|
2000
|
|
|
Berdin gertatzen da talde nortasunekin: taldearenezaugarri ezberdin enpirikoak nortasunaren oinarriak dira; baina oinarri horien gaineannortasuna eraiki
|
beharra
dago. Berdin gertatzen da talde etnikoekin.
|
|
|
Argitu
|
beharra
dago, ezen laugarren eta seigarren ataletako azterketan burutu direnegunkarien eta telebistaren hustuketak, UPV EHUk finantzatutako ikerketa bati eskergauzatu egin ahal izan direla10 Ikerketa horren atal baten barruan, lagin bat aukeratuzen prentsaren11 eta ETBren12 hustuketa egiteko. Lagin hori astebete konposatu batekoegunkari guztien aleek eta ETBko emanaldiek osatu zuten.
|
|
|
Lehenik eta behin, aipatu
|
beharra
dago Hego Euskal Herrian irratia entzuten duenpopulazioaren %77, 1 bost irratiren eskuetan dagoela. Irrati emandegi hauen indarrakbigarren planoan uzten ditu gainerakoak, neurri handi batean emisio eremu lokalekoak direnak, hain zuzen ere.
|
|
|
Bi egunkarietan, Ipar Euskal Herrian gertatutakoak aipatzen direnean, bereziki kultura eta euskararekin lotutako gertaerak aipatzendira, mota honetako albisteak Iparraldetik jasotako berrien erdia baino gehiago direlarik (%51 euskarazko egunkariaren kasuan eta %54 gazteleaniazkoarenean). Kontuanhartu
|
beharra
dago, bestalde, mota honetako albisteek %21 eta %19 osatzen dutela biegunkari horietan, hurrenez hurren. Kultura eta euskarari emandako garrantziarenaldean, gainerako gaietan sumatzen den presentzia urria ere nabarmena da, berezikikiroletan.
|
|
|
%1era ere ez da iristen, kanal batean zein bestean, Lapurdi, Nafarroa Beherean zein Zuberoan gertatutakoalbisteen kopurua. Argitu
|
beharra
dago, bestalde, aurkitu ditugun kasu apur hauenartean bat ere ez dagoela Iparraldean gertatu eta bertan soilik eragina duenik. Alegia, Iparraldean gertatzen dena aipatzen denean, Hegoaldean ere eragina izateagatik soilikaipatzen da (adibidez, ustez ETArena den armategi baten aurkikuntza Baionan: Lapurdin gertatua, baina eragina ETArengan eta ondorioz Hegoaldeko errealitateanduena).
|
|
|
Kiroletan, berriro ere Nafarroari emandako arreta txikia dugu aipagai. Dena den, datu hau interpretatzeko, gogoratu
|
beharra
dago ezen datu bilketa burutu zenean (1999ko udaberrian) Osasuna taldea Espainiako Ligaren 2 mailan zegoela, horrek dakarren medioetako agerpen txikiarekin. Futbolari buruzko informazioak (talde handieningurukoak bereziki) kirol albisteetan duen presentzia kontuan hartuta, hortik uler dai
|
|
|
Hain zuzenere, komunikazio askatasunaren Legea eraldatzeko Lege berria eremu hau arautzera ere etorri da, edukiengaineko kontrola eta erantzukizunari dagokionean bereziki. Ez dago ezer, ordea, Internet bidez bakarrikemititzekoak edo ematekoak diren irrati edo telebista zerbitzuei buruz, zeinak, inongo esleipen prozeduraedo hitzarmen edo konbentzioa sinatu
|
beharretik kanpo
dauden. Alde honetatik, aipatzekoa da aintzindarietakoa den Internet bidezko telebista zerbitzu bat Baionan bertan jaio berria dela, programazioarenardatz gisa inguruko gaiak dituelarik (www.tvpi.fr).
|
|
|
Frantziako ikus entzunezko sistemaren antolamendu oinarriak aipatutako komunikazio askatasunaren gaineko legearen lehen artikuluan bertan zehazten dira.Ikus entzunezko komunikazioa askea dela xedatzen da bertan, bere lehen esaldian.Hurrengo paragrafoan, ordea, askatasun hori interes orokorreko irizpideen araberamugatu
|
beharra
dagoela zehazten da, kontuan hartuz honako oinarri hauek hain zuzen: gizakien duintasuna, askatasuna eta jabegoarekiko errespetua; iritzi eta pentsamenduenaniztasuna; ordena publikoa; nazioaren defentsa; zerbitzu publikoko betebeharrak; ikus entzunezko industria nazionala antolatzeko beharra; eta komunikaziorakobaliabide teknikoen izaera mugatua. Eta horretara dator, hain justu ere, legea, ikus entzunezko jarduera askeari mugak ezarri eta joko arau orokor batzuk finkatzera.
|
|
|
Diario de Navarrak baztertu egiten du bere Autonomia Komunitateari buruzkoedozein informazio infografiko eta, ondorioz, hodei itsasoan Nafarroa non dagoenjakiteko, asmatu
|
beharra
dago.
|
|
|
kontzeptuak biak biltzen dituela, nolaaskatasuna nola identitatea. Kontua da, modernia puskatu denetik (puskatzen aridenetik), bai askatasuna eta bai identitatea zer diren berriz pentsatu
|
beharra
dagoela. Horrela, mundu berrian identitateak urtzen ari direla esaten digute, sekula santaidentitaterik izan ez dugun Euskal Herrikooi, ez behintzat identitate aitortua edoegitura instituzionalekoa.
|
|
|
Proposamenak eta eztabaidak. Debatepolitikoaren kultura landu eta sustatu
|
beharra
dago. Honetarako sortu genuenEzbaika elkartea duela bi urte.
