|
2000
|
|
|
Baita kezkaturik ere, zeren baitzirudien ezen urtebete zeramala Pedroren amak semearen berririk jaso gabe. " Urtero bi gutun jaso izan ditugu, baina azken boladan bat
|
bera
ere ez", erran zigun hark, gaineratzen zuela: " Gutun guztietan eta urtez urte erraiten zigun ezen aitzina zihoala, eta esperantza zuela ezen, urte batean ez bazen bertze an, etxerat itzuli ahal izanen zela, bertze Rafael bat bihurturik eta aitari emanikako hitza beterik.
|
|
|
Eta lehen gozamen eta bozkario iturri zitzaidana —pintatzea eta, alegia— sufrimendu eta gogogabetasun bihurtu zitzaidaan. Zeren Michelangelok bete baitzuen neurria, eta sobera ere bete gainerat, edertasunaren ontzia gainezka utzirik, eta nik ez nioan, halatan, artearen munduari zer emanik ez zer eratxikirik, xorta bat
|
bera
ere ez. Eta, muga haren aitzinean, paralizaturik bezala geratu ninduan, urrats bat eman ezinik... zeren, erranak dioen bezala, Non progredi est regredi...
|
|
2001
|
|
|
Maria
|
bera
ere ez zegoen telebista ikusten, artilezko zerbait zeukalako esku artean ziurrenik. Burua Lisboan zeukan edo Lisboako errepideetan edo hango hotel batean edo hoteleko piszinan edo Lisboako itsasoan bertan.
|
|
2002
|
|
|
Depresio bat
|
bera
ere ez izateko zortea izan dut, baina banekien zer nolakoa izan zitekeen gutxi gorabehera Sararena, hamaika gaixo depresiborekin tratatu behar izan baitut kontsultan, antzeko koadro klinikoekin. Eta, Sararen errehabilitazio programako psikiatraz gain, baditut beste hiruzpalau lagun psikiatra, depresio mota guztien berri eman izan didatenak.
|
|
2003
|
|
|
Eta Malandaren bati injustoa iruditu zitzaion hori. Eta Malanda hura astoetan astoena izango zen seguruenik, burugogorra esan nahi dut, eta ezin baziren umeak hilerrian egon, Malanda bat
|
bera
ere ez zela hilerrian egongo. Eta hildako guztiak etxean lurperatzen hasi ziren, patioan.
|
|
|
Eta gezurra izango zen seguruenik, baina horixe zen Matiasen inpresioa, eta tristea iruditzen zitzaion. Eta etxebizitza blokeko guztiek zeukaten orrazkera bera, eta ile bat
|
bera
ere ez zeukaten lekutik kanpo.
|
|
|
Kanpotarren izenak ziren gehienak. Bat
|
bera
ere ez zuen ezagutzen.
|
|
2004
|
|
|
Esan dezagun, bada, behingoz, esan nahi genuena: politikaren zurrunbilotik haratagoko praxi euskaltzalea
|
bera
ere ez dabil politikagintzaren zurrunbilotik at, ezta alderdi politikoen jarduera politikotik landa ere. Besterik da, jakina, politikagintza hegemonikoaren parametroetan euskarari zor zaion leku gorena aitortzea, eta aitorpen hau egia bihurtzea.
|
|
|
Nolanahi ere, gure iritziz, ez da tresna teoriko kamutsa kontraesanez jositako gizarte ehunak ulertzeko. Zentzu horretan, orekarik amesgarriena
|
bera
ere ez dugu ahantzi behar gizarte indarren arteko oreka dela, ez kontraesanik gabeko mundu ideala.
|
|
|
gure orain arteko esanak gorabehera, glotopolitikaren bi irizpide nagusi horiek bereizteko guk baino modu argi eta zehatzagoan. Esnaola
|
bera
ere ez da ari hemen bere kabuz, besteren iritzietara baizik. Baina hori da gutxienekoa begiz joa daukagun xederako:
|
|
|
21 Xabier Lete: Deus ez da inorena, bizitza
|
bera
ere ez,. Pago Urte/ Arte 2001?, 25.
|
|
|
Durangarra da. Gurasoak oso pozik daude alaba artatzen duten pediatren lanarekin, baina bat
|
bera
ere ez da euskalduna. Munduko medikurik onenak izango dira agian, baina ez da onargarria euskaraz ederki dakien haur bat atzerrian balego bezain arrotz sentiaraztea.
|
|
|
–Erran dizudan bezala, Hitler
|
bera
ere ez da aldrebeskeria horietatik libratzen. Gainera, onartu beharrean nago Himmler, bere sineskeriak alde batera utzita, balio handiko gizona dela kudeatzaile lanetan.
|
|
2005
|
|
|
–Gogoratzen al haiz nola umetan musu gutxi ematen nizkinan, ipurdian bat
|
bera
ere ez, iruditzen zitzaidalako muxuek eta laztanek bigundu egiten zituztela haurrak, eta haur bigunekin ezinezkoa zela iraultza. Bada, orain, jakin ezan gustura emango ninala musu bat hortxe.
|
|
|
Igorrek baino hobeto, esango nuke. Akats bat
|
bera
ere ez.
|
|
|
Zer dago etxetik alde egiten duenaren buruan? Zergatik azalpen hitz bat
|
bera
ere ez. Hain gaizki egin al dut, bada?
|
|
|
Gaur bai. Gure arbasoek, izkribu horretan argi azaltzen zenez, ez zuten" merkatu" berba idatzi, eta" azoka" berba
|
bera
ere ez. Zeia zaharra, hain zuzen.
