|
2008
|
|
|
Dominique Lapierre eta Larry Collinsen izen
|
bereko
eleberriaren moldaketa. Israelgo Estatua nola sortu zen kontatzen du, bi adiskideren ikuspegitik:
|
|
|
Maitasuna, pasioa eta heriotza gurutzatzen diren elkargunea da Carmen. Prosper Merimeeren izen
|
bereko
eleberria oinarri hartuta Bizetek osatutako opera comique bat da, Henri Meilhac eta Ludovic Halevyren libretoarekin. Parisko Opéra Comique antzokian estreinatu zen, 1875eko martxoaren 3an.
|
|
|
Horren arabera, soilik gizon batek eta emakume batek iraun ahal izango dute laugarren milurteko kataklismo guztien gainetik. Michel Houellebecq idazlea zuzendari lanetan jarri da
|
bere
eleberri bat zinemarako egokitzeko. Baiona (CGR Centre).
|
|
|
Horren arabera, soilik gizon batek eta emakume batek iraun ahal izango dute laugarren milurteko kataklismo guztien gainetik. Michel Houellebecq idazlea zuzendari lanetan jarri da
|
bere
eleberri bat zinemarako egokitzeko. Baiona (CGR Centre).
|
|
|
Neska gazte bat depresioaren kontra borrokatzen ari da Harvard unibertsitatean lehen urtea ikasten duen bitartean. Izen
|
bereko
eleberrian oinarritutako filma da.Ermua (Lobiano), gaur, 21:30ean.
|
|
2009
|
|
|
Poeta izaterik inor gutxik espero zuen beste idazle bat Houellebecq da;
|
bere
eleberrietan, Plataforme n adibidez, protagonistaren bertso lerro bat edo beste tartekaturik, poesiarekiko jaidura salatu badu ere. Atwooden kasuan bezala, ezinbestekoa da bere poesia ezagutzen dizkiogun eleberriekin konparatzea, eta errima bezalako baliabide klasikoa sistematikoki erabiltzen duen arren, ez dago zalantzarik pertsonak berak idatzi dituela.
|
|
|
Enpresako orriak erabiliko ditu idatzien zirriborro gisara. Hor hasiko da idazten
|
bere
eleberri ezagunetako bat den L', cume des jours.
|
|
|
Orain artean ez dugu esan, baina Portugalgo, bai eta Europako idazle handienen artean kokatzen dute askok Antonio Lobo Antunes. Angolako gerrak markatua (soldadu ibili zen han), nahiz eta ez duen gerra horri buruz bere narrazioetan hitz egin nahi izan, presente izan dira gerra horren ondorioak,
|
bere
eleberrietako pertsonaietan, adibidez. Lehen liburua, Mem, ria de Elefante, argitaratu zuenean, 1979 urrun hartan, argitaletxeen makineriak, agenteenak, imajinatu ezinezko mundu oso batek harrapatu zuen.
|
|
|
Errealitatea kristal ilun baten bidez ikusten dugu, eta Richard Linklaterrek zuzenduriko A Scanner Darkly (Una mirada a la oscuridad) lana ere ez dugu argi ikusiko, postprodukzio efektu bat dela medio. Philip K. Dick zientzia fikzio idazlearen izen
|
bereko
eleberriaren bertsioa da filma. Blade Runner filmaren ondoren, modazkoa bilakatu zen idazle estatubatuarraren istorioen zinemarako bertsioak egitea (Total Recall, Minority Report...), eta mendearen amaierarako fruta heldua zegoen, bertsio esperimentalagoak egiteko.
|
|
|
Kate OBrien en euskal eleberria, Mary Lavelle, (1936), autobiografikoa da. Irlandar idazle famatu honek Areilza familiaren etxean, Portugaleten, Jose Maria eta Eloisa umeen ingelesezko tutore bezala pasatu zuen urtea ia zuzen zuzen itzuli zuen
|
bere
eleberrira. Bilbo, 1922an, identitate laborategi bat zen, eta hiri haren erretratua eskaintzen digu OBrienek, dekoratu ezin hobea neska irlandar gazte baten esnatze ekonomiko, politiko eta sexuala antzezterakoan.