|
|
|
Jatorriz, bidaiatzeko bermea ematen zuen dokumentua zen; izan ere, toki batetik bestera joateko, Erdi Aroko jauntxo feudalen eta Elizaren lurraldearengaineko kontrola ziurtatzen zuen zergaren ondorengo omen zen, iragabide eskubide? delakoa ordaindu
|
beharra
baitzegoen oraindik ere XIX. mendean zehar. Beraz, hasiera batean erresumaren barnetik bidaitzeko ere beharrezkoa zen pasaportea.Hortaz, pasaporteak bi funtzio betetzen zituen:
|
|
|
pertsonarennazionalitateari lotutakoak. Ordukoak bidaiaria zegoen lekuari lotutakoak ziren.Estatu batetik bestera joatean, pasaporte berria eskuratu
|
beharra
zegoen, tokian tokiko autoritateak jaulkitako eta bermatutako dokumentua, beraz5 Gaur egun ezagutzen dugun pasaportea, ordea, norbanakoari lotua eta bidaitzeko eskumena ematenduen dokumentua izateaz gain, nazionalitatea bermatzen duen dokumentua da.
|
|
|
Hiritartasuna egitura politiko jakin batek norbanakobatekin bermatzen duen estatus juridiko politikoa dugu, norbanakoari betebehar etaeskubide jakin batzuk esleituz eta bermatuz. Gaur egungo panorama politiko modernoan ezinbesteko ezaugarri unibertsala dela esan
|
beharra
dago (Brubaker, 1992: 21), estatu modernoaren bilakaerarekin lotura estua duena, nazionalitatearekin gertatzenden antzera. Gehienetan estatuak norbanakoari automatikoki biak ematen dizkio, salbuespenak salbuespen6, bai nazionalitatea eta bai hiritartasuna ere.
|
|
|
alor subjektiboa, norbanakoaren atxekipen sentimendua kontuan hartuz, eta alor objektibo modura har dezakeguna, norbanakoak egitura politiko juridiko batekin duen lotura, hots, lotura juridikoa. Hortaz, naziotasuna eta nazionalitatea bereizi
|
beharra
dago. Naziotasuna, nazio nolakotasuna den heinean, nazio bateko kide edo partaide sentitzeko ahalmena eta eskubidea izanik, nazionalitatea estatu batek bere hiritartzat jotzen dituenpertsonentzat arautzen duen izaera juridikoko nortasuna da.
|
|
|
Markel Olano (EAJ PNV): Esan
|
beharra
dago, guk, gaur egungo marko juridiko politikotik abiatuta planteatzen dugula hori guztia. Gustatu edo gustatu ez, hori besterik ez dugu; eta planteamendu horrekin euskal herritar guztien eskubideabermatuko litzateke.
|
|
|
Ez da erraza. Izan ere, atxikimenduaren barne drama bi muturren artean berreraiki
|
beharra
baitago: desioaren eta beldurraren artean. Batetik, terapeutarekin atxikimendu loturaeratzeko desioa, eta, bestetik, gizakiaren bulnerabilitateak eta bestearen menturazko korrespondentzia faltak probokatzen duen antsietatearekin batera, beldurra; bi mutur eta, tartean, terapia.
|
|
|
Familiaren funtzionaltasuna, familiaren egitura, zirkunstantzien, arabera egoki antolatzearen menpe egongo da. Zirkunstantzia hauek partaideenbeharrei nahiz ingurunera moldatu
|
beharrari
dagozkie. Terapiaren helburua ez da, aurkezten den arazoaren konponketa bakarrik, familiaren egitura disfuntzionalarenaldaketa baizik, etorkizuneko arazoei defentsa egokiagoez aurre egin ahal izateko.Hau lortzeko, familiarekin elkartzen da terapeuta.
|
|
|
Desplazamendu honen kalitateari dagokionez, esan
|
beharra
dago, bidenabar, baliokidetza bi mota hauetakoa izan daitekeela:
|
|
|
Oharra: Biziki eskertu
|
beharrean
nago beren laguntzagatik: Agurtzane Goikoetxea, Donostiako Seminarioko bibliotekaria, aurrena berak ipini ninduelako datuonbidean; Agurtzane Juanena, KM Kulturuneko bibliotekaria Donostian; Pruden Gartzia, Euskaltzaindiaren Liburutegiko bibliotekaria Bilbon.
|
|
|
Ezinbestekoada politikari kolektibo antolatu gisa eustea; bestela, jai. Halaber, enuntziatu horrekzabaldutako bideak ahalik eta anitzen uzten saiatu
|
beharra
dago, suturaren tentazioaukatu beharra dago, nahiz eta tentazioan erortzeak lasaitu egiten gaituen eta gauzakerraztu, pentsamenduaren alorrean batez ere. Orobat, izatearen legeak bigarren hauhobesten du; lehen bideak, ordea, esfortzu gehigarri eta iraunkorra eskatzen du.Elementu objektibagarria hartuz gero, sinbolikoki puztuta agertzen da, eta osotasunmodura.
|
|
|
Ezinbestekoada politikari kolektibo antolatu gisa eustea; bestela, jai. Halaber, enuntziatu horrekzabaldutako bideak ahalik eta anitzen uzten saiatu beharra dago, suturaren tentazioaukatu
|
beharra
dago, nahiz eta tentazioan erortzeak lasaitu egiten gaituen eta gauzakerraztu, pentsamenduaren alorrean batez ere. Orobat, izatearen legeak bigarren hauhobesten du; lehen bideak, ordea, esfortzu gehigarri eta iraunkorra eskatzen du.Elementu objektibagarria hartuz gero, sinbolikoki puztuta agertzen da, eta osotasunmodura.
