|
2006
|
|
|
Aniztasuna da nagusi, are eta gehiago jakitean soziolinguistika albaon dauzkan beste jakingai batzuei loturik dagoela (soziologia, historia, psikologia, linguistika), problematika eta gai
|
berriak
sortuz baita ere ikerketak bultzatuz. Labov ek zehazten dituen aztergaiez gain, soziolinguistika garaikidea, hizkuntza komunitatera, komunitateen arteko harremasoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 141 netara ala nortasun bera duten giza taldeetara interesatzen da.
|
|
2007
|
|
|
Bilakaera aztertuta, pentsatzekoa da hurrengo urteetan ere egitasmo
|
berriak
sortu eta partaide gehiago erakartzen jarraitu ahal izango dela. Horretarako, aurreikuspenak zabalkunde plan batean jaso eta elkarlanak hitzartzeari ekin diote zenbait eragilek, tartean Topaguneak.
|
|
|
" Datuen interpretaziorako bi ohar hartu behar dira kontuan: batetik, kaleko elkarrizketetan euskararen erabilera zenbatekoa den neurtu da (eta ez zenbat euskaldunek hitz egiten dugun euskaraz); bestetik, portzentaia zehatzak baino esanguratsuagoa da urtetan datuek erakusten duten joera." kale jendetsuenei dagokienez aldaketarik ez bada behinik behin, izan ere, gune
|
berriak
sortu badira ¾espazio urbanizatu berriak eraiki direlako¾ ibilbideak egokitu egingo dira."
|
|
|
Hau da, zonalde euskaldunetako belaunaldi euskaldunak euskarazko gizarte harreman sareetan hazten diren bitartean, Gasteizen eta Araban euskarazko sarerik ia ez dago, euskaldunak erdarazko harreman sareetan gizarteratzen direlarik. Hortaz, zonalde erdaldunetan harreman sare
|
berririk
sortu ezean, ez dago euskaraz norekin egiterik eta, euskaldun gehiago egonda ere, erabilerak bere horretan dirau.
|
|
|
• Arestian aipatutako hiztun berrien kalitatea ez ezik, kantitatea ere dugu kezka. Irakaskuntza da Nafarroako lurralderik gehienean euskal hiztun
|
berriak
sortzeko bide nagusia eta egun bide hori Nafarroako lurralderik gehieneko sistema publikoan itxita dago hemengoen nola berriki etorritakoen seme alabendako. Hori berebiziko eragozpena da eta ez du iduri hurrengo urteotan konponbide politikoa emanen zaionik.
|
|
|
Horrela, haurren baliapena %4, 8tik %5, 6ra igaro da 1997 eta 2006a bitartean eta gazteena pixkanaka igo da, %2, 3koa izanik 1997an, %3koa 2001ean eta %3, 6koa 2006an. Egoera hori, euskarazko irakaskuntza eskaera eta eskaintzaren gorakadari lotua dago zeren biztanleri kanpotar, nahiko gazte, kalifikatu eta dirudun horrek, euskararekiko sentikortasun eta interes bat adierazten duen une berean, eta herri horien biztanleriek azken urteetan nabarmen gora egin dutenez, ikastola eta gela elebidun
|
berriak
sortu dira. Hori dela eta, beraien haurrek erraztasun handiagoak dituzte euskara eskolan ikasteko.
|
|
2008
|
|
|
Mundu berri horri esker, beharrizan
|
berriak
sortu dira, neurri handi batean Internetek eraginda, eta, ezinbestez, garapen teknologikoa arlo jakin batean zentratu da bereziki, hizkuntzen garapen teknologikoan hain zuzen ere. Horrela, gaur egun, teknologia horiei" Informazioaren eta Komunikazioaren Teknologiak (IKTak)" deitzen diegu.
|
|
|
bideo, irudia, ahotsa eta testua. Tresna eta aplikazio informatiko
|
berriak
sortu dira informazio andana hori prozesatu ahal izateko. Baina non dago kokatuta euskara mundu horretan?
|
|
|
• Enpresa batek delegazioa ireki du atzerrian. Dokumentazio formalaren itzulpena ohiko enpresak erabiliz moldatuko du, baina behar
|
berriak
sortzen dira: teknikarien eta langileen arteko komunikazioa, talde moduan sendotzeko ekintzak (langileen intraneta, kasu), lan sindikala, eta abar.
|
|
|
batetik, hizkuntzaren industria garatzeko eta egonkortzeko urrats erabakigarriak ematea, eta, hala, ikerketen emaitza eta gailuak merkatuaren beharretara egokitzea eta produktuen komertzializazioa bideragarri bihurtzea. Bestetik, oinarri teknologikoko enpresa
|
berriak
sortzea eta dagoeneko sortuta daudenen egonkortasuna lortzea. Azkenik, jakintza sortzea, ildo estrategiko horretan I+G+Bko erronka eta helburuei autonomiaz erantzuteko ikertzaile talde sendoa prestatuz.
|
|
|
Zorigaitzez, politika berri horren emaitzak jadanik hor dira. 2008an, hiru lanpostu eta erdi kenduko dituztela jakinarazi dute irakaskuntza elebidunean, bi lanpostu
|
berri
sortuz eta bost eta erdi ezabatuz. Aldi berean, neurri berri bat hartu dute:
|
|
|
Fenomeno honen ondorioz, etxe mistoetan bizi diren euskaldunen portzentajeak gora egin du azken hamarkadetan. Hori ez da gertatu euskarak hiztunak galdu dituelako (esan bezala irabazi egin baititu), lehen ez zeuden tokietan euskaldun
|
berriak
sortu direlako baizik. Baina euskara sustatu nahi duen telebista batek arreta handiz jarraitu lukeen egoera bat erakusten du:
|
|
|
batetik, eremu jakin bat hartu eta urtez urte audientzien bilakaera zein izan den aztertu litzateke, eta euskal hedabide berriak plazaratu izan direnean euskarazko kontsumoan horrek zer aldaketa eragin dituen neurtu litzateke. Bestetik, eta helburu beraren atzetik, euskal hedabide
|
berriak
sortu izan diren guneetako eta horrelakorik sortu izan ez den tokietako herritarren ohiturak alderatu ahal izango lirateke.
