|
2000
|
|
|
Eta, hala, bazkari arin baten ondotik zaldi gainerat igaiten zela, abiatu zen aita Ubarnerantz, nondik ilunabarrean itzuli baitzen. Eta erran zigun nola egon zen Ubarneko dama damatxoekin, eta nola haiek erran zioten ezen aitak
|
berak
basorat joan behar zuela, gau haietarik batean, zenbatenaz lehenago, hainbatenaz hobeki, zeren, baldin tigrea ehizatzen bazuen, Mattini sukarra joanen baitzitzaion.
|
|
|
Azken gaua... hasi zait Ruben
|
bere
basoa nirera topa egiteko hurbilduz, baina nik atzamar luzea ezpainetan ezarri, eta berak eten egin behar izan du; gero, barrako solasgaiari heldu dio eta esan dit: Aspertua zaitugun arren, aginduidazu irailean zehar, zuk nahiago duzun asteburuan, Segoviara etorriko zarela.
|
|
|
" Nik ernegatu?"; Maria ofendituta zegoen;" zergatik dion?". Lolitak (probabilitate guztiz, Mariaren alaba zenak)
|
bere
basotik esne zurrut bat edan zuen. Anartean, nahas alditxoa profitatuz, Ivan txikiak Mariaren eskuen artetik aldegin, amatxi zaharraren gonapean jarri zen.
|
|
2001
|
|
|
gure ibaietako ubide eta ibaiertzen degradazio eta desnaturalizazio handiek errekuperatutako bizitza mantentzea ikaragarri zailtzen dute. Orain arte, ibaien bizitza errekuperatzera zuzendutako politikek, soilik ur kutsaduraren arazoa konpontzea izan dute helburu, baina ibaiertzak leheneratu eta
|
bertako
basoak errekuperatzen ez diren bitartean nekez lortuko dugu bizitza luzaroan irautea.
|
|
|
Orhi Pirinioetako 2.000tik gorako lehenbiziko tontorra izateaz gain (2.017 metro alegia), Iratiko mendien artean erregea da. Ohituraren arabera, bertan Mari bizi da, euskal mitologiaren jainkosa nagusia, eta
|
bere
basoetan Basajaun mitikoak ere gordeleku aurkitu zuen. Zuberotar esaera zahar batek ere dioen moduan," Orhiko txoria, Orhin laket".
|
|
2002
|
|
|
Hegoaldeko Kintoa eta
|
bere
baso ederrak ezagutzeko aukera eskaintzen du honako ibilaldiak. Sorogaingo ostatu berritutik abiatuko gara horretarako, Adi gailurreko panorama itzelaren bila, eta ondoren Tiratun tontor txikiago eta bakartiagoa ezagutuko dugu, ibilbide zirkular bat eginez, atzera Sorogainera itzultzeko.
|
|
|
Izarnelek ere, alde.
|
Bere
basoko iturriraino ihes egin zuen eta hango ur gozoa edaten ari zenean, kantu hau entzun:
|
|
|
Margot Wallstrom Europako Ingurumen komisarioak G8aren bileraren azken prentsaurrekoan esan zuen tristea izango litzatekeela Kanadak Protokoloari atxikitzea ez onartzea. Emisioen deskontua Dirudienez, Kanadak EBren kontzesio garrantzitsuak lortu zituen
|
bere
basoetako karbono dioxidoa (CO2) xurgatzeko paperari dagokionez, Protokoloa betetzeko, orain nahi du Estatu Batuetara egiten dituen energia esportazioek ere emisioak deskontatzea. Wallstromen arabera, proposamen berri horrek erabat aldatuko luke Protokolo osoa, eta, beraz, ez da onargarria.
|
|
2003
|
|
|
Giza presioa hain nabarmena izan ez den ingurune batean elkar lotzen da dena. Batetik,
|
bere
baso aberatsek animalia espezie ugari gordetzen dituzte sekretupean. Egin berri dituzten orein eta orkatzen sartzapenak arrakasta osoa izan dute.
|
|
2004
|
|
|
Greenpeace talde ekologistak soja multinazional transgenikoen Argentinako basoberritze bereizi gabearen aurkako kanpaina jarri du abian, eta Gobernua
|
bertako
basoak “saltzen” ari da. Salta probintziako Pizarro erreserba naturalean, Buenos Airesetik 1.550 kilometrora, jartzen du arreta ingurumen erakundeak.
