Aroren lidergopean, arrakastaz garatuzituen bere finantza jarduerak, hainbat lanpostu
|
berri
sortuz, nahiz eta ekonomiabere osotasunean arazotan izan.
|
|
|
Heziketa: azken hamarkadetan gauzatu den iraultza mikroelektronikoakteknologia
|
berriak
sortu ditu, eta horiek jarduera ekonomikoetan baliatzeko, ezinbestekoa da enpresako hainbat alde birregokitzea,, kapital ukiezina, birbaliotu eta areagotzeko: lanaren antolaketa, motibazioa, komunikazioa, langileen kualifikazio edo gaitasuna eta, oro har, langileen ekimenarekin, sormenarekin eta berrikuntzak egiteko ahalmenarekin loturiko aldagai, ukiezinak?.
|
|
|
Nafarroako kasuan, 1997an Hitzarmen ekonomikoan aldaketak sartu zituzten, nafarrek eskumen berriak bereganatu baitzituzten (Nekazaritza Ganbarak, Lanbide Heziketa okupazionala, etab.) eta tributu itundu berri batzukonartu ziren; beraz, finantza fluxu
|
berriak
sortu ziren. Hori dela eta, 1998anNafarroak 317,36 milioi euro ordaindu behar izan zizkion AdministrazioZentralari ekarpen likido modura.
|
|
|
1978ko Espainiako konstituzioan figura horiek onartuak izan ziren, eta berelehenengo xedapen gehigarrian lurralde foralen eskubide historikoak onartutzatagertzen dira. Xedapen hori nahiko anbiguoa bada ere, horretan oinarritu ziren legegileak Araban eta Nafarroan indarrean zeuden Kontzertua eta Hitzarmen ekonomikoa mantentzeko, eta Bizkaiaren eta Gipuzkoaren kasuan berriro martxan jartzeko, Autonomia Estatutuan jasoz eta lege
|
berriak
sortuz.
|
|
|
3 Irakasle erdaldunen erreziklatzea eta euskaldunen prestaketa antolatzea, beren lana euskaraz burutzeko gai izan daitezen. 4 Irakasle euskaldun
|
berriak
sortzeko beka sistema eratzea. 5 AZPkoen euskalduntzea bideratzea.
|
|
|
Horiez gain, Zientzia eta Teknologiaren inguruko kalitateko informazio eguneratua euskaraz eskaintzeko Intemet eko atari
|
berria
sortu da: <www.zientzia.net>.Hain zuzen ere, Zientziaren dibulgaziora bideratuta dauden beste ekimen batzukosatzera dator:
|
|
|
Informazio eta Komunikazioaren Teknologia Berriak eta euskal unibertsitatea, hona hemen etorkizunez beteriko binomioa, fruitu ederrak eman ditzakeena.Informazio eta Komunikazioaren Teknologia Berriak erabiltzean, distantziaren etadenboraren mugak apurtzen dira, eta distantziaren garrantzia txikiagotzen da, ikasgela birtuala toki desberdineko partaidez osatu arren benetako desplazamenduakekiditen direlako, eta ikasteko prozesu gehienak asinkronoak izatean ordutegizorrotzik ez dagoelako. Ikasketa prozesua horrenbeste baldintzatzen duten espazio/ denbora bi faktore horiek gainditzean, aukera
|
berriak
sortzen zaizkio, euskalunibertsitateari?.
|
|
|
Informazio eta Komunikazioaren Teknologia Berriak eta euskal unibertsitatea, hona hemen etorkizunez beteriko binomioa, fruitu ederrak eman ditzakeena.Informazio eta Komunikazioaren Teknologia Berriak erabiltzean, distantziaren etadenboraren mugak apurtzen dira, eta distantziaren garrantzia txikiagotzen da, ikasgela birtuala toki desberdineko partaidez osatu arren benetako desplazamenduakekiditen direlako, eta ikasteko prozesu gehienak asinkronoak izatean ordutegizorrotzik ez dagoelako. Ikasketa prozesua horrenbeste baldintzatzen duten espazio/ denbora bi faktore horiek gainditzean, aukera
|
berriak
sortzen zaizkio, euskalunibertsitateari?.