|
|
2006
|
|
|
–Nahi duzun bezala –irakaslea nekez zutitu eta hautsa haizatu zuen beroki garestitik– Dena den, konfiantza duzu polizia horrengan? Seguru zaude
|
bera
ere ez dabilela bildumaren atzetik?
|
|
|
Egia esan, gutxi dakigu Maddalenez. Izena
|
bera
ere ez da ziurra: Maddalen Tabirakoa, Maddalen Perez Guientziakoa...
|
|
2007
|
|
|
denek maxima legez (maxima regula!) printzipio patriarkala dute; ez dute ezagutzen nortasun banakoa, despotarena izan ezik. Baina Txinan kasik despota
|
bera
ere ez da nor berezia (librea), gehiago baita automata bat, hain dauka usadio tradizional finkoei lotu lotua egin behar eta ahal duen oro. Indian diferentziazio sozial bat badago materiala, kanpotiarra (kastak); Pertsian diferentziazio morala hasten da, ongiaren eta gaizkiaren kontzeptu abstraktuekin.
|
|
|
Baina zuzenean politikoa izan gura ez duen behaketa batean, eta bai pentsamendu korronteena oro har, kanpo ezberdinak bereiztea komeni da horietan, arrazaren kanpoa orain. Ezkerra, aipatu liberal arrazisten politika zuzenean borrokatzen ari zen arren,
|
bera
ere ez da libratu uholde darwinista eta arrazialaren kutsutik743 Apropos utziko ditut hemen alde batera Poliakov eta H. Arendten testuak Marx-en antisemitismoaz (juduaren autogorrotoaz eta); usu aipatuak dira, ez ditugu errepikatuko (ez ahaztuko ere) 744 Engels-ek, berak aitortzen zuen, antijudaismo erraietakoa, zela berea.
|
|
2008
|
|
|
Aurpegi zurpailak ikusi ditu EENren mandatariak Collata l. Agulleta mendatera itzuli denean. Paul
|
bera
ere ez da berehalako batean atera babesgunetik, goarnizioko soldaduteria bere osotasunean kanpoan bazen ere. Zain zeuden ia denak.
|
|
|
–Entzun ongi, Natividad: Jainkoak berdin berdinak egin zintuzten zu eta zure ahizpa Natalia, itxura ez ezik, ahots eta ahoskera
|
bera
ere ez dituzue, bada! Eta idazkera ere halatsu, zuen kaligrafiak nekez bereiz baitaitezke.
|
|
|
Aita alabari erantzuteko moduan egon zitekeen, kargua ere har ziezaiokeen agian hargatik, neska gazte batek adulterio hitza aipatzea
|
bera
ere ez al zen, bada, gehiegitxo??, baina alabaren izena. Ernestina, errespetuaren ezaugarritzat zuelako, edo haren arrazoiak zinez konbentzitu zuelako, burua gora eta behera mugitu zuen hiru bider.
|
|
|
Oraingoz behintzat ez baitago nazio birtualik. Guztiarekin ere, ordea, lurraldetasunaren kontzeptua
|
bera
ere ez dakit ez ote dugun aski aldrebestua gure artean. Ez dakit ez ote dugun errealitate aski estatikotzat jotzen.
|
|
|
–Entzun ongi, Natividad: Jainkoak berdin berdinak egin zintuzten zu eta zure ahizpa Natalia, itxura ez ezik, ahots eta ahoskera
|
bera
ere ez dituzue, bada! Eta idazkera ere halatsu, zuen kaligrafiak nekez bereiz baitaitezke.
|
|
|
Aita alabari erantzuteko moduan egon zitekeen, kargua ere har ziezaiokeen agian hargatik –neska gazte batek adulterio hitza aipatzea
|
bera
ere ez al zen, bada, gehiegitxo? –, baina alabaren izena –Ernestina– errespetuaren ezaugarritzat zuelako, edo haren arrazoiak zinez konbentzitu zuelako, burua gora eta behera mugitu zuen hiru bider. Eta orduan, Ernestina –garaipenaren irria, ez nabarmena, baina bai esanguratsua haren ezpainetan– honela mintzatu zen:
|
|
2009
|
|
|
Ikusi dituzu sukaldeko koilarak eta sardexkak? Bat
|
bera
ere ez dago ondo garbituta! Lika lika eginda daude!
|
|
|
Eta ezin du Domingo ikusi??; gero, keinu itsusi ezin laburrago batean, ezpainak goratu zituen, eten puntuak beste iritzi batekin betetzeko ahaleginean edo: . Eta nik
|
bera
ere ez!?; ipuinetako ogroa bezalakoa ote zen, bada, Teofilo Maria, hain beldurgarri jartzen zenean?; guztiaz ere, Txaro Goirik ia lau egun zeramatzan gai hura burutik kendu ezinik, kale itsu batean sartuta: esan nahi baita haren buruak lehertzear dagoen galdara behar zuela, galderaz josia, pentsamendu obsesibo haien presiopean; horregatik, Maria Bibianak atea jo, Txarok ireki, neskamea, egunez lan egiten zuena, alde egina zen?, eta aurrez aurre zuèn emakumeak esan zionean:
|
|
|
Nolako arretaz begiratu zion Domingok Adaren eskutxoari eta haren minari, behin eta berriz begiratu ere, begiak ere Adaren minari itsatsiak geratu zitzaizkion arte, suminezko errukiz eta errukizko suminez! Begiz ez ezik, bihotzez ere bere egiten baitzuen Domingok Adaren mina, eta bizitza
|
bera
ere ez baitzen, ausaz, minaren ikuskizun hura baizik, Adaren minetik baino ikus ez zitekeena, horregatik begiratzen zion Domingok Adari begiratzen ziòn moduan, eta horregatik begiratzen, halaber, amari, amak Adaren lepo inguruan hedatutako beso eskuzabalari bereziki, aurreko jarrerarekin zerikusirik ez zuèn beste jarrera batean, Domingok nabaritzen zuen bitartean amaren aurka pilatutako gorrotoa urtuz zihoakiola, ama beti ama?
