|
2007
|
|
|
Esan beharrik ere ez dago, jatorrizko hiztunak plangintzaren erdigunea izan behar dira. Eurek emango diete euskalduntze prozesuan daudenei
|
beharrezkoa
duten elkarreragina, eredua eta, nola ez, motibazio integratzailea. Hauekin harremanetan sentituko dira euskaldun ikasleak arlo ezberdinetan.
|
|
|
EEMBn, alde batetik ikasten den hizkuntzaren testuinguru soziokulturala kontuan hartzea premiazkotzat jotzen da, bestetik, modu orokorrean, ikasleak aurrera egiteko
|
beharrezkoak
dituen gaitasunak modu mailakatuan deskribatzen dira. Gaitasunen deskribatzaile orokor hauek oso lagungarriak izango dira ikasle bakoitzaren perfilari aplikatzeko, bere beharrak eta baldintzak kontuan hartuz eratuko baitira.
|
|
|
Euskarazko irakaskuntza funtsezkoa da baina ez nahikoa. Eskolak eskolaz kanpoko eta eskola aldiaren ondoko loturak eta indargarriak behar
|
beharrezkoak
ditu, haurrak eskolan jasotako trebetasun eta ezagutza horiek indartuz eta barneratuz joanen badira. Horretan dago erabileraren gakoa, ez euskaraz ikasten duten haur eta gazte anitz izatean, gazte horiek euren bizitza sozial, emozional nola intelektualean euskaraz ere ongi, eroso eta egoki komunikatzeko gaitasuna izatean baizik.
|
|
|
Euskararen erabileraren sustapenean aritzen garenok behar
|
beharrezkoak
ditugu aldian behin bilakaera soziolinguistikoak adierazten dizkiguten ikerketak. Ezagutza datuak izaten dira datu horietako batzuk eta azken urteetako bilakaera baikorra da, batez ere Hego Euskal Herriari dagokionean eta haur eta gazteen arloan.
|
|
2008
|
|
|
ASR eta TTS dira hizketa teknologien muina, testua prozesatzeko teknologiei datu sarrera eta irteera mintzatua ematen baitiete (ikus 1 irudia). ASR eta TTS teknologiez gainera, makinak interpretatze, ulertzeeta elkarrizketa osagaiak ere behar ditu erabiltzailearekin interakzio bat sortu ahal izateko; hortaz, ezaguera edo jakintza
|
beharrezko
ditu makinak. Hiru teknologiak uztartzen dituen puntako aplikazio bat ahots ahots itzulpena da (speech to speech translation).
|
|
|
Kakola eta Papillot bikoteak sortu du egiazko eskandala Baigorrin. Beraz, zuzen den bezala, auzitan dira eta hortarako bilduak dira herriko plazan auzitegiko presidenta bere grefierarekin, prokuradorea,
|
beharrezkoa
duten abokata, bi lekuko, bat Xiriket anderea, Donibane Lohizunetik etorria, bertzea Zikitero eta behar den antolamendu onaren zaintzeko herriko mutila eta bi jandarma, uxerra ere halabeharrez. Auzi garaian beren iritzia emanen dute bertsulariek.
|
|
|
Dena galzorian eta desegituratzen ikustea tokatu baitzaigu euskal unibertsoan. Mendeetan euskarak eta euskal unibertsoak iraupena jarraituki egokituz soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain lortzeko eta etorkizunari aurre egiteko
|
beharrezko
zituen erakundeak, legeak eta tresneriak bere aukerara erabakiak subiranoki hartuz kudeatu zituen. Baina goi erdi arotik honako mendeetan gure hurbileko Herrietan ukandako bilakaerek erakundetze eredu berriak abian jarri zituztenetik abantaila hartu ziguten Herrien arteko lehiaren eraginez piskanaka desegonkortasuna pairatzen hasi ginen etxean.
|
|
|
Lekuko aita Lafitteri, 1940ko hamarkadan idatzi zenion gutun gartsu hura. Baina, handik aitzina norberak intelektual rolerako
|
beharrezko
dituen formakuntza eskuratzea, autosufizientzia ekonomiko eta soziala lortzea, eta hori guzia Euskal Herrian egunerokoari loturik burutzeko aukeran bihurtzea tokatu zitzaizun banako borroka latz bat beste mediorik etzenuelarik. Oroitaraztekoa baita Herri subiranoetan eginkizun horiek erakundeetatik ixurtzen diren errekurtso espezifikoz lagunduta egiten dituztela intelektualek.
|
|
|
Baina, handik aitzina norberak intelektual rolerako
|
beharrezko
dituen formakuntza eskuratzea, autosufizientzia ekonomiko eta soziala lortzea, eta hori guzia Euskal Herrian egunerokoari loturik burutzeko aukeran bihurtzea tokatu zitzaizun banako borroka latz bat beste mediorik etzenuelarik. adierazten denak guzi horren aitzinean zure baitan jarrerazko bertute seinalatzaile bat dagoela ageri du: " Erakunde ofizialak ahalgabetuko dira, beren baitan ez badaukate herri mugimendu indartsu bat" baitzenion.
|
|
|
Kontrol instituzionala, berriz, hauxe da: hizkuntza taldeek behar
|
beharrezko
duten bizindar maila erakunde pribatu eta publikoen barruan presentzia bermatu ahal izateko, esaterako, hezkuntzan, komunikabideetan, tokian tokiko gobernuan, osasunzerbitzuetan, sistema judizialean, merkataritzan eta negozioetan. Adierazi ohi da hizkuntza taldeek beharrezko dutela aldeko egoera lortzea eta egoera horri eustea kontrol instituzionalaren esparruan, estatu eleaniztunen barruan entitate kolektibo berezitu gisa iraun nahi badute (Bourhis, 1979, 2001a).