|
|
|
|
bere
baso, arkaitz eta ondartzetan barrena
|
|
|
Ordea ez nuen hura bakarrik ikusi. Ilargi, zeru eta mendi haiekin guztiekin batera, ni jaiotako harana ikusi nuen
|
bere
baso, belaze eta etxeekin; etxe bat errekaren ezkerraldean, beste bat eskuineko aldean, Balantzategi hurbilago, eta are eta hurbilago errota. Ordea, ilargi, zeru, mendi, haran, baso, belaze, etxe eta errotarekin batera, nire begiek beste lau izaki ere ikusi zituzten aurrez aurre.
|
|
|
Barre egin eta,
|
bere
basoa apuratuta, Larrak:
|
|
2005
|
|
|
Ezin isilik egon eta gainera esaten zuen guztia barregarria izan behar. Musikak estali zuen tarte latz hura, nork
|
bere
basoa husten zuen bitartean.
|
|
2006
|
|
|
Merezi du, egun ez oso eguzkitsu batean, inguruko herrixka txiki guztiak zeharkatzen dituen errepidea hartu eta Aisaraino heltzea, gero
|
bertatik
basoan barrena abiatzen den bidea segitzeko. Garcipollera da, gutxi ezagutzen den beste haran interesgarria.
|
|
2007
|
|
|
hots, berea ezden lurraldean bere nazio identitatea ezartzeko bere hizkuntza, kultura, historia, ideologia, morala eta era guztietako balioak inposatzen dizkigula une oro eta guneoro. Eta
|
bere
baso horretan gu ez garela ardi galdu batzuk baizik. Ez:
|
|
|
Atzerrian eraginik ez duenez, Asiako hego ekialdeko benetako bizimodua erakusten die bisitariei. Milioi bat elefanteren lurra
|
Bere
baso hostotsuetan eta oihan tropikaletan giboia, tximu laranja urrekara, panda hartz nanoa eta mapatxe txakurra bizi dira. Antzina, XIV. eta XVIII. mendeen artean, herrialdeak Lan Xang izena hartu zuen, milioi bat elefanteren Lurra esan nahi duena.
|
|
|
Baina Greenpeace talde ekologistaren datuak kezkagarriak dira: Indonesia da munduko deforestazio tasa handiena duen herrialdea; urtero 1,9 milioi hektarea inguru galtzen ditu
|
bere
basoetatik, eta jatorrizko oihanaren ia %72 suntsitu du.
|
|
|
Hartara, basoa ikusten uzten ez diguten abarrak zanpez mozten ditu idazleak. Alegia, idazlearen basoa itsasoa ahalakoa izaki, biak ala biak izarigabeak izaki, oso zaila zaigu lehen kolpean
|
bere
basoa nahiz itsasoa geureganatzea.
|
|
2008
|
|
|
Agian horrexegatik, edo agian uhartearen itxuragatik beragatik,
|
bere
baso urdin, malenkoniatsu eta harrizko dorretzar abreekin, eta gainera itsas hautsi hura, ikusi eta entzun egiten genuena aparrez gainezka eta burrunbaka hondartza maldatsuaren kontra? ; behintzat kontua da, eguzkiak gogotik berotzen eta distiratzen bazuen ere, eta gure inguruan itsasbazterreko txoriak arrantzan eta garrasika bazebiltzan ere, eta nahiz itsasoan hain luzaroan ibili denarentzat ondo lehorreratzea pozgarria izan, kontua da niri, esaten den bezala, bihotza ilundu zitzaidala, eta estreinako begirada harrezkero gorrotoa hartu niola Altxor Uhartean pentsatze hutsari.
|
|
|
Ukitutako espezieak Txostenean lehenengo aldiz aztertzen da zer lotura dagoen basoen deforestazioa degradazioaren, munduko klima aldaketaren eta tigre eta elefante populazioen murrizketaren artean. Riauk azken 25 urteetan
|
bere
basoen %65 galdu zuen bitartean, elefanteen populazioa %84 jaitsi zen aldi horretan bertan eta gaur egun 210 ale besterik ez dira geratzen. Gainera, tigre populazioa %70 jaitsi zela kalkulatzen da, eta, seguruenik, gaur egun 192 indibiduo baino ez dira bizi.
|
|
|
Nik ez dut ezagutzen Kutxaren ibilbide osoa, baina gertutik ezagutu dut Erdoiztako (Errezil Gipuzkoa)
|
bere
basoetan 2007an egindakoa. Hektarea asko eta asko ziren.
|
|
|
Kutxa bezalako erakunde batek, inolako diru premiarik ez duen batek, eredu hori ezartzen badu
|
bere
basoetan, zer esan behar diegu besteei?
|
|
|
Joan den urtean, hain zuzen Oiartzundik joandako espedizioan, musika banda horrexek berak elementu zelta eta latindarrak dituen doinu bereziekin eman ziguten ongietorria, Bieuzy Les Eaux herrian: Hamelingo txirulariaren pare,
|
beren atzetik
basoan barna joan ginen bretainiarrek egun horretarako prestatu zuten bazkaltokira. Guztiz txundiarazi gintuzten eta hori merezi genuela pentsatzea zaila zen.
