|
2000
|
|
|
|
Berak
ere ez zekien zergatik sartu zuen hainbeste arropa, sukaldeko tresna, eta, batez ere, ze imajinaziok bultzatuta sartu zituen argazki kamera eta bost karrete hogeita hamaseiko. Onartu beharra zuen:
|
|
|
Jadanik inor ez da oroitzen urtegiaren azpian geratu zen herriaz.
|
Bera
ere ez, akaso. Gerraosteko garai hartan izan zen:
|
|
|
Nire adinekoa edo zelarik, burutsu eta adimendutsu zen Jesus, sinagogako doktoreen doktore eta jakintsuen jakintsu, baina nago ezen
|
berak
ere ez ziola osabari hirugarren lezione hartarik fitsik ere endelegatuko, enekin batean egon izan balitz; baina nola, alde batetik, ekialdeko leihotik ilargi zuria deika ari baitzitzaigun, bere sekeretutxoak erakutsi nahian, nik uste, eta nola, bertzetik, teleskopiotik behatzea zen ene orduko gutizia gutiziatsua, baietz ihardetsi nion, guztiz ulertu niola. Eta hark, orduan:
|
|
|
Baita kezkaturik ere, zeren baitzirudien ezen urtebete zeramala Pedroren amak semearen berririk jaso gabe. " Urtero bi gutun jaso izan ditugu, baina azken boladan bat
|
bera
ere ez", erran zigun hark, gaineratzen zuela: " Gutun guztietan eta urtez urte erraiten zigun ezen aitzina zihoala, eta esperantza zuela ezen, urte batean ez bazen bertze an, etxerat itzuli ahal izanen zela, bertze Rafael bat bihurturik eta aitari emanikako hitza beterik.
|
|
|
Eta lehen gozamen eta bozkario iturri zitzaidana —pintatzea eta, alegia— sufrimendu eta gogogabetasun bihurtu zitzaidaan. Zeren Michelangelok bete baitzuen neurria, eta sobera ere bete gainerat, edertasunaren ontzia gainezka utzirik, eta nik ez nioan, halatan, artearen munduari zer emanik ez zer eratxikirik, xorta bat
|
bera
ere ez. Eta, muga haren aitzinean, paralizaturik bezala geratu ninduan, urrats bat eman ezinik... zeren, erranak dioen bezala, Non progredi est regredi...
|
|
|
Koadroarekin eta bertze fardel haiekin batean, gutun bat zetorren —oinordekoak eta etxeko jaun berriak skribatua, jaun don Pedro de Osorio zeritzanak, zeina baitzen ene aita defunktuaren anaia—, non jaun hil berriaren azken borondatea azaltzen baitzen... Gutun hartan, ordea, ez zen agertzen koadroko protagonistaren izenik eta, nola, bertzalde, koadroak
|
berak
ere ez baitzuen haren berri emaiten, hala, jakinminaren, galdegin nion amari: ‘Nor ote da mutil hori? ’ ‘Ez dakit —ihardetsi zidan— Adinagatik, zure lehengusuren bat izan daiteke... ’ Handik aitzina, zenbat ordu ez ote nituen egin koadroko neure lehengusu ustezkoaren aitzinean!
|
|
2001
|
|
|
Maria
|
bera
ere ez zegoen telebista ikusten, artilezko zerbait zeukalako esku artean ziurrenik. Burua Lisboan zeukan edo Lisboako errepideetan edo hango hotel batean edo hoteleko piszinan edo Lisboako itsasoan bertan.
|
|
|
Eta ez sinetsiarena egin nion,
|
berea
ere ez baitzen egia osoa izango.
|
|
2002
|
|
|
Bere ustez ongi ezagutzen zituen bazter haiek.
|
Berak
ere ez daki ongi nola erori zen bost metroko zulo batean.
|
|
|
Jateko nahikoa emango zion. Solomorik, ordea,
|
berak
ere ez zuen jaten eta zakurrak ere ez.
|
|
|
Edifizio guztian beldur latza zioten doberman horri. Ingriden adiskideak
|
berak
ere ez ziren haren apartamentuan sartzen, zakurrak izuturik.
|
|
|
Depresio bat
|
bera
ere ez izateko zortea izan dut, baina banekien zer nolakoa izan zitekeen gutxi gorabehera Sararena, hamaika gaixo depresiborekin tratatu behar izan baitut kontsultan, antzeko koadro klinikoekin. Eta, Sararen errehabilitazio programako psikiatraz gain, baditut beste hiruzpalau lagun psikiatra, depresio mota guztien berri eman izan didatenak.