|
|
|
hizkuntza taldeek behar beharrezko duten bizindar maila erakunde pribatu eta publikoen barruan presentzia bermatu ahal izateko, esaterako, hezkuntzan, komunikabideetan, tokian tokiko gobernuan, osasunzerbitzuetan, sistema judizialean, merkataritzan eta negozioetan. Adierazi ohi da hizkuntza taldeek
|
beharrezko
dutela aldeko egoera lortzea eta egoera horri eustea kontrol instituzionalaren esparruan, estatu eleaniztunen barruan entitate kolektibo berezitu gisa iraun nahi badute (Bourhis, 1979, 2001a). Babes instituzionala Raymond Bretonek sortutako" osotasun instituzional" kontzeptuarekin dago lotuta (Breton, 1964, 2005).
|
|
|
Teknologiak ahalbidetu eta merkatu etekinaren legeak
|
beharrezkoa
duen produktu oparotasunean, kanal, programa eta edukien biderketara ohitu egin da telebista. Panorama honetan, zailagoa egiten da, eragin sozial ukaezina duen medioaren gaineko hausnarketa eta aginte publikoan daudenen erantzukizunaz eztabaidatzea.
|
|
2009
|
|
|
Zehazki, diskriminazioa funtsezko eskubide bat gauzatzerakoan eman daiteke, hala nola funtzio publikoan lanera sartzerakoan, non berezDiskriminazioa funtsezko eskubide bat gauzatzerakoan eman daiteke, hala nola funtzio publikoan lanera sartzerakoan, non berezko hizkuntzaren balorazioa egiteko Konstituzioaren arabera inolako arazorik ez dagoen baldin eta burutu beharreko lanerako
|
beharrezkoa
duenarekiko zentzuzkoa eta proportzionala den. ko hizkuntzaren balorazioa egiteko Konstituzioaren arabera inolako arazorik ez dagoen baldin eta burutu beharreko lanerako beharrezkoa duenarekiko zentzuzkoa eta proportzionala den; eta exijentziak ere ez luke arazorik sortu, derrigortasuna bete behar den lanposturako gaitasunezko ukanbehar gisa azaltzen bada (KAE 46/ 1991).
|
|
|
...bide bat gauzatzerakoan eman daiteke, hala nola funtzio publikoan lanera sartzerakoan, non berezko hizkuntzaren balorazioa egiteko Konstituzioaren arabera inolako arazorik ez dagoen baldin eta burutu beharreko lanerako beharrezkoa duenarekiko zentzuzkoa eta proportzionala den. ko hizkuntzaren balorazioa egiteko Konstituzioaren arabera inolako arazorik ez dagoen baldin eta burutu beharreko lanerako
|
beharrezkoa
duenarekiko zentzuzkoa eta proportzionala den; eta exijentziak ere ez luke arazorik sortu, derrigortasuna bete behar den lanposturako gaitasunezko ukanbehar gisa azaltzen bada (KAE 46/ 1991).
|
|
|
Sistema bizidunek ezin dute ingurutik zeharo isolatua jardun.
|
Beharrezko
dute kanpoarekiko elkar trukaketa. Hainbat eta hainbat gauza kanpotik hartzen dira barne prozesuetan erabiltzeko.
|
|
|
banatuta genituen bi egitasmoak bateratzea, hau da, bata Merkataritza eta enpresetarako kanpaina eta, bestea, elkarteei begirakoa. 2008an egonkortu egin da jokabide hori eta egitasmoari jarraipena egitea erraztu digu, baina kanpaina orokorra izanda ere, argi izanik hiru atal desberdin direla eta bakoitzak bere tratamendu berezia ere
|
beharrezko
duela.
|
|
2010
|
|
|
euskaldun zaharren %86k etxean nagusiki erabiltzen dute euskara; euskaldun berrien %89k, ostera, gaztelania erabiltzen du. gune soziolinguistikoaren arabera ere alde nabarmenak daude, ezagutzari lotuak, euskararen erabileran: ...ltzeko eta sendotzeko, hazi beharra dugu ezagutzan. gizarte elebiduna eraikitzeko herritar elebidunak behar ditugu, jakina. baina alferrikakoa dugu, euskararen bizi indarra areagotzearen ikuspegitik, euskaraz dakitenen kopurua haztea, benetan hiztun direnen erkidegoa sendotzen eta trinkotzen ez badugu, hiztunen euskararekiko lotura naturala sendotzen ez badugu. eta horren ondoan, aipamen bat behar
|
beharrezkoa
dugun elebitasun pasiboaren gainean. eaeko 30 adin tarteko herritarren %42 erdaldun elebakarra da. ameskeria hutsa da uste izatea horiek, edo horien parte handi bat, euskaraz han eta hemen normaltasunez jarduteko neurrian euskaldunduko direla. hori ameskeria den bezala litzateke, ordea, utzikeria galanta horiek guztiak erdaldun elebakar izatera kondenatzea. gutxienez euskaraz ulertzera irits dait... beraiek bezala euskaraz bizi nahi duten herritarrek.
|
|
2011
|
|
|
Bi hitzetan esateko, zelanbaiteko axolagabekeria hedatu da orain arte ardatz izan diren zenbait ideiaren aurrean. Esate baterako, hizkuntza gutxituek aurrera egiteko
|
beharrezkoak
dituzten kontzientzia linguistikoa edo arriskuan dagoen hiztun talde bateko kide izatearen sentimenduaren ahultzea gertatu dira.
|
|
|
Teoriatik tiraka horra, beraz, gaurko saio honen iturburu formala, hitzezkoa, non dugun. gogoeta egitea mesederako izan liteke, errespetuz eta elkarren arrimuan (ez norgehiagoka itsuan, albokoak oro ito beharrez) jarduten badugu. 1977an bezain
|
beharrezkoa
dugu oraingo euskaldunok, eta euskaltzaleok ez bestek baino gutxiago, gogoeta lan hori. Liburu Zuri hartako sarrerak, eta bertako zenbait esaldik, helduleku aproposa eskain diezaguke gogoeta horretan aurrera egiteko. orduan gaingiroki seinalatu ziren elementu batzuk berrikusi nahi genituzke orain.