|
|
|
Euskal Herrian hainbat elkartek osatzen dute mugimendu ekologista, eta horietako bat da Basauriko (Bizkaia) Sagarrak. Orain dela 25 urte sortu zen, Bizkaiko ondare naturala berreskuratzeko asmoz, eta
|
bertako
basoa lehengoratzea eta degradaturiko lursailak onera ekartzea dituzte helburuak. Basaurin aritzen dira batez ere, baina inguruko herrietara zabaltzea lortu dute, boluntarioen sareari esker ekimenak antolatzen hasi dira, adibidez, Galdakaon, Arrigorriagan eta Etxebarrin.
|
|
2009
|
|
|
Eta, bide batez, Urdaibai fundazioaren jardueraren berri eman ahal izan dute zikoinen proiektuaren bitartez. Batetik, inguruko komunikabideek askoz interes handiagoa agertu dute proiektu horrekiko, berez, ekologiaren ikuspuntutik garrantzi handiagoa duten beste batzuekiko baino; adibidez,
|
bertako
basoa leheneratzeko eta babesteko proiektuekiko baino.
|
|
|
SAN MIGEL HAITZaren ondoko GAZTELEPOra (835 m) iritsiko gara, eta
|
bertan
basoaren erdi erdian sartuko gara, iparralderantz jarraituz; metro batzuk geroxeago, adierazle batek ZALDUONDOrantz jarraitzen duen GR desbideraketaren berri emango digu.
|
|
|
Erran bezin agudo sartu zuen xurra
|
bere
basoan nere lagunak. Ez zian maiz bere familia aipatu eta interesatua nintzen.
|
|
|
Haren eskua lesatuz jarri nintzen, bertzeari begira kolpe xorrotx bat botariez hala ere. Nola
|
bere
basoan kontenplazioan galdua zen berriro, alferrik ziren nere kolera muestrak. Pilarek (bai, Pilar zuen izena nere lagunak), zuetaz aipatu nau. Ez dugu maiz elkar ikusten.
|
|
2010
|
|
|
TXIMISTA k
|
bere
basoa igotzen du eta AITOR rek ere bai. Bigarren tragoa edaten dute.
|
|
|
produktu batzuek interes jakin bat eta helburu sozial elkartu bat konbinatzen dituzte. Urtebeterako Triodos Ekogordailuak urteko tasa baliokidearen (UTB) %1, 35eko errentagarritasuna eskaintzen du, eta erakundeak
|
bere
basoan zuhaitz bat landatzeko konpromisoa hartzen du. Errentagarritasuna bereizten duten eperako gordailuak ere badaude:
|
|
|
Luze zabaleran, handienetakoa da Gipuzkoan, nonbait Seguraren ondoren. Gaur ere, asko dira bere baserriak eta handiak
|
bere
basoak. Auzo asko izan ditu beti eta batzuk ez hain txikiak.
|
|
|
Don Lorenzo Larreta y Gamarra zenaren alargun Doña Agustina Irisarri señorak,
|
bere
basoetan egiten ari zen kalteak ordaintzera, Zibolako dorretxera ekarrarazi zuen, 1702ko buruilaren 7an, Pedro Mutuberria basolari eratsundarra; aldez aurretik Jakobe Zarandia alkateari eskatua baitzion: bidaltzeko laster batean Martin Arretxe almirantea haren bila.
|
|
|
Ekosistemen zerbitzuak hondatzea natura ondarea galtzea da, nahiz eta galera hori ez den adierazten errentaren ohiko neurrien indizeetan. Esaterako, herrialde batek
|
bere
baso guztiak ebaki ditzake eta arrantza tokiak akaba ditzake eta, hala ere, bere BPG igo (Perrings, 2005).
|
|
|
Arrotza egiten zitzaion gure aldartea, Adrianen hitz egiteko modua:
|
bera
baso barrenean ibiltzetik zetorren, eta ziurrenik ere hitzak isil mugituko ziren bere gogoan, zalapartarik gabe. Ohitu egin beharra zeukan guk hiritik genekarren girora.
|
|
2012
|
|
|
Txokolatea egiteko, Indonesian ez dezala palma oliorik eros eskatu diote sarri.
|
Bertako
basoak desagertzen ari direla. Eta orangutanak.
|
|
|
Aldiz, basoa zabaldu egin da, eta horrek eragina eduki du basoko espezieetan. Dena den, kontuan hartu behar da
|
bertako
basoa oso motel ari dela hedatzen, eta gehiena landaketak direla.