|
|
|
Alternantzia kasu bakoitzaren adiera, alternantziak sortu duentestuinguruari estu estu atxikia ikusten du P Auer-ek. Bestela esanda, alternantziabatek zeri erantzuten dion jakiteko, sortu duen testuingurua aztertu
|
beharra
dago.
|
|
|
Euskararekiko ikerkuntza gauza bat da eta euskaraz egiten den ikerkuntza bestebat. Euskararen bizitasun etnolinguistiko erlatiboa neurtzeko erabil daitezkeenezaugarrien artean, bat da beraren presentzia unibertsitateko ikerkuntzan; honenarabera, berriz ere esan
|
beharra
dago egoera oso ahula dela. Adibidez, 1994eanUPV EHUko Gipuzkoako Campusean honekiko egin ziren jardunaldien ondoren, argitaratu zen. Ikerkuntza euskaraz.
|
|
|
Esan
|
beharra
dago, ordea, Ministroak bazuela, itxuraz, arranguraren bat eliz agintariekiko, zeren hau gehitzen baitu bere agirian:
|
|
|
Baina, aldi berean, gogoan zituen gerra eta euskal probintzietako arazo politikoaeta los malos patriotas, que por desgracia aun hay bastantes dispersos y ocultos en losservicios de retaguardia. Hortaz, konprenitu
|
beharra
zegoen neurri berezien premia.
|
|
|
Auziaren lehenengo lau hilabete etaerdian, Gobernu debekuaren eta Gotzain erantzunaren aurrean jarraitutako etxebarruko politikaren lekuko zuzena izan zen, beraz, Narbaitza. Gizon honen soslailaburtu bat eman
|
beharra
dago hemen.
|
|
|
Kontuan hartu
|
beharra
dago, azken hogei urteotan (biok batera heziketa zereginetan ibili garen haietan) pedagogiaren mundua etsipenak jota egon dela. Funtsezkoakizan zaizkigun egileek (Basil Bernstein, Michael Apple edo Pierre Bourdieu eta JeanClaude Passeron1) irakaskuntzak indarrean zegoen gizarte mota iraunarazteko besterikez zuela balio zioten.
|
|
|
Nire iritziz, azterketa sozio-ekonomikoren emaitzak beste esparru politikoetara transferitu etaorokortzea arriskutsua izan daiteke. Edozein tresna zientifiko noiz eta zertarakoasmatu zen, gaur zertarako balio duen, bere mugak zeintzuk diren, eta gaur zertarakobalio ez digun aztertu
|
beharra
dago. Tenedoreak ez du zopa jateko balio.
|
|
|
Prentsa izkiriatuan errekurtso ugari daude, begitik sartzen zaizkigunak, bereizketa hau egiteko (tipografia, infografia, tramak?). Irratian audio elementu arbitrarioak erabili
|
beharra
dago, entzulearentzat ikasteko, interpretatzeko eta gogoratzeko zailagoak direnak (soinuaren iheskortasunagatik).
|
|
|
Analisi edo produkzio irizpide horrek??
|
beharra
dago, esaldi taxatiboa uxatzeko joera du, bigunagoa den?, izan daiteke?
|
|
|
Linguistikaren alorretik datozen predikazio prozeduren eta komunikazioaren esparrukoak diren irrati generoen artean zenbait baliokidetza topatzen ditugu, marra eten horizontalen bidez agertzen direnak. Argitu
|
beharra
dago, baliokidetza horiek ez dituztela baztertzen egon daitezkeen erlazio gurutzatuak. Adibidez, dibertimenduzkoa den irrati generoaren barruan erraza da elementu deskriptibo batzuk aurkitzea.
|
|
|
Nolanahi dela, sarrera honetan informazio iturria sakonago definitu
|
beharra
dago, irratietan erabiltzen direnak aipatu aurretik. Egia esan, iturri kontzeptua oso anbiguoa da Blumler eta Gurevitch (1986) autoreek ere adierazi bezala, zeren eta iturria bera ordezkatzen duten erakunde, gizatalde eta gizabanakoei ere aplikatu baitzaie.
|
|
|
Entzunaldi hauei esker audio dokumentuak ere lor daitezke, norberaren irratitik eman ahal izateko; hori bai, baimena eskatu
|
beharra
dago, deklarazio horiek edo dena delako hori zuk baino lehenago emititu duenaren izena esan behar delarik.
|
|
|
Aldizkari ofizial hauetan datu zehatzak eta interesgarriak aurki daitezke, baita albisteen osagarriak ere, irratilarien ikutuaz irratitik emateko eran egon daitezkeenak. Haatik, kontuz ibili
|
beharra
dago, agiri hauetan zama ideologiko handia egon ohi baita.
|
|
|
9 Egokitzapenaren arabera: harmonikoa (estazioari eta entzuleriari egokiro egokitutakoa) eta anarkikoa (desordenamendua gertatzen denean; aurrikuspenik ez dagoenean; batzuetan, iragarleek agindutako irratsaioak onartu
|
beharrean
daude).
|
|
|
Programazioa lehiakorra izan
|
beharrean
dago, nahitaez; lehiakorra irrati publikoetan, pribatuetan den bezalaxe. Mariano Cebrián ek ere horrelaxe ikusten du irrati publikoaren programazioaren erronka.
|
|
|
programazioaren alorrean erabaki autonomoak hartzen dituzte irrati hauetan, batzuetan bide berriak urratuz. Beren ingurumarian gertatzen denari adi egon ohi dira, eta beharrezkoa bada, berehala aldatzen dira aldatu
|
beharra
dagoenean. Irrati kamaleonikoak dira, irratsaio eta esperientzia onak zein txarrak sor ditzaketenak.