|
|
|
Beraz, nahitaez harreman
|
berriak
sortuko dira ikasleen eta irakasleen artean.Ikasketa prozesua gehiago izango da ezagutzen elkartruke bat, orain artekoezagutzen transferentzia baino. Era berean, ikas eta irakasteko moduen aldaketekeskolaren eta unibertsitatearen aldaketa ekarri dute.
|
|
|
Sail
|
berriak
sortzea eskatzen du horrek, edo sailak apurtzea, erdibitzea. Banaketek eta dibortzioek aho latza uzten dute, zer egingo diogu ba!
|
|
|
Gure kezka nagusiaren adibide ezin egokiagoa da plangintza berriak ezartzerazihoazenean idatzitakoa. Hain zuzen, 1997ko azaroaren 12an Unibertsitatekogehigarrian 14 orrian, Euskaldunon Egunkarian. Euskaratu ala Euskal Plan
|
berriak
sortu?, izenburupean idatzitakoa jasoz, hona hemen Josu Amezaga irakasleakemaniko erantzunak zer dioen:
|
|
|
izenburupean idatzitakoa jasoz, hona hemen Josu Amezaga irakasleakemaniko erantzunak zer dioen: «Erdarazko Plan Berriak euskaratzen saiatu beharrean, Euskal Plan
|
Berriak
sortu, geure baitatik, geure behar eta baliabideetatik».Iritzi bat besterik ez da, baina ezinegona zabal barreiatuta zegoen, eta jende anitzzebilen irtenbideak aurkitzeko galdera egokiak asmatzen.
|
|
|
Azpiatal honetan esandakoak beste ataletan bildutakoekin bat egiten dutelaikusi da. Horrekin esan nahi dugu ez dagoela kontraesanik eremu ezberdinetatikdatozkigun mezuekin eta iturri guztietatik jasotakoekin funtzionatzeko modu zabalbat adostu genukeela, inoiz ahaztu gabe, ordea, teoria eta proposamen
|
berriak
sortzen ari direla, eta sortuko direla, eta horiei begira zelatan egotea delagure patua.
|
|
|
Egia esanda, arkeologiaren barnean aldaketa nabariak ekarri dituzte biezaugarri horiek, eta, beste batzuen artean, Harris erregistro sistemaren sorkuntza (H. Harris, 1991) eta garapena aipatu behar da, baita talde profesional
|
berriak
sortzea ere, adibidez.
|
|
|
Baina, gainera, zein politika eta erakundeen politika modu diren onuragarriak ere ez da zehazten. Arriskuak indar eta esanahi politiko
|
berria
sortzeko aukerak sortzen dituen unetik, horretaz nola baliatu izango da aurrerantzean gizarte aldaketa helburu dutenen zereginetako bat.
|
|
|
Ez da, beraz, hego haizeak jo eta beste zereginik ez dutelakoan, gizartearen ikerketa ogibide dutenen inozokeria hutsa kategoria
|
berriak
sortu beharraren erronka. Bada ahantzi ezin daitekeen fenomeno bat:
|
|
|
eta, arriskuen ekoizpen logikaren? inguruko azalpen txiki baten bidez, frogatu nahiko da nola modu zientifiko tekniko batean ekoitzitako arriskuetatik arazo, gatazka eta aukera
|
berriak
sor daitezkeen. Honako hau da erronka:
|
|
|
Indibiduoa, komunitatea eta, azken finean, nortasuna aldaketa kulturalak baldintzatuta egonik, gure bizitza eraikitzen doan prozesu modura ulertu dugu. Orain arte, besteak beste, familia nahiz lanbidea egitura egonkorrak eta gure bizitza antolatzeko eta segurtatzeko forma finkoak izan badira, azken urteetako bilakaerak egoera kualitatibo
|
berria
sortu digu. Noski, honek bere arriskuak baditu, baina baita aukera berriak ere.