|
|
|
Beste hitzetan esanik, eta inor gutxi poztuko dudala ongi aski badakit ere, diglosiazko formulazio berritu bat hil ala biziko eginkizuna dugu. hori gabe jai du euskarak, hasi berria den mende honetan. Behar
|
beharrezkoa
dugu konpartimentazio hori, handiak txikia jango ez badu. Bilaketa horretan xahutu behar genuke hortaz gure indar intelektualaren eta adostasun bilaketaran parte nagusia, euskararen etorkizuna baldin badugu kezka gai eta amets. euskaldunok eta euskaltzaleok gara horren beharrenik, besterik uste badugu ere. premia larriko beharra da hori, gainera:
|
|
|
Beste hitzetan esanik, diglosiazko formulazio berritu bat eratu da. hori gabe jai du euskarak, hasi berria den mende honetan. Behar
|
beharrezkoa
dugu konpartimentazio hori, handiak txikia jango ez badu.
|
|
|
5 DigloSiArEn gArrAnTziA, EuSKArA inDArBErriTzEKo orDuAn y diglosiaren gorabehera nagusia eztabaida terminologikoa dela uste duenik izango da gure artean. gauza larriagoak alde batera utzi eta, maixukeriazko ttonttakerietan katramilaturik gabiltzala uste izango du halakok: euskalgintzak hain
|
beharrezkoa
duen dedikazio sendoa, eta aplikaziolan eragingarriak aurrera eramateko denbora, preziosismo hutsetan alferrik galtzen ari garela. hori uste duena oker dabilela erakutsi nahi luke txostenaren azken atal honek. Terminologiazko eztabaidan eta kontzeptu lanketan eralgi dugun denbora ez dela asmo horiekin eralgi.
|
|
|
Funtsezkoa da elementu hori ere, bai talde txikitan eta bai, ahal balitz, sekzio osoetan. Behar
|
beharrezkoa
du hiztun talde batek, XXI. mende honetan, lan munduan ere euskaraz bere ordainsari tasa izatea, haur jolas hutsean geldituko ez bada indarberritze saio guztia. dagoenari eustea da, batetik, arnasguneetan lehentasun osozkoa. euskaldunek euskaldunekin partez edo osoz euskaraz jarduten duten
|
|
|
Ahozko jarduna zeharo lehentasunezkoa izanik ere, idatzizkoa ez dago XXI. mendean bazter batera uzterik. Munduko eskualde modernizatuetan hiztun herriek (euskaldunok, adibidez) behar
|
beharrezkoa
dugu gure hizkuntza, hitzez ezezik, idatziz ere erabiltzen jakitea. hitzez eta lumaz jarduten jakite horrek aukera erosoa ematen digu gure arteko harreman sare" berriak", supralokalak eta birtualak, eratzeko eta probetxuz erabiltzeko. euskal eskola eta euskaltegiak beharrezkoak dira, hortaz, azken bi puntuon ildotik. hiztun herri txikion etorkizuna, ia beti, eleanitza eta kulturanitza i...
|
|
|
...ediako euskarazko 100.000 artikulu eta nekez lor genezake euskarak duen presentzia hezkuntza sisteman. esan moduan, egia da, gizarte zientzietako lanabesek, gaur gaurkoz, ez digutela ahalbidetzen geroa igartzea baina oso erabilgarriak dira euskararen egoera aztertzeko eta bere biziraupenerako erabaki egokiak hartzeko. egia da, bestetik, soziolinguistikazko teoriak gaurkotzea eta eraberritzea behar
|
beharrezkoa
dugula eta, horrekin batera, soziolinguistika aplikatua, euskal soziolinguistika, garatu eta sakondu behar dugula. euskararen egoeraren gaineko oinarrizko diagnostiko adostua eta funtsezko terminologian kontsentsu maila gutxienekoa lortu behar ditugu, beraz. hori da gure gaia.
|
|
|
Hiztun talde bateko belaunaldi bakoitzak kide berriak (ahal den gehienak) bere hizkuntzan sozializatzeko dituen bideaukerak ez dira familia bidezko hizkuntza transmisioaren esparrura mugatzen. ttoaren ifernuan eror. hizkuntza integrakuntza beste ezein bezain
|
beharrezkoa
dugu (Mitxelena 1978: 25).
|
|
|
Izan ere, orain lau hamarkada nork iragar zezakeen berrogei urtetan euskarak zer bide eginen zuen? ez da atzendu behar garai horretatik aurreikusitakoak euskararen egoera larri larri jakin batetik egindako pronostiko proiekzioak direla, oro har euskal herrian lau hamarkadaren buruan gizarteak euskarari eman dion lekutik oso urrun geratu direnak. hala bada, ekar dezagun gogoa geure gaurko eta hemengo egoerara, hausnar dezagun orain eta hemen nolakoa lukeen euskarak
|
beharrezko
duen leku horrek. euskarak, biziko bada, zer behar du ziurtatua, zerk izan behar du hizkuntza politikaren eta plangintzaren premia?