|
|
2009
|
|
|
Baina sareak (internet) areagotu egiten du nabarmen. Horrela, sarean ehundutako harremanetatik sozializazio modu
|
berriak
sor daitezke, komunitate birtualak eratuz. Komunitate hauen ezaugarri nagusia, beste batzuen aldean, beren arintasuna da:
|
|
|
Azkenik, aipatu nahi nuke intelligentsiaren beste eginkizun garrantzitsu bat mito
|
berriak
sortzea dela, alegia, euskaldunen kohesioa bermatuko duten narrazio kolektiboak. Gizakiok mitoek, narrazio komunek biltzen gaituzte, ez arrazoiak ez ideia zoragarriek.
|
|
|
Gaur egun, munduan 70 milioi weblog daude eta egunero 120.000 blog berri zabaltzen dira. Beraz, segunduero 1.4 blog
|
berri
sortzen dira. Euskal blogosfera askoz txikiagoa da, baina baditu dagoeneko 7.500 blogari inguru eta egunero 5,6 blog berri irekitzen dira.
|
|
|
Gaur egun, oso zaila da kamararik gabeko erostea, eta are zailagoa sakelako telefonorik ez duen ikasle batekin topo egitea. Hortaz, gure ondoan dauden baliabide teknologiko guztiez baliatuz, ataza
|
berriak
sortzen ditugu bai irakasleok, bai ikasleek.
|
|
|
Eta K. Mitxelena mahaiburuak Txillardegiren hitzak bere aldetik interpretatu nahi izan zituen: Hura ez bide zegoela aldizkari
|
berririk
sortzearen aurka, eta bai bizirik daudenak indartzearen alde, berririk ez dagoen bitartean.
|
|
|
Euskaraz mintzatzen diren gurasoak dituzten eta Ereduan ikasten duten ikasleek nabarmendu egiten dituzte idatzizko eta hitzezko hizkun" B" ereduko ikasleek euskara galdu egin dela adierazten dute, eta gizarte eremu
|
berriak
sortzeko beharra sentitzen dute. Horrez gain, norberaren erantzukizuna ere nabarmentzen dute, hizkuntzari eusteko eta hura hedatzeko orduan.
|
|
|
" B" ereduko ikasleek euskara galdu egin dela adierazten dute, eta gizarte eremu
|
berriak
sortzeko beharra sentitzen dute. Horrez gain, norberaren erantzukizuna ere nabarmentzen dute, hizkuntzari eusteko eta hura hedatzeko orduan.
|
|
2010
|
|
|
Datozen hamarkadatan, informazioaren, entretenimenduaren eta komunikazioaren egitura
|
berriak
sortzen ikusiko dugu. Beharbada, gaur egun ezagutzen ditugun askok ez dute bizirautea lortuko, baina berriak sortuko dira.
|
|
|
Datozen hamarkadatan, informazioaren, entretenimenduaren eta komunikazioaren egitura berriak sortzen ikusiko dugu. Beharbada, gaur egun ezagutzen ditugun askok ez dute bizirautea lortuko, baina
|
berriak
sortuko dira. Egitura askoz dinamikoagoak izango dira, mundu ikuskera zabalagoetan hezitako profesionalek gidatuko dituztenak.
|
|
|
horretarako prestatu behar dugu. Horri erantzungo dion identitate
|
berria
sortu behar dute komunikabideek.
|
|
|
Marraztutako testuinguru berri honetan kokatu behar dugu hizkuntza kudeaketaren nazioartekotzea, onartuz estetikaren kultura langileak eta erakunde guztiak ere bustitzen ari dela. Marko honetan aukera
|
berriak
sortzen ari dira, eta sortuko dira zalantzarik gabe, hizkuntzak baitira aproposak esperientzi berriak, sentsazio berriak eta bizigarriak langileei gerturatzeko edo bideratzeko. Gainera balio dute inguruan gertatzen dena termino berrietan izendatzeko, esanahi eta balio berriekin adierazteko eta, azken finean, identitate berri eta positibo batekin agertzeko.
|
|
|
5) Europako hainbat lekutan bezala Euskal Herrian ere, egoera
|
berria
sortzen ari da etorkinek dakartzaten hizkuntzekin. Hori guztia aztertu behar da, hezkuntzaren eta gainerako eremuetan ere;
|
|
|
2007an nafarroako gobernuak euskararekiko hizkuntza politikaz arduratzeko euskarabidea sortu zuen. baina erakunde
|
berria
sortzeak ez du hizkuntza politikan aldaketarik ekarri eta bere bidez, hain zuzen, eragin ditu Foru gobernuak inoizko murrizketarik handienak euskararako diru laguntza publikoetan (euskarazko hedabideei, aisialdi programei, toki entitateetako zerbitzu tekniko eta kultura jarduerei...). bertzalde, nafarroako parlamentuan euskararen estatusaren inguruko eztabaida etengabea izan da. behin eta berriz ... iruñerriko lau udalerri (aranguren, beraskoain, galar eta noain elortzibar) eremu ez euskaldunetik eremu mistora aldatzea.
|
|
|
Baina erakunde
|
berria
sortzeak ez du hizkuntza politikan aldaketarik ekarri eta bere bidez, hain zuzen, eragin ditu Foru gobernuak inoizko murrizketarik handienak euskararako diru laguntza publikoetan (euskarazko hedabideei, aisialdi programei, toki entitateetako zerbitzu tekniko eta kultura jarduerei...).