|
|
|
Bere Farewell Spain (Agur Espainia) liburuan dioenez, anarkia ez da kaosa, baizik eta, zerua lurrean?; liburu hau espainiar errepublikaren defentsan argitaratu zuen guda hasi eta gero, Europako irakurleak demokraziaren alde mobilizatzeko esperantzaz. Kate feminista zen, eta
|
bere
eleberri guztietan emakumeen zapalkuntza adierazten du, batez ere zelan hezkuntza katolikoak jendearen bizi aukerak galarazten dituen. Era berean, bere liburuek sexualitatea zintzotasun azpimarragarriz eztabaidatzen dute.
|
|
|
Zabaletak aipatu duenez,. Machado de Assis pertsona argia eta jakintsua izan zen. Beste gauzen artean, xake jokalari aparta izan zen, eta halaxe egituratu zuen
|
bere
eleberria, xake jokaldi baten antzera, kapituluen bidez mugimendu txikiak eginez?.
|
|
|
Andrei Kurkov errusierazko idazle ukrainarra arrakastatsua da
|
bere
eleberrien itzulpenetan. Idatzi dituen erdiak itzuli dira, eta gaurko hau, euskaraturiko lehena, hogeita hamahiru hizkuntzatan dasta omen daiteke dagoeneko.
|
|
2011
|
|
|
Fikziozko zein errealitatezko munduetan murgiltzen da
|
bere
eleberrietan Toti Martinez de Lezea (Gasteiz, 1949). Fikziozko pertsonaiak nahiz ingurukoak irudikatzen ditu; azken horien artean, Nur bere biloba.
|
|
2012
|
|
|
Hori da kasua, behintzat, irakurle bakar horren izena Stanley Kubrick denean eta liburua A Clockwork Orange deitzen denean (Laranja mekanikoa). 40 urte bete ziren iaz filma sortu zutenetik, eta 50 urte beteko dira aurten Anthony Burgess idazle, konposatzaile eta literatura kritikariak (1917, Manchester, Londres)
|
bere
eleberririk ezagunena argitaratu zuenetik. Polemika ez zuen urrun izan Ingalaterra alternatibo batean biolentziak eta sexuak liluratutako gazte talde baten nondik norakoak kontatzen zituen liburuak, baina ongi zahartu da.
|
|
|
Ehun urtez izan dira barojatarrak bertan. Han idatzi zituen Pio Barojak
|
bere
eleberrietariko asko; han margotu zituen bere koadroak Ricardok; han idatzi zituen bere poemak Carmen Barojak; eta han hasi zituen Julio Caro Barojak bere ikerketa etnografikoak, Pio Caro Baroja anaiarekin batera. Etxea museo bilakatzeko asmoa azaldu zuen garai batean Nafarroako Gobernuak, baina egun ez da egitasmo haren berririk.
|
|
2013
|
|
|
Antiherioi posmoderno baten istorioa kontatzen du Fermin Etxegoienek (Oñati, Gipuzkoa, 1966) Autokarabana nobelan, eta askok idazlea bera ikusi duten pertsonaiaren atzean.
|
Bere
eleberriaren esanahiaz, idazteko prozesuaz eta bere bizitzaren eta pertsonaiaren gorabeheren arteko harremanaz mintzatuko da gaur idazlea bera, Zumaiako Foronda kultur etxean. Gipuzkoako kooperatiba batean lan egiten du nobelako protagonistak, eta nolabait ere, 40 urte inguruko krisiak harrapatua du.
|
|
|
Akaso ez bereziki dituen dohain zinematografikoengatik, baizik eta belaunaldi oso bat bere egin zuelako eta berehala kultuko film eta gertaera soziologiko bilakatu zelako. Irvine Welshen izen
|
bereko
eleberriaren moldaketa da Trainspotting; drogen menpe bizi diren bi lagunen eguneroko gorabeheratsua kontatzen du. Soinu banda indartsua du filmak, eta horrek ere lagundu zuen pelikulak izan zuen arrakastan.
|
|
2014
|
|
|
Gu guztion barruan gris asko dago». P. D. Jamesek beti egin zion izkin pertsonaia eskematikoak eraikitzeari, eta
|
bere
eleberrien trametan funtzio bat hartzen bazuten ere, batzuk hiltzaileak, besteak poliziak edo detektibeak?, ihes egiten zieten on eta gaizto huts definizioei. Horregatik, eta bere estiloa literarioa dela iritzita, batzuetan polizia generoaren bataz besteko kalitatetik gora jarri dute idazle ingelesa.