|
|
2012
|
|
|
2 Aitzitik, katebegietako batek huts egiten duenean arazoak sortzen dira. Batzuk
|
beharrezkoa
dute eskola eta taldearen arteko loturak lantzeaz gain, adintartea leunduko duen gazteen talde bat eratzea. Beste batzuk, eskola eta taldearen arteko loturak birpentsatzea:
|
|
|
Autegestiorako gogoa ere garai honetan pizten da, eratutako taldeetatik aparte ibiltzekoa... zentzu horretan, 12 urtekoak, Lehen hezkuntza bukatu eta Bigarrenerako jauzi horretan, ondo zaintzea komeni da nagusien taldearekin batera aritzeko ahalik eta zubi gehien eraikiz: besteak beste, nerabeek hain
|
beharrezkoa
duten autoafirmazioa, nagusien munduan toki bat aurkitzeko premia... errazago eskuratuko dutelako. Gainera, taldean lauzpabost urte egiteko aukera izanda, gero ere jarraitzea (unibertsitate garaian edo handik bueltan, behar bada) errazago izan daiteke.
|
|
|
Taldeen jarraipenari begira, beraz, erronka, gazteak taldeetan mantentzea edo erakartzea eta, zenbait kasutan (are zailago, seguru asko), gazte taldea bera eratzea izango da (arestian aipatutako taldekide eta ikasleen arteko adin tartea leuntze aldera). horrek bisio batekin lan egitera eraman gintuzke, bai eskolak bai taldeak, behar
|
beharrezkoa
baitute taldeek erreleboa hilko ez badira; gazteei kultur jarduera horiek erakargarri egiteko moduetan pentsatzen hasi genuke: ikasketa planak malgutu, adierazpideen formatu desberdinak erabili, jarduera alai eta bizigarriak aurkeztu, umoretsuak, irudimentsuak, gazteak ibiltzen diren tokietara hurbildu...
|
|
|
12 urtekoak, Lehen Hezkuntza bukatu eta Bigarrenerako jauzi horretan, ondo zaintzea komeni da nagusien taldearekin batera aritzeko ahalik eta zubi gehien eraikiz: besteak beste, nerabeek hain
|
beharrezkoa
duten autoafirmazioa, nagusien munduan toki bat aurkitzeko premia,... errazago eskuratuko dutelako.
|
|
|
Taldeetan dauden liderrek zer nolako sentsibilizazioa duten, zer nolako erreferentzia kulturalak dituzten, zer nolako aurreiritziak (lehen aipatu dugu baten bat)... sekulako eragina du bai produktuen programazioan eta, baita, nola ez, talde barruko hizkuntza harremanetan ere. esan bezala, debako taldeek ez daukate herriaren ikuspegi orokor eta bateratu bat, helburuak adosteko eta (balia) bideak markatzeko. kultur taldeek, orokorrean, ez dute euskal kultura eta euskara bera biziberritzeko, prestigiatzeko eta balioan jartzeko daukaten potentzialitateari buruzko kontzientziarik. ez da, aipatutako taldeetan izan ezik, euskara eta euskal kultura jardueraren erdigunean jartzeari buruzko hausnarketarik egin, kontzienteki erdigunean jartzeak, premia desberdinei erantzutea baitakar. zentzu horretan garrantzitsua deritzogu taldeak euskalgintzaren parametro hauetan ere jartzea; lan hau bera kontzientzia hartzen joateko lehen urratsa izan daitekeela uste dugu. Ikusi dugunez, euskal hiztun komunitatearen elikagai izan daitezen,
|
beharrezkoa
dute taldeek kultura eta hiztun komunitatearekiko hausnarketa egitea. kulturgintzaren eraginaren inguruko diskurtso berriak lantzea ezinbestekoa dela esango genuke eta, bide horretan, baliagarriak izan daitezke, nik uste, ekologiak edo genero berdintasunak, parekidetasunak, eskaintzen dizkiguten euskarri eta argumentuak. kaletar, herri mugimendu, erakunde publiko zein merkatuan mugitzen diren enp...
|
|
|
Batzuek begi bistakoak ziren baina inon jaso gabeak. Beste batzuk azterketa egin ahala, nabarmentzen joan dira. horiek guztiak jasotzen ahalegindu gara eta ahalegindu gara herria biziarazteko ez ezik, nahi izanez gero, euskal komunitatea artikulatzeko eta kohesionatzeko ere, daukaten potentzialaz eta indarraz kontziente egiten herriko eragile guztiak. horregatik, kultur jarduera batek aurrera egiteko
|
beharrezkoak
dituen antolaketa eta baliabide desberdinak aztertzeaz gain, arreta berezia eskaini diogu euskal kulturak eta euskarak berak taldeetan duten tokiari. helburu orokorra, beraz, herriko kultur taldeen gaineko argazki bat egitea izan da baina baita taldeen artean harremanak bideratzeko enpatiazko jarrera bat bultzatzea ere, besteek egiten duten horri zabaltasunez eta aurreiritzirik gabe begiratu ahal...
|
|
|
Gaur eta hemen, hiru logikak bizi bizirik baititugu. kantagintza da adibiderik garbiena: ...ri baten osteko ospakizun komunitariorako, instituzioek arauturiko hezkuntza sistema baten baitako heziketa kulturalerako, zein abeslari atzerritarrekin ondutako disko hirukoitz komertzial baterako. objektuak (kantak) berberak dira; subjektuak (parte hartzaileak) eta funtzio sozialak, berriz, diferenteak. hala, bada, euskarazko kulturgintza indartsu bat antolatzeko, euskaldunok hiru kultur logikak
|
beharrezko
ditugun ustea dugu guk. hain zuzen ere, eraginkortasunari begira hiru kultur logikak ikuspegi kritikoarekin landu behar ditugula deritzogulako egiten dugu auzolanaren aldeko apustua. herri antolakuntzaren senak ekarri du euskara eta euskarazko kultura hogeita batgarren menderaino, eta sen horrek indartsu dirauen eremuetan da gaur ere indartsu. edozelan ere, egia da azken hamarkadetan indar handia... eskubideak, legeak, diru-laguntzak...; profesionalizazioa, zerbitzugintza, erakargarritasuna...