|
|
|
Lehenik eta behin, esan
|
beharra
dago, programatzaileak ongi asko ezagutu behar duela irratiaren estaldurapean dagoen populazioa. Entzule eta entzulegai guztien ohituren gaineko datuak eduki behar ditu kontuan, estazioaren baliabide materialak eta giza alorrekoak ondo ezagutzeaz gain.
|
|
|
Interneteko audioaren alorrean murgilduz, historia egin
|
beharra
dago komunikatzeko kanal horretan audioaren bilakaeraz jabetu ahal izateko.
|
|
|
Irratibidearen elementu nagusia denez, mintzoaz gehiago idatzi
|
beharra
dago, baita atal oso bat eskaini ere. Hortaz, hirugarren kapituluan zehaztuko dugu zelako elementua den ahotsa eta zer nolako ezaugarriak dituen irratibidean.
|
|
|
Hortaz, irratilariak gidoiak egiten dituenean, ondo atondu behar du premiazkoa daukan musika, albistegia erakargarriago egitearren. Dena den, kontuan hartu
|
beharra
dago, musika larregi jartzea kaltegarria izan daitekeela.
|
|
|
Hego Euskal Herriko autonomi erkidegoetan batez ere gertakari bat aipatu
|
beharra
dago, informazio irratiari ezezik, irratia egiteko beste moldeei ere dagokiena: irrati nazionalaren sorrera.
|
|
|
Aintzindari amerikarrek ez zekiten zer egin irrati estazioek bizirik iraun zezaten. Sustengua aurkitu
|
beharrean
zeuden. David Sarnoff ek 1916an txosten bat egin zuen Marconi enpresako goi arduradunentzat, zeinetan aparatuen egileei deia egiten baitzitzaien beraiek izateko programa egile.
|
|
|
Eta honi hertsiki lotzeak bide arriskutsu batera eraman gaitzake, zeren iturrien nolabaiteko menpekotasuna agerian gera baitaiteke. Esaterako, irratilari profesionala ezin da inoiz iturri bakar baten menpekotasunean geratu, iturri desberdinetatik etor daitekeen informazioa kontrastatu egin
|
beharra
baitago.
|
|
|
Erabateko ilunpeak fotosintesia galarazten duenez, haitzuloetan ez dago landarerik, eta ondorioz, lurgaineko animalientzako janari iturri nagusia dena, lurpeko animalientzat ez da existitzen; beraz, kabernikolak bestelako baliabideak ustiatu
|
beharrean
daude. Honekin batera, hezetasuna altua da eta kabernikolen bizitzako baldintza garrantzitsuenetakoa ere; hau dela eta, galeria haizetsuetan forma gutxi bizi dira.
|
|
|
Herentzietan behin eta berriz zatituak, sailak txikiegiak ziren, errentagarritasuna asko murriztuz. Kontzentrazio partzelarioaren
|
beharra
zegoen, hau da, partzelak bateratu egin behar ziren, lantzeko azalera handiagoak sortzeko. Kontzentrazioaren ondoren, baserrien ekonomia hobetu egin zen.
|
|
|
Bukatu baino lehen, esan
|
beharra
dago liburuak izan ditzakeen akatsak gureak direla soilik, eta ez lagundu digun inorenak. Guztiei geure eskerrik beroenak.
|
|
|
Tivey ek31 ere antzeko analisia egin du: Estatua nolabaiteko komunitate nozioa gauzatu
|
beharrean
dago, eta honek elkarkomunikazioaren maila handia eskatzen du, ondorioz hizkuntza komunak eta kultura komunak aparteko garrantzia hartzen dutelarik32 Azken batez, Estatuak bere neurriak hartuko ditu, haur guztiak goizero jaiki eta gero eskolara joan daitezen ziurtatzeko, eta hau bere gobernupean dagoen, edo mantendu nahi duen, herriaren batasunera zuzenduriko gobernu jardueraren testuinguruan kok... Alde horretatik hizkuntz/ kultur batasunak Estatuaren politika errazten du.
|
|
|
Honek, hizkuntzari zegokionaz gain, berebiziko garrantzia zuen, lege testuetan irakasle irudia oinarrizko eskolarekin elkartzen zen lehenengo aldia izan baitzen77 Egia da, hala ere, udal guztietan oinarrizko eskolak sortzeko urte asko behar izan zirela, baina portaera hori guztiz esanguratsua denik ezin da ukatu78, hezkuntza sistema nazionala eraikitzerakoan oinarrizko irakaskuntza (eskola nazionalaren kontzeptu pean), irakasleen corpusa eta elebakartasun nazionala funtsezko zutabeak diren heinean. Garrantzi txikiagorik ez duen beste zerbait ere azpimarratu
|
beharrean
gaude: irakaskuntzaren edukien gaiari dagokion portaera hain zuzen.
|
|
|
Benetakoa den ala faltsua den baino gehiago, lotura hori eraginkorki nola gauzatzen den ikustea interesatzen zaigu. Zentzu horretan, erabaki politikoen eragin determinatzailea nabarmendu
|
beharra
dago. Izan ere, erabaki politikoekin zuzenean bat egiten duen hezkuntza sistemaren arloan kokatu beharrean gaude, eratutako eskola egiturarik gabe ezin baita aipatutako lotura hori (nazioaren ideologia/ hizkuntza nazionalaren ideologia) materialki gauzatu; eta hori ez baita posible Estatuaren eskusartzerik izan ezean.