|
|
|
Izaki Gorena, Sortzailea badela sinesten dut, edozein delarik ere, hori gutxi axola, hemen behean ipini gaituena gure hiritar eginkizunak eta familia gurasoarenak betetzeko; baina nik ez daukat joan beharrik eliza batera, zilarrezko ontziei muin ematera eta gu baino hobeto elikatzen diren zurikondo pila hori nire poltsatik gizentzera! Zeren eta Jainkoa ohoratu liteke era
|
berean
baso batean, landa batean, edo baita ortzi sabaiari so ere, antzinakoek bezala. Nire Jainkoa, neurea, Sokratesen Jainkoa da, Franklinena, Voltairerena eta Berangerrena!
|
|
|
Alde batera, konforme, baina, bestera, ehun metro karratu ez dira nahiko andreagaz paseatzeko. Eta ehun mila ere, nahiz, bai, aski diren andreagaz paseatzeko, eta baita katu batek
|
bere
baso ibiliak egin ditzan, agian ez dira aski ilargiaren azpian zeru bat, paradisu bat osatzeko. Uharte batean sentituko ginateke, itxita, irtenbiderik gabe.
|
|
|
Tragoz hustu zuen
|
bere
baso vodka beste behin, eta bionak bete zitzan eskatu zion tabernariari hitz erdirik gabe, basoa barran tabernariaren aldera zentimetro eskas batzuk mugituz soilik. “Sergei zaharra”, xuxurlatzen zuen behin eta berriz.
|
|
2014
|
|
|
Etorri da Olentzero tripontzia, eta hiriburua opariz bete ondoren, ikazkin potoloa Lesaka aldeko
|
bere
basoetara erretiratu da beste urte beterako.
|
|
|
Hartz arre iberiarra parkearen ikur bihurtu da.
|
Bere
basoen artean, urogallo iberiarra dago, desagertzeko zorian dagoena, eta ungulatuak (oreina, sarrioa eta orkatza). 3 Gatako lurmuturreko parke naturala (Almeria). Biosferaren Erreserba ere izendatu dute, eta landare espezie ugari ditu, hala nola, acebuche, espartaguak, espartzuak, espartzuak eta animaliak, besteak beste, muskerra, sugegorria, errizoiloa, arranoa, mozolo arrunta edo azeria.
|
|
|
Baina arrazoi nagusia ez da aipatutako bat bera ere. Izan ere, azken urteotan jendartean zabaltzen ari diren biodibertsitatearen aldeko joerek, garapen jasangarri eta iraunkor baten alde lan egiteko nahiak, bertakoa, gurea dena bultzatzeko gogoeta eta ahaleginek, eta
|
bertako
basoak, jatorrizko espezieekin berreskuratzeak hartu duen garrantziak, aldaketa bat dakar gure basoen egitura eta kudeaketara.
|
|
2015
|
|
|
GSBko atributu nagusiak identifikatu egin ziren(
|
bertako
basoa, mahastiak, baso landaketak, biodibertsitatea, aisialdia) eta «kostu» atributuarekin batera, horien mailak ere definitu. Bestetik, populazioaren lagin esanguratsu bati inkesta pasatu zitzaion (400 pertsona EAErako), zeinei atributu multzoen aukeren artean egokiena hautatzea eskatzen zitzaien.
|
|
|
Horrela, atributuen gehikuntzaren arabera horietariko bakoitzarekiko EAEko pertsona bakoitzak duen OBa balioztatu zen:
|
bertako
basoa, 2,55 euro; biodibertsitatea, 1,39 euro; aisialdia, 1,98 euro; mahastiak, 0,50 euro; baso landaketak, 0,66 euro.
|
|
|
Horrela, kontuan hartuta pertsonako OBa eta agertoki bakoitzeko lur erabilera aldaketaren hasierako egoerarekiko, agertoki bakoitzaren onura soziala balioztatu zen moneta terminotan (ikus 3.7 taula). Zentzuzkoa denez, ekologia balioen indartze maximoko agertokiak zifra garaiena lortuko du (264,93 milioi euro EAE osorako), izan ere,
|
bertako
basoak (non artelatza dagoen) bereganatzen du azalera handiena agertoki horretan.