|
|
|
modernoa/ tradizonala, popularra/ jasoa, lokala/ unibertsala eta antzeko irizpideak botere harremanetan oinarritzen dira hein handi batean.
|
Beharrezko
dugu, bada, geure baitarako diskurtso ganorazko bat sortu eta adostea. ondoren jendarteratu eta defendatu ere egin dugu diskurtso hori, aldi berean zera ahaztu barik: eguneroko politikagintza eta eguneroko kulturgintza bi esparru dira, eta kultura da desberdinen arteko zubiak egin eta biziguneak eraikitzeko modurik ahaltsuenetakoa.
|
|
2013
|
|
|
Ez dira kontrajarriak: askatasunak
|
beharrezkoa
du berdintasuna, berdintasunik gabeko askatasuna lehoiaren askatasuna bailitzateke. Hizkuntza Ekologiaren, Berdintasunaren eta Iraunkortasunaren diskurtsoak oso lagungarri izan litezke korapilo hau askatzerakoan.
|
|
|
Hala ere, badirudi nahiko argi dugun zerbait badela gizartean duen garrantzia eta eragina euskararen aldeko" social sanction and reward" lortzea, besteak beste" euskara eta bere kultura gizarteko ordainsarien markoan ongi txertatzea. Behar
|
beharrezkoa
duela hori euskaldungoak, belaunez belaun bizirik iraungo badu" (Fishmanen hitzetan, 76 or). Galderak lirateke:
|
|
|
Orain arteko agrafismoa, behintzat alfabeto fonologikoaren erabileran, eta urteetan izan duten jarrera bakartzalea, beren garapenaren aurkakoak izan daitezke eta herritar guztien kontrakoa ere, hizkuntzaren higatzea eta bazterketa ekarri dezakeelako, bereziki eskolan gaztelania eta gaztelaniaz baino ez delako erakusten. Gainera, eskolara ez ezik, beste hainbat eremutara zabaltzea ere
|
beharrezkoa
du enbererak, eta horretarako beharrezkoa da kodigo idatzia izatea. Kultura eremu prestigiotsuetan ez erabiltzea hizkuntzagalera ekar dezake, hiztunek apurka apurka bazterrean utzi dezaketelako.
|
|
2014
|
|
|
Gaur egungo errealitatea ikusirik zilegi da esatea gure lurraldeak makinen erritmora pairatu duen eraldaketa sakon eta itzulgaitza Atenasko gutunak esaten dituen oinarrizko funtzioak asebetetzeko egina izan dela soilik. Lurralde eta hirien inguruko erabakietatik kanpo geratu dira gure bizitzarako
|
beharrezkoak
ditugun beste funtzioak. Etxebizitza eta lantokiak antolatu egin dira, eta diruaren truke egiten den lana bakarrik hartu da kontuan; hau da, lan produktiboa.
|
|
|
Lurralde eta hirien inguruko erabakietatik kanpo geratu dira gure bizitzarako
|
beharrezkoak
ditugun beste funtzioak.
|
|
|
Egia da enpresa handiek tokiko garapenarekiko harreman gutxiago izan ohi dutela, eta euren interesa interes orokorraren gainetik ezartzeko gaitasun handiagoa dutela, beraien jokaera esparruak eskualdearekin zerikusi gutxi izan ohi baitu. Enpresa txikiek berriz
|
beharrezkoago
dute oinarri gisara maila lokala edo eskualde maila, eta tokiko administrazioak lotura hori errazteko bitartekoak jartzeko gauza dira gainera, toki garapenaren zirkulu bertutetsua osatuz honela. Interes orokorrarekiko
|
|
|
Bertsogintzarako teknikaz jabetzeko edo bertsogintzan trebatzeko berariazko ariketen bidez ala bertso jardunaren beraren bidez, bertsojardunean trebatzen dira Bekideak, baina ez horretan soilik. BEko jardunean, bat bateko bertsogintza zentrala izanik, beharrezkoa da BEko kideek bi oinarrizko gaitasun garatzea (bertsoak sortzeko
|
beharrezko
dituzten gaitasun teknikoez gain): hitza hartzeko gaitasuna (kideen aurrean bat batean inprobisatzera ausartzeko) eta entzuteko gaitasuna (beste inor bat batean ari denean, erosoa egingo zaion entzuteko jarrera bat garatzeko, aldi berean aktiboa eta enpatiazkoa).
|
|
2015
|
|
|
Jarduerak hizkuntza txostena
|
beharrezkoa
badu, jarraipen batzordea prozesuaren hasieratik bertatik osatuko da.
|
|
|
3) Ikus entzunezkoak eta eredu onak. Gaur egungo aukera digitalek laguntzen digute ahozko hizkuntzan sakontzen, eta bereziki, irakasleak eraginkortasunez eta lasai lan egin dezan
|
beharrezko
ditu ahozko eredu onak; horixe da gure ingurumarian erronka handietako bat; euskaraz, izan ere, aukera gutxi baitugu oraindik osune Zabala – Tolosa. Ahozko laborategia.
|
|
2016
|
|
|
Behar dugu ingelesa (edo frantsesa, edo txinera, edo... ), behar
|
beharrezkoa
dute batez ere belaunaldi gazteek. Garrantzitsua da, beraz, gizarteak ongi barneratzea kontua ez dela euskara edo ingelesa hautatzea, euskara eta ingelesa hautatzea baizik, biak, bakoitza bere rolarekin.
|
|
|
Non geunden eta non gaude galdetu eta ikertzea
|
beharrezkoa
dugu; hiru hamarkadotan egindako aurrerakadaz jabetzea eta gozatzea osasuntsua da indarberritzeko.