|
|
|
Sistemari bere biziraupenak eskuetatik ihes egin ez diezaion, berak sortu dituen aukerak kontrolatzea ezinbestekoa zaio. Nortasuna, lehen ez bezala, norbanakoen eskuetan dagoen etengabeko eraikuntza izanik, sistema diferentziatuek euren batasuna bermatua manten dezaten kontrolerako bitarteko
|
berriak
sortu beharrean aurkitzen dira.
|
|
|
Sistema diferentziatuek, norbanakoari autonomiarako aukera berriak ematen dizkiotenak, hein berean, ordenaren haustura ekiditeko kanpotik ezarriak eta sarri ikusezinak diren kontrolak ezartzen dituzte. Inoiz baino informazio gehiago dago, horrek ahalbidera ditzakeen abantailekin, baina horiei zentzua eta esanahia ematen dieten kodeetara heltzeko gaitasun ezak mendetasun
|
berria
sortzen du. Gizarte garaikidean
|
|
|
Beck en ustetan, gizarte industrialeko kapitalismoaren teorikoek, XIX. mendeko pentsamendu soziala ez ezik gaur artekoa ere harrapatuta duena, modernitatearen figura historikoa, ezinbesteko baldintzatzat? darabilten heinean, figura sozial
|
berria
sortzeko zailtasunak bere horretan jarrai dezake.
|
|
|
Modernizazio erreflexiboaren iraganbidean, gizarte industrial bateko gatazka politikoaren ideia
|
berriak
sortzen dira, arriskuaren gizarte izenaz ulertu eta kritikatzen dena. Aro berri hau ez da hobea edo okerragoa, izatekotan ezberdina da, eta zentzu horretan behingoz igarri eta izendatu beharra dago.
|
|
|
Arriskurik eta segurtasunik eza nagusi den gizarte garaikidean autokoordinazio modu
|
berriak
sor daitezke, eta, komeni, da sortzea.
|
|
|
Ahultasun horri lotuta, ondoko orrialdeetan bi zatitan bereizita, indibidualizazioak gizabanako garaikidearengan sortzen duen egoera paradoxikoa aurkeztuko da: Batetik, gizarte garaikidean, inoiz baino bitarteko gehiago daude erabaki askeak hartuz norberaren nortasuna bakoitzak nahi bezala eraiki ahal izateko; bestetik, horri aurre egiteko, sistemak kontrolerako bitarteko
|
berriak
sortzen ditu, gizabanakoak bere nortasuna lantzeko beharrezkoak dituen esanahiak eta zentzuak kontrolatuz.
|
|
|
Garbi gera bedi, beraz, informazioaren gizartean hiritarren eskura jarriko diren era orotako ekimenak, kultura eta heziketan eragingo duten ekonomia ekimenak bereziki, bultzatu ezean, aro
|
berriarekin
sortutako hizkuntzak (mediatikoak eta telematikoak) interpretatzeko bitartekoetatik baztertu den hiritarra baztertu soziala eta politikoa izango dela. (Baztertua bilakatuko dela edo baztertua izaten jarraituko duela).
|
|
|
14). Modernitate ziurra legitimazioa galtzen doan heinean, beharrezkoa izango da modernitate anbibalentea eraikitzeko eta beronen inguruan kontzentzu
|
berriak
sortzeko gai izatea.
|
|
|
Teknokrazia prozesu teknoekonomikoan hautabideak plazaratzen diren unetik amaitzen da, bide horretatik gatazka
|
berriak
sortuz erakunde, alderdi, interes talde eta modu orotako esfera publikoen baitan eta euren artean. Era berean, sistema sozialen autoerreferentzialitate indiferentearen irudia zapuzten da (Beck, 1994:
|
|
|
Horrez gain, irrati
|
berriak
sortu dira nonahi. Emititzeko lizentziarik gabe, toleratuak dira beste batzuen seinalea oztopatzen ez duten bitartean.