|
|
|
|
Bertako
basoa
|
|
|
Beste bostek ekosistema eta espezie ugari biltzen dituzte: Sian Ka’an Biosferaren Erreserba,
|
bere
baso basoekin, Bizkaiko Baleen Santutegia, Kaliforniako Golkoko uharte eta eremu babestuak, Monarca Biosfera Erreserba eta Pinakate Biosferaren Erreserba eta Basamortu Handia. Irudia:
|
|
2016
|
|
|
Madrilgo jauntxoak ezin ulertu
|
berarentzat
baso ertzeko etxe galdu bateko zarauztar batek, Gurmenditik Madrilera etorritako batek, euskara eta gaztelania jakiteaz gain, beste hainbat hizkuntza ikas zezakeenik. Gaiztakeria apur batekin esanda, laurehun urtetan gauzak ez direla gehiegi aldatu inperioko elebakarreko monolingue tematien baitan eta haiek beste hizkuntzei egiten dieten estimuan:
|
|
|
Gaztetatik hasi zen biologo asturiarra
|
bere inguruko
basoetan gertatzen ari zenaz arduratzen. Han eukaliptoen monolaborantza izan zen erabateko protagonismoa hartu zuena, inguruko paper fabriken mesedetan eta tokiko baso aniztasunaren aurka.
|
|
|
Azaldu zuenez, “guk beti sinistu dugu ondarea ez dela bitrina batean dagoen gauza bat, baizik eta ondareari bizia eman behar zaiola.” Aurkezpenean bildutakoek horretan bat egiten zutela nabarmendu zuen. “Adibidez, Sakanan sekulako harrotasuna dago, eta nabaritzen da, herrien identitatea eta mantendu nahi dela; bai bertako produktuak ekoiztu, bai
|
bertako
basoak zaindu.” Gurdi-Bidea horretarako “oso lanabes inportantea” izan zitekeela gaineratu zuen. Leozek esan zuenez, ekimenarekin “giza harremanak sendotzeko” asmoa zutela.
|
|
2017
|
|
|
Bizkaiko ekologistek kopuru hauek aldatu nahi dituzte. Lur publikoetan (%27 soilik)
|
bertako
basoa berreskuratuz bertako baso azalerak %41 lortu arte eta landaketa aloktonoa %59ra jaitsi.
|
|
|
Ezka ibaia eta
|
bere inguruko
basoak, ehiza gune eta apaingarri izatetik diru iturri aparta izatera pasatzen ari ziren, denen mesederako, edo ia denentzako.
|
|
|
Ustez erdi zezen, erdi gizaki, Urbasako jeinurik gupidagabeena.
|
Bere
basoan gertatzen denaren erruduntzat jotzen gaitu, gu baikara bere mugetatik gertuen bizi garenak betidanik; beraz, guri dagokigu amalurrari eta basoari berea dena itzuli, eta egindako kalteagatik eta sekulan inoiz berriro halakorik suerta ez dadin, odolezko eskaintza burutzea eta babestea.
|
|
|
3 Agertokia: Nekazaritza berriaren eta
|
bertako
basoaren sustatzea.
|
|
|
Alternatiba: Nekazaritza berriaren sustatze aktiboa eta
|
bertako
basoa Arnoko KBEn
|
|
|
Alternatiba: Nekazaritza berriaren sustatze aktiboa eta
|
bertako
basoaren sustatzea Arnoko KBEn eta kanpoan.
|
|
|
Nek. sustatze aktiboa eta
|
bertako
basoa Arnoko KBEn
|
|
|
Nek. sustatze aktiboa eta
|
bertako
basoa Arnoko KBEn eta kanpoan
|
|
|
Mutrikuko landa eremurako, 2.b. alternatiba,, nekazaritza eredu berrien sustatze trinkoa, eta 3.b. alternatiba, nekazaritza sustatze aktiboa eta
|
bertako
basoa Arnoko KBEn eta kanpoan, izan dira alternatiba egokienak. Bigarren mailan 2.a. alternatiba, nekazaritzaren sustatze aktiboa, eta 3.a. alternatiba, nekazaritza sustatze aktiboa eta bertako basoa Arnoko KBEn azaltzen dira.
|
|
|
Mutrikuko landa eremurako, 2.b. alternatiba,, nekazaritza eredu berrien sustatze trinkoa, eta 3.b. alternatiba, nekazaritza sustatze aktiboa eta bertako basoa Arnoko KBEn eta kanpoan, izan dira alternatiba egokienak. Bigarren mailan 2.a. alternatiba, nekazaritzaren sustatze aktiboa, eta 3.a. alternatiba, nekazaritza sustatze aktiboa eta
|
bertako
basoa Arnoko KBEn azaltzen dira. Azkenik, eta desegokiena bezala azaltzen dena 1 alternatiba dugu, gaur egungo dinamiken jarraipenaren aldekoa.
|
|
|
Edan zuen bertze xanpain hurrupa luze bat baina nahasmenduak emendatzen ziren.
|
Bere
basoa pausatuz, ohartu zuen deabruaren lehen basoa betea zela oraino. Ez zuen deus edan.