|
|
|
Beheranzko joerari ateak itxi, hazkunde jarraituari leihoak ireki eta, korapiloak korapilo, biziraupenetik bizi indarrerako bidea egiten daramatzagu etenik gabe azken hamarraldiok, gaur egun aurreratuago eta seguruago hasierako urteetan baino. Non geunden eta non gaude galdetu eta ikertzea
|
beharrezkoa
dugu; hiru hamarkadotan egindako aurrerakadaz jabetzea eta gozatzea osasuntsua da indarberritzeko. Izan ere, indarberritu beharra dugu etorkizuna irabaziko badugu.
|
|
|
Horregatik, aurrera egiten jarraitzeko behar
|
beharrezkoa
dugu errealitatea ondo ezagutzea, errealitatea osotasunean ikusten ahalegintzea. " Zer nahi dugun" bezain garrantzitsua baita" zer ahal dugun"; eta" zer ahal dugun" diodanean, anbizioz eta konpromisoz blaituta, baina aldi berean errealismoz ondo bustita jarduteaz ari naiz.
|
|
|
Aurrera begirako erronkak" izenburua duen testuak, sakonki aztertzen ditu azken hamarkadetan euskarak izan duen eboluzioa, Euskal Herri osoa kontuan hartzen duen analisi sinkroniko eta diakronikoa eginez horretarako. Horrekin batera etorkizuneko desafioak identifikatzen ditu eta horiei erantzuteko zenbait proposamen ere iradokitzen ditu, testuan zehar bereziki azpimarratuz euskarak bere etorkizunerako ere
|
beharrezkoak
dituela harnasguneak.
|
|
|
Egileak arnasguneak lehenesten ditu mintzaldaketa ez gertatzeko, izan ere" ondotxoz errazagoa da dagoenari bizirik eustea, hildakoa berpiztea baino." Erdararekin talka egiten duelarik, euskara bizirik aterako bada talkada horretatik,
|
beharrezkoak
ditugu konpartimentazio soziofuntzional propioak. Eta horretantxe dago erronka:
|
|
|
Edozein hiztun herri osasuntsuk, edozein hiztun elkarte sendok, belaunez belaun bizirik aterako bada bere gogoetagile propioak, bere sormen eragileak, bere eliteak eta bere buruzagiak behar izaten ditu. Gurea bezalako hiztun elkarte ahulduek are
|
beharrezkoago
dute hori. Bere ekarpena egiten du eskolak esparru horretan ere.
|
|
|
Euskaltasunak leku zentrala izan behar du ikuspegi global horretan: euskaldun izateaz394 harro (ez zilbor miresle itsu, bai ordea baikor) dagoen gazte jendea behar
|
beharrezkoa
du hiztun elkarte ahuldu orok, bizirik aterako bada eta hiztun elkarte beregain gisa aurrera egingo badu. Euskal nortasun izaera egoki jasoko duen curriculuma berariaz lantze horrek nabarmen lagundu dezake eginbehar horretan395 c) Eskola, buru langile eta buruzagi berrien harrobi.
|
|
|
Ez dago hori gabeko hiztun elkarte osasuntsurik munduan. Horren premia baldin badute beren hizkuntza belaunez belauneko perspektiban segurtaturik duten hiztun herriek, gurea bezalakoek are
|
beharrezkoago
dute osagai hori. Eskolak badu horretan ere zer egina, eta ez dago dudarik hainbat lagungarri eskaintzen dituela horretarako, nahiz eta eginkizun hori ez den, urrundik ere, eskolaren eginkizun esklusibo. e) Milaka euskaldun profesionalen bilgune eta pizgarri da eskolamundua.
|
|
|
Aurrera begirako erronkak" Mikel Zalbideren Txostenari iruzkina teke, Bilboko Kafe Antzokia, Mintzalagun programa eta horiek bezalako beste zenbait egitasmo ere bai. Jarrera eta erabilera pro-aktiboa bultzatuko duten ekintzak edo guneak
|
beharrezko
ditugu. Gune eremu egitasmo horiek adin talde guztientzat existitu lirateke (hamasei urteko gazteen interesak ez dira askotan hirurogei urteko helduenak) eta toki guztiak kontuan hartu lirateke.
|
|
|
Gune horietatik at, beraz, babeslekuak topatu behar dituzte biztanle horiek eta, bide batez, arnasguneetako pertsonen presentziak babesleku edo gotorleku horiei indarra eta trinkotasuna emango die. Arnasgunetik kanpokoa
|
beharrezkoa
dute arnasguneek maila kuantitatiboan; modu berean, jatortasun mailan, gune ez hain euskaldunek behar beharrezkoak dituzte arnasguneak. Sinergia bat lortu behar da.
|
|
|
Gune horietatik at, beraz, babeslekuak topatu behar dituzte biztanle horiek eta, bide batez, arnasguneetako pertsonen presentziak babesleku edo gotorleku horiei indarra eta trinkotasuna emango die. Arnasgunetik kanpokoa beharrezkoa dute arnasguneek maila kuantitatiboan; modu berean, jatortasun mailan, gune ez hain euskaldunek behar
|
beharrezkoak
dituzte arnasguneak. Sinergia bat lortu behar da.
|
|
|
Arnasgunetik kanpokoa
|
beharrezkoa
dute arnasguneek maila kuantitatiboan; modu berean, jatortasun mailan, gune ez hain euskaldunek behar beharrezkoak dituzte arnasguneak. Sinergia bat lortu behar da.
|
|
|
Arnasgunetik kanpokoa beharrezkoa dute arnasguneek maila kuantitatiboan; modu berean, jatortasun mailan, gune ez hain euskaldunek behar
|
beharrezkoak
dituzte arnasguneak. Sinergia bat lortu behar da.
|
|
|
Euskararen normalizazioak
|
beharrezkoa
duen marko teorikoaz gain berariazko esku hartze metodologia eta prozedura eskatzen ditu, eta, hori horrela izanik, oso aproposa izan daiteke MOEk berak planteatzen duen kalitatearen bigarren eredua. Kasu horretan sistemaren maila guztietan erantzukizunak, eginkizunak eta euren arteko eragina eta elkarlana aztertzen dituen eredua litzateke.