|
|
|
Dena dela, krisialdia zegoen arren, proiektu
|
berriak
sortu ziren. Horien artean, finkatuena Bilboko Tas Tas Irratikoa izan zen, 1992an abian jarri zena.
|
|
|
Irratigintzan ez zuten maila nahikorik lortu, salbuespenak salbu, antolakuntza eta baliabide ezagatik. Irrati libreen eragilerik gehien elkarte soziopolitikoetatik zetorren, eta irratigintzan iharduteko ahalegin handiak eginda ere, irratiak jarraipenik izan zezan ez zen funtzionamendurako era
|
berriak
sortzerik lortu39.
|
|
|
Aldaketa horiek guztiak zirela medio, milurteko berriaren hasieran irrati askeak bizirik daudela esan daiteke; are gehiago, zahar batzuek, garairik okerretan bizirautea lortu zutenek? jarraitzeaz gain, emisora
|
berriak
sortu dira Euskal Herrian zehar, baina horien berri hurrengo atal batean eskainiko da.
|
|
|
Euskararen eta euskal kulturaren egoera administratiboa egokiena ez zen arren, edo beharbada horregatik, euskal irrati
|
berriak
sortu ziren Nafarroan 1990eko hamarkadan. Euskararen aldeko elkarteei loturik zeuden gehienetan, oso lokalak ziren eta askotan bertako udalek lagunduta sortuak; entzuleria urriari heldu arren, herri bizitzan oso murgildutakoa zen, eta zeresan handikoa.
|
|
|
Milurteko berriaren atarian, berriz, herri iniziatibak bultzaturiko emisorak ugaritu dira. Krisialditik jakinduria biltzen ikasi duten herri mugimenduak, iraganeko akatsak berriz ez gertatzeko asmotan tinko direla, komunikabide
|
berriak
sortuz joan dira 1990eko hamarkadaren erdialdetik hona. Mota askotakoak dira emisora horiek kudeaketari dagokionez:
|
|
|
Beste aldetik, uhin ertainekoak baino hedadura eremu txikiagoa eskaintzen zuen maiztasun modulatuko seinaleak; eta, ondorioz, diala hobeto aprobetxatzea ahalbidetzen zuen, eremu geografiko ezberdinetan dialeko puntu berean emisora bana kokatu ahal baitziren. Ondorioz, irrati
|
berriak
sortu zitezkeen maiztasun berrian, Uhin Ertaineko diala guztiz beteta baitzegoen.
|
|
|
Era berean, Geneva-n egindako irrati hedapenari buruzko biltzarrean maiztasun berriak egokitu zitzaizkion espainiar Estatuari, eta irrati gehiago sortzeko aukera zabaldu zen. Halaber, 1978ko urrian Plan Técnico Nacional de Radiodifusión Sonora izeneko plangintza onartu zuen gobernu espainiarrak1 Ondorioz, 1979ko ekainaren 8ko errege dekretuak maiztasun modulatutako uhin metriko bidezko soinu irratiaren hedapenaren zerbitzu publikorako behin behineko plan teknikoa ezarri zuen2 Horren arabera, emisora
|
berriak
sortu ziren estatu espainiarrean, horien artean Antena izenekoa. Informazioan eta iritzian oinarrituriko programazio konbentzionala eskaintzen zuen emisora horrek, baina bere berezitasuna, ordea, ez zen hori, horrelako irratsaioak FMn eskaintzea baizik, garai horretan irrati formula musikalen diala baitzen Maiztasun Modulatua.
|
|
|
Esan bezala, 1980ko hamarkadaren hasieran irrati
|
berriak
sortzeko aukera sortu ziren estatu espainiarrean. Madrilgo gobernuak 140 maiztasun berri banatzeko deialdia 1982an4 zabaldu zuen arren, Euskal Autonomia Erkidegoan, berriz, Jaurlaritzak zuen horretarako eskudantza, Gernikako Estatutua indarrean jartzearen ondorioz.