|
|
2003
|
|
|
Eta Malandaren bati injustoa iruditu zitzaion hori. Eta Malanda hura astoetan astoena izango zen seguruenik, burugogorra esan nahi dut, eta ezin baziren umeak hilerrian egon, Malanda bat
|
bera
ere ez zela hilerrian egongo. Eta hildako guztiak etxean lurperatzen hasi ziren, patioan.
|
|
|
Eta gezurra izango zen seguruenik, baina horixe zen Matiasen inpresioa, eta tristea iruditzen zitzaion. Eta etxebizitza blokeko guztiek zeukaten orrazkera bera, eta ile bat
|
bera
ere ez zeukaten lekutik kanpo.
|
|
|
Kanpotarren izenak ziren gehienak. Bat
|
bera
ere ez zuen ezagutzen.
|
|
|
Aurrera ematen zuen pauso bakoitzeko beste bi egiten zituen atzera.
|
Berak
ere ez zuen oso ondo ulertzen zergatik atera zen gelatik. Ez zekien zerk bultzatuta sartu nahi zuen Rakelen logelan.
|
|
2004
|
|
|
Egun baten, bromatan, gure lagunek ez ulertzeko, hebraieraz edo arabieraz mintzatu genukeela otu zitzaion Nathani. Baina nik ez nekien hebraieraz eta
|
berak
ere ez arabieraz. Orduan, bakoitzak zekien hizkuntza irakasten aritu ginen elkarri.
|
|
|
Esan dezagun, bada, behingoz, esan nahi genuena: politikaren zurrunbilotik haratagoko praxi euskaltzalea
|
bera
ere ez dabil politikagintzaren zurrunbilotik at, ezta alderdi politikoen jarduera politikotik landa ere. Besterik da, jakina, politikagintza hegemonikoaren parametroetan euskarari zor zaion leku gorena aitortzea, eta aitorpen hau egia bihurtzea.
|
|
|
Nolanahi ere, gure iritziz, ez da tresna teoriko kamutsa kontraesanez jositako gizarte ehunak ulertzeko. Zentzu horretan, orekarik amesgarriena
|
bera
ere ez dugu ahantzi behar gizarte indarren arteko oreka dela, ez kontraesanik gabeko mundu ideala.
|
|
|
Gizarte bizitzaren bihotzean integratzeko indarrik ez duen hizkuntzarekin zer egin behar da? Zeren, irakurlea ondo ohartuko zen moduan, bitasunaren estrategiak
|
berak
ere ez bide du aukerarik eskaintzen euskararen erabilera bermatzeko. Identitatearen ideologiak euskaldun izatearen kontzientzia garbirik sortarazten ez duenean, dirudienez, elebidun izatea alferrikako tasun linguistikoa da euskararen erabilera egia bihurtzeko.
|
|
|
gure orain arteko esanak gorabehera, glotopolitikaren bi irizpide nagusi horiek bereizteko guk baino modu argi eta zehatzagoan. Esnaola
|
bera
ere ez da ari hemen bere kabuz, besteren iritzietara baizik. Baina hori da gutxienekoa begiz joa daukagun xederako:
|
|
|
21 Xabier Lete: Deus ez da inorena, bizitza
|
bera
ere ez,. Pago Urte/ Arte 2001?, 25.
|
|
|
Durangarra da. Gurasoak oso pozik daude alaba artatzen duten pediatren lanarekin, baina bat
|
bera
ere ez da euskalduna. Munduko medikurik onenak izango dira agian, baina ez da onargarria euskaraz ederki dakien haur bat atzerrian balego bezain arrotz sentiaraztea.
|
|
|
Ez dakigu.
|
Berak
ere ez daki. NAZIO OSOAK mendeetan zehar HORRELA NAHI izan duelako, HORRELA AUKERATU duelako, mundua HORTARA SENTITU duelako.
|
|
|
Hau sasi marxista batzuk onartu nahi ez dutelako, ez dituzte ulertzen, eta ez ulertuko, ez Kataluña’ko, ez Bretaña’ko, ez Euskal Herri’ko, eta ez nehungo arazoak askatasunaren nahiak eragiñak diranean. Nabarmenenak
|
berak
ere ez: Algeria’koa bereziki!
|
|
|
–Majaderoa –esan du, eta erabaki du
|
berak
ere ez duela erreko, Liviarekin gogoratzeko argazkien beharrik ez badago ere.
|
|
|
Zeren zain?
|
Berak
ere ez zekien. Iluntze oro, galdera hura bera egiten zion Hansek, autoan bila etortzen zitzaionean.
|
|
|
–Erran dizudan bezala, Hitler
|
bera
ere ez da aldrebeskeria horietatik libratzen. Gainera, onartu beharrean nago Himmler, bere sineskeriak alde batera utzita, balio handiko gizona dela kudeatzaile lanetan.