|
|
2018
|
|
|
Euskarari lurralde estatutu bat eskaintzea izan da ondoko urratsa. Sinbolikoa bada ere, urtez urte indartuz eta edukiz jantziko litzatekeen armadura
|
beharrezkoa
du euskarak.
|
|
|
Euskarari lurralde estatutu bat eskaintzea izan da ondoko urratsa. Sinbolikoa bada ere, urtez urte indartuz eta edukiz jantziko litzatekeen armadura
|
beharrezkoa
du euskarak.
|
|
|
Aurrerago azalduko dugun moduan, KabiTermen lana errazteko, AnaMed deituriko analizatzailea prestatu dugu. Analizatzaile hori, KabiTermek
|
beharrezkoa
duen informazioa biltzeaz arduratzen da, eta termino habiaratuak identifikatzen eta prestatzen ditu, KabiTerm euskaratzeaz soilik ardura dadin.
|
|
2019
|
|
|
Xede helburu nagusiak esfera publiko formal idatzi landuan ezarri ditugu maiz: hizkuntzaren eredu bateratua eskuratzea; etxetik euskaldun den belaunaldi berria eskolan (edota euskaltegian) alfabetatuz noranahiko euskaldun trebe landu jakitun bihurtzea, ama hizkuntzaz erdaldun den gehiengo zabala eskola sistemaren eta komunikabideen laguntzaz euskalduntzea eta euskal hiztun herriari, horrela, hain
|
beharrezkoa
duen sostengu demolinguistikoa
|
|
|
Lurralde ikuspegi komunitario horixe da Lurralde Gobernantza demokratikoaren (LGd) ezinbesteko orubea. Beste eskala batzuetara elkartasun jauzia egiteko
|
beharrezkoa
dugun" euskal justizia eskala".
|
|
|
— Gaia ikertu duten autoreen artean ere ez dagoelako ahobateko erantzunik. Lanaren 3 puntuan argi geratu da Ikt garapenak baliabideak
|
beharrezkoak
dituela, eta baliabiderik izan ezean, Iktek hizkuntza gutxituen kontra egin dezaketela. eta, hortaz, lan honek bere ikergaia aztertzeko zailtasuna onartzen du, eta ahalik eta hurbilpen zehatzena bilatu da ikerketan. horregatik, internet bereziki izan dugu aztergai, eta, interneten barnean, hizkuntza egoeraren adierazgarritzat ditudan zenbait alderdi. Alderdi horiek aukeratu izan dira, lehenik, aipatu bezala, adierazgarritzat ditudalako, eta, bestetik, hizkuntza gutxituen datuak dituztelako.
|
|
|
gaitasun digitala, hizkuntzarekiko nahiz Iktekiko borondatea eta gobernu ahaidetasuna. Lehenik,
|
beharrezkotzat
dut gaitasun digitala, hizkuntza gutxitu bat internetera iristeko, bere hizlariak hura online erabiltzeko gai izan behar direlako. Gero, azpimarragarria ere bada borondatea, haren bidez beste zenbait hutsunetan eragin daitekeelako eta gogorik gabe ezin delako euskara zein beste edozein hizkuntza gutxitu digitalizatu, eta, azkenik, gobernu ahaidetasuna nabarmendu dut horren bidez ere beste hutsuneak bete daitezkeelako (finantziazio faltarena, esate baterako) nahiz hizkuntza gutxituek, zenbaitetan, haien garapen digitala baldintza dezakeen testuinguru politiko berezia dutelako.
|
|
2020
|
|
|
Baina botere asimetriak, maiz, modu ezkutuan edo inplizituan gertatzen dira. Eta, horrexegatik,
|
beharrezkoa
dugu barne funtzionamenduan gerta daitezkeen botere asimetrien inguruan hausnartzea eta lantzea.(...) Herri mugimenduetako kolektiboetan aniztasuna zabala da (generoa, adina, esperientzia, norberak dedikatu dezakeen denbora, garatu dituen abilidadeak...) eta aniztasun horren inguruko auto kontzientzia zein lanketarik ez bada egiten, aniztasun hori botere asimetria bilakatu daiteke, askotan, ez ul...
|
|
|
Erakundeek kanal propioak izan arren, oraindik ere
|
beharrezkoak
dituzte hedabideak.
|
|
|
Jarraian, egungo hedabideetako hizkuntza erabileraren testuinguru orokorra azaltzearekin batera, corpusaren azterketa bideratzeko
|
beharrezko
ditugun oinarri teorikoak jorratuko ditugu. Atal hau bi azpi atal nagusitan dago banatuta. genero tradizionalei sakon eragin die.
|
|
2021
|
|
|
Zehazkiago, dispositibo hau honako publikoei zuzentzen zaie: ...en mailako sail elebidunetan euskaraz irakatsi nahi duten publikoko irakasle tituludunei; 2)" kanpoko edo barneko, publikoko edo pribatuko, EIK euskarazko lehiaketan beraien burua aurkezteko xedea dutenei"; 3)" lanean ez diren edo arrazoi pertsonalengatik geldialdian diren pertsonei, euskararekin lotua den proiektu profesionala eta gainditu beharreko diploma edo euskarazko gaitasuna
|
beharrezko
duen(...) xedearekin lotura duen esperientzia adierazgarri eta baliagarriak dituztenei" (Euskararen Erakunde Publikoa, 2020a).
|
|
|
Bertan geratuko direnaren ideia sendotzen den neurrian integraziorako motibazio sinbolikoa landu dute, eta, arrakastarako eta aurrerapen ekonomikorako badakite lan munduan integratzeko lagungarria izango zaiela. Alegia, adinekoentzat ez bezala, euren seme alabentzat euskaraz hitz egiten ikastea
|
beharrezkotzat
dute.
