|
2003
|
|
|
Asteburuko egotaldia. Neurri horren menpe dauden gizabanakoak euren egoitzan edo zentro batean egongo dira, askoz jota, hogeita hamasei ordutan zehar, ostiral arratsalde edo gauetik igande gaua arte, epaileak agindutako zereginak, gizarte hezkuntzakoak, burutzeko
|
behar
duten denbora kenduta.
|
|
|
Neurri hokuntzako gida-lerroak bete dira, horrelakoak ezarri baditu kontrola egiten duen erakunde publikoak edo profesionalak. Gida-lerro horiek bat etorri behar dira esku hartze programarekin; programa hori beren beregi helburu horretarakoleak onetsi
|
behar
du. Neurri honen men prestatu behar da, eta adingabeen epaipe dagoen gizabanakoak elkarrizketak izan behar ditu, orobat, profesional horrekin, esku hartze programan ezarri bezala.
|
|
|
Gida-lerro horiek bat etorri behar dira esku hartze programarekin; programa hori beren beregi helburu horretarakoleak onetsi behar du. Neurri honen men prestatu behar da, eta adingabeen epaipe dagoen gizabanakoak elkarrizketak izan
|
behar
ditu, orobat, profesional horrekin, esku hartze programan ezarri bezala. Eta, hala denean, epaileak ezarritakotako bat edo batzuk izan daitezke:
|
|
|
Kasuan kasuko ikastegira erregulartasunez joan beharra, baldin eta interesdunak nahitaezko hezkuntza oinarrizkoa egin
|
behar
badu. Epaileari egiaztatu behar zaio erregulartasunez joate hori eta, hala denean, ez joateak justifikatu behar zaizkio, horretarako eskaria egiten den guztietan.
|
|
|
k) Gizarte hezkuntzako zereginak burutzea. Neurri honen menpe dagoen gizabanakoak, barneratzerik gabe eta zaintzapeko askatasunik gabe, jarduera zehatz batzuk burutu
|
behar
ditu; jarduera horiek hezkuntza edukia dute, eta euren helburua da adingabearen gizarte gaitasuna gara dadin erraztea.
|
|
|
Azken bi horiek talde teknikoen txostenetan jasoko dira, eta, hala denean, adingabeak babestu eta eraldatzeko erakunde publikoen txostenetan, halakoak eman behar direla lege honen 27 artikuluan xedatutakoaren arabera. Epaileak zioak jaso
|
behar
ditu epaian, eta xehetasunez azaldu behar du zergatik aplikatzen duen neurri zehatz bat; adierazi behar du, halaber, zenbat iraungo duen neurri horrek, adingabearen interesa balioetsi ahal izateko.
|
|
|
Azken bi horiek talde teknikoen txostenetan jasoko dira, eta, hala denean, adingabeak babestu eta eraldatzeko erakunde publikoen txostenetan, halakoak eman behar direla lege honen 27 artikuluan xedatutakoaren arabera. Epaileak zioak jaso behar ditu epaian, eta xehetasunez azaldu
|
behar
du zergatik aplikatzen duen neurri zehatz bat; adierazi behar du, halaber, zenbat iraungo duen neurri horrek, adingabearen interesa balioetsi ahal izateko.
|
|
|
Azken bi horiek talde teknikoen txostenetan jasoko dira, eta, hala denean, adingabeak babestu eta eraldatzeko erakunde publikoen txostenetan, halakoak eman behar direla lege honen 27 artikuluan xedatutakoaren arabera. Epaileak zioak jaso behar ditu epaian, eta xehetasunez azaldu behar du zergatik aplikatzen duen neurri zehatz bat; adierazi
|
behar
du, halaber, zenbat iraungo duen neurri horrek, adingabearen interesa balioetsi ahal izateko.
|
|
|
Atxiloketak dirauen bitartean, adingabeak gela egokietan zainduko dira, eta gela horiek eta adin nagusikoentzat erabiltzen direnak bananduta egon dira; adingabeek
|
behar
dituzten arretak, babesa, gizarte laguntza, laguntza psikologikoa, osasun laguntza eta laguntza fisikoa eskuratuko dituzte, betiere, haien adina, sexua eta banakako ezaugarriak kontuan hartuta.
|
|
|
e) Prozeduraren egoera eta gradua edozein izanik ere, adingabeak sentimeneko laguntza eta laguntza psikologikoa izan
|
behar
ditu, eta bertan izan behar dira gurasoak edo adingabeak aipatzen dituen beste gizabanako guztiak, adingabeen epaileak hori baimentzen badu.
|
|
|
Fiskaltzak, adingabeak edo horren familiak hala eskatuta, eta auto ziodunaren bidez, adingabeen epaileak espedientearen isil gordea dekreta dezake osorik edo zati batez, instrukzioak dirauen artean edo instrukzioaren denboraldi zehatz batean zehar. Edonola ere, adingabearen letraduak oso osorik jakin
|
behar
du espedientearen edukia, alegazioen izapidea burutzerakoan. Epaitegiak intzidente horren izapideak egingo ditu pieza bananduan.
|
|
|
2 Karrera judizialeko magistratuek bete dituzte, nahitaez, adingabeen epaile karguak. Lege hau indarrean jartzean, adingabeen epaitegiko titular batzuek epaile kategoria badute, kargua utzi
|
behar
dute, eta, hala denean, Botere Judizialaren Lege indarrekoaren 118.2 artikuluan eta baterakoetan ezarritako egoera izango dute; kargu horiek betetzeko, magistratuen artean lehiaketa arrunta egingo da.