|
|
|
(2) helduen euskalduntzeari dagokionez, nafarroako gobernuak ez du esparru estrategikotzat jo: ez du helduak euskalduntzeko plan berezirik egin, ez izan litezkeen eskaera guztiei erantzuteko bitartekorik jarri, ez eta motibazio kanpainarik antolatu ere. azken 20 urteotan ikasle kopurua eta ikasteko erritmoa apaldu dira eta, neurri handi batean, helduen euskalduntzea euskal hiztun
|
berriak
sortzeko indarra galduz joan da (aleman 2010). euskara kualitatiboki oso gizarte esparru jakinetan da hizkuntza ohikoa eta bertze esparru anitzetan ia ez du tokirik. adibidez, hezkuntza da euskara ohiko samarra den esparruetako bat, baina horretan ere ez homogeneoki. Maila akademikoetan gora egin ahala euskararen eskaintza txikiagoa izaten da. alde horretatik, esparru horretan unibertsitatea da euskarak estrategikoki ziurtatua lukeen arloa. unibertsitatea irakaskuntzaren ibilbidearen azken maila da, euskara hezkuntzan sartze prozesuari zentzu eta dimentsio pragmatiko osoa ematen dion goi urratsa. gurean nafarroako unibertsitate publikoak du horretan zeregin handia. nup 1987an sortu zen eta harrezkero euskararen estatusaren eztabaida publikoan protagonismo berezia izan du. nafarroako euskaldunoi prestakuntza aukera berberak ematea eta, oro har, elebitasun soziala begi onez ikusten ez dutenek nupen euskaraz ikasi ahal izateari mugak jarri nahi izan dizkiote, nahiz eta nupeko ikasleen artean gero eta euskaldun gehiago izan. azken urteotan egoerak hobera egin du hala euskarazko eskaintza akademikoan nola irakasle euskaldunen kopuruan. gerora begira, euskararako estrategikoak izanda ere horietatik at geratzeko arriskua duten esparruak merezi du aipatzea:
|
|
|
Kontseiluko idazkari nagusia Helbide elektronikoa: ...opan zenbat hizkuntza bizi diren adieraztea, ez eta europan zein hizkuntza mintzo diren ere. adibide bat jartzearren, iturri batzuen arabera, europako batasunean 125 hizkuntzatik gora erabiltzen dira, horietako asko azken hamarkadetan izandako migrazio mugimenduen ondorioz sartuak. berezko hizkuntza komunitateei dagokienez, 60 inguru direla esan ohi da. horrekin batera, azken hogei urteotan estatu
|
berriak
sortu dira europan, eta horrek hizkuntza politika berriak ezartzesoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain az gain, hizkuntzen estatusetan ere eragina izan du. garai batean estatuko hizkuntza nagusia zirenak, egun gutxiengotzat hartzeko eskatzen diote europari. Finean, inposizio hizkuntza izateari utzi diotenean ohartu dira hizkuntza handiak ezartzen duten inposizioez. aurreKo mugimenduaK gutxiengoen hizkuntzen direlakoen bilakaera historikoa egingo badugu, zenbait egilek XVii. mendera1 eramaten gaituzte, hain zuzen ere, westfaliako biltzarreko itunera, non gutxiengo erlijiosoen babesa aitortu baitzen. aro Modernoak hizkuntzen bilakaeran garrantzia hartuko zuten elementuak ekarri zituen:
|
|
|
...nalen hizkuntza eskubideen babesa jasotzen zuten nazioarteko zenbait itun agertu ziren nazioen elkartearen babespean. bestalde, bi mundu gerren artean zenbait estatuk gutxiengoen hizkuntzei begirako zenbait legegarapen zirriborratu zuten. belgikak, esaterako, frantsesaren eta nederlanderaren arteko oreka bermatzeko zenbait neurri ezarri zituen. bigarren Mundu gerra amaitutakoan, nazioarteko ordena
|
berrirako
sortu ziren tresna juridiko berriek ez zuten jasotzen gutxiengoen eskubideen inguruko ezer. itxuras, nazio sentimenduen inguruko elementuak sartzeak konnotazio hitlertarrak zekartzala zirudien. horrexegatik, eta munduaren bake zein oreka erdiesteko, nazioarteko komunitateak nazio
|
|
|
Sei elkartea (euskal Soziolinguistika institutua Sortzen izenekoa) babesle zuela, berariaz horretarako sortua. ondoren Soziolinguistika klusterra etorri zen, Sei ren garapenaren ondorioz. garai bakoitzean zuzendariak (txillardegi eta Maria Jose azurmendi), koordinatzaileak, argitalpen batzordeko kideak berritzen joan dira, eta horrek berarekin ekarri du garapena. ez nuke puntu honetan gehiegi luzatu nahi, uste baitut bakoitzak bere neurrian zuen onena eman zuela, baina uste dut bat aldizkariaren" intra historia" azpimarratzekoa dela arlo honetan, izan ere bere iraupen eta bilakaeraren gako nagusia bertan dago. zorroztasun akademikoa, esperientzia aplikatua, militantzia eta zabaltasuna uztartzen asmatu dute aldizkariaren sustapenean lan egin dutenek. denona eta inorena ez, txikia baina ezinbestekoa, hori da bat aldizkaria izan dena eta horretan ahalegindu dira, produktuan ikus daitekeenez, bertara bildutakoak. 1996an esku bateko hatzak aski ziren aldizkariaren iraupenarekin konprometitutako pertsonak zenbatzeko, egun, ordea, bat desagertuko balitz bat
|
berria
sortu litzateke euskalgintzak bere eremu desberdinetatik dakarrenari bide emateko. ingurumaria aldatu bada, bat bera ere aldatzen joan da, ez beharbada nahi izan den moduan, bai, ordea, ahal izan den neurrian. Formatu aldetik aldaketa bistakoa da, baina aldaketa nagusia edukietan dago.
|
|
|
Euskal Herrian, zorionez, badugu Euskarak behar zuen diskurtso berri hori. Duela 30 urte hasi, eta orain arte, eta aurrerantzean ere ekoizpen
|
berriak
sortzen ari den ikertzailea baitugu gure artean. J. M. Sánchez Carrión Txepetxez ari naizela esan beharrik ez dago.15
|
|
2011
|
|
|
Negu Gorriak, ordea, kontziente zen euskal gazteentzat betetzen zuen eredu funtzioaz, horiek janzkerari, erabiltzen duten hizkuntzari edo laguntzen dituzten kausei ematen zieten zentzuaren inguruan. Agertoki publikoetan euskara erabiltzeak askoz ere karga sinbolikoagoa du eta, antropologoaren ustez, hauek militantziara, antolakuntza politikora eta euskaldun izatearen harrotasunerako deia egin izan zuten, musika, irudiak, janzkera, sinbologia eta, oro har, estetika bat zabalduz, gero jende gazteak bere egingo duena eta aldatu ere aldatuko duena, espresio forma
|
berriak
sortuz.
|
|
|
Hizkuntza normalizatuei begiratzen badiegu, ikusten dugu lan hori gazteek beraiek egin behar dutela. Alegia, gazteek eurek egokitu behar dute hizkuntza beren beharretara, jergak sortu behar dituzte, hizkera
|
berriak
sortu eta euren adinaren ezaugarrietara egokitzen diren espresio berriak sortu. Hori, berriz, hizkuntza erabiliz egiten da eta gazteek hizkuntza erabili beharra dute horretarako.