|
|
|
Príncipe Antzokian, Díaz Artigasen talde sinpatiko bezain diskretuak Quintero anaien La boda de Quinita Flores antzerkiaren estreinaldiarekin gozarazi zigun; obrak ongi irabazitako fama du lehendik ere, grazia handia baitu, betean asmatzen duten pertsonaiekin eta ongi bideratutako elkarrizketekin, bigarren ekitaldian batez ere, moraltasunari dagokion arloan akats bat
|
bera
ere ez(?).
|
|
|
fantasmak eta munstroak ez baitziren kontzeptu negatiboak Domingorentzat, positiboak baizik, jauregi batek, benetako jauregia izateko, derrigorrez behar zituenak; zergatik ez, beraz, Domingoren begirada kutsatu gabea bere egin edo bere egiten ahalegindu?? Ubelunez jositako haragi puskak, gainera, maitasuna behar zuen. Kristo
|
bera
ere ez al zen, bada, munstro bihurtu gurutzeko hartan, oinazearen gorputza ere beste munstro bat denez gero??, eta Domingok eman ziezaiokeen maitasun hura, maitasun garbi bezain espontaneoa, izebarena ez bezala errukiarekin zerikusirik gabea?, baldin eta berak, izeba Ernestinak. Domingok hasitako jokoa jokatzen bazuen edo jokoari jarraipena ematen?
|
|
|
puzgabetzen; jarraian, baina, semea trantze hartatik onik irten zela egiaztatu zuenean, harrotasunak, baita harrotasunak zekarkiòn pozak ere, gainezka egin zioten: esan nahi baita Nazario Orbe denboraren beste dimentsio batean sartu zela, non, maitasunaren eskutik, denbora
|
bera
ere ez den sentitzen, existitzen ere ez, apika, barne mugak hausten direnean, baita inorekin bat egiteko eragozgarriak ere, ondorioz, denborak baitu denbora urtzen, aitaren denborak semearena eta semearenak aitarena?, denborak denbora ezabatzen; Teofilo Mariak ere, bizia eskainia zion aitari, ez era sinboliko batean soilik?
|
|
|
etxera zetozela desagertu, eta handik aurrera auskalo zer? Baina
|
bera
ere ez zebilen askoz hobeto, egun batean gailen sentitu zena, hiriak bizi izandako atzera aurrerak, gerrako lehen egunetan, gorabeheratsuak izan ziren oso, biharamunean galtzaile gertatu baitzen, halako eran, non, gauzak guztiz okertu zirenean, teniente mailara goititua zuten, halere, ordurako?, ihes egitera xedatu baitzen, baita xedea erdiz erdi erdietsi ere, hamaika neke eta beste hainbeste sufrimendu pairatu ondoren, egoera zail batetik, kalez kaleko borroka heriotzaren eremua da?
|
|
|
Mallowan bera ere apur bat lekuz kanpo geratu zen: hiru hiltzaile zeuzkaten hasieran eta bat
|
bera
ere ez orain. Hirurek zeukaten arrazoi pisuzko bat Vera Brent bizirik nahi izateko:
|
|
|
etxera zetozela desagertu, eta handik aurrera auskalo zer... Baina
|
bera
ere ez zebilen askoz hobeto, egun batean gailen sentitu zena –hiriak bizi izandako atzera aurrerak, gerrako lehen egunetan, gorabeheratsuak izan ziren oso– biharamunean galtzaile gertatu baitzen, halako eran, non, gauzak guztiz okertu zirenean –teniente mailara goititua zuten, halere, ordurako–, ihes egitera xedatu baitzen, baita xedea erdiz erdi erdietsi ere, hamaika neke eta... ¡ Arriba España!" oihukatuz agurtu zituen, eskuin eskua irmoki luzatuta– eta haiekin batera hirian sartu zen arte, garaile.
|
|
|
Nazario Orbe, izan ere, semearen ezpainetatik –ziegara sartu aitzin– harako esaldi hura entzun zuenean, aitagatik hiltzeko prest zegoela aditzera ematen ziona, alegia bi sentimenduk inarrosita sentitu zen, antza, semearekiko harrotasunak puzten baitzuen barrutik eta beldurrak –militar itxurakoak hantxe garbi baitzezakeen Teofilo Maria– puzgabetzen; jarraian, baina, semea trantze hartatik onik irten zela egiaztatu zuenean, harrotasunak, baita harrotasunak zekarkiòn pozak ere, gainezka egin zioten: esan nahi baita Nazario Orbe denboraren beste dimentsio batean sartu zela, non, maitasunaren eskutik, denbora
|
bera
ere ez den sentitzen, existitzen ere ez, apika, barne mugak hausten direnean –baita inorekin bat egiteko eragozgarriak ere, ondorioz– denborak baitu denbora urtzen –aitaren denborak semearena eta semearenak aitarena–, denborak denbora ezabatzen; Teofilo Mariak ere –bizia eskainia zion aitari, ez era sinboliko batean soilik– inoiz baino batago behar zuen aitarekin une...