|
|
|
Indiar erlijioa oso erakargarria egiten zitzaion Oppenheimerri. Zekienez, Einsteini
|
berari
ere ez zitzaion oso arrotza egiten hinduismoaren ikuspegi kosmiko erlijiosoa.
|
|
|
Ezkonduta zaudela, agian.
|
Berak
ere ez du bere etxera joateko gonbitik egin. Batek daki zergatik.
|
|
|
Horregatik erabaki zuen bazkari haietara gehiago ez joatea, telebistako saioez baino hitz egiten ez zutelako. Eta Karmelek
|
bera gabe
ere ez zihoala esan zion.
|
|
2005
|
|
|
–Gogoratzen al haiz nola umetan musu gutxi ematen nizkinan, ipurdian bat
|
bera
ere ez, iruditzen zitzaidalako muxuek eta laztanek bigundu egiten zituztela haurrak, eta haur bigunekin ezinezkoa zela iraultza. Bada, orain, jakin ezan gustura emango ninala musu bat hortxe.
|
|
|
Lehen urratsa egina. Zer nahi duen azaltzeko orduan, ostera, arazoak,
|
berak
ere ez baitaki oso argi zer lortu nahi duen.
|
|
|
Batez ere, postalen kontuan Ainara ezertarako aipatu ez duela ohartzeak. Bestalde,
|
berak
ere ez die ezer erosi ez aita amei ez osaba izekoei. Baina horrek, beste bidaia mota batean garrantzia izango bazuen ere, zer axola du orain?
|
|
|
Ametsek kontatu dio, aukera izan duenean,
|
berak
ere ez dakiela ezertxo ere. Badirela hiru egun begiak ireki zituela –edo hori uste duela–, gelatik ibiltzen eta ariketatxo batzuk egiten eduki dutela, eta azkenean etxera itzultzeko prest zegoela esan diotela.
|
|
|
Igorrek baino hobeto, esango nuke. Akats bat
|
bera
ere ez.
|
|
|
Zer dago etxetik alde egiten duenaren buruan? Zergatik azalpen hitz bat
|
bera
ere ez. Hain gaizki egin al dut, bada?
|
|
|
Baina ez nuen ezertxo ere esan. Eta ondoko asteetan frogatuz joan zenez, Ixaskunek
|
berak
ere ez zuen ezer sumatu.
|
|
|
Gaur bai. Gure arbasoek, izkribu horretan argi azaltzen zenez, ez zuten" merkatu" berba idatzi, eta" azoka" berba
|
bera
ere ez. Zeia zaharra, hain zuzen.
|
|
2006
|
|
|
Ni behintzat Imanol Larzabalen abestiak entzutean ohartu nintzen horretaz. Hala ere, Imanoli
|
berari
ere ez zion balio izan bere lanaren fintasunak. Urte on batzuk izan zituen; haren diskoekin kalitatearen maila batzuk lortuak izan ziren, ederrak, poetikoak.
|
|
|
Ez irabazi duten diruagatik, baizik eta egunkariaren bestaldeko argazkian azaltzen den auto txikituarekin zerikusirik ez dutelako.
|
Berak
ere ez du zerikusirik baina zama hor dago. Murtziako familia bezala, ez du egunkariak hurrengo egunean zer argitaratuko duen beldurrez bizi nahi.
|
|
|
Carlosek fedea galdu zuen.
|
Berak
ere ez zuen Mezua ulertu. Eta berak ere Deabruaren bisita jaso zuen.
|
|
|
–Nahi duzun bezala –irakaslea nekez zutitu eta hautsa haizatu zuen beroki garestitik– Dena den, konfiantza duzu polizia horrengan? Seguru zaude
|
bera
ere ez dabilela bildumaren atzetik?
|
|
|
Horrek errepikapenaren automatismoa eman ziezaiokeen ekintzari, baina nik esango nuke, hori baino gehiago, ezagutzak ematen duen intimitatea zeukala. Nik ezin nuen barrendik erretzen ninduen lotsa garaitu;
|
berak
ere ez dakit hari guztiari zerion higuina ahazterik izango zuen; baina, horren gainetik, biok betiko lotzen gintuen ekintza intimo bat partekatu genuela sentitzen nuen.
|
|
|
Oriolek ere sumatzen zuen nire joate hurbila, nahiz eta nik ezer adierazi ez.
|
Berak
ere ez zidan ezer esan egun osoan.
|
|
|
Benetan ari naiz. Natxori galdetu nion eta
|
berak
ere ez omen daki. Izango du esplikazioren bat, ezta?