|
|
|
Hizkuntza normalizatuei begiratzen badiegu, ikusten dugu lan hori gazteek beraiek egin behar dutela. Alegia, gazteek eurek egokitu behar dute hizkuntza beren beharretara, jergak sortu behar dituzte, hizkera berriak sortu eta euren adinaren ezaugarrietara egokitzen diren espresio
|
berriak
sortu. Hori, berriz, hizkuntza erabiliz egiten da eta gazteek hizkuntza erabili beharra dute horretarako.
|
|
|
Hizkuntza normalizatuei begiratzen badiegu, ikusten dugu lan hori gazteek beraiek egin behar dutela. Alegia, gazteek eurek egokitu behar dute hizkuntza beren beharretara, jergak sortu behar dituzte, hizkera
|
berriak
sortu eta euren adinaren ezaugarrietara egokitzen diren espresio berriak sortu. Hori, berriz, hizkuntza erabiliz egiten da eta gazteek hizkuntza erabili beharra dute horretarako.
|
|
|
Hizkuntza normalizatuei begiratzen badiegu, ikusten dugu lan hori gazteek beraiek egin behar dutela. Alegia, gazteek eurek egokitu behar dute hizkuntza beren beharretara, jergak sortu behar dituzte, hizkera berriak sortu eta euren adinaren ezaugarrietara egokitzen diren espresio
|
berriak
sortu. Hori, berriz, hizkuntza erabiliz egiten da eta gazteek hizkuntza erabili beharra dute horretarako.
|
|
|
Hots, aspalditik barneraturik dauzkagun ustezko egi horien kontra aurre egiteko tresna espazial eta kontzeptualak badaude. Izan ere, horiek guregan ditugun arren, bestelako praktiken bidez (korporalak eta teorikoak/ ideolojikoak) deseraiki eta berdintasunean
|
berriak
sortu ahal izateko aukerak eskaintzen ditu hiriak. Horren aitzindari, Ibaizabal ur kutsatu eta herritarrentzat no go area baten gisa definitzen zuen betiko egi konpartitu eta mugiezinaren iraungitze data, praktikak40 desafiatu eta kolokan jarri duena, nahiz eta ofizialki, bilbotarron imaginario oso bakarrean oraindik ere galdutako espazioa den.
|
|
|
" oasi" dugula? oasi hauei esker iraun du euskarak bizirik eta ditugunei eustea eta
|
berriak
sortu eta hedatzea izango da biziraupenerako eta indarberritzeko bidea. dena dela, euskal unibertsitatearen onura eta abantailen kontu hau ez dakit nik onura eta abantailetatik haratago ala honatago dagoen. Izan ere, ba al du irauterik partzialki eta eremuka soilik erabili eta baliatzen den hizkuntzak?
|
|
|
Mundu itxia bihurtzeko arrisku handia dute eskolek (beren agintariak, beren arauak, beren aurrekontuak, beren zigor ordainak,..). ...ko hizkuntza indarberritzeko duten ahalmena ere kamustu egiten zaie eskolei, gesaldu eta, azkenean, ezabatu. euskarazko auzogintza osasuntsu eta gizarte osaera arnas zabaleko batean txertatu behar dira eskolak, ahuldutako hizkuntza indarberritzeko orduan berariazko ekarpen sendorik egingo badute206 eskolen ekarpena ohargarria izan liteke euskaraz ondo (hainbatean, ez hain gutxi) dakiten belaunaldi
|
berriak
sortzeko edo indartzeko orduan. Baita euskalgintzaren motiboak eta bideak, irismenak eta helburuak, argitzen saiatzeko
|
|
|
Aipatu dira batzuk, liburuak, aldizkariak, hitzaldiak, ikastaroak. zein punturaino eman dute emaitza horiek, edo jarraitu dezakete emaitza ona ematen? Benito eta Txerra hemen ditugula aprobetxatuz, ze bide
|
berri
sortzen ari dira?
|
|
2012
|
|
|
Aurreko puntuetan irakurketa partzial bat egin dut nahita. objektuei buruz edo objektugintzari buruz aritu naiz. erdal estatua eta harekin batera estatuaren tankera eta natura hartzen zihoan jende nazionalizatuak (gizon heldu kaletar, burges, letratu eta bidaiatu hark) euskalduna nahikara asmatu nahi izan zuen hainbat helburu eta funtziotarako. hala ere, identitate politikoan eta batez ere diferentzia estetikoan asmatze hori berariazko eta beregaineko proiektu bihurtu zen: humanismoaren oldeak hartaraturik, euskaldunak sortu beharraz kontzientzia hartu zuen euskal zergintzak. orduan hasi ziren serio euskal jende
|
berria
sortu nahian: euskaldun eskolatuak, euskaldun berriak, euskaldun modernoak... proiektu hau berau da kontsumo hipermodernoaren ordu honetan erdal Bestea galarazten ari dena:
|
|
|
Euskaltasuna, hiritik begiratuta – Eduardo Apodaka politikoa... Biltzeetan objektu eta subjektuak sortzen direnez, agentzia berri baterako atea zabaldu zion euskaldunari. euskara objektibatuz euskalduna izateko modu eta aukera
|
berriak
sortu ziren; inguruko gauza eta egoeretan, min egiten omen zion horretan bertan ere, topatu du jarraipen hari bat asmatzeko bide10.
|
|
|
Kale neurketa bat argitaratzen den bakoitzean, hura eztabaidatzeko eta aztertzeko aukera paregabea sortzen da, eta ez dugu hizkuntza mugimenduari nota jartzera mugatu behar. Neurketaren helburua da galdera eta arrasto
|
berriak
sortzea, aztertzen jarraitu ahal izateko, eta, hartara, hizkuntzek zenbait hizkuntza dauden testuinguruetan duten bizitza soziala hobeto ulertzen laguntzeko.•
|
|
|
3 ibilbideak neurketa batetik bestera errepikatu egiten dira, lau urtetan herriko kale jendetsuenei dagokienez aldaketarik ez bada behinik behin. Gune
|
berriak
sortu badira ¾espazio urbanizatu berriak eraiki direlako¾, ibilbideak egokitu egiten dira.