|
|
|
Lehenengo banaketa horren ondorioz, emisora
|
berriak
sortu ziren EAEn, eta lehendik zeuden batzuk finkatu, pirata moduan emititzetik legalitatera igarotzeak eman zien segurtasunari esker.
|
|
|
Aipaturikoaz gain, lehenengo banaketan maiztasunik lortu ez zutenek bigarren aukera batean lortzeko itxaropenaz jarraitu zuten emititzen. Era berean, emisora
|
berriak
sortu ziren 1988ko urtean. Radio Mundo zelakoa maiatzean hasi zen emititzen, Instituto Vasco de Nuevas Carreras izeneko ikastetxeko ikasleei praktikak eskaintzeko asmoz, Onda Vasca emisorak utzitako egoitzatik, emisora hark lizentzia lortu eta gero, profesional gisa emititzen hasi baitzen Bilboko erdialdetik, eta Radio Miramar zelakoaren sarean sartu zen.
|
|
|
Bai panorama nahasia! Denbora eta espazio mugak hautsita, hedabideek izaera marka berriak errepresentatzeko muga
|
berriak
sortzen dituzte.
|
|
|
Egin dezagun orain pertsuasioaren arrakastari buruzko irakurketa semiologikoa. Adierazi
|
berriak
sortzeko aparteko bide eraginkorrak dira hedabideak. Hedabideek zentzu berriak sortzen dituzte, kontzeptuen esangurak aldatzen dituzte.
|
|
|
Adierazi berriak sortzeko aparteko bide eraginkorrak dira hedabideak. Hedabideek zentzu
|
berriak
sortzen dituzte, kontzeptuen esangurak aldatzen dituzte. Aldaketa horien helburua, jakina, populazioaren pentsamendua arautzea izan daiteke.
|
|
|
Zeharkako publizitateak publizitate aipatzailea ukatzen du; haren zentzua zanpatu eta, haren ordez, egitura
|
berriak
sortzen ditu. Publizitate erreferentzialak den dena eman gura dio ikusleari erraz ulertzeko moduan, irakurketa prozesua erabat errazturik nonbait, eguneroko munduagaz lotuta gainera.
|
|
|
Gizakia gauza da berba
|
berriak
sortzeko, egoera berriei aurre egiteko. Eta egoera berriak hauteman daitezke izendapena eduki baino lehen.
|
|
|
Gizartea gero eta teknokratagoa bilakatzen ari da abiaduran oinarritutako zientzia eta teknologia berriak direla eta; hedabideek lagunduta, elite intelektual
|
berria
sortzen ikusten ari gara teknokrazia horien baitan. Elite berriak bere lekua aurkitu du medioei esker, eta elite kultural edo intelektual klasikoak baino indartsuago ari da bilakatzen gure begien aurrean.
|
|
|
Hori horrela, hedabideetan diharduten profesionalek erantzukizun sozial aparta dute. Nahita edo konturatzeke, joera kulturalak ezartzen dituztenez, eredu
|
berriak
sortzen dihardute pulpitu publikoetatik komunikatzaile profesional modernoek.
|
|
|
Hedabideen eskutik, elite berriemaileak birsemantizatu egin du mundua. Hedabideen indar hori dela medio, gizaki sozialarengan ulertarazle kolektibo
|
berriak
sortu dira. Interpretazioa telezuzendua da.
|
|
|
Dagoeneko, enpresak multimedia zerbitzua eta abiadura handiko sareak erabiltzen hasita daude beren bezeroekiko harremanak bizkortzeko, lan
|
berriak
sortzeko eta eskaintzeko; enpresa munduak inbertsio handiak bideratu ditu mundu berri horretarantz, errentagarritasunaren bila, konpetentziari aurre egiteko eta gero eta hedatuago den fenomeno horrek eskain ditzakeen abantailez profitatzeko aukerarik ez galtzeko.