|
|
|
Adingabea bi autu horiekin ados badago, orduan, behin adingabearen letraduari entzun eta gero, epaileak adostasuneko ebazpena eman dezake. Letraduak ez badu bat egiten adingabeak berak emandako adostasunarekin, epaileak erabakiko du entzunaldiak aurrera egin
|
behar
duen ala ez; epaian bertan, erabaki horren zioak azaldu ditu epaileak.
|
|
|
2 Ondoren, proposatu eta onartutako frogak egingo dira; horrez gain, alderdiek egintzan bertan gauzatzeko proposatu duten eta epailearen ustez egoki diren frogak egingo dira, adingabearen inguruabarrei buruz talde teknikoak esan
|
behar
duena entzutearekin batera. Jarraian, epaileak entzun egingo die Fiskaltzari eta adingabearen letraduari, frogaren balioespenari buruz, horren kalifikazio juridikoari buruz eta proposatutako neurrien egokitasunari buruz; azken puntu horren inguruan, talde teknikoari ere entzungo zaio.
|
|
|
Epai irmoan ezarri neurriak betetzeko orduan, adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoen artean, neurri horiek betetzeko eskumena zeinek izan eta horrexeri bidaliko zaizkio aurreko paragrafoak aipatutako likidazioa eta lekukotza; lekukotza horrek, epaileak egoki deritzen zehaztasunez gain, auzira ekarri diren txosten teknikoak ere jaso
|
behar
ditu. Era berean, Fiskaltzari jakinaraziko zaio betearazpenaren hasiera; orobat adingabearen letraduari, horrek hala eskatzen badio adingabeen epaileari.
|
|
|
48 artikulua. Subjektuaren espediente pertsonala, subjektu horrek neurriaren betearazpena jasan
|
behar
duenean
|
|
|
Zentroa zein erakunde publikorengabeen bizitza, osotasun fisikoa eta osa menpe egon eta erakunde horrek adinsuna zaindu
|
behar
du. Adingabeei ezin zaie inoiz ere tratu apalesgarririk eragin, ezta hitzez nahiz egitez tratu txarrik ere; ezin da haien aurka nahierakeriazko edo beharrezkoa ez den zorroztasunik erabili, arauak betetzeko orduan.
|
|
|
Adingabetasun zibila duenak oso osoko hezkuntza eta heziketa jaso
|
behar
ditu eremu guztietan, eta izan behar du legeek haren izaera kontuan hartzeagatik berari eskaintzen dioten babes berezia.
|
|
|
Adingabetasun zibila duenak oso osoko hezkuntza eta heziketa jaso behar ditu eremu guztietan, eta izan
|
behar
du legeek haren izaera kontuan hartzeagatik berari eskaintzen dioten babes berezia.
|
|
|
Adingabeek dohaineko osasun laguntza izan
|
behar
dute; nahitaezko hezkuntza oinarrizkoa, euren adinari dagokiona, jaso behar dute, haiek zentroan duten egoera edozein izanik ere; eta hezkuntza nahiz lanbideko heziketa egokia eskuratu behar zaie, euren inguruabarrekin bat datorrena.
|
|
|
Adingabeek dohaineko osasun laguntza izan behar dute; nahitaezko hezkuntza oinarrizkoa, euren adinari dagokiona, jaso
|
behar
dute, haiek zentroan duten egoera edozein izanik ere; eta hezkuntza nahiz lanbideko heziketa egokia eskuratu behar zaie, euren inguruabarrekin bat datorrena.
|
|
|
j) Adingabeek lan heziketa egokia eta ordaindutako lan bat jaso
|
behar
dute, betiere erakunde publikoaren baliabideen arabera; orobat, eurei legozkiekeen gizarte prestazioak eskuratuko zaizkie, lege aginduz ezarritako adina lortutakoan.
|
|
|
Adingabeek nahitaezko hezkuntza oinarrizkoa jaso
|
behar
dute, lege aginduz hala dagokiena.
|
|
|
Zentroaren barne jardunbideari buruzko arauak errespetatu eta bete
|
behar
dituzte, eta, bertako langileek, euren eginkizunetan lege bidez aritzen direnean, gida-lerroak edo jarraibideak ematen badizkiete, adingabeek horiek ere errespetatu eta bete behar dituzte.
|
|
|
Zentroaren barne jardunbideari buruzko arauak errespetatu eta bete behar dituzte, eta, bertako langileek, euren eginkizunetan lege bidez aritzen direnean, gida-lerroak edo jarraibideak ematen badizkiete, adingabeek horiek ere errespetatu eta bete
|
behar
dituzte.
|
|
|
Zentroaren barruan jarduera ordenaduna lortzeko laguntza eman
|
behar
dute, eta gizabanako guztiei errespetua eta begirunea zor dizkiete zentroaren barruan nahiz kanpoan; bereziki, halakoakleei eta barneratutako beste adingabeei. zor dizkiete agintariei, zentroko langi
|
|
|
Behar bezala erabili
|
behar
dituzte zentroko instalazioak eta euren eskura jartzen diren baliabide material guztiak.
|
|
|
Garbitasuneko eta osasuneko arauak bete
|
behar
dituzte, bai eta zentroan janzkerari eta norberaren garbitasunari buruz ezarritakoak ere.
|
|
|
Nahitaezko prestazio pertsonalak egin
|
behar
dituzte, zentroaren barne jardunbideari buruzko arauetan hala ezarri bada, eta prestazio horiek egoki badira zentroaren beraren antolaketa ona eta garbitasuna ziurtatzeko.
|
|
|
h) Adingabeen egoera pertsonala kontuan hartuta, eta haien askatasuneko bizimodua prestatzeko, heziketa, hezkuntza eta lanaren arloan jarduerak ezartzen badira, adingabeok jarduera horietan parte hartu
|
behar
dute.