|
|
|
Zentzu horretan, erabaki politikoen eragin determinatzailea nabarmendu beharra dago. Izan ere, erabaki politikoekin zuzenean bat egiten duen hezkuntza sistemaren arloan kokatu
|
beharrean
gaude, eratutako eskola egiturarik gabe ezin baita aipatutako lotura hori (nazioaren ideologia/ hizkuntza nazionalaren ideologia) materialki gauzatu; eta hori ez baita posible Estatuaren eskusartzerik izan ezean.
|
|
|
Institutu lokala izateko, udala gastuez arduratzeaz gain, Gobernuak ezarritako filtroa pasatu
|
beharra
zegoen.
|
|
2001
|
|
|
41 intimitatea e gordetzeko
|
beharra
dago/ e beste guztiaren gainean
|
|
|
Guztiarekin ere, errorearen garrantzia erlatibizatu
|
beharrean
geundeke: ikasitakoa gizartean erabilita, errore tasa izugarri jaisten da. Bestalde, dikotomiafaltsua bezain benetakoa jazotzen da:
|
|
|
–Pellokeria? bat dirudi, baina esan
|
beharra
dago, badaezpada ere: –IkasleekEuskal Telebista aukeran gutxitxo ikusten badute, seguruen, ondo ulertzen ezdutelako izango da?.
|
|
|
Badakitarazoa handiegia dela, eta neure lanarekin lortuko dudana aurrerapauso txiki batbesterik ez dela izango. Hala ere, zerbait egin
|
beharra
dago, eskuetan ditugunbaliabideak ahalik eta ondoen aprobetxatuz.
|
|
|
Mintegi honen helburuen betetze mailari buruz esan behar da ezen, ikasturteamaieran egindako galdeketa baten arabera, irakasle gehienek ekarritako helburuakbete zituztela eta espero ez zuten gauza gehiago ere ikasi zutela. Baina, hori ereesan
|
beharra
dago, irakasle gehienek aitortu zuten, mintegira ikas unitateak ezagutzera baino ez zirela etorri, eta berentzat ustekabekoa izan zela hain programazabala aurkitzea.
|
|
|
Autoebaluazio fitxak prestatu genituen, behar genuen informazioa lortu ahalizateko, eta informazio hori eskuan ikasleekin hitz egiteko. Ordura arte, ohitutageunden informazioa geuk ematen, norabide bakarreko informazioa lortuz; eta orainhori aldatu
|
beharra
zegoen, norabide bikoitzeko informazioa lortzeko, garrantzitsuena ikasleek hitz egitea baitzen. Ikaslearen rola aldatzen hasi zen, eta ikasleapasibo izatetik aktibo izatera pasatu zen, hau da, ebaluatua izatetik (ebaluazioarenobjektua izatetik) autoebaluazioa egitera (ebaluazioaren subjektua izatera).
|
|
|
Ezaugarrinagusi bi horiek egon dira, hain zuzen ere, sortu diren arazo gehienen atzean. Argidago, beraz, ikas prozesua antolatzeko, bestelako era aurkitu
|
beharra
dagoena: prozesu horren atalen ikuspegi argia eskainiko digun antolaketa, ikasleak talde etaikastaro egokietan kokatzen lagunduko digun antolaketa eta ikas prozesuaplanifikatzen, bideratzen eta ebaluatzen lagunduko diguna. Erronka horiei erantzunnahian dator, hain zuzen ere, lan honetan proposatzen dugun mailen planteamendua.
|
|
|
zerbitzu militarrerako eskubidea eta batzarretan parte hartzeko eskubidea, Karlomagnorekin mugatuz zihoazen. Batzarrak (tribuen bileren aztarna zirenak19) kanpaina militarren aurretik egitera mugatuziren, eta denboraz aristokrazia laiko eta eliztarraren esku geratu ziren (armamentuastunagoa ordain zezaketenen esku); borrokatzeko eskubidea izateko, hiru mantsubaino gehiago eduki
|
beharra
zegoen (batetik, pobreentzat abantaila zen hori galerahandiak ekartzean, lan handiko unean faltatzean eta gastuak izatean; baina, bestetik, haien eskubideen galera zen). Hala eta guztiz ere, bazegoen, nola ez, erresistentzia, nobleei eginiko erasoak edo ihesek osatua.
|
|
|
Beti kontsideratu da hazkunde aldia egon zela ekonomian garai honetan, merobingiar garaiarekin konparatuz. Ekonomia osoaren hazkundea VIII. mendearenbukaeran hasi omen zen9 Baina iritzi hori matizatu
|
beharra
dago.
|
|
|
Beste historialari batzuen aburuz, ordea, ezinezkoa da IruñeakGoi Erdi Arotik edo Antzinarotik, agian, aduanarik edo ate saririk ez edukitzea.Bestalde, barneko merkataritzagatik monarkari zegozkion zergez, ia ezer ez dakigu.Badirudi koroak zergak hartzen zituela gatza ekoizten zuten herrietan. Nekazaritzaren hedakundeak soberakinak ekoitzi bazituen, erregeak kontrolatutako tokikoazokak sortu zirela pentsatu
|
beharra
dago; baina, zoritxarrez, ez dago horrelakojarduerei buruzko aipamenik 1092 urtera arte.
|
|
|
Hola, dirudienez, haizeolak produkzio gune garrantzitsuak izango ziren, eta, beraz, artzaintzarabakarrik dedikatu tako garapen gutxiko gizataldeen ideia zehaztu egin beharkolitzateke; hau da, gizatalde mugikorrak ala uste baino egonkorragoak eta aberatsagoak ote ziren? Bestalde, argi dago, haizeolak garaiko beste aztarna arkeologikobatzuekin harremanetan jarri
|
beharrean
gaudela, hala nola, Aldaieta eta bestelakonekropolietan aurkitutako ostilamenduekin.