|
|
|
Eta ezin du Domingo ikusi..."; gero, keinu itsusi ezin laburrago batean, ezpainak goratu zituen, eten puntuak beste iritzi batekin betetzeko ahaleginean edo: " Eta nik
|
bera
ere ez!"; ipuinetako ogroa bezalakoa ote zen, bada, Teofilo Maria, hain beldurgarri jartzen zenean?; guztiaz ere, Txaro Goirik ia lau egun zeramatzan gai hura burutik kendu ezinik, kale itsu batean sartuta: esan nahi baita haren buruak lehertzear dagoen galdara behar zuela, galderaz josia, pentsamendu obsesibo haien presiopean; horregatik, Maria Bibianak atea jo, Txarok ireki –neskamea, egunez lan egiten zuena, alde egina zen–, eta aurrez aurre zuèn emakumeak esan zionean:
|
|
|
Nolako arretaz begiratu zion Domingok Adaren eskutxoari eta haren minari, behin eta berriz begiratu ere, begiak ere Adaren minari itsatsiak geratu zitzaizkion arte, suminezko errukiz eta errukizko suminez! Begiz ez ezik, bihotzez ere bere egiten baitzuen Domingok Adaren mina, eta bizitza
|
bera
ere ez baitzen, ausaz, minaren ikuskizun hura baizik, Adaren minetik baino ikus ez zitekeena... horregatik begiratzen zion Domingok Adari begiratzen ziòn moduan, eta horregatik begiratzen, halaber, amari, amak Adaren lepo inguruan hedatutako beso eskuzabalari bereziki, aurreko jarrerarekin zerikusirik ez zuèn beste jarrera batean, Domingok nabaritzen zuen bitartean amaren aurka pilatutako gorro...
|
|
|
hura bere problema zela ulertu zuen, esate baterako, eta ez Domingorena, garrantzitsuena ez baitzen, ausaz, begiek zeri begiratzen zioten, baizik eta nola begiratzen zioten... fantasmak eta munstroak ez baitziren kontzeptu negatiboak Domingorentzat, positiboak baizik, jauregi batek, benetako jauregia izateko, derrigorrez behar zituenak; zergatik ez, beraz, Domingoren begirada kutsatu gabea bere egin edo bere egiten ahalegindu...? Ubelunez jositako haragi puskak, gainera, maitasuna behar zuen –Kristo
|
bera
ere ez al zen, bada, munstro bihurtu gurutzeko hartan, oinazearen gorputza ere beste munstro bat denez gero? –, eta Domingok eman ziezaiokeen maitasun hura –maitasun garbi bezain espontaneoa, izebarena ez bezala errukiarekin zerikusirik gabea–, baldin eta berak –izeba Ernestinak– Domingok hasitako jokoa jokatzen bazuen edo jokoari jarraipena ematen......
|
|
|
Príncipe Antzokian, Díaz Artigasen talde sinpatiko bezain diskretuak Quintero anaien La boda de Quinita Flores antzerkiaren estreinaldiarekin gozarazi zigun; obrak ongi irabazitako fama du lehendik ere, grazia handia baitu, betean asmatzen duten pertsonaiekin eta ongi bideratutako elkarrizketekin, bigarren ekitaldian batez ere, moraltasunari dagokion arloan akats bat
|
bera
ere ez(...).
|
|
2010
|
|
|
Badakit gordinegi ari naizela, oraintxe esan dizut, Damaso; baina errotik kendu nahi nuke neure min hau, eta horregatik ari natzaizu horrela; Benjamin Mariak bai baitaki, hura inon bada, esperantza horrek bizi nazala!?, zenbat maite dudan eta noraino naizen damu, berari irritxo bat
|
bera
ere ez eskaintzeagatik; badaki nire irrika irrikatsuen berri, eta badaki, hortaz, zein den nire ametsa: osatu gabeko haragi puska hura ikustea, neure besoekin besarkatzeko eta neure ahoko muxuekin muxuka jateko, ferekaz fereka eta laztanez laztan?
|
|
|
beste bat eta beste bat? eskailera kolpetik igo nahi izateak estropezua eta erorikoa baititu bidelagun, igotzailea maila bat
|
bera
ere ez igotzera daramatenak. Hori pentsatu genuen behintzat amak eta biok, ez dakit zuzen ala oker?
|
|
|
airean igeri ere egin nuen, nik uste, betaurrekoak begietatik kendu eta laztandu ere ez ote nituen??, nik neuk ere airezko gorputz bat bainuen zamatik aske, eta aireak aireari eusten baitzion: Atlas
|
bera
ere ez zen hain libre eta hain pozik sentituko Lurraren zama gainetik kendu baliote, zin degizut halaxe bizi izan nuela nire fede galtzea, irabazi hutsa balitz bezala, Gabino! Eta hura ez zen esperientzia bakarra izan:
|
|
|
Maskara eskuetan izanda ezkutu bat zuela iruditzen zitzaion. Mariok gauza bera pentsatu bide zuen,
|
bera
ere ez baitzen mugitu. Elkarri begiratu zioten, elkarri adorea eman nahian.