|
|
|
1 Behin zentroan sartutakoan, adingabeek idatzizko argibideak jasoko dituzte euren eskubide eta betebeharrei buruz, beraiek jasan
|
behar
duten barneratze erregimenari buruz, antolaketa orokorraren gaineko arazoei buruz, zentroaren jardunbidea arautzen duten erregelei buruz, diziplina arauei buruz, eta eskaerak, kexak edo errekurtsoak aurkezteko bideei buruz. Argibideak eurek ulertzen duten hizkuntza batean emango zaizkie.
|
|
|
Horrek guztiak erabakiak hartzeko unean, baita erabakia hartu ondoren ere, kontuan hartzeko moduko berezitasuna osatzen du, neurri batean, adingabearen motibazio prozesu salbuespenezkoaren oinarria ematen duena eta abiapuntutzat jo dena gazteen zuzenbide penalaren bide berezia justifikatzeko. Horregatik, esku hartze hezitzaile orok adingabeen ingurunearen gainean zabaldu
|
behar
du bere eragina, horrek ematen baitio benetako zentzua. Araua hautsi duen pertsonaren bizitza normalizatzeko asmoz zehaztuko da non biziko den ezarritako neurria betetzen duen bitartean, baita zein heziketa edo osasun zentrora joango den, bere nortasunaren eta bere familiaren inguruabarren arabera gizartean bizitzeko gaitasuna eskura dezan, betiere gizarteak haren adin bereko beste edozein gazteri eskaintzen dizkion gizarte baliabideen sare bera erabiliz.
|
|
|
1 Adingabeen erantzukizun penala arautu
|
behar
duen lege organiko hau aldarrikatzeko premia zegoen. Hala ezarri zuten, dela ekainaren 5eko 4/ 1992 Lege Organikoak, Adingabeen Epaitegien Eskumen eta Prozedurari buruzkoak, dela Diputatuen Kongresuan 1994ko maiatzaren 10ean onetsitako mozioak, dela, azkenez ere, azaroaren 23ko 10/ 1995 Lege Organikoaren, hau da, Zigor Kodearen, 19 artikuluak.
|
|
|
Horren printzipioek, funtsean behinik behin, asmoa agertzen dute zigor arloko adin nagusitasuna hemezortzi urtean jartzeko; halaber, lege baten aldarrikatzea eskatzen dute. Hartara, aldarrikatze hotasunera iritsi ez diren gazteen erantzurrek barneratu luke «gazte eta adingabearen zigor legea, eta bertara batuko da zigor arloko adin nagusikizun galdaketa; betiere, erantzukizun horrek zimentarri izan
|
behar
du araua hautsi duten adingabeen berreziketa, banako, familia eta gizarte inguruabarrak aintzat hartuta, eta, areago, gogoan izan behar ditu gai honetan autonomia erkidegoek dituzten eskumenak?».
|
|
|
Horren printzipioek, funtsean behinik behin, asmoa agertzen dute zigor arloko adin nagusitasuna hemezortzi urtean jartzeko; halaber, lege baten aldarrikatzea eskatzen dute. Hartara, aldarrikatze hotasunera iritsi ez diren gazteen erantzurrek barneratu luke «gazte eta adingabearen zigor legea, eta bertara batuko da zigor arloko adin nagusikizun galdaketa; betiere, erantzukizun horrek zimentarri izan behar du araua hautsi duten adingabeen berreziketa, banako, familia eta gizarte inguruabarrak aintzat hartuta, eta, areago, gogoan izan
|
behar
ditu gai honetan autonomia erkidegoek dituzten eskumenak?».
|
|
|
izatea arlo bateko eta besteko zehapenen esanahi eta prozeduren artean, betiere justizia eskaera egin duen ororen berme erkideei kalterik egin gabe. Bigarrenez, Zigor Kodeak hemezortzi urteko adin muga ezarri du adingabeen erantzukizun penala zehazteko, eta horrek gutxieneko beste muga bat
|
behar
du. Hortik hasi behar da erantzukizuna eskatzeko aukera, eta hori hamalau urtean finkatu da.
|
|
|
Bi bion oinarri juridikoak aintzat hartu dira. Hor daude, besteak beste, adingabeen epaitegietan eginiko prozedurek bete
|
behar
dituzten bermeak eta oinarrizko eskubideei zor zaien begirunea. Hala ere, hori guztia prozedura arruntari egin dakizkiokeen bestelako moldaketei kalterik egin gabe, moldaketa horiek ahalbidetzen baitute prozedura motaren izaera eta helburua kontuan hartzea.
|
|
|
Oraintsu aipatu diren printzipio, irizpide eta jarraibideen ondorenez, esan daiteke lege organiko honen idazkera asmoz gidatu dutela jarraiko printzipio orokorrek: ...gabearen interesari zor zaizkion eskakizun bereziek eratortzen dituztenean; arauak hausten dituzten adingabeen arloan, ondorio prozesal eta zehatzaileetarako tarte batzuk bereizi behar dira; kasu zehatzaren inguruabarrak direla-eta komenigarri diren neurriak hartzeko eta betearazteko, malgutasunez jokatu behar da; adingabeen eraldaketa eta babesari lotuta dauden erakunde autonomikoek eskumena izan
|
behar
dute, epaian ezarritako neurriak betearazteko; eta, halaber, betearazpen horren gaineko kontrol judiziala gauzatu behar da.
|
|
|
Bistan da adingabeen zigor zuzenbidean lehenetsi behar dela, prozeduraren eta hartu beharreko neurrien osagai eragile moduan, adingabearen goreneko interesa. Interes hori zientzia ez juridikoetako aditu talde batek neurtu
|
behar
du irizpide tekniko eta ez formalisten bidez. Horrek ez du baztertzen neurrien aplikazioa printzipio orokor eta bermatzaileei egokitu beharra, berbarako, akusazio printzipiora, defentsa printzipiora edo errugabetasun presuntzioari buruzkora.