|
|
2018
|
|
|
Ingurumena zaintzeko Bil ta Garbirekin harremanetan dira, elgarrekin plantan jarria dute hondakinen bereiztea. Bestalde aholkatua da bakoitzak
|
bere
basoa ekar dezan, botilak berriz itzultzea ostatuetara, ez deus botatzea...
|
|
|
Esaterako, gure putzuen inguruko baso mota eta zuhaitz landaketek bertako faunaren osasunean eraginik baduten edo ez ikusi nahi izan dute. Baso horien artean daude, hariztia bezalako
|
bertako
basoak, eta landaketen artean, pinuarenak eta azken urteetan gurean asko ugaritu diren eta eztabaida handia sortu duten eukalipto landaketak. Azterketa horiek egiteko, Aranzadikoek espezie bioadierazle bat aukeratu dute.
|
|
|
Bizkaiko baso autoktonoa berreskuratu eta basoen kudeaketa publikoan aldaketak sustatzeko helburuarekin, Kolore Guztietako Basoak plataformak iazko urrian eman zuen ezagutzera bere burua.
|
Bertako
basoaren galerak lurraren emankortasunean eta bioaniztasunean daukan inpaktu negatiboaren aurrean, plataformak konponbiderako bidea marratzera gonbidapena egin du aurkeztutako proposamenarekin.
|
|
|
|
Bertako
basoa kanpokoagatik ordezkatzearen albo kalteak
|
|
|
|
Bertako
basoa leheneratzeko beharrizan larria azpimarratu du Kolore Guztietako Basoak plataformak.
|
|
|
Egoera hau izanik,
|
bertako
basoa leheneratzeko beharrizan larria azpimarratu du Kolore Guztietako Basoak plataformak, eta horretarako neurriak hartzerakoan," ausardia administrazioak izan behar duela" dio Villasantek. Proposamena, gehienbat, Bizkaiko Foru Aldundiari eta udalei zuzendurik dago, baso autoktonoak berreskuratzerakoan beraien esku hartzea esanguratsuena delakoan.
|
|
|
Oro har, azarora arte soilik nabigatzen zen, Pirinioetako uren arriskugarritasuna nahiz mendi paisaian nagusi egiten zen neguko hotza zirela eta. Hala, martxoaren amaieratik hasita, uholdeak etengabeak zirenean eta urak hazita (mayencas esaten zieten) jaisten zirenean, baina urtzaroaren lehen urak (aguas de madre) pasatu eta gero, baltsa horiek Nafarroako Ezka (Erronkaritik hasita), Zaraitzu eta Irati (izen
|
bereko
basotik hasita) ibaietan barrena ibiltzen hasten ziren Zangozako bidean. Pagoak, haritzak eta izeiak (Abies alba) Tortosa bidean jartzen ziren; bidaia luze horiek hasieratik oso arriskutsuak ziren, ostatueta hornidura sarea izan arren.
|
|
|
5.000 hektareako eremua hartzen du.
|
Bere
baso eta putzuek balio ekologiko itzela dute.
|
|
2019
|
|
|
Baina, John Thonrtoni zion maitasuna halakoa izan arren,
|
bere
basoarekiko joerak, bere barruan zeraman basapiztiak, erne irauten zuen. Are eta gehiago Artiko aldeko lurralde haietan.
|
|
|
Ez zituen lur bazter haiek ezagutzen. Baina,
|
beretzat
baso ilun haietan ibiltzea, eta ehizatzea, ikaragarrizko gozamena zen. Eguna etorri eta eguna joan, segi eta segi aurrera.
|
|
|
Ekainean, Fritzak Compiègne mehatxatzen hasi zirenean, Croix Saint Ouen eta Verberie bitartean zuhaitzak errepidean trabes botatzeko ardura eman zioten konpainiari. Ilunabar aldera, Oise ibaiaren eskuineko aldean blindatuen igarotzea entzuten hasi zen, eta gauza
|
bera
basoan, 332 errepide nazionalean, hegazkinek Vaudremponteko bidegurutzea bonbaz zanpatzen zuten bitartean. Zalapartan itzuli ziren Saint Saveurreko beren kantonalekura, eta ez zuten inor aurkitu:
|
|
|
itzala, aterpea eta bakea. Bere burua bihurtu zuen bere zerua,
|
bere
basoa, ezerk ezin gelditu duen bere ibai zabala.
|
|
|
Posizioa eta sorpresa faktorea aldeko ditugunez, munizioa agortu arte eustea duk helburua. Ondoren, nor
|
bere aldetik
basoan sartu, iparralderantz jo, eta, ahal bezain laster, juntadizoa egingo diagu. Zoritxarrez, dinamita leherrarazteko metxa luzerik ez zagok; hau dela eta, faxistak pasa baino pixka bat lehenago errepidera jaitsi, kartutxoen metxa piztu, eta berriro erasorako posiziora itzuli diat.
