|
2009
|
|
|
–Ez du nik bezala gogoratzen, zalaparta ia ia gehiegizkoa zenean, azaldu zigun?. Lehengo garai haietan trebea izan
|
beharra
zegoen armekin. Nik inoiz ez nuen gizon bati tiro egin beharrik izan, baina pistola zorrotik ateratzen azkarra izaten ikasi nuen.
|
|
|
Bestalde, onartu
|
beharra
dago hizkuntz mailan lortu gabe gaudela Alfonso Sastrek, parlatura, esaten dion hori.
|
|
|
Gatazka horren muinean negoziazio prozesu bat dago, nortasun negoziazio bat zehatz esanda. Gizon bat, Dominique Laxalt, bi kulturaren/ errealitateren artean bizi da eta leialtasuna bietako zeini zor dion, «agindutako lurralde maitea» zein duen erabaki
|
beharrean
dago. Auzia Dominiquek jaioterria, Zuberoa, utzi, eta berrogeita zazpi urtera pizten da.
|
|
2010
|
|
|
Kritika kontatu (tell) eta erakutsi (show) egiten duten literatur lanen artean bereizketa egiten badu ere, Aritz, esan
|
beharra
dago azken urteetan azken joerak indar handia hartu duela AEBetako literaturan. Neure burua show jarrera bultzatzen duten idazkuntza irakasleen artean jarriko nuke, nire ikasleei behin eta berriro esaten baitiet ez dagoela dena hitzez hitz esan beharrik; ikuspuntu erretoriko batetik askozaz eraginkorragoa da gauzak irakurleari erakustea (show) edo, besterik gabe, iradokitzea.
|
|
|
Señorita bi egon zirean, ta hiru krieda. Kozinerea ixin zen Gernikekoa, ta ni eroateko, kozinereak ezkondu egin
|
bear
euen, ta halantxe joan nitzen ni; kozinerea ezkondu zen orduen ni joan hara. Nik, bakixu, eneuen jakin ezelango barririk, zelan jakingo neuen ba!
|
|
|
Bi herrietako pilota kirolari dagokionez, aipatu
|
beharra
dago, oraindik orain, 2001ean, irlandar pilotari enbaxada bat Azkoitira etorri zela; zenbait partida jokatu ziren. 2005ean, aldiz, euskal pilotariak joan ziren Irlandara.
|
|
|
Azazkalak jan
|
beharrean
dago sarkina, bukaera jakiteko irrikaz. Hil egingo ote dute iraultzaile gizajoa?
|
|
|
Francoren argazkia zen eta izebak esan zigun galdetzeko horri buruz aitari. Gure aita, esan
|
beharra
dago, etxeko autoritate nagusia zen, gauza garrantzitsuez arduratzen zena. Inportantea behar zuen izan liburuko gizon bibotedun hark.
|
|
|
Eta are gehiago sendotu nuen nire jarrera zikoitz edo hori poetari beste hiritarrei baino jokabide askatasun handiagoa ematea ukatuz; eta nire jarrera hura indartu egin zen, gainera, bortizkeria politiko etengabean eta ikusmin publikoz inguraturik behar nuelako poeta gisa jokatu. Ikusmin publiko hori, esan
|
beharra
dago, ez zen poesiaren gainekoa, elkar gaitzesten zuten taldeek neurri desberdinetan onets zitzaketen posizio politikoen gainekoa baizik.
|
|
|
Alegia, Gure txoriak liburua baino lehenagoko tradizioa zeharo makala zen izatez, eta ez zuen eredu erabilgarri bat gauzatu euskaraz hegazti kontuez aritzeko. Horrenbestez, baldin eta Martin Itziar Agirrek aurrekariok irakurri izan balitu ere, ni neu ezezkoan nago?, ia ia hutsetik abiatu
|
beharrean
egongo zen, hau da, esan daiteke goitik behera osorik asmatu zuela txorizaleen generoari dagokion idazkera. Eta, egia esateko, atsegin eta gustagarri egin zuen Gure txoriak.