|
|
2017
|
|
|
Bjorn Rungek (Lysekil, Suedia, 1961) zuzendu filma, eta Glenn Close eta Jonathan Pryce ditu protagonista nagusiak. Filma lehiaketaz kanpo emango dute.Meg Wolitzer idazle estatubatuarraren izen
|
bereko
eleberrian oinarritu da Jane Anderson gidoilaria The Wife idazteko. Filmak emakume baten istorioa kontatzen du:
|
|
2019
|
|
|
1977ko mugimendua eraman zuen eleberrira, 68ko maiatzaren matxinada giroaren ondotik, Italian sortu zen mugimendu politikoa; alderdi eta sindikatuetatik kanpo, gizartea eta eraldaketa antolatzeko bide berriak borrokatu nahi izan zituen mugimendu hark, eleberri horretako pasarte bat ere irakurgai dago euskaraz; Joserra Utretxek itzuli zuen 1990ean, Susa aldizkarirako?. Poeta izan zen hasieratik, eta
|
bere
eleberrietan ere ez da oharkabean pasatzen hori. Gli invisibili ren kasuan, «poema epiko bat» bezala irakur zitekeela esan zuen inoiz:
|
|
2021
|
|
|
1549 urtean hil zen Margarita, eta bederatzi urte geroago argitaratu ziren
|
bere
eleberri motzak lehenbiziko aldiz. Ez bere izenean, aitzitik.
|
|
2022
|
|
|
Sebastian Lelio txiletarrak ere ezaguna du jaialdia, Perlak sailean Gloria rekin (2013) eta Horizontes Latinos sailean Una mujer fantástica/ A Fantastic Woman ekin (2017) parte hartu baitzuen. The Wonder lanarekin estreinatuko da Sail Ofizialean; XIX. mendearen erdialdean Irlandako herri batean girotua, hainbat hilabetez ezer jan gabe bizirik iraun duen neskato baten istorioa kontatzen du, eta Emma Donoghueren izen
|
bereko
eleberrian dago oinarrituta. Florence Pugh, Ciaran Hinds, Tom Burke, Toby Jones, Elaine Cassidy eta Niamh Algar antzezleek lan egin dute filmean.
|
|
|
«Publikoak bereziki gustuko izan du Igone». Alvarezek genero ikuspegitik idatzi nahi izan du
|
bere
eleberria, eta, maskulinitatearen «desegituraketan» aurrera egiteko, emakumea den pertsonaia berezia sortu du. «Pertsonaia muturrekoa da oso, bai izaera aldetik eta bai itxura aldetik».
|
|
2023
|
|
|
Lavinia antzezlanak Ursula K. LeGuin en izen
|
bereko
eleberria hartzen du erreferentzia gisa. Obra Eneida klasikoaren spin off bat da.
|
|
|
Konfiantzaren lapurretaz kontziente da Jasone, Karmele Jaioren Aitaren etxea (Elkar, 2019) liburuko pertsonaia. Idazleak etengabe birsortzen den patriarkatuaren makinerian kokatzen du
|
bere
eleberria, gaztaroan ikasitako portaerak zalantzan jarrita: «Txikitatik kendu digute konfiantza geure ahalmenetan.
|
|
|
Beharbada, Basurkok Kunderari galdetuko dio ea egiarik baden
|
bere
eleberrietako pertsonaien arteko maitasun, sexu harremanetan. Edota, agian, ausartuko da galdetzen ea egia den duela gutxi leporatu zaion bekatu hori, salatarizkoan aritu zela gaztetan Poliziaren aurrean.
|
|
|
The Zone of Interest. Martin Amisen izen
|
bereko
eleberrian oinarrituta dago, eta Sandra Huller aktorea du protagonista. Film horrek zabalduko du saila.
|
|
|
Izen
|
bereko
eleberrian oinarrituta sortu zuen Netflix plataformak All the Light We Cannot See saila. Bigarren Mundu Gerran inspiratu zen Anthony Doerr autorea liburua idazteko, eta 2015 urtean Pulitzer saria jaso zuen fikzio sailean.
|
|
|
Eta hegaldi horrek badu osagairen bat erakargarria. Jose Saramago Literaturako Nobel saridun portugaldarrak, esaterako, baditu hegaldi horiei buruzko deskribapen ezin ederragoak jasota A Jangada de Pedra
|
bere
eleberrian. Giorgio Parisi Fisikako Nobel saridun italiarrak, aldiz, In un volo di storni.
|