|
|
|
Burundari begira mugitzen ohi zen Bakaiku —Burundako Udalerrikoa baitzen— eta Aranazko Komunitatekoa zen Etxarri, ados jarriko ote ziren bada, Dermioko soroetan ez, baizik eta nork
|
bere
basoaren urrutiko bazterrean, elkarren artean arto berriarekin saiakuntzak egiteko. Baso alde horren zabala botako zuten bada, arto berriarekin esperimentatzeko?
|
|
2020
|
|
|
Eta hala ere esan zuen White jaunak, garagardoa isuriz
|
bere
basoan, gauza hori mugitu egin zitzaidan eskuan. Zin egiten dut.
|
|
|
Beno, Mario, berandu egin zait. (
|
Bere
basoa edan eta altzatzen da). Onartuidazu hau.
|
|
|
Landaketak egin diren eremuetan, errekatik 100 metroko distantzian
|
bertako
basoa mantentzea edo errestauratzea, bisoiaren eta muturluzearen kudeaketa planek adierazten duten bezala.
|
|
|
Baina goizalde eta iluntze askoren buruan baizik ez nituen berrikusi piztia ilegabeak, oihu egiten dutenak eta zangoak zuhaitz adarren moduan dituztenak. Neure kastako emeak ezagunak nituen ordurako, eta borrokatua nintzen, halaber, neure gogoko zuhaitzetan igurtziak ziren arren kontra, eta banekien zer den nork
|
bere
baso eremua defendatu behar izatea, eta bizi izana nintzen beste orkatz batzuekin, eta ikusia ere nintzen orkatz gazteak, eta zuhaitzak soiltzen eta hotza bazterretan nagusi  tzen, eta jana ezkutatzen eta gogortzen, eta mamurtzen lanak izaten, eta ura hozten, eta ibai bazterretan xuri eta gogor bihurtzen. Bakarrik nengoen goiz batean, belar fresko xamur ezin gozoagoa jaten, eta ez nuen neure hurbilean arrik nahi, eme bat baizik ez nuen nahi, eta arrak urrun, urrun, urrun, hil egingo bainituen behar izanez gero.
|
|
|
Nire irudipena da, beraz, tarte handi bat dagoela diskurtso publikoaren eta pribatuaren artean. Pribatuan, jendeak bere inguruan gertatzen ari denaz hitz egiten du;
|
bere
baso puxketan pasatzen ari denak kezkatzen du. Hurbilekoak, ez urrutikoak.
|
|
|
Balentin Ahozurik sabela ederki betetzen zuen zoragarri horiez eta, bakoitzaren bukaeran,
|
bere
baso arnoa altxatu eta oihukatzen zuen: " Milesker, ene Martinbeltx maitea!".
|
|
|
Balentin Ahozurik sabela ederki betetzen zuen hazkurri zoragarri horiez eta, otordu bakoitzaren bukaeran,
|
bere
baso arnoa altxatu eta oihukatzen zuen:
|
|
2021
|
|
|
Kondairak dioenez, Pirene Iberiar penintsulan bizi zen printzesa ederra zen, eta ezkongai ugari zituen bertan. Baina Pirenek Herkules maite zuen, ezkutuan elkartzen zen
|
berarekin
basoan, printzesaren aita Tubalek aurkitu eta Herkules erbesteratzea erabaki zuen arte. Pirenek ez zuen galdu bere maitearekin berriro elkartzeko itxaropena.
|
|
|
Azken gerra karlistan girotuta dago pelikula: basoan bizi den andre batek neska bat salbatuko du umezurztegi batetik, eta hilezkortasuna emango dio
|
berarekin
basoan bizitzearen truke. Fernandezen iritziz, «ohorea» da jaialdiaren lehen proiekzioa euskarazko film bat izatea».
|
|
|
Baso kudeaketa «eskasaren» eredu gisa azaldu du hori:
|
bertako
basoa kentzea landaketa bat egiteko. Landarlan Goierriko ingurumen elkarteko kidea da, eta baita hainbat elkarte batzen dituen Basoak Bizirik plataformako kidea ere.
|
|
|
Hemen, lur publikoetan ere pinua landatzen da. Gure ustez, erakunde publiko batek ez luke dirua irabazi behar natur baliabideen bidez, baina uste dugu erakundeetatik bultzatu lituzketela lur publiko eta pribatu horietan
|
bertako
basoa hedatzeko diru laguntzak. Orain arte laguntzak beste norabidean eman dira.