|
|
|
XIX. mendeko egunkariak ezaugarri edo helburu hauexek izan zituzten: a) formala baino ez bazen ere, garaiko egunkariek Estatuarengandiko independentzia eta burujabetasuna igurikatzea; b) egunkaria gizarte egituretan txertatu eta erakunde formal bilakatzea, gainerako instituzio politiko eta ekonomikoen maila eskuratu arte; c) prentsak etikarekiko ardura erakustea, beti modu etikoan jokatu ez bazuen ere; d) egunkariek lanbide
|
berriak
sortzea. Nolanahi den, masek, masa erraldoiek?
|
|
|
Teknologia berriek beste modu bateko prentsa ekoizten lagunduko dute; uste izatekoa da, egunkari eredu
|
berriak
sortuko direla; egunkariek zabalkunde eredu berriak aurkituko dituzte... Seguru asko, hedabide berrien industriak bere baitan hartuko ditu eredu desberdinak:
|
|
|
Sasi ziztariak desagertzen dira lurra ondo landuz, fruta arboletan zuku mingotsa eztitzen da ondo hartuz, arboletan izerdi
|
berria
sortuko da ondo txertatuz, landua gogoko izan ohi da, azaldu dizuet kantuz.
|
|
|
Goi hizkera poetikoa egiteko ahalegina (eredu grekoak latineratzeko hitz
|
berriak
sortuz, adibidez) aitortu behar zaio, batzuetan asmatu eta beste batzuetan huts egin badu ere.
|
|
|
Flexioa sintaxiak zuzenean eragina da eta ez dakar kategoria aldaketarik. Eratorpenean, berriz, kategoria aldatzen da eta lexiko sarrera
|
berriak
sortzeko erabili ohi da. Horrez gain, eratorpena oso irregularra da morfotaktikaren aldetik eta horregatik konplexua da konputazionalki deskribatzeko.
|
|
2003
|
|
|
Uruguaiko txandan gertatutakoa erabakigarria izan zen; horren ondorioz, sinatutako orobateko hitzarmenak txandan zehar adostutako neurriak gainbegiratzekoeta bete ezean betearazteko erakunde
|
berria
sortu zuelako, hots, MerkataritzarenMunduko Erakundea. Beraz, nekazaritza hitzarmenaren kudeaketa eta ondorengogarapena erakunde horretako Nekazaritza Batzordearen esku geratu zen.
|
|
|
Gurealorrean adierazpen zehatza du hitzarmenak. Izan ere, azken urteetan nekazaritza teknologien ikerketa eta garapena bioteknologian edo ingenieritza genetikoanoinarritu da, mikroorganismoen gaineko aldaketa genetikoak eraginez eta landare, zuhaitz edo animalia
|
berriak
sortuz. Eraldaketa genetiko horien bitartez, landare etazuhaitz horiek jasaten dituzten izurriteak ekiditzea bilatzen da, eta horrela produkzioa (eta elikagaien eskaintza) handitu eta izurriteen kontrako produktu kimikoenerabilpena murriztu.
|
|
|
Genetikoki eraldatutako hazien baliagarritasunaz eta izan ditzaketen ondoriokaltegarriez gain, gure kasuan hazi horien ezaugarri bereizi bat azpimarratu nahidugu. Genetikoki Eraldatutako Hazien kasuan nahi diren ezaugarriak artifizialkiezar dakizkieke, baina ez dute hazi
|
berririk
sortzen, antzuak dira. Urte horretarakobaino ez dute balio.
|
|
|
Teknologia
|
berrien bitartez
sor daitezkeen ondasun (salgai) berrien eta nekazariek hobetu eta garatu dituzten hazien artean erabilpen eta kudeaketa orekatua duhelburu bioaniztasunak, haren kudeaketak sortutako onurak Iparralde eta hegoaldearen artean modu orekatuan banatzeko helburua ahazteke. Hitzarmenaren emaitzak ez dira oraindik ikusi; baina lan honetan zehar ikusi ditugun aurrekariei begiratuta, baikortasunerako zantzu askorik ez dago tamalez.