|
|
|
Egia esan, gutxi dakigu Maddalenez. Izena
|
bera
ere ez da ziurra: Maddalen Tabirakoa, Maddalen Perez Guientziakoa...
|
|
|
Eskuak urraturik, bi belaunak eta saihets ingurua minbera nituela, bizkarrean jaso nahi izan ninduen Bernatek. Ez nion utzi,
|
berea
ere ez zen ospatzeko egoera.
|
|
2007
|
|
|
Berdin da. Gainera
|
berak
ere ez daki oraindik deus. Beraz, nahiago dut inork deus ere ez jakitea, guztia argitu arte.
|
|
|
Saiatu, saiatu eta saiatu.
|
Berak
ere ez daki zergatik ez duen erantzun bere gorputzak Tourrean. Kirola ez da kontu matematikoa.
|
|
|
denek maxima legez (maxima regula!) printzipio patriarkala dute; ez dute ezagutzen nortasun banakoa, despotarena izan ezik. Baina Txinan kasik despota
|
bera
ere ez da nor berezia (librea), gehiago baita automata bat, hain dauka usadio tradizional finkoei lotu lotua egin behar eta ahal duen oro. Indian diferentziazio sozial bat badago materiala, kanpotiarra (kastak); Pertsian diferentziazio morala hasten da, ongiaren eta gaizkiaren kontzeptu abstraktuekin.
|
|
|
Baina zuzenean politikoa izan gura ez duen behaketa batean, eta bai pentsamendu korronteena oro har, kanpo ezberdinak bereiztea komeni da horietan, arrazaren kanpoa orain. Ezkerra, aipatu liberal arrazisten politika zuzenean borrokatzen ari zen arren,
|
bera
ere ez da libratu uholde darwinista eta arrazialaren kutsutik743 Apropos utziko ditut hemen alde batera Poliakov eta H. Arendten testuak Marx-en antisemitismoaz (juduaren autogorrotoaz eta); usu aipatuak dira, ez ditugu errepikatuko (ez ahaztuko ere) 744 Engels-ek, berak aitortzen zuen, antijudaismo erraietakoa, zela berea.
|
|
|
601 DITTMANN, F., aip. lib., 28 Herriaren nortasuna ingurumenarekin bat dator, baina ez da bat: Joniako zeru garbiak Homeroren berein gozagarri esplikatzen lagun diezaguke, baina ez du Homero esplikatzen; gaur egungo eskualde turkiar
|
berean
ere ez du Homerorik ernarazten.
|
|
|
Baina, noski, Patricia zelebridade bat da, Hitchcocken filma inspiratu duen andere txit agurgarria, eta ez katutxo koldarrez idazten duen luma traketsa. Hala ere, Patriciak ez badu egiten,
|
berak
ere ez. Kontu pribatua da lehoi izan nahi zuen katu horren istorioa.
|
|
2008
|
|
|
Psikologoak ere bazuen jakin mina.
|
Berak
ere ez zuen argi zein zen esaldi haren jatorria. Agian ez zen musikalki gustatzen zitzaion esaldi bat besterik.
|
|
|
Aurpegi zurpailak ikusi ditu EENren mandatariak Collata l. Agulleta mendatera itzuli denean. Paul
|
bera
ere ez da berehalako batean atera babesgunetik, goarnizioko soldaduteria bere osotasunean kanpoan bazen ere. Zain zeuden ia denak.
|
|
|
Bere jarrera ez zen, haatik, planteamendu teoriko baten ondorio, nekez bizi zezakeen hizkuntzarena arazo intelektual bat balitz bezala?, baina Regina ez zen, ezta gutxiagorik ere, adimenik ez zuèn emakume ergela, eta bere gogoetak egiten zituen, berak zeuzkàn edo berak zekizkièn datuen araberakoak, modurik elementalenean; Reginak, ondorioz, bazekien, bazekikeen?
|
berak
ere ez zuela hartan errurik, baina ai, nola nabaritzen zuen, aldi berean, errua berea balu bezala eta jatorrizko bekatuaren beste bertsio baten aurrean balego bezala! Antzinatik baitzetorren euskara ere, Adan eta Ebaren garaitik ausaz, herriko erretore don Rokek hala esan zuen behinik behin bere sermoietako batean, paradisuko hizkuntza izan zelako ustean.
|
|
|
–Entzun ongi, Natividad: Jainkoak berdin berdinak egin zintuzten zu eta zure ahizpa Natalia, itxura ez ezik, ahots eta ahoskera
|
bera
ere ez dituzue, bada! Eta idazkera ere halatsu, zuen kaligrafiak nekez bereiz baitaitezke.