|
|
|
Ezaugarri hauetaz gain, armen presentzia aipatu
|
beharra
dago.
|
|
|
Arabako patroiaren historikotasuna alde batera utziz, argitzea ezinezkoabaita51?, beraren kondairak Behe Erdi Aroko eta Garai Modernoko beste askorenezaugarriak dituela esan
|
beharra
dago. Jaun Done Prudentzioren kondaira bestekontaketa hagiografikoek hornitzen dute, gertakari miragarri batzuk azpimarratuzeta exageratuz.
|
|
|
Esan
|
beharra
dago, beste inon ere esana dudan bezala, gaztelaniaz egindakoliteratura fueristak sukarra kutsatu ziola euskarazkoari. Tradizio batek eragin nabarmena izan zuen bestean, eta euskararen munduan zizelkatu ez zen erromantikoatzerakoien klixe horrek kalte handia egiten dio, oraindik ere, euskarari:
|
|
|
Itzala norberaren arimaren metafora baldin bada, herri batek ere, itzala galtzenduenean, arima galtzen du. Gauzak horrela, normala da jaso duguna gorde nahiizatea, eta ez da inolako eskandalurik sortzen frantses batek edo espainiar batekesaten badu, tentuz ibili
|
beharra
dagoela ingelesaren itzal luzearen aurrean. Bainalogika hori desagertu egiten da, untxia prestigitadore baten kapeluan bezala, eremuurriko hizkuntza eta literaturei aplikatzean.
|
|
|
–Errealitateaz? ari zelarik, bistan da, gatazkasozio politikoa ulertu
|
beharra
zegoen. Delako idazle hori, funtsean, euskal literatura engaiatua eskatzen ari zen, gure karrikak eta gure barrenak inarrosten zituengertakarien oihartzun, eta, horiei dagokienez, iritzi emaile eta iritzi sortzaile.
|
|
|
Izan ere, jasanezina zaigu taxu eta zentzurik gabekobizitza: fikzioaren zedarrietan eraiki
|
beharra
dago bizitza. Egia da, baita ere, pertsonaia interesgarrienaren mixeriak ere prebisibleegiak gerta dakizkiokeela irakurleari, baina trauma kolektibo sakonagoen faltan...
|
|
|
... onartu
|
beharra
dago eginkizun den obrak (izan ere,, idatzi nahi duena?, definitzenari bainaiz neure burua) aktiboki errepresentatzen duela, esan gabe, sentimendu bat, zeinetan ziur bainengoen, baina izendatzea oso zail zitzaidan, zeren eta ez baita gaihitz higatu, laxo erabiltzearen erabiliz zalantzako bihurtu diren batzuen esparrutikirteteko. Esan dezakedana, esan behar dudana, zera da, obra bizitu behar duensentimendu hori maitasunaren alderdikoa dela:
|
|
|
Baiezkoa entzun dugu guztiengan».Horrela hasten zen 1994an Argia adizkarian argitaratu zen hasieran aipaturikoartikulua. Geroztik igaro diren bost urteetan joera hori nabarmenagotuz joan delaonartu
|
beharra
dago. Gaur egun, errealista ez den eleberriak ezohizkoarekikojakin mina pizten du segituan.
|
|
|
Izan ere, egia da Marx-ekin hasi eta Lukacs, Sartre zein Bakhtin ekin garatuzen kritika literario ezkertiarraren arabera, ororen buru eleberriak munduarekiko lotura mimetikoaduela eta soineko sinbolizatua onartzen zaion errepresentazio mimetiko horren egiatasuna edoperfekzioa dela idazlearen helburu. Bestalde, aitortu
|
beharra
dago, gisa berean, Kortazarreneboluzionismo esentzialistak literaturaren ulermen idealizatua, eta, hortaz, ideologikoa, dakarkigula. Ohiturazko eleberritik errealismo sozialera eta errealismo sozialetik fantasiara, eleberria, euskal eleberria, literaturtasunerantz hurbilduz doa aurrerapenaren bidean sartuta.
|
|
|
Pello Lizarralde (Urretxu, 1956), esan bezala, ez da hain autore ezaguna, eta hasteko, esan
|
beharra
dago, bere lana errealismotik harantzago doala, eta ez dela, beraz, gizarte eta une jakin baten testigantza. Un Ange Passe (Isilaldietan) izeneko lanahartu dut bere obraren eredu gisa eta bere obraren berri emateko.
|
|
|
jolasteko, kronotopoa irudikatzeko, testuenarteko harremanak ezartzeko, azken finean, parte hartzeko prest dagoen irakurleaktiboari deitzen diote bere testuek. Nolanahi den, eta hasieran esaten genuenariberriro helduz, beste idazle askoren testuekin ere beste horrenbeste gertatzen delaonartu
|
beharra
dago, ohiko estrategia hauek beste egileengan ere agertzen edotaagertu ahal dira eta.
|
|
|
Estrategia honek indarra hartu zuen urteekin eta funtsezko bihurtu zen HIHNneta, bereziki, HOn (narrazio eta prosa lanez ari bagara ere, Hnuyn ere gauza beragertatzen dela azpimarratu
|
beharra
dago: oroitu. Ezagutzen duzu negua??,. Solasmeteorologikoa?
|
|
|
Gizarte eredu baten isla besterik ez gara, eta aurrerapauso handiakeman badira ere, oraindik bide luzea daukagu aurretik, egunez egun jorratubeharko dena; hala ere, errezeloa dut sekula ez ote garen iritsiko gizonezkoekduten mailara. Aitortu
|
beharra
dago, duela hogei urteko egoera gaur egunekoazoso bestelakoa zela; baina saltsa honetan, emakumeen boom literarioak, ere izandu eraginik, onerako eta txarrerako.