|
|
|
Hirugarren osagaiak zerikusi handiagoa du ideologiarekin erakundeekin baino: nazioarteko elkartasun mugimenduaren sektore batek internazionalismo berribat bilatu nahi du, guztiz bestelakoa, ez bakarrik laguntzazkoa edo ideologiko hutsa, baizik eta garapenerako eta ohiko nazioarteko elkartasuneko GKEak baino haragodoana, jendearen ilusioa berpiztuko lukeena, indar
|
berriak
sortuko lituzkeena etaaktibismo mota berri baten eragilea izango litzatekeena. Horrelaxe sortu zen Hemeneta Munduan, aldi berean planetaren beste toki batzuetan gertatzen ari zenzerbaiten isla moduan.
|
|
|
Azkeneko bi atalek lotura zuzena zuten UEUren antolaketarekin. Zeuden sailak sendotu eta
|
berriak
sortu behar ziren; zientzia espezializazioan oinarritzen zelako, baina beraien arteko komunikazioa itxi gabe, diziplinartekotasuna bilatu behar zen, ahal zen neurrian. Beste atal batzuetan azpimarratu zen moduan, hemen ere, sailen irekitasuna eskatzen zen, eta hori lortze aldera, euskaraz lanean ari zen ahalik eta jende gehien biltzea izan behar zuten jomuga.
|
|
|
Dena den, Bakaikoak ez zuen uste zuzendaritza berriak aldaketa asko ekarriko zuenik, hasieran behintzat. Haren esanetan, UEUren arazorik larriena egoera eko nomikoa zen eta, horrekin batera, kolokan zeuden sailak indartzea eta
|
berriak
sortzea. UEUren betebeharrak, aldiz, EHUko irakasleria euskalduntzea eta prestatzea ziren, era berean, Euskal Kulturarekin lotuta zeuden gaiak lantzea, unibertsitate ofizialak egiten ez zuena, antzerkilaritza, bertsolaritza eta musika adibidez?, eta ez errepikatzea unibertsitate ofizialen programak.
|
|
|
Baina izan zuen eragina UZEIren dinamikan eta hiztegigintzan, oro har14, hiztegi espezializatuen bidea moteldu egin baitzen, baita UZEIren hasierako dinamika ere, talde desberdinen integrazioa bilatzen zuena. Moteltze hori, Joseba Intxaustiren ustez, «segurtasun ekonomiko eta instituzionalik ez zaizkiolako eskeini» gertatu zen, eta horren ondorioz, terminologia lanek pisu nabaria hartu zuten, baita administrazioek eskatutako enkarguzko lanek ere15 Jaurlaritzaren aurrekontuak igo ahala, euskararen alde lan egiten zuten erakundeentzako laguntzak ez ziren erritmo berean igotzen; bestalde, erakunde
|
berriak
sortzeak, HABE esaterako, haserre bizia piztu zuen sektorean. Kezka, aldiz, kultura politika osora zabaldu zen.
|
|
|
76rako lehen prestaketa bilera orokorra Donostiako EUTGn egin zen 1975eko abenduaren 26an, Franco hil eta hilabetera, aldaketa politikorako aukera hurbil ikusten zen unean. Deialdian azpimarratu zenez, bileraren helburua erakunde
|
berria
sortzea zen, oso, azkar, indartsu, zoriontzu?, idazkaritzari, dirugintzari eta irakaskintzari zegokienez. Berriro ere, idazkaritzaren berrantolaketa planteatu zen bileran.
|
|
2004
|
|
|
Arrasateko kooperatibetan, egitura
|
berriak
sortu dira enpresarekiko atxikimendua sakontzeko helburuarekin eta horretarako hain garrantzitsua den, jabetzaren zentzua, garatzeko helburuekin.