|
|
|
Erakunde horrek izaera bikoitza du: alde batetik, Konstituzioaren aginduz, justiziaren ekintza sustatzeko eginkizuna bete
|
behar
du, legezkotasuna defenbearen letraduak prozesuaren fase guzdatzearekin batera; beste alde batetik, adingabeen eskubideak zaindu behar ditu, haien interesa jagonez. Adingati guztietan hartu behar du parte.
|
|
|
Erakunde horrek izaera bikoitza du: alde batetik, Konstituzioaren aginduz, justiziaren ekintza sustatzeko eginkizuna bete behar du, legezkotasuna defenbearen letraduak prozesuaren fase guzdatzearekin batera; beste alde batetik, adingabeen eskubideak zaindu
|
behar
ditu, haien interesa jagonez. Adingati guztietan hartu behar du parte.
|
|
|
alde batetik, Konstituzioaren aginduz, justiziaren ekintza sustatzeko eginkizuna bete behar du, legezkotasuna defenbearen letraduak prozesuaren fase guzdatzearekin batera; beste alde batetik, adingabeen eskubideak zaindu behar ditu, haien interesa jagonez. Adingati guztietan hartu
|
behar
du parte. Une oro, espedientearen edukia zein den jatzake, eta, zenbait egintza burutzen bakin behar du, frogabideak proposa didira adingabearen interesa balioesteko eta neurria betearazteko, egintza horietan guztietan parte hartuko du; neurria aldatzeko eska dezake, modu berean ere.
|
|
|
Adingati guztietan hartu behar du parte. Une oro, espedientearen edukia zein den jatzake, eta, zenbait egintza burutzen bakin
|
behar
du, frogabideak proposa didira adingabearen interesa balioesteko eta neurria betearazteko, egintza horietan guztietan parte hartuko du; neurria aldatzeko eska dezake, modu berean ere.
|
|
|
Erantzun berezia
|
behar
duten egoeren artean, beren beregi arautu dira kasu zehatz batzuk; kasu horietan, adingabeak zorotasun sintomak ditu, edo, bestela, haren erantzukizuna aldarazten duten bestelako inguruabarrak gertatzen dira. Adingabea halako egoeretan izanez gero, Fiskaltzak neurri zehatzak sustatu behar ditu, adingabearen interesarekin bat datozenak; horrez gain, Fiskaltzak sustatu behar du legeetan ezarritako babes organismoak eratzea.
|
|
|
Erantzun berezia behar duten egoeren artean, beren beregi arautu dira kasu zehatz batzuk; kasu horietan, adingabeak zorotasun sintomak ditu, edo, bestela, haren erantzukizuna aldarazten duten bestelako inguruabarrak gertatzen dira. Adingabea halako egoeretan izanez gero, Fiskaltzak neurri zehatzak sustatu
|
behar
ditu, adingabearen interesarekin bat datozenak; horrez gain, Fiskaltzak sustatu behar du legeetan ezarritako babes organismoak eratzea. Legearen arabera, bestalde, zuhurtziagabekeriazko egite eta ez egiteak ezin dira zehatu erregimen itxiko barneratzea dakarten neurriekin.
|
|
|
Erantzun berezia behar duten egoeren artean, beren beregi arautu dira kasu zehatz batzuk; kasu horietan, adingabeak zorotasun sintomak ditu, edo, bestela, haren erantzukizuna aldarazten duten bestelako inguruabarrak gertatzen dira. Adingabea halako egoeretan izanez gero, Fiskaltzak neurri zehatzak sustatu behar ditu, adingabearen interesarekin bat datozenak; horrez gain, Fiskaltzak sustatu
|
behar
du legeetan ezarritako babes organismoak eratzea. Legearen arabera, bestalde, zuhurtziagabekeriazko egite eta ez egiteak ezin dira zehatu erregimen itxiko barneratzea dakarten neurriekin.
|
|
|
13 Legearen testuinguruan, berebiziko interesa sorrarazi dute eragindako kaltea konpontzeko gaiek, bai eta delitugilearen eta biktimaren arteko adiskidetzeek ere. Halako egoeretan, gutxieneko esku hartzearen printzipioa aplikatu behar da, eta talde teknikoak bitartekaritza eginkizuna burutu
|
behar
du. Horren guztiaren ondorioz, gerta daiteke espedientea ez hastea, espediente hori largestea edo ezarritako neurria bukatzea.
|
|
|
Neurri horren bereizgarria da adingabeak neurria betearazten duen bitartean ulertzea gizarteak edo gizarteko gizabanako zehatz batzuek bidegabe ondorio kaltegarriak jasan dituztela, adingabe horren jokabidearen ondorioz. Subjektuak ulertu
|
behar
du okerretara jardun zuela, gizartearen gaitzespen formala merezi duela, eta berari eskatutako lanak kaltea konpontzeko egintza zuzenak direla.
|
|
|
Murrizketa hori handiagoa edo txikiagoa izan daiteke, eta, horren arabera, barneratze mota desberdinak ezarri dira, jarraian azalduko den bezala. Edozein kasutan ere, barneratzeak norberaren segurtasunerako giroa sortu
|
behar
du horretan parte hartzen duten guztientzat, dela profesionalentzat, dela araua hautsi duten adingabeentzat.been garapen psikologikoa behar beza Horregatik, nahitaezkoa da egotaldiaren baldintzak zuzenak izatea, adingalakoa izan dadin.