|
|
|
Gai hauek zenbait gizartetan eta hainbat diziplina sozialetan (linguistika, psikologia, psikolinguistika, soziologia, soziolinguistika, psikologia soziala, psikosoziolinguistika, politika, psikopedagogia, hizkuntzen didaktika, etab.; Azurmendi, 1987, 1988, 1999) aztertu ohi dira. Elkarren arteko muga zehatzik ezbadago ere, diziplina bakoitzak ikusmira bereziaz aztertzen ditu gaiak; horrelabada, lan honetan zein ikusmira (k) jarraituko den (diren) zehaztu
|
beharra
dago: literaturan tradizio luzea duen, psikologia soziala, diziplinarena, eta gaur egun iaintegratua dagoen, psikosoziolinguistika?
|
|
|
Esan
|
beharra
dago ez direla eredu eta eztabaida guztiak hemen azalduko, luzeegi joko lukeelako; berriz ere aukeratu beharrean, erabilienak edo interesgarrienak aurkeztuko dira ondoren:
|
|
|
Emaitza ezberdin horien arrazoiaukipen egoerako ezaugarri berezi batzuetan egon daiteke; eta ezaugarri berezi horietako bat ukipen egoeran gerta daitekeen aldaketa soziolinguistikoaren garaia beraizan daiteke, ikertzaile batzuek (Pierson, Giles eta Young, 1987) proposatzen dutenbezala. Hala eta guztiz ere, bizitasun etnolinguistiko subjektiboaren aldagai psikosozialen eragina bakarka aztertu denean, esan
|
beharra
dago esanguratsua gertatudela kasu gehienetan (euskararen eta gaztelaniaren euskarri eta kontrol instituzionala, estatusa eta demografia, euskaldunekiko uste exozentrikoak, euskararekikouste egozentrikoak, erdaldunekiko exozentrikoak eta gaztelaniarekiko uste egozentrikoak). Beraz, lan honen emaitzetan ez da aurkitu bizitasun etnolinguistiko subjektiboan bereizi ohi izan diren zenbait prozesu psikosozialen (hautemateak etausteak) eragin ezberdina, ez hizkuntza portaeretan, ez eta euskararen erabileranere, beste ikerketa batzuetan aurkitu den bezala (Allard eta Landry, 1994), moduhonetan:
|
|
|
Galde sortaren prozedura erabiltzerakoan ere, aldagaien edukian sakontzekogaldera irekiak erabiltzea komenigarria litzateke, horrela galde sortak berak ezlituzke subjektuen erantzunak hainbeste baldintzatuko. Hori oso interesgarrialitzateke identitateari dagozkion galderetan; era berean, esan
|
beharra
dago martxandagoela identitatea neurtzeko prozedura hori erabiltzen duen beste ikerketa bat (Gonzalez EHUko irakaslea burutzen ari den doktorego tesia).
|
|
|
izan da, etahorrek emaitzen orokortasuna mugatzen du. Esan
|
beharra
dago ikerketa honetanerabilitako lagin horrekin ahaleginak egin direla Euskal Herriko ikasle unibertsitarioen errepresentagarria izan dadin; erabili liratekeen bestelako laginekere errepresentagarritasuna gorde luteke. Bestalde, galderen eduki semantiko antzekoa duten autoinformearen galde sorta erabili izanak koherentzia gehiegizko erantzunak sor ditzake; hori horrela balitz ere, ez da oso probablea aldagaien arteko kobariazio iturri bakarra izatea.
|
|
|
Hizkuntza erabilera nola ulertzen den ikusteko, egungo, psikologiasoziala eta hizkuntza? testuinguruan sartu
|
beharra
dago. Horregatik, lan honenaztergaiari interesatzen zaizkion erabili ohi diren teoria berezietan sartu baino lehen, bi puntu hauetaz mintzatuko dira ondorengo azpiatalak:
|
|
|
1) Hezkuntzaren eremua aztertu dutenak, gehienakikuspegi soziologikoari eta pedagogikoari jarraituz (Erriondo eta Isasi, 1997); horien emaitzen laburpena Bilinguismo y educacion en el Pais Vasco liburuan argitaratu da (Etxeberria, 1999). 2) Batez ere ikuspegi psikosozialari jarraitu diotenak: Sanchez Carrion Txepetx (1987) (autore honek izan duen eragin berezia azpimarratu
|
beharra
dago), Larrañaga (1995), Arratibel (1999); lan hau testuinguru horretankokatzen da.
|
|
|
9 Hau guztia aurrera eramateko lege garapena egin
|
beharra
egongo delako,. Lege Garapeneko Batzorde atala, antolatu da, baita. Jarraipeneko Batzorde atala?
|
|
|
Halaber, gogoratu
|
beharra
dago ezen patroi monetario estandarraren trukearen barnean nazioarteko transakzioek etxeko monetaren emisio inflaziogilera daramatela, eta patroi monetarioa kontrolatzen duten herrialdeen, malkorik gabeko defizitera? (Schmitt eta Cencini 1991).
|
|
|
Beste era batera esanda, ikus dezakegu absurdua dela baina mundu errealeko absurdua zorpeko herrialde (H) baten bektore monetario bat erosteko
|
beharrean
egotea, bera hartzekodunei gordailu monetario bat transferitzearren.