|
|
|
Aita alabari erantzuteko moduan egon zitekeen, kargua ere har ziezaiokeen agian hargatik, neska gazte batek adulterio hitza aipatzea
|
bera
ere ez al zen, bada, gehiegitxo??, baina alabaren izena. Ernestina, errespetuaren ezaugarritzat zuelako, edo haren arrazoiak zinez konbentzitu zuelako, burua gora eta behera mugitu zuen hiru bider.
|
|
|
Oraingoz behintzat ez baitago nazio birtualik. Guztiarekin ere, ordea, lurraldetasunaren kontzeptua
|
bera
ere ez dakit ez ote dugun aski aldrebestua gure artean. Ez dakit ez ote dugun errealitate aski estatikotzat jotzen.
|
|
|
Eta mapak marra gorri polita dakar, alajaina! Sasi artetik mutil gazte bat agertu da, ezer galdetu barik etorri zaigu laguntzera, baina
|
berak
ere ez daki zer egin. Aukera bakarra:
|
|
|
–Campement?. Arduraduna ondoko etxolan dagoen gaztetxoa da, gureak bezala
|
bereak
ere ez dauka ez urik ez argirik. Ohea hondoratu egiten da eta ez dago malaria transmititzen duten eltxoen aurkako sarerik.
|
|
|
|
Bera
ere ez zegoen etxetik urrunegi. Oinazea nola edo hala eramanez, kale bakartienak bilatuz, Largo dos Santos Domingos era ailegatu zen, gero Figueira plaza zeharkatu zuen eta azkenean etxepeko eskailera luzeetara iritsi zen.
|
|
|
Hala eta guzti, Dom Pedro IV.aren estatua handiaren parera iritsi zenerako, jarraitzailearen egoera penagarriaz jabeturik zegoen.
|
Bera
ere ez zen lar osasuntsua, baina Barbosa ozta ozta ibil zitekeen. Orduan jonkia lasaitu egin zen, irribarre maltzurra atera eta jarraitzaileaz trufatzeari eman zion.
|
|
|
–Entzun ongi, Natividad: Jainkoak berdin berdinak egin zintuzten zu eta zure ahizpa Natalia, itxura ez ezik, ahots eta ahoskera
|
bera
ere ez dituzue, bada! Eta idazkera ere halatsu, zuen kaligrafiak nekez bereiz baitaitezke.
|
|
|
hizkuntzen ikuspuntutik bazterrean sentitzen zela eta, bazterrean dagoen oro bezala, bazterrak kutsatua. Bere jarrera ez zen, haatik, planteamendu teoriko baten ondorio –nekez bizi zezakeen hizkuntzarena arazo intelektual bat balitz bezala–, baina Regina ez zen, ezta gutxiagorik ere, adimenik ez zuèn emakume ergela, eta bere gogoetak egiten zituen, berak zeuzkàn edo berak zekizkièn datuen araberakoak, modurik elementalenean; Reginak, ondorioz, bazekien –bazekikeen–
|
berak
ere ez zuela hartan errurik, baina ai, nola nabaritzen zuen, aldi berean, errua berea balu bezala eta jatorrizko bekatuaren beste bertsio baten aurrean balego bezala! Antzinatik baitzetorren euskara ere, Adan eta Ebaren garaitik ausaz, herriko erretore don Rokek hala esan zuen behinik behin bere sermoietako batean, paradisuko hizkuntza izan zelako ustean.
|
|
|
Aita alabari erantzuteko moduan egon zitekeen, kargua ere har ziezaiokeen agian hargatik –neska gazte batek adulterio hitza aipatzea
|
bera
ere ez al zen, bada, gehiegitxo? –, baina alabaren izena –Ernestina– errespetuaren ezaugarritzat zuelako, edo haren arrazoiak zinez konbentzitu zuelako, burua gora eta behera mugitu zuen hiru bider. Eta orduan, Ernestina –garaipenaren irria, ez nabarmena, baina bai esanguratsua haren ezpainetan– honela mintzatu zen:
|
|
2009
|
|
|
Ez diot deitu. Eta
|
berak
ere ez dit mezurik bidali. Haserre dago oraindik.
|
|
|
Eta ez genion ezer esan.
|
Berak
ere ez zigun ezertxo ere kontatu, noski. Baina sekretu hark gure artekoa puskatu zuen.
|
|
|
Elorri n maiz aurkitzen dugu poeta tristerik, baina ez dakigu zergatik.
|
Berak
ere ez bide daki. Narritaturik edo amorruz, aldiz, inoiz ez.