|
|
|
...ialen bitartez ikasi dute, esate baterako, jatorri atzerritarreko biztanleekin lan egiten duten elkarteek burutako programen bitartez; ikasketa prozesua hasi dutenentzat oso esperientzia positiboa izan dela adierazi dute, baina garbi dute, haur edo gazte ez izateak eta sozializatzeko sareen gabeziak nabarmen zailtzen duela euskaraz hitz egiten ikastea, eta, beraz, motibazio gehigarri eta indartsua
|
beharrezko
dutela euskaraz hitz egiten ikasteko.
|
|
|
Kasu horietan, bertako sareek eskaintzen dieten hizkuntzarekiko aukerak saihesten dituzte, eta, horrela, bertako bi hizkuntzetatik bat ere ikasi gabe geratzen dira. Azken finean gurpil zoroaren itzulian kokatzen dira, hizkuntza ikasteko sozializazioa
|
beharrezkoa
baitute eta alderantziz, sozializatzeko hizkuntza ikastea.
|
|
|
Galdera horiei erantzuteko Bilbo Handiko unibertsitate ikasleen mudantza prozesuak izeneko ekintza ikerketa burutu dugu, unibertsitate ikasleekin batera. Ikerketaren helburua, mudantza prozesuak sakontasunez ezagutzeaz gain, gazteei bere aktibazio prozesuan aurrerapenak egiteko baldintza mesedegarriak eskaintzea izan da, hau da, eraldaketa egiteko
|
beharrezkoa
duten kontzientzia soziolinguistikoa garatzeko eta hizkuntza praktikak aldatzen hasteko espazio bat eskaintzea. Horretarako komunitate epistemiko bat (Estalella eta Sánchez Criado 2018) osatu genuen beren beregi, hirugarren atalean azalduko denez.
|
|
|
2007an Europako Batasunak eten egin zuen EBLULek lan egiteko
|
beharrezkoa
zuen diru-laguntza. Ez zen ongi ulertu Europako Batasunak hartutako erabakia, izan ere, Europako Parlamentuak laguntzeko gomendioak eginak zituen.
|
|
2022
|
|
|
Hau da, gizakia hizkuntza ikasteko programaturik jaiotzen da Pinkerren (2010) arabera berriz, senarekin eta honek, garunaren osaketan parte hartuko luke, exogarunak
|
beharrezkoak
dituen sinbolo eta kulturaren garraio prozesuan parte hartuko lukeelako. Gehiago zehazteko:
|
|
|
Hizkuntzak, beraz," kanpoan" dagoen mundu kultural eta sinbolikoa garunera garraiatuko luke, aldi berean, garunak
|
beharrezkoa
duena bere garapenerako. Hein honetan, azpimarratu nahi duguna, hizkuntzaren bitartez ematen den garunaren garapenean kanpo munduak daukan pisua da, alegia, kulturak eta sinboloek hartzen duten garrantzia.
|
|
|
Egungo enpresek dituzten erronkei aurre egin ahal izateko
|
beharrezkoak
dituzte antolaketa zein kudeaketa eredu aurreratuak, batetik maila operatiboan efizientzia handitu ahal izateko, eta, bestetik, maila sozialean arduratsu jokatu ahal izateko. Zehazki, kontuan hartu behar dira ondoren zehazten diren kudeaketa aurreratuaren ezaugarri nagusiak:
|
|
2023
|
|
|
ez zen Galesekoaren antzeko kanpaina herritarrik egon (bottom up), gobernu autonomikoetako agintariek beharrezko instrumentutzat zituzten eta hasieratik eman zieten bultzada (top down). Edonola ere, agintarien egitasmoa izateak ez du esan nahi gizartean bestelako jarrera zegoenik, garaiko gizarteak ere
|
beharrezkotzat
baitzituen euskarazko hedabideak (Kelly Holmes et al. 2009, 230).
|
|
|
Arduradunaren euskara gaitasuna ez ezik, lanposturako euskara
|
beharrezkoa
zuten ala ez galdetu zitzaien.
|
|
|
Arduradunaren euskara gaitasuna ez ezik, lanposturako euskara
|
beharrezkoa
zuten ala ez galdetu zitzaien. Eragin handia du galdera honetan biztanleen lanpostuak eta sektore ekonomikoak.
|
|
|
Baina bihotzaren punpak taupada egin dezan
|
beharrezkoa
du odola. Odolekoak aurreikusi genituen komunitatean erabakitakoa astintzeko lana egingo duten pertsona gisa.
|
|
|
Horixe ebidentziatu dugu Huhezin egindako hainbat ikerketatan (Arratibel et al., 2017; 2018a eta b; 2021). Premisa moduan hartuko bagenu euskaraz jakiteak soilik ez gaituela euskalduntzen eta
|
beharrezkoa
dugula, ondorioz, kultur dimentsioa lantzea, nolabaiteko murgiltze kulturala artikulatzea, gazteek (eta herritarrak oro har) beraien ikuspegia garatzeko zailtasunak dituztela ondorioztatuko genuke. Euskararen erabileran ditugun erronkak (Soziolinguistika Klusterra 2019; Soziolinguistika Klusterra 2021; Iurrebaso 2023) zuzen zuzenean ikusten ditugu lotuta afera horri.
|
|
|
Aipagarria da irakasle arduradun horiekin zehaztu direla ibilbideak eta behaketa orduak, hain zuzen, ikas-maila desberdinetako ikasleak euren artean bereizita behatuak izan daitezen. Neurtzaileek landa lana egiteko
|
beharrezko
duten formazioa jaso dute, eta datuak neurgailuaren bidez jaso dituzte7.
|