|
|
|
Uribe komisarioak jarraituko du aitonaren atzetik, atsedenik gabe, edozein aitzakiarekin. Indigenek jarraitu dute beren ondarea beste batzuek nola ustiatzen duten ikusten, eta Carlos Agirreren partez etorriko dena... nork esango digu
|
bera
ere ez dela hasiko pieza, artelan edo harribitxiekin trafikatzen. Eta are okerrago dena...
|
|
|
Ederretik ederrera ari zitzaidan hizketan, baina horretaz, ederrok baizik ez gara jabetzen. Bere begiradarekin, ahotsarekin, bekainak goititzeko manerarekin, pareko ginela aitortzen ari zitzaidan,
|
bera
ere ez zegoela guztiz eroso, eta eskerrak emateko tentazioa izan nuen lipar batez. Edonola ere, argiaren pean, usteltze bidean, ahoa zabalik eta lepoa lerde zapiaz inguratuta etzanda zegoena ni nintzen.
|
|
|
Badakit gordinegi ari naizela, oraintxe esan dizut, Damaso; baina errotik kendu nahi nuke neure min hau, eta horregatik ari natzaizu horrela; Benjamin Mariak bai baitaki, hura inon bada —esperantza horrek bizi nazala! —, zenbat maite dudan eta noraino naizen damu, berari irritxo bat
|
bera
ere ez eskaintzeagatik; badaki nire irrika irrikatsuen berri, eta badaki, hortaz, zein den nire ametsa: osatu gabeko haragi puska hura ikustea, neure besoekin besarkatzeko eta neure ahoko muxuekin muxuka jateko, ferekaz fereka eta laztanez laztan... nahiz eta duda geratzen zaidan berriro atzera egingo ez ote nukeen —begirada soil batek gure asmorik goitiarrenak lurpera ditzake—, ez dut uste; Benjamin Mariak badaki bere izena duen Kristo txiki handi biluzi bat dudala bihotzean, nire fedearen oinarri dena, apaingarriak eta soberakinak kentzen direnean gorputz biluzi bat geratzen baitzaigu, maitasuna eskatzen diguna, eta maitasuna baizik ematen ez duena... harik eta gorputz biluzia bera ere maitegune bihurtzen den arte, non bizitzak bere ipar galdua aurkitzen duen.
|
|
|
Errealitateak ez luke hala izan behar, Gabino, ados, baina halakoxea da, zeren natura ere halakoa den, eta zeren, natura gainditzeko, mailakako entrenamendua behar den, are gehiago umezaroan: lehendabizi maila bat, gero beste bat... beste bat eta beste bat... eskailera kolpetik igo nahi izateak estropezua eta erorikoa baititu bidelagun, igotzailea maila bat
|
bera
ere ez igotzera daramatenak... Hori pentsatu genuen behintzat amak eta biok, ez dakit zuzen ala oker...
|
|
|
airean igeri ere egin nuen, nik uste —betaurrekoak begietatik kendu eta laztandu ere ez ote nituen... —, nik neuk ere airezko gorputz bat bainuen zamatik aske, eta aireak aireari eusten baitzion: Atlas
|
bera
ere ez zen hain libre eta hain pozik sentituko Lurraren zama gainetik kendu baliote, zin degizut halaxe bizi izan nuela nire fede galtzea, irabazi hutsa balitz bezala, Gabino! Eta hura ez zen esperientzia bakarra izan:
|
|
2011
|
|
|
Kantariak ezagutzen ez duen etxe batean, ezagutzen ez duen ohe batean sartu behar du. Behin eta berriz agertu dizkio imitatzaileak etxeari buruzko zertzelada guztiak, baina ez dago seguru denak ondo jaso ote dituen, jendez betetako areto zaratatsu bat ez baita lekurik egokiena gauzak ondo ulertzeko eta
|
bera
ere ez baitago, lauzpabost garagardo edan eta gero, egoerarik onenean besteren etxean ilunpean ibiltzeko. Imitatzaileak behin eta berriz errepikatu dionez, bainugelara joan behar du zuzenean, pasilloan barrena hirugarren atera, eta han dutxa bat hartu ondoren biluzik sartu behar du ohean, bere emaztea oso zorrotza baita garbitasunarekin.
|
|
|
Kexatzen zen ekintzaileen, matxismo, az. Eta kezka zuen
|
bera
ere ez zedila izan onartua erakundean gizon itxurak hartzeagatik. Emakumearen askatasunak lehentasun iraultzailea zuela idatzi zuen.
|
|
|
Txantxetan benetan aritu gara gaiari buruz, ea Montsek nor aukeratzen duen eta nor den garaitua. Jonek azken urteetako gau irteeretan eramandako badaezpadako kondoi erabili gabeak erakusten dizkit, nahiz eta
|
bera
ere ez den kondoi haien iraungipenaz eta segurtasunaz fido. Nik uda aurretik erositako kolorezko kondoi gorri berdeak erakusten dizkiot.
|
|
|
Ezkerraren jarrera ahotan hartu dugunez, aztarrika dezagun pixka bat gehiago ideologia horren eremuan. Hartara, gerrillaren jarduna
|
bera
ere ez dirudi urruti ibili denik estatu modernoaren etnonazionalismo zurrunetik. Alderdi politikoen ildoari bagagozkio, berriz, beste horrenbeste esan.
|
|
|
Ingelesaren eta kultura anglosaxoiaren erauntsi bortitzak, antza, estatu txikietako nazio identitate antolatuen oinarriak ere inarrosteko gai dira. Estatu txiki batzuen egitura politikoa
|
bera
ere ez bide da aski sendoa, nork bere berezitasunak zaintzeko.