|
|
|
...irurogeita hamarreko hamarkadako krisi industrialaren ondoren, kontsumorazuzenduriko ondasunak (automobilak, etxetresna elektrikoak, etxerako ekipamendu ondasunak...) eta bitarteko produktuak (siderurgia, petrokimika, beira...) seriean ekoizten zituzten sektore gehienak merkatuak aseak zeudela ikusi zuten.Gertaera horrek, ezinbestean, lehia areagotzera eraman zituen, eta segidan, lehiarakoirizpide
|
berriak
sortzera. Aurrerantzean, merkatu bat elikatzeak edo berri baten jabeegiteak, kostu txikiagoa kontsumitzaileen zirkulu espezifikoak erakartzea ahalbidetuko zuen ondasun politikarekin adiskidetzea eskatuko zuen.
|
|
|
Hain zuzen ere, nazioartekotzea Arrasateko taldearen enpresa erronka funtsezkoenetarikoa izan da azken hamarkadatik aurrera (Bakaikoa 1995). MCC renerakunde
|
berria
sortzeko helburuen eremuan, zuzendaritza batasuna, enpresaproiektu berriak martxan jartzea eta finantza fondo desberdinak koordinatzea, nazioartekotzea ardatz garrantzitsua izan da (Zelaia 1997). MCC ren departamentuzentralek kooperatiben kanpoarekiko loturak sustatzea dute lehen mailako eginkizuna (Cancelo 1996; Urdangarin 2000), eta kooperatiba arteko fondoen parterikhandiena nazioarteko jarduerak finantzatzera bideratu da, besteak beste, MCCInversiones gisako erakundeen bidez3.
|
|
|
Esan daiteke krisialdigaraia dela AKE n; krisia eredu aldaketa gisa ulerturik: enpresa eta lankidetzaeredu zaharrak jadanik ez du balio, eta oraindik ez da
|
berria
sortu.
|
|
|
Arrasateko mugimendu soziekonomikoaren paradigma berriaren kontzientziahartu, eta balio
|
berriak
sortu eta lantzea beharrezkoa dela deritzogu, batik bat, nazioarteko definizio sozialari dagokionean. Korporaziotik eta organo sozialetatikegindako lehenengo hausnarketak aztertu ditugu; gure aldetik ere, politika sozioekonomikorako zenbait gako aurkeztu ditugu.
|
|
|
Marko orokorretik politika konkretuagoetara joz, MCC ko enpresa ez kooperatiboen langileentzako elkarte lotura
|
berriak
sortzeko aukera aztertzen ari diraKorporazio mailan. Kapital elkarteak izango diren arren, kooperatiba balioak jasonahi dituzte, langileek kudeaketan, mozkinetan eta kapitalean duten parte hartzeabultzatuz.
|
|
|
Izan ere, zientziak eta teknikak gure gizartean duten eraginaaintzat hartzen bada, ezinbestekoa zaio filosofiari horren azterketari ekitea; zientziaren etateknikaren izaeren azterketari, haien garapen formen azterketari eta forma horien eta gizartearen garapen formen arteko erlazio estuaren azterketari ekitea, alegia. Alabaina, Zientziaren Filosofiaren diziplina ez da gizarte bizi eredu
|
berriek
sortu duten gogoetaren emaitzaeratorria, diziplina gisa laster beteko baitu lehen mendeurrena.
|
|
|
Gizabanakoarenaskatasun, giza berdintasun eta justiziari buruzko galderak sakonki ikertu ziren, beste zientzia batzuen asmakizunak aprobetxatuz (ekonomia, soziologia eta jokoen teoriarenak, besteak beste). Rawlsen kontraktuaiismo berriaren inguruan aldizkako beste proposamenbatzuk agertu ziren (esaterako, Habermas eta Appel en politikaren adostasunezko teoria); gainera, Rawlsek eta beste batzuek (Nozik, Macintyre, von Mises, Hayek, etab.) defendatzen duten liberalismoaren aurrean ere joera
|
berriak
sortu ziren, besteak beste, N. Bobbio, A. Giddens eta J. Habermas en sozialismo liberala, errepublikanismo berria eta demokratismo erradikala hurrenez hurren, postmodemitatearen joera politikoak (edo T. Negri eta F.Guattari ren neokomunismoa edo autonomia).
|