|
|
|
Behar ez zuen zerbait esango genuen edo, bat batean zutitu zen, gelako zoko ilunera joan, eta paretari begira, otoitzerako eskuak bilduz, ahots goran kredoa errezatu zuen. Zur eta lur, nik ez nuen ezer esan,
|
berak
ere ez, eta poesiak ikusten jarraitu genuen.
|
|
|
Herri (erlijio) guztietan ez ditu isiltasun berak. Agian izen
|
berak
ere ez. Eta, agiazko agian, Jainkoaren uko batzuk, haren beste izen batzuk dira.
|
|
|
Zein zen Edieren asmoa edo helburua? Beharbada,
|
berak
ere ez zekien, uholdean behera doanak non geldituko den ez dakien bezala. Bizi nahia, handinahia, goxamena.
|
|
|
Baliabide kaskarrak dira, desegokiak. Edana murriztu beharra dago, nahiko edan dute gaur, seguru bihar aho lodia eta buruko mina izango dutela; eta jana,
|
berari
ere ez zaio komeni. Nahikoa eta gehiegi jan du gaur.
|
|
|
Berak eramango nau. Baina
|
berak
ere ez dauka diru askorik.
|
|
|
Ondo zekiten esku mingarriena aukeratzen, bai horixe, bazekiten esku arrotzak masaila soilik gorritzen zuela; gertukoak, ordea... Nik ez nuen nahi, eta min egiten zidan;
|
berak
ere ez zuen nahi, eta min egiten zion. Biok zikindu nahi gintuzten, eta lortu zuten.
|
|
|
Ikusi dituzu sukaldeko koilarak eta sardexkak? Bat
|
bera
ere ez dago ondo garbituta! Lika lika eginda daude!
|
|
|
Ni nenbilen oker agian eta hurbilagora jo behar nuen erantzun bila. Ze, kontuak kontu, eta zuzen nenbilela pentsatuaz ere, ez kondairak ezta historiak
|
berak
ere ez zuten ezkutuko beste errudunen baten berri ematen. Cassano, herritarrek berek akabatu zuten; higanota, itsasoak kolpatu zuen, ez beste inork.
|
|
|
Txoko guztiak ondo garbituko bazituen, hotzak bultzatuta hondarretatik arkupeetako eserlekuetara igotzen ziren eskaleak mugitu beharra egokitzen zitzaion tarteka. Gizarajo haiena zen parte latzena, jakina, baina
|
berak
ere ez zuen une samurra pasatzen zurrunga batean ari ziren pertsona helduak uxatzen.
|
|
|
Eta ezin du Domingo ikusi??; gero, keinu itsusi ezin laburrago batean, ezpainak goratu zituen, eten puntuak beste iritzi batekin betetzeko ahaleginean edo: . Eta nik
|
bera
ere ez!?; ipuinetako ogroa bezalakoa ote zen, bada, Teofilo Maria, hain beldurgarri jartzen zenean?; guztiaz ere, Txaro Goirik ia lau egun zeramatzan gai hura burutik kendu ezinik, kale itsu batean sartuta: esan nahi baita haren buruak lehertzear dagoen galdara behar zuela, galderaz josia, pentsamendu obsesibo haien presiopean; horregatik, Maria Bibianak atea jo, Txarok ireki, neskamea, egunez lan egiten zuena, alde egina zen?, eta aurrez aurre zuèn emakumeak esan zionean:
|
|
|
Eta orduan, ordura arte egin gabekoa egin zion izebak Adari: masaileko bat eman; Ada, halakorik ezpero ez zuelako edo, nora ezean geratu zen; izeba, berriz, ustezko betebeharra bete arren, ez zen, itxura batean, gustura geratu, zerbaiten damua balu bezala,
|
berarentzat
ere ez baitzen erraza bi rol, izeba eta ama, ama eta izeba, jokatzea; hura, baina, ez zen, inondik ere, biguntzeko mementoa, eta hala, amaren paperari eusten ziola, baita bere burua zuritzen ere, esan zion:
|
|
|
Nolako arretaz begiratu zion Domingok Adaren eskutxoari eta haren minari, behin eta berriz begiratu ere, begiak ere Adaren minari itsatsiak geratu zitzaizkion arte, suminezko errukiz eta errukizko suminez! Begiz ez ezik, bihotzez ere bere egiten baitzuen Domingok Adaren mina, eta bizitza
|
bera
ere ez baitzen, ausaz, minaren ikuskizun hura baizik, Adaren minetik baino ikus ez zitekeena, horregatik begiratzen zion Domingok Adari begiratzen ziòn moduan, eta horregatik begiratzen, halaber, amari, amak Adaren lepo inguruan hedatutako beso eskuzabalari bereziki, aurreko jarrerarekin zerikusirik ez zuèn beste jarrera batean, Domingok nabaritzen zuen bitartean amaren aurka pilatutako gorrotoa urtuz zihoakiola, ama beti ama?