|
|
|
Suizidio kolektiboren lekukotasunak ere eman izan dira noiz edo noiz, komunitateak bere hizkuntza arrazoi bategatik edo besteagatik bertan behera utzi izana, alegia. Baina, tira, azken kasu hori
|
bera
ere ez litzateke berez gizarte arrazoirik gabeko erabakia izango. Dena dela, xehetasun horiek eta horien antzeko beste txikikeria batzuk alde batera utzita, hizkuntzen urkamendia ez da halabeharraren halabeharra.
|
|
|
Euskaldungoaren gainbehera
|
bera
ere ez baita jatorriz aro modernokoa. Gutxiengo linguistikoen nahiak eta ezinak noizkoak diren jakiteko, hortaz, egungo estatu boteretsuen konkistak eta inbasioak arakatzeari ekin behar genioke.
|
|
2012
|
|
|
Hala ere, askotan nahiago izaten zuen bakarrik ibili, Manuelek sarri hutsegiteak baitzituen. Julenek bazekien
|
bera
ere ez zela perfektua, baina era berean zekien Manuel baino hobea zela. Eta dikotomia horrekin, Manuel estimatzen ikasi zuen.
|
|
|
Bazekien goizean errautsiko zutela gorpua eta ez zela elizan izango. Eta ahal balu,
|
bera
ere ez.
|
|
|
Horrezkero, Islandiako paisaia zuriekin ohituak ginen ingurukook, haiekin amets ere egiten genuen batzuok. Gutako inor ez zen bazter hartan inoiz egona, Kepa
|
bera
ere ez, baina zain geunden noiz animatuko ote zen, urtero urtero hara joateko grinak erasotzen baitzion, primaderako asteniak nola, nahiz eta azkeneko momentuan atzera egiteko aitzakiaren bat topatu. Urte hartan, aldiz, bai, segurua zen, zioen lehengusuak, hiru urte lehenagotik esaten aritu zen erabakitasun berdinaz, urte hartan joan egingo zen.
|
|
|
Errukia niretzako ez da ahalegin bat, behin eta berriz esango dut. Pertsona bat aske denean, eta baldintzatuta ez dagoenean, orduan sortzaile izaten ari da, bere sormen guztia ari da adierazten, baina beharbada
|
bera
ere ez da kontziente hala denik.
|
|
|
Liburu hau, beraz, gizon baten kronika baino gehiago jarrera baten kronika da, ez dago eredu bat, prozesu dinamiko bat baizik, eta bizitzaren ulermen sakon bat: bizitza
|
bera
ere ez dela zerbait estatikoa, bukatua eta estandarizatua, prozesu mugikor bat baizik, unibertsoaren osotasunari lotuta dagoen hari bat, gauzak beste era batera ulertarazten dizkizuna. Budistek dioten moduan, bizitzaren ezaugarri nagusia inpermanentzia da, aldakortasuna, eta hain zuzen, hori da bizitzaren ezaugarri finko bakarra:
|
|
|
Ba, ni hiru aldiz baino ez naiz joan eta bitan han zegoen bera, bere itxura xelebrearekin. Batzuetan pentsatzen dut
|
bera
ere ez ote den zuri beltzezko film horietako batetik atera.
|
|
|
Bertutea
|
bera
ere ez zaie itzurtzen kalumniaren erasoei;
|
|
|
Baina erronka botatzen diet Altxorzainari eta haren bi salatariei (esan egingo ditut izenak, eta hor konpon daitezela!), Clustril eta Drunlori, froga dezaten inoiz norbait incognito etorri zitzaidala bisitatzera, Reldresal Idazkaria izan ezik, hau Maiestate Inperialak espresuki bidalia izan baitzen, lehen kontatu dudan bezala. Ez nintzen arazo honetaz hainbeste luzatuko andere bikain baten ospe ona ez balego arriskuan jarria, eta neurea, zer esanik ez, nahiz eta Nardac izateko ohorea dudan, Altxorzaina
|
bera
ere ez den zerbait, mundu guztiak baitaki Clumglum besterik ez dela, nirea baino gradu bat beheragoko titulua, markesa dukearekiko bezala Ingalaterran; halere, onartzen dut nire gainetik zegoela bere karguarengatik. Informazio faltsu hauen ondorioz, nik geroago jakin nuen, aipagarria ez den gorabehera batengatik?, Altxorzainak aldi batez aurpegi beltza jarri zion bere emazteari, eta are okerragoa niri; zeren eta, azkenean zentzatu eta adiskidetu baldin bazen ere emaztearekin, nik sinesgarritasun guztia galdu bainuen harentzat, eta Enperadorearen beraren aurrean ere nire garrantzia oso bizkor joan zela beheraka ohartu nintzen; izan ere, faborito haren gobernupean baitzegoen benetan.
|
|
|
Irten zen, zaltzainari agindu bat ematera bezala, Canivet jaunarekin,
|
bera
ere ez baitzen Emma eskuen artean hiltzen ikusteko gogoz.
|
|
|
–ihardetsi zuen Rodolphek?. Pentsa gero jende jator hauetarik bat
|
bera
ere ez dela gai frak baten gorpuzkera ere konprenitzeko!