|
|
|
José Luis Leónek dioenez, praktika pertsuasiboek kudeatzaile eta sortzaile profesionalen intuizioei esker egiten dute aurrera maiz. Pertsuasioaren profesionalak oso aurretik doaz sarri, formula pertsuasibo
|
berriak
sortuz edo lehendik ezagutzen zirenak garatu eta zorroztuz, baina ez dute ezagutza hori finkatzen. Esaten den arren ikerketak gidatzen duela praxia, pertsuasioan sarritan praxia da aurrera egiten duena, eta gero ikerketak azaltzen du zer egin duten bide erakusleek (León, 2008).
|
|
2013
|
|
|
Gorago esan bezala, gure ukipen egoeran dominatzaileak(+ gehiengoak+ estatusa altuagokoak) direnak, espainiar kultura eta hizkuntzak (egokiagoa al da horrela adieraztea, zuzenean Espainia eta espainiera adieraztea baino?) dira aukeratzeko eta ekiteko ahalmen nagusiena edo handiena dutenak, euskal kultura eta hizkuntzak dutena baino. Hala ere, euskararen alde eginez, pena merezi du saio berriak egitea, harreman eredua berritzea, teoria berriak erabiliz diskurtso
|
berriak
sortzea, eta abar, Txostenean proposatzen zaigun bezala. Alderdi positiboak eta negatiboak daudenez:
|
|
|
Euskal Herrian hilabeteko prestakuntza eta trukaketa trinkoa bizitzea da, beraien lan estrategiak partekatzeko, hobetzeko nahiz
|
berriak
sortzeko eta hemengo eragileen parte hartze aktiboa eta sentsibilizazioa bultzatzeko.
|
|
|
Programa honen ardatza hegoaldeko herrialde ezberdinetako eragile indigenak Euskal Herrian hilabeteko prestakuntza eta trukaketa trinkoa bizitzea da, beraien lan estrategiak partekatzeko, hobetzeko nahiz
|
berriak
sortzeko eta hemengo eragileen parte hartze aktiboa eta sentsibilizazioa bultzatzeko.
|
|
|
Nasa yuwe eskolak ere sortu dituzte, hizkuntza irakasteko eta alfabetatzeko, eta metodologia beregainak lantzeko eginkizun horietan. Lexikoaren berrikuntzan ere jarduten dute, zaharkitutako hitzak biziberritzen eta
|
berriak
sortzen, nagusiekin batera.
|
|
|
Azken urteetan teknologia ikaragarri ari da garatzen, eta gure bizitzetan bere tokia hartzen ari da. Batetik, teknologiaren garapenarekin komunikatzeko bide
|
berriak
sortzen ari dira eta, horien baitan, komunikatzeko modu berriak garatzen ari dira. Eta, nola ez, eremu horretan erabiltzen den hizkuntza garai eta moduetara egokitzen ari da.
|
|
|
Hirugarrenez, gazteak teknologia binomioan jarri dugu fokua. Batetik, nerabezaroan identitatea eraikitzen joaten dira gazteak eta hor funtzio garrantzitsua betetzen du hizkuntzak; bestetik, teknologiaren garapenarekin komunikatzeko bide eta modu
|
berriak
sortzen ari dira, eta horrekin batera baita hizkuntza aldaera berriak ere. Gaur eguneko gazteak komunikatzeko bide berri horiek erabiltzen dituzte eta gure ikerketarekin jakin nahi izan duguna da gazte horiek esparru informalean elkarren artean idatziz komunikatzen direnean erabiltzen duten hizkuntzak zein ezaugarri dauzkan.
|
|
|
Beraz, gure ikerketarekin ikusi nahi duguna da gazteak beren idatzizko hizkuntza testuinguru informalera nahiz akademikora egokitzeko gai al diren eta esparru inAzken urteetan teknologia ikaragarri ari da garatzen, eta gure bizitzetan bere tokia hartzen ari da. Batetik, teknologiaren garapenarekin komunikatzeko bide
|
berriak
sortzen ari dira eta, horien baitan, komunikatzeko modu berriak garatzen ari dira.
|
|
|
Azken urteetan, hizkuntza erabiltzeko esparruak eta bideak ugaritu egin dira. Teknologiaren garapenarekin komunikatzeko bide
|
berriak
sortu dira, Ingurune euskalduneko gazteak eta hizkuntza idatzia, eskolan eta eskolatik kanpo – Garbiñe Bereziartua
|
|
|
Teknologiaren garapenarekin komunikatzeko bide
|
berriak
sortu dira, eta komunikatzearen oinarrian hizkuntza egonik, hizkuntza erabiltzeko modu berriak jaio dira. eta komunikatzearen oinarrian hizkuntza egonik, hizkuntza erabiltzeko modu berriak jaio dira. Horrek bereziki eragiten dio idatzizko hizkuntzari.
|
|
|
Mario Alonso Puig medikuaren arabera, egoera emozional batzuetan (ilusioa, poza, konfiantza sentitzen dugunean) eremu prefrontalera doan odol-jarioa handitu egiten da eta, beraz, oxigenoeta glukosa hornidura; eremu prefrontalak biziraupen mekanismoa gelditzen du, eta gertaerak perspektibaz ikusten laguntzen digu. Egoera emozional positiboek neurona
|
berriak
sortzen dituzte, osasuna hobetu eta bizitasunez betetzen gaituzte. Horrez gain, besteekin ditugun harremanak hobetu eta elkarlana sustatzen dute.
|
|
2014
|
|
|
Langileen kualifikazioan eta prestakuntzan diharduten eragileen kasuan ere (trebakuntza profesionala, lanbide heziketa, unibertsitateak...), dela eskaintzarik egon ez delako, dela horretarako behar besteko bultzada publikorik izan ez delako, edo beste hainbat arrazoirengatik, ez dute ezagutza
|
berria
sortzeko gauza diren zikloak eta ikastaroak planteatzerakoan ezagutza hau euskaraz jasotzeko modurik ezarri. Kasu hauetan gainera entitate publikoek askotan zentro hauen jabetzan eta zuzendaritzan partaide dira, eta aukera dute arlo honetarako politika bat diseinatu eta martxan jartzeko.