|
|
|
Bestalde, barneratze terapeutikoa kasu jakin batzuetan ezartzen da. Kasupeutikoa gauza daiteke, tratamendu an horietan, adingabeek ingurune egituratua
|
behar
dute, alkoholaren edo bestelako drogen menpe daudelako edota euren psikismoan disfuntzio esanguratsuak atzeman direlako. Ingurune egituratu horretan, programazio terabulatorioa ez delako egokia, adingabearen baldintzak edo haren ingurunekoak kontuan hartuta.
|
|
|
19 Gizarte hezkuntzako zereginak betetzeko neurria ezartzen denean, adingabeak hezkuntza izaerako jarduera bereziak burutu
|
behar
ditu, gizarteanzan zehatzak asetzea, halako beharriza birsartzea errazteko. Neurri hau autonomoa, edo, osterantzean, beste neurri konplexuago baten osagarria izan daiteke.
|
|
|
Neurria autonomoa izanez gero, horren xedea da adingabearen beharrinak igarri direlako eta beharrizan horiek haren oso osoko garapena oztopatzen dutelako. Neurria izan daiteke, besteak beste, adingabea bertaratu eta horrek parte hartzea gizartean jadanik abian dagoen programa batean, edo, bestela, neurria betearazi
|
behar
duten profesionalek «ad hoc» programa bat sortu eta adingabeak horretan parte hartzea. Gizarte hezkuntzako zereginen adibide gisa, hurrengoak aipa daitezke:
|
|
|
20 Tratamendu anbulatorioko neurria ezarri ahal izateko, adingabeak beresun hori gizartean bertan tratatzerik ba bizimoduan baldintza egokiak izan
|
behar
ditu, programa terapeutiko batean parte hartzeko, eta, horri esker, euren adikzio prozesuak edo psikismoan dituzten akats esanguratsuak gainditzeko. Horregatik, neurri hau aplikatzen zaie alkoholaren edo bestelako drogen menpe dauden adingabeei, baldin eta, beren onurarako, mendetadago; tratamendu horretan, osasun laguntza eta laguntza psikologikoa konbina daitezke.
|
|
|
Asteburuko egotaldia, izatez, neurri zehatz bat definitzeko esamoldea da. Neurri horren bidez, adingabea bere etxean egon behar da ostiral arratsalde edo gauetik igande gaua arte, salbu eta epaileak agindutako zereginak, gizarte hezkuntzakoak, burutu
|
behar
dituenean. Praktikan, neurri honek asteburuko atzipenaldiaren osagaiak nahasten ditu gizarte hezkuntzako zereginen edo gizartearentzako prestazioen osagaiekin.
|
|
|
Neurri erantsia da motor bizikletak edo ibilgailu motordunak gidatzeko baimena edo berori eskuratzeko eskubidea, edota ehizan aritzeko edo arma motetatik edozein erabiltzeko administrazio baimenak kentzea. Neurri hori ezar daiteke, baldin eta egintzak lotura badu adingabeak egiten duen jarduerarekin eta jarduera horrek ere administrazio baimena
|
behar
badu.
|
|
2004
|
|
|
Alderdien adierazpena baloratzeari dagokionez, guztiz zentzuzkoa da oraindik kontuan hartzea, egitateak finka daitezen, egitateok egiazko gisa aitortu
|
behar
dituela horietan parte hartu eta horien ondorioz kalteak izan dituenak. Aitzitik, zentzugabea da legeak onarpen edo aitorpen horri erabateko froga balioa ematea beti.
|
|
|
Agiri publikoek froga indar berezia dute, uste osoa jarri delako legez baimendu edo gaitutako fede emaileen esku hartzean. Prozesuko legeak, hizkera ulergarriarekin eta bere ondore zehatzetarako, aintzat hartu
|
behar
du esku hartze hori; baina prozesuko legea ez da aproposa fede ematearen betekizunak, eskumen esparrua eta beste inguruabar batzuk ezartzeko. Ildo horretatik, prozesuko legeriak ez ditu interpretazio eztabaidak ebatzi behar, horiek sortzen direnean fede emateari buruzko arauen inguruan edo negozio juridikoak agirian jasotzeko beharrezko laguntza juridikoaren inguruan.
|
|
|
Interes publikoa bete
|
behar
duten prozesu zibiletan izan ezik, lege honek koherentziaz ulertu du adituen irizpena frogabidea dela prozesu zehatz batzuetan; horietan, aipatu salbuespenak bazter utzita, auzitegiak ez ditu ikertu eta egiaztatu behar egitate erabakigarriak, nahiz eta alderdien babes uziak egitate horietan oinarritu; aitzitik, alderdiei dagokie egitate horiek alegatu eta frogatzeko zama. Horregatik, alderdiek izendatutako adituen irizpenak onartu dira, eta ezarri da auzitegiek izendatuko dutela aditua, alderdiek hori eskatu badute edo nahitaezkoa bada.
|
|
|
Ez da onartu adituen ezespena, horien irizpena alderdiek ekarri badute; kasu horretan, adituek narrioa bakarrik jasan dezakete. Edonola ere, aditu guztiek zin egin edo hitz eman
|
behar
dute euron jardunean objektiboak eta inpartzialak izango direla. Gainera, legeak xedapenak ezarri ditu adituek euren irizpenak aurkakotasun osoarekin azal, argi eta osa ditzaten.