|
|
|
–Zerari?
|
berari
ere ez zitzaion liburua batere gustatu, zin degizut.
|
|
|
Príncipe Antzokian, Díaz Artigasen talde sinpatiko bezain diskretuak Quintero anaien La boda de Quinita Flores antzerkiaren estreinaldiarekin gozarazi zigun; obrak ongi irabazitako fama du lehendik ere, grazia handia baitu, betean asmatzen duten pertsonaiekin eta ongi bideratutako elkarrizketekin, bigarren ekitaldian batez ere, moraltasunari dagokion arloan akats bat
|
bera
ere ez(?).
|
|
|
Izan ere, Nazario Orbek ez zuen bere burua zekentzat ez eskulaburtzat, bakarka joan zitzaiòn langile borondate oneko bati baino gehiagori lagundu baitzion, urliari lanpostu bat eskaintzeko, sandiari mailegutxo bat eta berendiari jaiegun bat. Egia zen, orobat, langile batzuk ere bota zituela inoiz, sindikalista bat baino gehiago ere bai, baina hura ezinbestekotzat jotzen zuen, Elizak
|
berak
ere ez baitzuen besterik egin bere jardunean antzinatik, heretikoak, apostatak eta suerte orotako fruitu ustelak baztertzen eta eskomikatzen zituela, eta berak Elizako eta Elizarako gizontzat baitzuen bere burua, Eliza eta Elizaren jokabidea eredu zituena, elizgizona ez izan arren; bere bertuteen aldeko balantzan, gainera, langileei oporrak ematen hasia zen, honi astebete eta hari hamar egun, probintzian enpresari gutxik bezala?
|
|
|
ametsaren ondotik, baina,% 100ean sinesten zuen, artesirik gabeko sinesmenaren jabe; baina zuhurtziaren irakaspena ere ikasten ari zen, eta, beste askotan ez bezala, zuhur jokatuko zuen Domingok afera hartan, halaxe agindu zion bere buruari: fantasmak ez zion ezer esan, eta
|
berak
ere ez zion inori ezer esango, Albertori, eta Adari izan ezik, jakina; eta izeba Ernestinari ere zerbait esan zion, noski.
|
|
|
fantasmak eta munstroak ez baitziren kontzeptu negatiboak Domingorentzat, positiboak baizik, jauregi batek, benetako jauregia izateko, derrigorrez behar zituenak; zergatik ez, beraz, Domingoren begirada kutsatu gabea bere egin edo bere egiten ahalegindu?? Ubelunez jositako haragi puskak, gainera, maitasuna behar zuen. Kristo
|
bera
ere ez al zen, bada, munstro bihurtu gurutzeko hartan, oinazearen gorputza ere beste munstro bat denez gero??, eta Domingok eman ziezaiokeen maitasun hura, maitasun garbi bezain espontaneoa, izebarena ez bezala errukiarekin zerikusirik gabea?, baldin eta berak, izeba Ernestinak. Domingok hasitako jokoa jokatzen bazuen edo jokoari jarraipena ematen?
|
|
|
puzgabetzen; jarraian, baina, semea trantze hartatik onik irten zela egiaztatu zuenean, harrotasunak, baita harrotasunak zekarkiòn pozak ere, gainezka egin zioten: esan nahi baita Nazario Orbe denboraren beste dimentsio batean sartu zela, non, maitasunaren eskutik, denbora
|
bera
ere ez den sentitzen, existitzen ere ez, apika, barne mugak hausten direnean, baita inorekin bat egiteko eragozgarriak ere, ondorioz, denborak baitu denbora urtzen, aitaren denborak semearena eta semearenak aitarena?, denborak denbora ezabatzen; Teofilo Mariak ere, bizia eskainia zion aitari, ez era sinboliko batean soilik?
|
|
|
etxera zetozela desagertu, eta handik aurrera auskalo zer? Baina
|
bera
ere ez zebilen askoz hobeto, egun batean gailen sentitu zena, hiriak bizi izandako atzera aurrerak, gerrako lehen egunetan, gorabeheratsuak izan ziren oso, biharamunean galtzaile gertatu baitzen, halako eran, non, gauzak guztiz okertu zirenean, teniente mailara goititua zuten, halere, ordurako?, ihes egitera xedatu baitzen, baita xedea erdiz erdi erdietsi ere, hamaika neke eta beste hainbeste sufrimendu pairatu ondoren, egoera zail batetik, kalez kaleko borroka heriotzaren eremua da?