|
|
|
1960ko hamarkadaren erdiaz geroztik, truke tasa finkoak gero eta gehiago jarri ziren presiopean, eta, ofizialen kopurua handia izan arren, moneta nagusiak krisi batean sartu ziren, ondorioz debaluazio gogorrak ekarriz, eta, azkenik, baita Bretton Woods en harturiko truke neurrien sistemaren bukaera ere. 1973ko martxorako, truke tasa flokatzaileetan oinarrituriko sistema batera aldatzeko akordioaren
|
beharra
zegoen mundu mailan. Alta, munduko moneta nagusien arteko akordio orokor bat eta truke tasaren fluktuazio marjinaren adosturiko %2, 25, goitik eta behetik sarrera lortzeko saioak ez zuen arrakasta lortu, eta horrek fluktuazio kontrolatuaren beste epealdi baten hasiera ekarri zuen.
|
|
2002
|
|
|
Esan
|
beharra
dago ezen lehen bi bideek (eta, abian egongo denean, hirugarrenak ere) bat egiten dutela Donostia Irun tartean eta horren bidezA autobidearekin, errepide sareko butxadura gune nagusietako batsorraraziz.
|
|
|
Merkataritza portu horiez gain, badaude portu txikiagoak ere, nagusikiarrantza portuak direnak, nahiz eta aldi berean kirolontzientzako azpiegitura ereeskaintzen duten, kasu gehienetan. Bizkaiko eta Gipuzkoako portuei dagokienez, esan
|
beharra
dago merkataritza portu nagusi biak Estatuko Administrazioareneskumenekoak direla; baina, aldiz, gainerakoak Eusko Jaurlaritzaren agintepekoak.
|
|
|
kooperatibek historikoki ulertu izan dute mozkinak produkzio prozesuan zein merkatuan sortzen direla. Hori dela eta garatu dira, batetik, giza taldeezberdinek erabiltzen dituzten produktuak merkatzeko asmoa duten kontsumo kooperatibak; eta, bestetik, beren produktuekin lor daitekeen prezioaren zatirikhandiena eskuratzeko, egiturak sortzea helburu duten banaketa kooperatibak.Nolanahi ere, gure ingurune ekonomikoaren bereizgarri, aipatu
|
beharra
dago lanelkartuko kooperatibek izandako garapen indartsua. Lan elkartuko kooperatibetanhelburu ezberdinak dituzten langileak biltzen dira:
|
|
|
Oztopo edo hesi horiek zorrotzagoak edo malguagoak suerta daitezke, garaian garaiko ekonomia politikek eta barneko ekonomia interesek marrazten duten lerroaren arabera. Alta, merkataritza politikak babesa handitzearen alaliberalizazioa bultzatzearen aldeko hautua egin
|
beharrean
egoten dira. Beraz, herribateko aginteak nazio merkatuan atzerriko salkariak sartzeko oztopoak murrizteaerabakitzen duenean, merkataritzaren liberalizazioa gertatzen da.
|
|
|
Beste bientzat, ordea, Euskal Unibertsitateak euskal espiritua jaso beharzuen, espainiar unibertsitatearen atzerapena eta isolamendua gaindituz. Edozeinkasutan, unibertsitate osoa izan behar zuen (fakultate klasikoak, eta Euskal Herriarieta munduko
|
beharrei
zegozkien ikerketa guneez hornituta), Euskal Herriarenberezko ezaugarriak (hizkuntza, legedia, historia, bizimoduak eta abar) aztertukozituzten, beste edozein unibertsitateren ahalmenekin (Estomes Lasa, 1970: 280282).
|
|
|
«Pauso hauezin da berehala bumtu: Irakasleak falta dira, beren asignaturak normaltasun osozeuskaraz esplikatuko dituztenak; liburuak falta dira, hain noraezekoa denoinegitura bibliografikoa osatuko dutenak; hizkuntza erabat normaldu eta biziditugun giro bizibide berrien beharretara egokitu
|
beharra
dago, eta, batez ere, ikasle euskaldunak behar ditugu. (...) Pauso hau, dagoenez, ez dadekretu bidez konpontzekoa...» (Zalbide, 1977b).
|
|
|
Hortaz, zientzialari euskaldunek unibertsitate bat sortzeko beharrezkoa denmasa kritikoa gainditu dute, edo zenbait esparrutan gainditzear daude. Hala ere, buruan eduki
|
beharra
dago unibertsitateak bi betebehar garrantzitsu dituela: irakaskuntza eta ikerkuntza. Bigarren horretarako gaur egun Natur Zientzietanezinbestekoa da ikerkuntza tresneria, oso garestia dena.
|
|
|
Hortaz, fakultate horretako irakasle euskaldunen lan egoera erdizka banatutadago funtzionarioen eta ez funtzionarioren artean. Aipatu
|
beharra
dago, halaber, ezen irakasle gehienak arduraldi osokoak direla (bost izan ezik).
|
|
|
Besteproiektu garatuenetariko bat Medikuntza eta Kirurgia Erizaintza irakasgaiko testuliburua izanik, etorkizunean erizaintzako oinarriei buruzko beste testuliburu proposamena dago. Esan
|
beharra
dago, bestalde, Donostiako Erizaintza Eskolatik Giza Fisiologia gaiaren inguruko liburuaren proiektua gauzatu zela.
|
|
|
Beraz, EHU/ UPVn kalitatea instituzionalizatu
|
beharra
dago oraindik ere. Hauda, kalitatea edo, hobeto esanda, hobekuntza jarraituaren kultura arlo guztietaraeraman behar da.
|
|
|
5 Kalitateko hezkuntzaren
|
beharra
dago Unibertsitateko kudeaketan etaegituran.
|
|
|
Osasun zientzien arloan, aipatu
|
beharra
dago ezen 1936 urtean, gerra zibilahasita zegoela, Eusko Jaurlaritzak Euskal Irakastola Nagusia sortu zuela, Basurtuko ospitalean Medikuntza Fakultatea jarriz. Zoritxarrez, gerra galtzean egitasmohura guztiz zapuztu zen.
|