|
|
|
Hemeretzigarren mendeko arauketak ez zuen argitu aditu jardueraren izaera, hots, frogabidea ote zen ala epaile jardueraren osagarri nahiz lagungarri?. Egungo arauketarekin, alderantziz, aditu jarduera bat dator, oso osorik, froga jarduera arautu
|
behar
duten printzipio orokorrekin; eta, horregatik, guztiz zentzuzkoa da aditujarduerari buruzko balorazio askea. Bada, premiazkoa zen aditu jardueraren izaera argitzea, eta argitu egin da; baina horrek badakar zeharkako ondore garrantzitsua ere:
|
|
|
Esperientziak erakusten du, mundu osoan zehar, alderdiek hasierako alegazioak egin ondoren, berehala ahozko ekitaldira jotzen bada, eta, ekitaldi horretan, epaia ere berehala eman aurretik, alegazio osagarri eta froga jarduera guztiak pilatzen badira, orduan, ia gehienetan, hurrengo arriskuetatik bat egon ohi dela: bata, larri larria, eta, horren eretzean, auziak ebatz daitezke, aurkakotasun osoa bermatzen duten erregela guztiak bete gabe eta epaitzaren oinarri izan
|
behar
duten osagai guztietan beharrezko arreta jartzeke; bestearen ondorenez, epaiketara edota ikustaldira berehala jotzearekin ustez irabazi den denbora gal daiteke etendurekin eta gertakizun bereziekin. Etendura eta gertaera horiek ez dira beti arrazoitugabekotzat eta huts hutsik luzatzailetzat hartu behar, maiz beharrezkoak baitira auzien konplexutasuna dela eta.
|
|
|
Ondorenez, esan bezala, egintzak ahalik eta gehien bateratzea egokia da, soil soilik, konplexutasunik gabeko auzigaietan edo babes guztiz azkarra
|
behar
duten auzigaietan. Beste kasu batzuetan, epaiketa arrunta da zentzuzko lege aukera, horren aurretiazko entzunaldiarekin, prozesua arazteko eta eztabaidaren objektua zehazteko.
|
|
|
Hitzezko epaiketetan, ikustaltzunaren ostean, epaiketa baino lehenadiaren garrantziarengatik; epaiketa arruntean, prozedurako gertaerarik nabarienak direlako, demanda eta erangoko entzunaldia eta epaiketa bera. Bi biotan, epaileak nahitaez bertan egon
|
behar
du.
|
|
|
Babes judizialaren eragingarritasunaz eta Justizia Administrazioak mundu osoan zehar zeintzuk arazo izan eta horiek
|
behar
duten arretaz benetan arduratuta eta horrekin guztiarekin bat etorrita, lege honek errekurtso berezien, eta, batez ere, kasazioaren hurrengo ideia hau gainditu nahi du, hori ohikoa izan arren, eragin handikoa baita: errekurtso horiek hirugarren auzialditzat jotzen ez badira ere, askotan zuzenbidea kasuan kasuan definitzeko, horiek beharrezko azken pauso gisa hartuko dira.
|
|
|
Eraldaketa egokia da, izatez, subjektu juridikoen eskubide eta interes legitimoak babesteko, kasu zehatzetako prozedura osoaren mailak edo auzialdiak gutxitu eta hobetzen dituena. Aitzitik, goragoko auzitegien ahalegina eta zeregina mugatu behar da, beharrizan juridiko berezien arabera, beharrizan horietan lan juridikoak kalitate eta aginte berezia izan
|
behar
baitu.
|
|
|
Egin eginean ere, kasazioaren funtsari eutsi behar zaio, kasazioari datxezkion helburu eta ondoreekin. Baina kasazioan esparru objektiboak bat etorri
|
behar
du lehen aipatu beharrizanarekin, alegia, bereziki aginteduna den jurisprudentzia doktrinarekin.
|
|
|
Errekurtso berezien sistema osatzen da auzitegi nagusietako arlo zibileko salei prozesu arazoen gaineko eskumena eratxikiz. Kasazio errekurtsoa eta prozesuko arau haustearen ondoriozko errekurtso berezia banantzeak bultzatu
|
behar
du, ezbairik gabe, horiek alegatzeko seriotasuna. Gainera, prozesuko arau haustearen ondoriozko errekurtso berezi horrek zabaldu eta sendotzen du izaera prozesala duten oinarrizko eskubideen babes judizial arrunta.
|
|
|
4) Hirugarrena agerturik, demandatuak uste badu hirugarrenak bere lekua bete
|
behar
duela prozesuan, 18 artikuluan xedatutakoarekin bat jokatu du.
|
|
|
Auzitegiak prozesua eten egingo du, riotza nahiz oinordetza titulua egiaztatu eta izapide egokiak bete ondoren. Auzi edozein auzilariren heriotzaren berri ematen badio haren oinordeko izan
|
behar
duenak. Auzitegiak horren berri helarazi behar die gainerako alderdiei, hetegiak, hala badagokio, bertaratutakotzat joko du oinordekoa, hildako auzilariaren izenean, horretarako emango duen epaian oinordetza kontuan hartuz.
|
|
|
Alderdiak prokuradoreari ordezkaritza ematen dion ahalordea notarioak eskuetsi
|
behar
du, edo, bestela, auziaren gaineko ardura duen auzitegiko idazkari judizialaren aurreko agerraldian eman da.
|
|
|
3 Ezin izango dira prokuradorearen bitartez egikaritu, legearen arabera, auzilariek euren kabuz burutu
|
behar
dituzten egintzak.
|
|
|
1 Ahalorde emaileak prokuradorea funtsekin hornitu
|
behar
du, legeria zibil aplikagarriak mandatu kontratuarentzat ezarritakoaren arabera.
|
|
|
Lurralde eskumenik ezaren ondorioz, auzitegiak eskumena baliatzeari uzteko erabakia hartu badu, deklinatoria bidez edo alderdi guztiak entzun eta gero, orduan jarduna zein auzitegiri igorri eta horrek erabakia onartu
|
behar
du, eta ezin izango du ofizioz bere lurralde eskumenik eza adierazi.