|
|
|
Mallowan bera ere apur bat lekuz kanpo geratu zen: hiru hiltzaile zeuzkaten hasieran eta bat
|
bera
ere ez orain. Hirurek zeukaten arrazoi pisuzko bat Vera Brent bizirik nahi izateko:
|
|
|
Kasu horretan presoa ez da kartzelan egongo, baizik eta agenteek zein administrazioak aukeratutako leku gorde batean. Hartara, familiak edota epaileak
|
berak
ere ez dute inoiz jakingo presoa une bakoitzean non dagoen, eta agente zein administrazioaren esku geratuko da presoa kartzelara itzultzeko modua eta ordua.
|
|
|
Sekula ez zuten pentsatuko Mitrofanek eurei buruz hitz egingo zuenik inoiz. Musonek pentsatu du ardura handirik ere ez diola, Mitrofan ez dela inor gaur egun, ezin diela ezer egin, baina
|
berak
ere ez du sinistu berak pentsatutakoa.
|
|
|
Denbora hartu du Musonek erantzuteko. Sinistu nahi du argi dagoela Errun txostenena, baina
|
berak
ere ez dauka argi. Esan du:
|
|
|
Flechsig apur bat aztoratu zen.
|
Berak
ere ez zeukan horrelako gauzak entzuteko ohiturarik. Esan zuen:
|
|
|
Baina bere lanak ez du ezertarako balio, nonbait.
|
Berak
ere ez du ezertarako balio. Bere madalenari beti falta izan zaio legamia, antza.
|
|
|
Kazetariak, dagoen tokitik, jendea urduri ikusten du, sirena asko, Polizia dena ixten, baina inork ez daki oso ondo zer gertatzen ari den.
|
Berak
ere ez du ezer ikusten, geltokia hor dago, beti bezala handi, adreiluzko fatxada erraldoiaren barruan Moneok diseinatutako parkea, baina, hala ere, zuzenean sartzeko baimena eskatu du.
|
|
|
Javier Pagolak Ser irrati katean lan egiten zuen orduan, baina
|
berari
ere ez zion bereziki erasan Ulaiarren hilketaren notiziak. Ez du gogoan.
|
|
|
etxera zetozela desagertu, eta handik aurrera auskalo zer... Baina
|
bera
ere ez zebilen askoz hobeto, egun batean gailen sentitu zena –hiriak bizi izandako atzera aurrerak, gerrako lehen egunetan, gorabeheratsuak izan ziren oso– biharamunean galtzaile gertatu baitzen, halako eran, non, gauzak guztiz okertu zirenean –teniente mailara goititua zuten, halere, ordurako–, ihes egitera xedatu baitzen, baita xedea erdiz erdi erdietsi ere, hamaika neke eta... ¡ Arriba España!" oihukatuz agurtu zituen, eskuin eskua irmoki luzatuta– eta haiekin batera hirian sartu zen arte, garaile.
|
|
|
Nazario Orbe, izan ere, semearen ezpainetatik –ziegara sartu aitzin– harako esaldi hura entzun zuenean, aitagatik hiltzeko prest zegoela aditzera ematen ziona, alegia bi sentimenduk inarrosita sentitu zen, antza, semearekiko harrotasunak puzten baitzuen barrutik eta beldurrak –militar itxurakoak hantxe garbi baitzezakeen Teofilo Maria– puzgabetzen; jarraian, baina, semea trantze hartatik onik irten zela egiaztatu zuenean, harrotasunak, baita harrotasunak zekarkiòn pozak ere, gainezka egin zioten: esan nahi baita Nazario Orbe denboraren beste dimentsio batean sartu zela, non, maitasunaren eskutik, denbora
|
bera
ere ez den sentitzen, existitzen ere ez, apika, barne mugak hausten direnean –baita inorekin bat egiteko eragozgarriak ere, ondorioz– denborak baitu denbora urtzen –aitaren denborak semearena eta semearenak aitarena–, denborak denbora ezabatzen; Teofilo Mariak ere –bizia eskainia zion aitari, ez era sinboliko batean soilik– inoiz baino batago behar zuen aitarekin une...
|
|
|
Eta orduan, ordura arte egin gabekoa egin zion izebak Adari: masaileko bat eman; Ada, halakorik ezpero ez zuelako edo, nora ezean geratu zen; izeba, berriz, ustezko betebeharra bete arren, ez zen, itxura batean, gustura geratu, zerbaiten damua balu bezala,
|
berarentzat
ere ez baitzen erraza bi rol –izeba eta ama, ama eta izeba– jokatzea; hura, baina, ez zen, inondik ere, biguntzeko mementoa, eta hala, amaren paperari eusten ziola, baita bere burua zuritzen ere, esan zion:
|