|
|
|
Beste eremuetan ere bada zeregin ugari, eta gainera, beste eremuetako zeregin nagusia arnasguneen ikusmiratik ere uler liteke. Kasu horretan, gainerako eremuetan arnasgune soziofuntzional
|
berriak
sortzean eta indartzean kokatzen baitugu guk gakoa, hain zuzen. Ikastola, euskaltegia, aisialdi taldea, kirol taldea,...
|
|
|
Datuak ikusi eta gero, modurik naturalena da hausnarketarako bidea zabalik uztea; horrela, irtenbideak eman ordez, prozedura
|
berriak
sor daitezkeelako.
|
|
|
Distantzia hartze honek, funtsean, norberak bere ideiak eta diskurtsoak zalantzan jartzea dakar, eta zalantzan jartzeak maiz, diskurtsoaren doitzea edo diskurtso
|
berriak
sortzea dakar (Dicharry, 2013: 64).
|
|
|
Euskararen erabilerak babesa duen gunean erabiltzen dute euskara gazteek, eta gune honetatik aldentzean, gizartean, eta kasu honetan Bilbon, nagusi den espainieraren erabilerara jotzen dute. Egoera horri aurre egiteko, garrantzitsua litzateke ikasleen euskararen erabilera bultzatzeko, eta ahozkotasuna lantzeko, guneak zabaltzea, dauden solasaldi guneez baliatuz eta
|
berriak
sortuz, eta bide horretan, eskolaz kanpoko jarduerak izan daitezke jomugetako bat.
|
|
|
Gainera internet, digitalizazioak eta telefoniaren garapenak pertsonen arteko harremanetan aldaketak eragin dituzte. Batez ere, maila idatzian eta honek hizkera
|
berriak
sortu ditu.
|
|
|
Oteizak zioen bezala: " Zerbait
|
berria
sortzen duenak arraunlari baten tankeran egiten du, aurrera egiten du baina bizkarka, atzera begira, iraganera. Atzera begira lantzen du bere bide berria".
|
|
|
Harremanei dagokienez, ezkerraldean ikusten da musikaren ingurukoek dituztela lotura sendoenak, eta ohituta daudela, gainera, beste talde batzuekin elkarlanean aritzen ere. Filosofia horrek lagundu lezake gauza
|
berriak
sortzen, lehenik dauden hariak eta sareak sendotzen.
|
|
|
Komunitate edo sare horri begira, osagai garrantzitsuak dira alor batean edo bestean aritzen diren sortzaile eta artistak ere, kulturgileak. Zumaian 100 kulturgile baino gehiago daude, horietako batzuk taldeetan ere badabiltza, eta asko dira elkarlanerako gauza
|
berriak
sortzeko prest daudenak.
|
|
|
Lan horretan gakoak dira irakasleen jarrera3 eta herrian bertan aukera ematea kezka horiei erantzuteko: euskararen astean jarduerak, proiektu
|
berriak
sortzea...
|
|
2015
|
|
|
• Guraso gazteen artean euskararen transmisioa sendotzeko abian dauden ekimenak ezagutzea eta
|
berriak
sortzeko moduak aztertzea.
|
|
|
Haurrek hizkuntz transmisioan duten papera aldarrikatu du, etorkizunari begira hiztun gazteek hizkuntzaren bizi iraupenean izango duten garrantzia aurreratuz. markadetan euskararen inguruan izandako aldaketei erantzuteko; ez familia egiturari dagokionean, ezta gizartean orokorrean gertatutakoei dagokienean ere. Euskalduntze prozesuaren ondorioz hiztun profil berriak agertu dira; familia eredu
|
berriak
sortu diren moduan; hizkuntzari loturiko balio berriak agertu diren moduan... Aldaketa guzti hauek hizkuntz transmisioan ere eragina izango zutela irudikatu zitekeen, baina gutxi eginda aldaketa horiek eta horien ondorioak aztertzeko.
|
|
|
Egoera
|
berriak
sortu ziren hirian eta lehenengo urteetan gasteiztar eta arabarrak ez ziren etorri berriekin nahastu. Gainera, etorri berrien eta aldez aurretik zeuden etorkinen artean alde nabaria zegoen eta azken hauek" koreanoak" hitz gutxiesgarriarekin identifikatzen zituzten (Gonzalez de Langarika, 2007).
|
|
|
3 Oro har, salbuespentzat dituzte euskaraz moldatzen ez diren Aldundiko langileak, eta ikusi dute atal
|
berriak
sortu direnean eta langile berriak hasi direnean hizkuntza gaitasuna eta harreman irizpideak bermatu direla (lehen hitza euskaraz, zerbitzua erabiltzaileak nahi duen hizkuntzan...).
|
|
|
eragin eremuan elkarteak egongo balira, horietan hizkuntzari dagokionez, proiektuaren edota jardueraren eraginez aldaketarik emango den aztertu nahi da. Elkarte
|
berriak
sor daitezkeelako, elkarteetara jende berria tor daitekeelako...
|
|
|
Munduko soziolinguisten artean oso ezagunak ziren, munduan zehar asko ibiltzen ziren ere, askotan eskatzen zietelako, guk Euskal Herritik batzuetan egin genuen bezala. 1950 hamarkadetan hasi ziren argitaratzen, oso momentu onean, 2 Gerra Mundiala bukatu ondoren eman zelako deskolonizazio prozesu zabala (Afrikan, Asian, Polinesian, Errusian,...), estatu
|
berriak
sortu ziren eta horietan nazio ezberdinak sartu ziren, hizkuntza aniztasuna eta hizkuntza ukipena gertatuz; egoera nahasi horiek aztertu, eztabaidatu, plangintzatu, eta abar, egin beharra zegoela, eta autore hauek parte hartu zuten hauetako kasu askotan. Mugimendu hau ez zen Euskal Herrian gertatu, Euskal Herria Espainia eta Frantzia estatuek bertan sartuta mantendu zutelako, eta ez zuen ere balio izan harremanak hobetzeko, eta Euskara indartzeko, baizik alderantziz, Frankismo garaian ginelako.
|
|
|
Hala ere, 1960 hamarkadan Euskararekiko lortu zena nahiko izan zen (miraria izan al zen?): ikastolak sortu, HABE sortu (helduak euskaldundu, edo alfabetatzeko), Euskal literatura
|
berria
sortu (Txillardegi, Saizarbitoria,...), musika berria ere(" Ez dok Hamahiru" taldea, eta beste batzuk), Euskal kultura berpiztu, eta abar, posible egin genituen.