|
|
2011
|
|
|
Oso egokia begitandu zait Aranbarrik itxuratu dion ahotsa, baina ez diskurtsoa mendebaldeko lexikoaz zipriztindu duelako, ezpada hizkera «ekumeniko» aproposa gauzatzen ahalegindu delako, eta iritsi ere. Hau da, nire ustez, norberaren euskara «parrokial» horren hegapetik urrundu
|
beharrean
gaude, baldin eta harantzagoko expresabide funtzionala garatu nahi badugu. Sinesgarritasun literarioa ere hortik, nire ustez.
|
|
|
«Baina, ama, nola aurkituko duzu, ba, telefonoa? Horretarako eskolara joan
|
beharra
dago eta alfabetoa ikasi». Eta ikusi nuen intentzioa:
|
|
|
Luis de Pablori agur esan eta Marta Cárdenasi jarraitu diogu estudiora. Goiko solairu baterantz abiatzea espero genuen, nahastuta agian gure memoria pintoreak Madrilen duen beste estudioaren irudiren batekin, eta eskaileretan gora abiatu gara; baina ez, eraikuntzaren lurpeko aparkamendura joan
|
beharra
dago, autoentzat pentsatutako «gela» itxi bateraino. Hantxe, bi Opel edo bi Audi sartuko liratekeen esparru leiho gabean, pintatzen du Marta Cárdenasek udako hilabeteetan.
|
|
|
Hurrengo misiolaria, John Smith, Brown jauna baino askoz gogorragoa da. Okonkwo oso nahigabetua dago egoera horrekin, zerbait egin
|
beharra
dago, gainbehera baitator dena. Errepikatu egiten du iboen esaera zahar hura:
|
|
2012
|
|
|
Euskal auzia deituaz oihartzun ñimiñoren bat banuen, baina ez jakintza seriorik, eta gutxiago bere entitatearen pertzepzio arrazoitu edo arrazoitu gabekorik, eta bizikizun politikorik bat ere ez. Bukatu beharrekoak bukatu eta lehenbailehen handik itzuli
|
beharra
zegoen neure betiko etxera; inoren zaintzarik gabe, hain galdua inoiz egongo ez nintzen lekuren batera. Barojaren Santi Andia eta Zalakain ezagutu nituen, neurririk gabeko miresmenarekin, eta behin betiko heldu bilakatu nintzen liburu debekatuen Index ean aurkitzen omen zen Clarínen La Regenta irakurriz, Foradellas irakaslearekin.
|
|
|
Hizkuntza dexente baina bizitza gutxi, ez genuen ezer ulertzen, baina aurrera jotzeko bidea markatua geneukan, handik jo
|
beharra
zegoen. Erdara, latina, frantsesa eta zer ez?
|
|
|
Ez zen erraza, baina banituen lagunak inguruan. Aldaketa urteak ziren, irakasle elebidunen
|
beharra
zegoen, diru gehiegirik ez, eta Irakasleen errektoreordeak eta biok eskuz esku lan egin behar izaten genuen askotan, eta horrek, ezinbestean, irakasleen egoeraz eta irakasleen plantillaz zerbait jakitea zekarren berarekin. Beraz, handik urte eta erdira irakasleen ardura zeraman errektoreordeak dimisioa eman zuenean, nire mahai gainera etorri zen aspaldiko adiskidea nuen errektorearen erregua.
|
|
|
Estatubatuarra, baina irlandar jatorrikoa, alkoholak ematen zion topera bizitzeko beharrezko zuen gasolina. Uste zuen irlandarrek naturaz gaindikoan duten sinesmen hori alkohola edateko daukaten joera ekidinezinarekin uztartu
|
beharra
zegoela. Emakume zale amorratua, bost aldiz egon zen ezkonduta eta dozenaka eta dozenaka flirt izan zituen hainbeste neskarekin (horietatik mordoa filmetako antzezle ezagunekin).
|
|
|
Eta bidean beste hiztegi bikain asko ere egin dira (Elhuyar, Adorez, Morris...). Ordea, Gabrielen garaian gurean ez zen oraino ordenagailu erabilgarririk, eta den dena fitxekin, oroimenez eta intuizioz egin
|
beharra
zegoen. Horrek aldean hutsune larri batzuk egitea zekarren, baina, aldizka, abantailaren bat ere bai.