|
|
|
zeren jendetzaren aho guztiak irekirik baitzeuden, haren mintzoa edateko bezala. Tuvachek, haren alboan, begiak zabal zabalik entzuten zion; Dorozerais jaunak, aldian aldian, eztiro ixten zituen betazalak; eta, urrunago, botikariak, bere seme Napoleon belaunen artean zuela, bere eskua uztaitzen zuen belarriaren kontra silaba bat
|
bera
ere ez galtzearren. Epaimahaiko beste partaideek beren kokotsa astiro kulunkatzen zuten gerruntze baitan, baiespen seinale gisa.
|
|
|
«Ez dago ugazabarik». «Nola?, bat
|
bera
ere ez?». «Bat bera ere ez».
|
|
|
Eguzkia sartu zen, eta egunaren ondotik bitarterik gabe etorri zen gaua, hegoaldean gertatu ohi den moduan; baina elurraren distirari esker aise igar genezakeen bidea, artean ere mendian gora baitzihoan, nahiz ordurako ez zen hain malkartsua. Nire maleta gurdian sartzeko eta idien ordez zaldiak jartzeko agindu nuen, eta azken aldiz begiratu nuen behera, haranera; baina haitzarteetatik saldoka sortzen zen laino itxiak erabat estaltzen zuen, eta hots bat
|
bera
ere ez zen iristen handik gure belarrietaraino. Osetiarrek zaratatsu inguratu, eta vodkatarako eskatzen zidaten; baina kapitainordeak horren larderiatsu egin zien errieta, ezen begien itxi ireki batean lasterka sakabanatu baitziren.
|
|
|
Esaterako, euri lanbroa ari zein hotz egiten zuela, bera egun osoa ehizan; denak hotzak akabatzen, nekatuta, eta bera sasoi betean. Baina beste batzuetan bere gelan geratzen zen, kanpoan haizea zebilela eta marrantak jota zegoela esaten zuen; leihotapa joz gero, zirgit egin eta zurbil ipintzen zen, baina nire aurrean buruz buru ibiltzen zen basurdetan; inoiz, ordutan hitz bat
|
bera
ere ez zenion aterako, baina beste batzuetan barrez zapart eragiteko moduan hasiko zen berbetan. Bai, benetan bitxia zen eta, segur aski, gizon aberatsa:
|
|
|
–pentsatu nuen?, nire zaldiaz, beharbada??. Kukubilko jarri nintzen hesiaren ondoan, belarriak erne, hitz bat
|
bera
ere ez galtzeko ahaleginak eginez. Tarteka, etxetik ateratzen ziren hitz hotsek eta kantu algarek solasaldi interesgarri hori entzutea galarazten zidaten.
|
|
|
zulogunetik atera zen. Kosakoek dena ikusi zuten, baina bat
|
bera
ere ez zen nire bila jaitsi: inondik ere, hartutako kolpeen ondorioz hila nintzela pentsatu zuten, eta entzun nuen nola oldarrean jo zuten nire zaldia harrapatzera.
|
|
2013
|
|
|
–Behin edo hirutan?, bere berbetan. Baina gero Kleo
|
bera
ere ez zen oso iturri fidagarria izan. Batez ere bera ere joan zelako, batek daki nora.
|
|
|
–Gogorra izanen lukek niretako hi haiengana igorri, eta egunen batean heuk xiiten aurka jardun behar izatea!?, errudun sentitu zen? Izan ere, komandantearena zen erantzukizuna, zalantzarik gabe, baina
|
bera
ere ez ote zen maila batean bederen erantzule, gauza haiek gerta zitezen permititzen zuen neurrian??
|
|
|
Kuzundik ekarri behar zuten Mâreden gorpua, beraz, lehertuak zituen erraiak, baina aurpegian zauri bat
|
bera
ere ez?, goiz erdian, etxeraino, martiriei zegokièn eran, gorputza bere hartan utziz, garbitu gabe eta oihal zuririk jantzi gabe, zauri preziatuak eta odol are preziatuagoa espresio gorenaren testigantza gisa, eta iman batek hilaren aldeko otoitzak (Salat Ul Yanaza) eginda gero?, furgoneta batean, fedekideen, hiru bat mila islamista muturreko?
|
|
|
Erraten ari nintzena eta errateko moldea
|
bera
ere ez ziren bat heldu nire janzkerarekin.
|
|
|
–Carolinek argi eta garbi dio negu honetan taldeko bat
|
bera
ere ez dela Hertfordshirera bihurtuko. Irakurri egingo dizut:
|
|
|
–Ordea, bere izaerak uzten dion neurrian, lagundu egiten dio. Nik igartzen baldin badut Bingleyk dion estimazioa, inuzente hutsa izan du gizonak
|
bera
ere ez konturatzeko.
|
|
|
Bi horien buruak ahizpenak baino hutsago zeudenez, beharrezkoa zuten, aukera hoberik agertu ezean, Merytoneraino bidea egitea, alde batetik goizeko orduak nolabait emateko, eta, bestetik, gauean zertaz hitz egin eduki ahal izateko. Eta herri osoan albiste bat
|
bera
ere ez egon arren, beti moldatzen ziren izekoaren bitartez zer edo zer berria jakiteko. Dena dela, auzotegira berrikitan etorritako milizia erregimentu batek ondo baino hobeto hornituta zituen neskatilak garai hartan hala albistez nola zoriontasunez.
|
|
|
" Gogorra izanen lukek niretako hi haiengana igorri, eta egunen batean heuk xiiten aurka jardun behar izatea!", errudun sentitu zen... Izan ere, komandantearena zen erantzukizuna, zalantzarik gabe, baina
|
bera
ere ez ote zen maila batean bederen erantzule, gauza haiek gerta zitezen permititzen zuen neurrian...?