|
|
|
Autonomia erkidego bateko hizkuntza ofizialean gauzatutako epaiketa jardunak eta aurkeztutako agiriek baliozkotasun eta eragingarritasun osoa dute, gaztelaniara itzuli gabe. Nolanahi ere, ofizioz itzuliko dira jarduna eta agiriok, autonomia erkidegoko organo judizialen jurisdikziotik kanpo ondoreak sortu
|
behar
dituztenean, salbu eta ondoreak sortu behar dituztenean berezko hizkuntza ofizial berbera duten autonomia erkidegoetan. Jarduna eta agiriok itzuliko dira, halaber, legeetan hala xedatzen bada edo defentsarik eza alegatu duen alderdiak hori eskatzen badu.
|
|
|
Autonomia erkidego bateko hizkuntza ofizialean gauzatutako epaiketa jardunak eta aurkeztutako agiriek baliozkotasun eta eragingarritasun osoa dute, gaztelaniara itzuli gabe. Nolanahi ere, ofizioz itzuliko dira jarduna eta agiriok, autonomia erkidegoko organo judizialen jurisdikziotik kanpo ondoreak sortu behar dituztenean, salbu eta ondoreak sortu
|
behar
dituztenean berezko hizkuntza ofizial berbera duten autonomia erkidegoetan. Jarduna eta agiriok itzuliko dira, halaber, legeetan hala xedatzen bada edo defentsarik eza alegatu duen alderdiak hori eskatzen badu.
|
|
|
1 Gaztelania edo hala denean autonomia erkidegoko berezko hizkuntza ofiziala ez dakien pertsonari itaunketa egin behar bazaio, edo pertsona horrek adierazpenen bat egin
|
behar
badu, edo ebazpenen bat berari jakinarazi behar bazaio, orduan auzitegiak, probidentzia bidez, hizkuntza hori dakiten gizabanakoetatik edozein izenda dezake interpretatzaile gisa, horri itzulpen zehatza egingo duelako zin egitea edo hitzematea eskatuz.
|
|
|
2) Igorpenaren bitartez, postaz, telegramaz edo bestelako bide teknikoen bitartez igorri behar denean komunikatu beharrekoa; azken kasu horretan, bide teknikoak ahalbidetu
|
behar
du auzi paperetan modu sinesgarrian agerraraztea komunikazioaren jasoketa, data eta edukia.
|
|
|
Demandatuaren egoitza ikertu
|
behar
duten auzitegietatik edozeinek jo dezake Auzi iheslari Zibilen Erregistrotan agertzen den, eta bertan dauden da Zentralera, demandatua erregistro horretuak eta auzitegiak dituenak berdinak diren egiaztatzeko. Halakoetan, probidentzia bidez, zuzenean agin daiteke demandatuari ediktu bidezko komunikazioa egitea.
|
|
|
Lekuko, aditu eta epaiketan alderdi izan gabe bertan parte hartu
|
behar
duten bestelako pertsonei egin beharreko komunikazioak egingo dira, horien jasotzaileei igorriz, 160 artikuluko 1 paragrafoan xedatutakoaren arabera. Alderdi interesdunak zehaztu egoitzara egingo da igorpena, eta 156 artikuluan aipatu ikerketak egin daitezke, hala denean.
|
|
|
Eginbidean agerraraziko dira komunikazioa jaso
|
behar
duen pertsonaren izena, hori bere egoitzan bilatu eta bertan aurkitu ez den data eta ordua, ebazpenaren kopia edo zedula hartu duen pertsonaren izena, eta pertsona horren eta jasotzailearen arteko lotura; horrela eginiko komunikazioak ondore guztiak izango ditu.
|
|
|
1 Epaitegiek eta auzitegiek, eta alderdiek edo komunikazio egintzen jasotzaileek, bide elektroniko nahiz telematikoak, infotelekomunikazioak edo antzekoak badituzte, komunikazio egintzak bide horien bitartez igorri ahal izango dira, horiei dagokien hartu izanarekin; bide horiek ahalbidetu
|
behar
dute idazkiak eta agiriak igorri eta jasotzea, komunikazioa eta beraren edukiaren kautotasuna bermatzea, eta igortze eta jasotze osoa, eta horiek egiteko unea modu sinesgarrian agerraraztea.
|
|
|
Komunikazio egintzak zein auzitegik agindu eta hori ez den auzitegi batek gauzatu
|
behar
dituenean egintza horiek lege honen 161 artikuluan xedatutakoaren arabera, orduan idatzagiriari batuko zaizkio dagokion kopia edo zedula eta kasuan kasuan bidezko den guztia.
|
|
|
1 Laguntza judiziala
|
behar
duen auzitegiak exhorto bidez eskatuko du laguntza, nori eta laguntza hori eman behar duen auzitegiari zuzenduta. Exhorto horrek honako hauek barneratuko ditu:
|
|
|
1 Laguntza judiziala behar duen auzitegiak exhorto bidez eskatuko du laguntza, nori eta laguntza hori eman
|
behar
duen auzitegiari zuzenduta. Exhorto horrek honako hauek barneratuko ditu:
|
|
|
2 Prokuradorerik izendatu ez bada, exhortoa betetzeko behar diren jakinarazpenak bakarrik egingo zaizkie alderdiei; horixe egingo da, exhortoak agintzen badu jarduna gauzatzeko beharrezko dela alderdien zitazioa, parte hartzea nahiz bertan egotea. Era berean, exhortoaren betepenerako datuak eta berriak eman
|
behar
dituzten jakinarazpen zehatzak ere egingo dira.