|
|
2013
|
|
|
A. M.: Esan
|
beharra
dago panteoia dezente kostatu zela.
|
|
|
Esan ezazu zerbaitfenomeno horri buruz. Nahi eta nahi ez zerbait esan
|
beharrean
zaude Sarrionandiarenmitifikazio horri buruz, ez zara libratuko.
|
|
|
Hemen istorio batzuk bakarrik kontatzen dira, nahikoa da! Osatu egin
|
beharra
dago hori guztia. Falangisten prosaz hitz egiten denean, estetizismoaz hitz egiten da, preziosismoaz, abangoardiaz... tira, ados.
|
|
|
Era berean, ezagunada Uriartek Eusebio Mª Azkuerengan izan zuen eragin positiboa, animatu ez eze, kinatu eta bultzatu ere egin baitzuen, olerkigintzanjardun zezan. Azkuek 1860 eta 1861 urteetan idatzi zituen bereolerkirik gehienak, eta esan
|
beharra
dago, urteotan, Mundakanbizi zela, Uriarterengandik hurbil ere hurbil, hau 1860 urteanjoan zen-eta Bermeoko komentura. Hona, zer diotson Uriartek Bonaparte printzeari Azkuez():
|
|
2015
|
|
|
Uda gau batean LHri eta bere osabari, momentuzNM deituko diogu, paseo bat ematea bururatu zitzaienAitzpeko Minetaraino eta, bide batez, ikustea zer arizen gertatzen bertan. NM, esan
|
beharra
dago, gizonjakintsua zen, ingeniaria, lauzpabost hizkuntza menderatzen zituena, interes eta jakin min handiko pertsona.Ordubeteko ibilaldia egin ondoren iritsi ziren Minetako leku baztertu hartara. Eta ikusi zuten paraje batenerdi erdian etxe bat zegoela, beheko solairua eta bi pisugehiago zituena, eta teilatu puntan inoiz ikusi gabekoantena luzea, erraldoia, zegoela jarrita tente.
|
|
|
Eta hizkuntza arazo horretatik zetozen gure gaizki ulertuetariko asko, edo hori pentsatu dut maiz. Bakoitza bere hitzen menpe heltzen zelako bestearengana, nolabait ere, eta, ondorioz, elkarrekin nola aritu negoziatu
|
beharra
zegoelako aldi oro. Horregatik pentsatzen nuen poemaren batean haren hizkera erreskatatzea lortuz gero, lortuko nuela bera bizirik mantentzea.
|
|
|
Gizaki batek lurrari bira osoa eman zion lehenengoz eta, bide batez, frogatu zuen ez zegoela espazio zabalean bidaiatzeko oztopo gaindiezinik. Bidaia hartan, haatik, gizona iniziatibarik gabeko automata bat izan zen, ontziak lurretik hartu baitzituen agindu guztiak, gizakiaren
|
beharrei
zegozkienak barne: noiz jan, noiz edan, noiz?, eta kosmonautak zekusan guztia telefonoz azaldu behar zien lurreko jakitunei.
|
|
2016
|
|
|
Aktore izan nahi baduzu ezin zara etxean geratu, inor ez zaizu ate joka etorriko: mugitu
|
beharra
dago, ikasi, industria dagoen lekuan saiatu, telesailak eta zinema egiten den tokietara jo. Ezin zara besoak gurutzatuta egon.
|
|
|
Egia osoa ezagutze aldera, esan
|
beharra
dago Antzerkiola Imaginarioa izeneko kolektiboa izan zela horren guztiaren aurrekaririk behinena. Bilboko Mina espazioaren inguruan sortutako taldeak indarrez astindu zuen panorama eszenikoa bere 8 Olivetti poetikoekin, eta urte batzuetan jardun zuen harrezkeroztik, baina bertako kideak nortasun handikoak eta gazte gazteak izanda, saihestezina izan zen eztanda.