|
|
2014
|
|
|
Sos bat
|
bera
ere ez niola pasako esan nion. Beti berdin.
|
|
|
Sehaskaren horma zuri eta babesleak baino ez zeuden, eta Nana, eta noiz edo noiz hura ikustera zetorren gizon bat, eta baloi laranja handi bat ere bai, ilunsentian oheratzen zenean Nanak erakusten ziona eta «eguzki» deitzen zuena. Eguzkia sartzen zenean logale zen; ez zegoen ametsik, kezkatuko zuen amets bat
|
bera
ere ez.
|
|
|
141 Askoz ere errazagoa da zure ideiei leial izatea bat
|
bera
ere ez badaukazu.
|
|
|
Han nituen gainera senarra eta semea. Eta Rafa
|
bera
ere ez zitzaidan iruditu eroso zegoenik. Zela tresnagatik, zela egoeragatik.
|
|
|
Bidearen bi aldeetan paraturik zeuden, eta haizeak dar dar eragiten zien hariei, harpa batenak balira bezala. Bidea
|
bera
ere ez zen bereiziko inguruko lurretatik, tarantasen gurpilek harrotzen zuten hauts mehearengatik izan ez balitz. Xingola zurixka hura gabe, paraje haiek mortuak zirela pentsa zitekeen.
|
|
|
Jakin nuen inportazioko drainatze hodi mordo bat bertara iraulkatua izan zela. Bat
|
bera
ere ez zegoen puskatu gabe. Gurarizko txikizio funsgabea zen.
|
|
|
Kimika falta. Berak ez nau sekula soportatu, eta nik
|
bera
ere ez. Hain ziren ezberdinak Alex eta bere anaia...
|
|
2015
|
|
|
Eta gero beste malko bat, eta beste bat? Lipar batez,
|
bera
ere ez ote zen elurtza hartan altzifre bihurtuko zalantza egin nuen.
|
|
|
Eta izan naiz Ulrike, Ana, Martha, Penelope... baina gaur, eta bihar, auskalo etzi, inoiz baino gehiago naiz Vasili, eta Telmo, Fred, Karim. Gaur izen denak naiz, eta bat
|
bera
ere ez.
|
|
|
Mende berriaren hasieran, Melchorren bilobari errepide ondoko etxea saltzeko eskaintza ona egin zioten. Ez zuen saldu, eta
|
bera
ere ez zen arrazoi bat emateko gauza izan.
|
|
|
–Baina ez dago horren inolako zantzurik, la ostia! Bat
|
bera
ere ez! Denak zure hipotesiak dira.
|
|
|
Potoaren tapari birak eman zizkion poliki Emek, irribarretik izena
|
bera
ere ez zuen irribarre erdi bat marraztuz estutu ahala.
|
|
|
malko guruinetan malko bat
|
bera
ere ez:
|
|
|
–Zerbait egin dugu, bai, drastikoa, hori oso ondo esan duzu, honezkero inor ez zaigu eta bila etorriko, inork ez gaitu salbatuko, deus ex machina halako batek ez bada, jakina. Zeren, ez dakit ohartu zaren, lagun, baina denboraldi luze honetan guztian ez dugu Lazaro bakar bat ikusi edo sumatu, bat
|
bera
ere ez, eta horrek asko esaten du?. –Entzun eta ikusi nahi duenarentzat, asko esaten du, egia, baina ni ere jabetuta nengoen horretaz.
|
|
|
Nola egin zuen aurrera, aurrera egin bazuen. Britten
|
bera
ere ez zen inoiz kezkatu behinola semetzat imajinatutako mutiko horretaz. Ez behintzat beste inoren aurrean.
|
|
|
Konplazentzia beraz ikusten zuen gizakiaren miseria, zitalkeria eta tortura. Hondartzako bakardadean erantzun bat partekatzeko, osatzeko eta aurkitzeko amets hura ez ote zen ispilu bateko isla besterik, eta ispilua
|
bera
ere ez ote zen kristalezko mintz bat besterik, gelditasunean formatua ahalmen prestuagoak azpian lo daudenean. Luze iritzita, etsipenez baina joan nahi ezik, edertasunak bere lilurak eskaintzen baititu, baditu bere kontsolamenduak?, ezinezkoa zen hondartzan ibiltzea; jasanezina zen kontenplazioa; ispilua hautsirik zegoen.
|
|
|
Nahiz eta helduaroan sortzen diren jolasak ume sasoikoen bipiltasunik izatera sekula ez ailegatu. Nahiz eta jolas izendapena
|
bera
ere ez duten agian saiakera horiek merezi: –Hodeien formak asmatzera jolasten ginen./ Elefanteak ikusten genituen./(...) Orain, ostera, kotoizko multzoak ikusten ditugu,/ lantzean behin ttu egiten diguten ziurtasun amultsuak?.
|
|
|
Apaiza ere gezurraren jakinaren gainean dago eta, nahiz eta sekretuaren konplize izateak deserosotasun handia sortu, isiltasunari eustea erabaki du. Badaki edozein egunetan magistratuak horren berri edukiko duela, eta zigorrik handiena neska gazteak jasoko badu ere, pentsatzekoa da
|
bera
ere ez dela onik irtengo atakatik. Edozein kasutan, egongo da denborarik aurrerago arazo horri heltzeko.
|
|
|
Gandhi
|
bera
ere ez ote garen deskafeinatzen ari.
|