|
|
|
• Kognizio
|
berriak
sortzen ditugu, elementuetako baten garrantzia areagotuz eta bestearen pisu disonante erlatiboa gutxituz. Zenbat eta gehiago jakin euskarari buruz, gure sentimendua, iritzia, kognizioa ere areagotu egingo da, eta horrek guztiak portaeran eragina izango du (Irastortza; 2010: 218)
|
|
2016
|
|
|
• Jarduera ekonomikoak aldatzen ari dira; egoera sozioekonomikoa aldatzen ari da Aian ere, eta ondorioz, harreman sare
|
berriak
sortzen.
|
|
|
Aian ere, eta ondorioz, harreman sare
|
berriak
sortzen.
|
|
|
• Egoera sozioekonomiko
|
berriekin
sortzen ari diren harreman sare berrien eragina batez ere kaleko lagunarteko eta jai giroko testuinguruetan antzemango zelakoan planteatu nuen hipotesi hau. Hau da, taberna inguruetako giroan ere nabarituko zela Aiara kanpotik etorritako jendearen eragina, kalean gehien ibiltzen diren gazte eta heldu gazteak direlako.
|
|
|
Garai bat agortuta sumatzen da, urtetan garatutako tresnak, kontzeptuak, leloak..., agortuta sumatzen direlako. Aipatutako aldaketa makrosozialez gain, agertoki soziopolitiko
|
berria
sortu da Euskal Herrian, azken hamarkadetan euskarak ezagutu ez duen egoera batean utziz. Horretaz gain, haur eta gazteen belaunaldi berriek aro soziolinguistiko oparo bat ekarri dute, eurei esker euskaldunen kopurua nabarmen handitu delarik.
|
|
|
Berrikuntzarako bide hau hartu ezean, egindako ahaleginak hanka motz geratu daitezke. Zaila dirudi egindakoaren gainean, eta ikuspuntu, aldagai, kategori berdinak erabiliz zerbait
|
berria
sortu ahal nire ustez, diskurtso berritzailearekin batera bestelako berrikuntzak ere gertatu lirateke: diagnostiko berriak, zabalagoak eta konplexuagoak behar dira; diziplinen artekotasunetatik sortutako diagnostikoak; egoera modu integralagoan ulertuko dutenak; kontzeptu berriak mahai gaineratuko dituztenak; ikuspegi zein paradigma berriak proposatuko dituztenak... zer dago jarrera bat edo beste baten oinarrian, abiapuntuan?
|
|
|
a) Eskolaz kanpoko erabilera ardatz izango duen lehentasun eskema eratzea: " lehenik ikasi, gero egin" ordez" eginez ikasi"; b) konpartimentazio soziofuntzional iraunkor (diglosia)
|
berria
sortzea; c) BZ5, BZ6a eta BZ6b osasun mailako arnasguneei lehentasun argia aitortzea hitzez eta, bereziki, egitez; d) (BZ 6c) mailako ingurumenak (BZ 6b) mailara itzultzen saiatzea; e) erdara (arras) nagusi den (BZ 6d) eta (BZ 6e) lekuetan (tartean hiriburu gehienetan) euskarazko harreman sareak eta hiztun taldeak (berr) eskuratzea, berariazko hizkuntza plangintzaren ondoan bide batezko euskalgin... Hori ez da, Mikel Zalbide – Mintzajardunaren egoera eta azken urteotako bilakaera.
|
|
|
Ahuldutako hiztun elkarte askoren osasunedo bideragarritasun maila kuantifikatu nahi izan denean ez da beraz harritzekoa, azken hamarkadotan osasun neurpide
|
berriak
sortu izana mundu zabalean. Sortu diren formulazio alternatiboak ondotxoz gehiago badira ere263, bost aplikazio konkretu azalduko ditugu hemen:
|
|
|
Zentzuzko bide bakarra goian esandakoa da: urteetan lanean ari den eta punta puntako zerbitzu profesionala (jakintzasail honi dagokionez Europa osoan dagoen hoberenetarikoa) eskaintzen duen organoaz baliatzen saiatzea hasiera hasieratik, ez parez pareko iniziatiba
|
berririk
sortzea.
|
|
|
Gurea bezalako bizi giro nabarretan hiru aukera horiei beste hau erantsi behar zaie maiz: aurreko hirurak batera bildurik, nagusitasun moldaera sinkretiko
|
berria
sortuz doaneko bilakaera: leku eta jardungune batzuetan (hitzez, idatziz, bietara) aurrera eginez, besteetan atzera, zenbaitetan bere hartan jarraituz,..
|
|
|
Euskara erdaren konpartimentazio eskema zabal eta egonkor
|
berria
sortu, adostu eta aplikatu beharra dago horretarako: hori gabe," arrain handiak txikia jango du".
|
|
|
Kontua da hortik kanpora indarberritze sendorik bideratzea askoz zailagoa dela. Indar guztia edo indar gehiena espazio soziofuntzional
|
berriak
sortzen eta espazio geofisiko" galduak" berreskuratzen jartzea ez da hortaz arrazoizkoa, zer mantendu (eta, hartatik abiatuz, zer garatu eta zer zabaldu) badagoenean eta mantentze lan hori egunetik egunera premiazkoago bihurtzen ari denean. Arnasguneen ezin ordezkatuzko lehentasuna behin eta berriro azpimarratu beharra dago:
|
|
|
Euskararen bermea Gipuzkoako tamaina erdiko udalerrietan eta Donostian dago momentuz. Bitartean eskolak euskaradunak egiten jarraitu behar du eta horren guztiaren ondorioz euskararen aldeko dekantazio prozesu
|
berriak
sortuko dira.
|
|
|
Kualitatiboki ezinbestekoak dira horregatik. Gizarte ezaugarrien bilakaera ikusita (mugikortasuna, etab.) eta euskaldun gehienak gune erdaldunenetan bizi direla kontuan hartuz, euskaraz egiteko aukera
|
berriak
sortu behar dira gune horietan. Gune soziolinguistiko erdaldunenetan erdaraz egitea denez normala," normala" ez dena egin dezakeela jakin behar du euskaldunak:
|
|
|
Moldaerabide berriak egokitu edo sortu dira. Arnasguneak egoki zaintzeko beste gune geografikoetan dauden euskaldunei (eta euskaldun ez direnei ere) erabiltzeko aukera
|
berriak
sortu zaizkie. Arnasguneetatik kanpora bizi dira euskaldun gehienak eta arnasguneetan bizi den jendea hortik kanpora ateratzen da gero eta jarduera gehiagotarako.