|
|
|
2) Alderdiak han bertan egon
|
behar
duen jardunerako bada ikustaldia, nahiz eta alderdi horrek abokatuaren laguntza edo prokuradorearen ordezkaritza izan, auzitegiak, era berean, ikustaldirako beste data bat ere zehaztuko du.
|
|
|
Eskatutako metaketa erabaki
|
behar
duen autoaren aurka, birjartze errekurtsoa baino ez dago.
|
|
|
Alderdiek bakarrik eska dezakete ezespena auzi zibiletan. Fiskaltzak ere ezespena eska dezake, betiere esku har dezakeen edo esku hartu
|
behar
duen prozesua horietako bat denean, gatazkan dauden eskubideen izaera dela eta.
|
|
|
Artikulu honen 1 paragrafoaren arabera auzitegi eskudunak uste badu abstentzioa bidezkoa dela, abstenituak autoa emango du auzitik behin betiko aldentzeko eta bere ordezko izan
|
behar
duenari ordu arteko jarduna igorriko dio. Abstenitu dena kide anitzeko auzitegi baten partaidea bada, abstenitu dena zein sala edo ataletakoa izan eta horrek emango du autoa.
|
|
|
Ezespenaren oinarri moduan zein arrazoi alegatu eta arrazoi horren egiazkotasuna ukatzen badu ezetsiak, ezespena ebatzi
|
behar
duenari igorriko dio idazkari judizialak jarduna, hark intzidenteari buruz erabaki dezan. Hori guztia idazkari judizialak egingo du bosgarren egunean barne, ezetsiak alegatutakoa entzun ondoren, eta ezetsiak proposatu eta egoki diren egiaztapenak burutu edo idazkari judizialak premiazko derizkionak gauzatu ondoren.
|
|
|
2 Dena den, aurreko paragrafoko jarduna ateak itxita gauza daiteke, hori beharrezkoa bada gizarte demokratikoan ordena publikoaren babeserako nahiz nazioaren segurtasunerako, edo adingabeen interesek nahiz alderdien bizitza pribatuaren eta bestelako eskubide eta askatasunen babesak hala
|
behar
badute, edo, azkenik, auzitegiak hori behar beharrezkotzat jotzen badu, inguruabar bereziak egon eta horiek direla-eta publizitateak kalte egin ahal badie justiziaren interesei.
|
|
|
Deklinatoria aurretiaz alegatzearen ondorioz prozedura nagusia eten bada ere, horrek ez du eragotziko auzia erabaki
|
behar
duen auzitegiak, alderdi legitimoak hala eskaturik, froga ziurtatzeko edozein jardun nahiz kautela neurri agintzea, halakorik hartu ezean auzi jartzailearentzat galera konponezinak sortzen badira. Ez da halakorik egingo, demandatuak behar besteko kauzioa eman duenean, oinarririk gabeko deklinatoriaren izapidetzak sor ditzakeen kalte galerei aurre egiteko.
|
|
|
1) Auzitegiak ebatzi
|
behar
badu ekitaldian bertan erabaki ezin duen intzidente arazoren bat.
|
|
|
194 artikulua. Auzien gaineko epaitza eman
|
behar
duten epaile eta magistratuak
|
|
|
Enkanterako deialdia arautu da ondasunaren balioa ondoen adierazten duen eran, batez ere, ondasun higiezinei buruzko enkantea denean. Ondasun higiezinen enkante bidezko besterentzeak
|
behar
duen arreta berezia jaso du legean, eta, bereziki, kontuan hartu dira erregistroari eta hirugarrenak babesteari buruzko arazoak. Zamak indarrean irauteari eta zamen kitapenari dagokienez, honako sistema honi eutsi zaio:
|
|
|
betearazitako zamaren aurretiko zamak indarrean diraute eta geroko zamak kitatzen dira. Sistema hori osatzen da indarrean dirauten zamen zenbatekoa baloraziotik kenduz, ondasun higiezinek enkantean izan
|
behar
duten balioa zehazteko. Aukera horrek abantaila hau du:
|
|
|
Bestetik, kontuan izan da kautela neurriek beti lotura izan
|
behar
dutela prozesu nagusian eskatutakoarekin, baita prozesuan zehar alda daitezkeen gorabeherekin eta inguruabarrekin ere. Horrela, prozesu horren gaineko eskumena zein organok izan eta bera da ebazteko egoerarik egokienean dagoena, batez ere, kontuan izanez gero, kautela neurriak ezerezean uzteko, aldatzeko edo ekitatezko kontrakautelarekin ordezteko aukera.
|
|
|
Lehenik, zalantzarik gabe eta eztabaidaezin diren berezitasunekin, gaitasunari, seme alabatasunari eta ezkontzari buruzko gaietan, izapidetza berezia izan
|
behar
duten prozesuak. Gisa horretan, aurreko egoera deitoragarria bukatu da, prozesuko lege erkidera bildu baita lege horretan egon behar dena, nahiz eta orain arte hori miatu edo ondorioztatu dela guztiz sakabanatuta zeuden eta ilun bezain eztabaidagarri ziren xedapenetan.
|
|
|
Bestalde, kanbio epaiketa da kanbio letretan, txekeetan eta ordaindukoetan idatziz jasotako kredituek
|
behar
duten auzibidea. Jurisdikzio babes berezia da, trafiko juridikoko tresna horiei buruz lege berezian ezarritakoaren arabera.
|
|
|
Dena den, jurisdikzio babeserako tresna hau Espainiako prozesu zibilaren sisteman sartzean, egokiagotzat jo da munta zentzuzko kopurura mugatzea. Horrela, gehiegizkoak ez diren diruzko erreklamazioak izapidetzea ahalbidetu da; dena den, munta horiek hitzezko epaiketan ezarri munta muga gainditu
|
behar
dute.
|