|
|
|
Era berean, esan
|
beharra
dago beraiek ez direla arte eszenikoen mundua astindu duten bakarrak. Beste batzuek ere urratu dituzte bide berriak, eta haien artean ohorezko lekua dauka Metrokoadroka kolektiboak, bere diziplinarteko tasuna askoz hobeto txertatzen delako Eako Poesia Egunetan, adibidez, gogoangarria benetan bertako Eguzki Jai etxean Rouge Elearekin eman zuten Munduan beste hura!?, edota Nola belztu behar zuria izeneko proposamen mestizoan, Poza?
|
|
|
Ondorioz, taularatzen zen guztiak (altzariak, osagarriak eta jantziak) ahalik eta errealena izan behar zuen: antzerkia bizitzaren ispilutzat hartu
|
beharra
zegoen. XIX. mendearen bukaeran, ordea, errealitatea baztertu eta Erdi Aroko jantziak itzuli ziren atzera sinbolismoaren eskutik.
|
|
2017
|
|
|
«Guk ez dugu ahanzteko edaten, esan zidan behin adiskide batek?, oroitzeko baizik.» Eta hasieran esaldiak apur bat harritu baninduen ere, laster ohartu nintzen ez zebilela batere erraturik. Era berean, onartu
|
beharra
dago inork ez duela bere buruarentzat soilik idazten, nahiz eta orain Pessoaren irudi goibela datorkidan burura, Rossio-ko taberna ilun ttipi hartan, beroki beltza soinean eta kapela buruan, salmahaian bermatuta, baso bat ardo husten ari, isilik, bakar bakarrik, gogoetaka. Hala eta guztiz ere, Borgesek zuhurtziaz zioenez, inork ez du bere buruarentzat soilik idazten:
|
|
2018
|
|
|
Ez nuke nahi nire buruko erleak holako zalaparta oldarkorrean ateratzerik, baina, galderari erantzun baino lehen, bete ote ditu Ibinagabeitiaren itzul lanak bere helburuak??, egia batzuk aitortzea ezinbestekoa da. Esan
|
beharra
dago, aurrena, Orixek, Ibinagabeitiak eta haien kideek lortutako balioa, timé edo aura izpia, hala nola gaurko itzultzaileena?, oso neurri txikian inbertitu dela euskal kulturaren edo euskal hizkuntzaren alorrean; ez diola aparteko onurarik ekarri hizkuntzari, kulturari. Gizarteak, eta haren ordezkari diren alderdi politikoek?
|
|
|
Zein puntutaraino iritsi behar dugu erreakzionatzen has gaitezen? Juan Luis Zabala (2018 eka. 20 09:47) Kontuari ikuspegi zabal batez begiratuz gero, nire irudipena da Franco hil ondorengo urteetan sortu zen euskalduntzearen eta alfabetatzearen aldeko sukar hura berehala apaldu zela, eta euskaldundu eta alfabetatu
|
beharrean
zeuden euskaltzale gehienek belaunaldi berrien eta haien eskolaren esku utzi zutela euskara indartu eta zabaltzearen ardura, pentsatuz horrekin, eta egoera politiko berrian eskuratutako askatasun ordura arte ezezagunekin, zentsurarik ez, euskarazko hedabide berriak, laguntzak euskarazko literaturari, euskarazko pelikula bat edo beste??, euskarak zegokion lekua eskuratuko zuela gizartean.... Baina argi geratu da hori ez zela nahikoa.
|
|
|
hegaldi transozeanikoetarako prosa homologagarria gorpuztu behar dugu, euskara noranahikotu, eta, jakina, euskaldungoa formatu behar dugu eroso eta natural mugi dadin prosa horretan. Beste berba batzukaz adierazteko, hizkuntza gaitasunaren Gauss kanpaia oso eskumarantz desplazatu
|
beharrean
gaude, alegia, minoria minimo izatera pasatu behar dira gure arteko zango laburrak, inor ez dadin trabatuta gera prosa homologagarri horretan. Nora Arbelbide (2018 eka. 21 00:38) Hegaldi transozeanikoak aipatu dituzu, Kepa.
|
|
|
Hori duk eta balorea garai hartan! Lur argitaletxeari dagokionez, hura sortzeko
|
beharra
zegoela esango nuke. Ez genuen inoren lana bikoiztu.
|