|
|
|
Uste dugu ez dela diputazioen ekimen propioz izan. Gainera, zalantza dugu ea
|
bertako
basoa biziberritzeko apustua egingo duten, edo beste monolaborantza baten landaketaren alde egingo duten.
|
|
|
Lurra ez da berriz sortzen den elementu bat; ehun urtean zentimetro bat sortzen da. Muinean dagoen auzia da
|
bertako
basoak ehun urte behar dituela, eta eukaliptoarekin hamabost urtera etekin ekonomikoa duzula. Irabazi ekonomikoa, batzuentzat.
|
|
|
Udaletan, lur publikoetatik hasi, eta gero lur pribatuetan ere pedagogia falta ikusten dugu. Egun,
|
bertako
basoa bultzatu nahi baduzu, ez duzu diru laguntzarik. Diru laguntza bat jasotzeko, landaketa bat egin behar duzu; ezin diozu bere prozesu naturala egiten utzi.
|
|
|
Diru laguntza bat jasotzeko, landaketa bat egin behar duzu; ezin diozu bere prozesu naturala egiten utzi. Zergatik ez bultzatu beren jabegoetan
|
bertako
baso naturala uzten duten herritarrei diru laguntzak ematea. Horrelakorik ez da gertatzen.
|
|
|
Horrelakorik ez da gertatzen. Eusko Jaurlaritzak baditu programak
|
bertako
basoa biziberritzearen alde, baina ez dira ezagunak.
|
|
|
" Aurrera egiteko basogintza eredu berri horrek eskatzen du logistika ere beste modu batera antolatzea. Gaur egungo azalera txikiek, bakoitzak
|
bere
basoa bere kabuz kudeatzea... Oso zaila da errentagarritasun ekologikoa zein ekonomikoa lortzea ezaugarri horiekin".
|
|
|
" Tantai Baso Jabe Kooperatiban baso jabe bakoitzaren ekarpena
|
bere
basoa izango da. Berdin dio lur publikoak zein pribatuak izan.
|
|
|
Gutuna:
|
Bertako
basoak guztiontzat
|
|
|
Baina pausu horretarako dirua behar dugu. Batetik, Herriok udala animatu nahi du bizilagun guztiontzat baso erakargarriagoak bultza ditzan, lurrak erosiz, eta hauetan zein lehendik ditugun herri lur apurretan
|
bertako
basoa landatuz. Bestetik, ordea, uste dugu erakundeei eskatzeaz gain, herritarrok ere badugula zer egina.
|
|
|
|
Bertako
basoa bultzatzeko ekimenak herrian
|
|
|
Ekimen biek dute helburu bera: herriko mendietan
|
bertako
basoa bultzatzea. Udalaren egitasmoak hartu du lehentasuntzat eta Baso Biziakenak, berriz, herriko beste eremu batzuk.
|
|
|
Testuinguru horretan eta eukaliptoa landatzeak ekar ditzakeen kalteez ohartarazi ostean, eratu zuten iaz herriko naturazale batzuek Soraluzeko Baso Biziak elkartea, aurretik Udalak abiatua zuen Soraluze Baso Bidez egitasmo instituzionalari gizarte ekimenekoa gehituz. Baso Biziak elkarteak herriko hainbat eremutan
|
bertako
basoa lotuko duten korridoreak osatzea eta ekimenak herritarren parte hartze bidez garatzea hartu du lehentasun gisa. Udalak, bere aldetik, Muskiritzun, lurretan, eragitea jarri du lehentasun gisa eta planifikazioan eta finantziazioa bilatzean egingo du ahalegina, parte hartzea modu puntualagoan bideratuz.
|
|
|
Elkarteko ordezkariek elkarteak urtebetean egin duen bidearen berri eman zuten, azpimarratuz, urtebetean elkarteak burutu duen ekintza kopurua, “zeozer egin dugu, ezta? ” adierazi zuen Koldo Azkorbebeitia zuzendaritzako kideak. Izan ere, Baso Biziak elkarteak hamabi hilabetean legalki elkartea sortzeaz gain, Azaliatxo eta Unamuno jabeen eta Lurgaia Fundazioaren arteko hitzarmenak bideratu ditu, basogintzari buruzko hitzaldiak antolatu ditu, Udalari proposatu dio
|
bertako
basoa duten lursailei zergarik ez kobratzea (udalbatzarrean onartuta dago), bi landaketa eta ezkur bilketak burutu ditu eta garrantzitsuena, bazkide kanpaina azkar bat egin ostean, herritarren babes zabala jaso du, bi hiru hilabetean 103 bazkide eginda. Bazkide bakoitzak, urtean 60 euroko ekarpena egiten dio elkarteari eta oraingoz, horixe da elkarteak duen diru iturri nagusi eta finko bakarra.
|