|
|
|
Horietan, gutxienez honako alderdi hauek aurkituko ditugu: berrikuntzak edo aldaketen genesi minoritarioa, portaera gutxituen edo gutxietsien aurkezpen publikoa, gatazka soziokognitiboa, berrikuntzen edo aldaketen legitimazio diskurtsiboa (zentzu onartuekin artikulatuz,
|
berriak
sortu), legitimazio praktikoa (praktikaren senari erantsi), ikaste eta konbertsio prozesuak, nork bereganatzea eta senez eta eginez bere egitea, berrikuntzaren erabilera arrunta eta egitura (keta) berria. Halako prozesu gehienak minoria aktiboen psikologia sozialekoak dira, zer esanik ez.
|
|
2017
|
|
|
— Boterera bideratutako politikak erreferentziazko gune
|
berriak
sortu nahi ditu, administrazioaren eta estatuaren aurrean: gune alternatiboak; kontrabotereak, alegia.
|
|
|
errealitatea nork hobeto ezagutu, errealitate hori bizi duena baino? Arlo erlazionala lantzea, bestalde, erJasone Mendizabal eta Alex Vadillo Otxoa – Udalak eta euskaltzaleen elkarteak; funtzio banaketak eta lankidetzarako aukerak lazionatzeko era
|
berriak
sortzen laguntzea da: administrazioaren eta elkarteen artean, elkarteen artean eta elkarteen eta herritarren artean ere.
|
|
|
— Lidergorik onena da lidergo
|
berriak
sortzea ahalbidetzen duena.
|
|
|
Euskaltzaleen Topaguneak abiatu zuen 2010 urtean berea, eta ondoren etorri dira Kontseilua, Tokikom, Euskal Herrian Euskaraz, Euskaltzaindia edo Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzaren baitan egindakoak ere. Herriz herri ere nabarmena da gogoeta premia, tokian tokiko Euskaltzaleen Elkarte eta Topaguneek egindako hausnarketak hamarnaka konta baitaitezke (euskaltzaleen elkarte
|
berriak
sortu, birsortu, eraberritu, funtzioak berrikusi edo herri egituratatik eskualdekotara pasatzeko balio izan duten gogoetak).
|
|
|
Era berean, gizarte dinamika berriek ohiko ekintza moldea apurtzea ekarriko dute. Diskurtsiboki eta sinbolikoki (iruditerian, erritoetan) ekintzaile
|
berriek
sortu behar dituzten elementu berriak behar dira.
|
|
|
Alex Vadilloren hitzak berriz hartzeko: " Lidergorik onena, lidergo
|
berriak
sortzea ahalbidetzen duena". Dena errana da.
|
|
|
Alde batetik hitanoa simetrikoa da, berdinen artean hitz egiten da, baina ondoren badauzka botereari loturiko ohiturak baita ere, Ozaitak (2014) adierazten duen moduan. Bestalde, ikusi da boterearen aldagaia sartu zenean euskaran tratamendu
|
berriak
sortu zirela eta hitanoaren erabilera kasu zehatz batzuetarako izatea mugatu zela.
|
|
|
Jon Walsh – Irlanderadun berriak: ...zain beste. ondorioztatu da irlanderako hiztun berria izatea eta horri eustea jarrera ezegonkorra eta zalantzazkoa dela maiz, testuinguru soziolinguistikoaren eraginez alderantzika baitaiteke. irlanderadunen sare sozialak ahulak izan ohi dira eta desegin ohi dira, hiztunak bizitza zikloan aurrera egin eta beste norabait joan baitaiteke bizitzera, lanpostuz alda baitezake edota familia edo harreman
|
berriak
sor baititzake. hiztun berri bilakatzeko trantsizioa egiten duen jendearen kopurua nahiko txikia da eta hiztun berri horiek beraien helburuak bete ohi dituzte oztopo nabarmenak gaindituz. gehiago ikertu litzateke hiztun horien ideologiak eta identitateak eta irlanderaren etorkizuneko bilakaeran izan dezaketen eginkizuna hobeto ulertu ahal izateko. bada hiztun berri izan daitekeen talde handi bat,...
|
|
|
Jendarteko jokaerek jendearen jokaerak egituratzen dituzte. praktika sozial gutxituak hedatu eta egonkortuko badira, jokaera legitimo eta zentzuzkoen artean agertu behar dute. lekua behar dute bizi jarioan eta haren irudikapenean. aldaketa prozesu horietan honako alderdi hauek aurkitu ohi dira: berrikuntzak edo aldaketen aurkezpena, gatazka soziokognitiboa, berrikuntzen edo aldaketen legitimazio diskurtsiboa (zentzu onartuekin artikulatuz,
|
berriak
sortu), legitimazio praktikoa (praktikaren senari erantsi), nork bereganatzea eta senez eta eginez bere egitea, berrikuntzaren erabilera arrunta, egitura (keta) berria... prozesu horietan, beraz, zabaltzekotan eta normalizatzekotan diren praktika berriak, bestelakoak, edo gutxituak aurkeztea, zabaltzea, eta ohiko bihurtzea ezinbestekoa da. ohiko hizkuntza praktikek egitura moduan jokatzen dute, h... praktikarekin batera metapraktika aurkituko dugu beti; alegia, jardutearekin batera, jarduteko jakintza eta sena). bere buruari eragiten dion prozesu zirkular baten aurrean gaude:
|
|
|
209; ikusi ere zalbide et al., 2006: 120, 132). hiztun berriek funtsezko papera betetzen ahal dute hizkuntzaren biziberritzean familia bidezko belaunez belauneko hizkuntzaren transmisio prozesuari berrekiten, eta, hartara, jatorrizko hiztunen belaunaldi
|
berriak
sortuz (o’rourke & ramallo, 2015: 154; ikus ere kasares, 2014).
|
|
2018
|
|
|
Euskaltasunaren definizio
|
berriak
sortzen dira, iraganetik ez ezik, esentzietatik askatzen dira[...] Euskaldun izatea arrazarekin edota etnizitatearen ordura arteko ohiko ikuspegiekin lotzeari utziko zaio.
|