|
2005
|
|
|
Baina honen alboan Konstituzio Auzitegiak 9.3 artikuluko atzera eragiteari buruzko beste interpretazio malguago bat aldarrikatzen du, xedapenak bere eragina oraindik gertatu, burutu? ez diren egoeratara ezarri
|
behar direnean
. Gradu ertaineko atzera eragite hark ez omen luke joko Konstituzioaren 9.3 artikuluaren aurka.
|
|
|
Honetaraino 7/ 2003ko LOak esaten zuena baina, horren gainetik, Espetxeetako Erakundeen Zuzendaritza Orokorrak bere lehenengo Indikazioetan (9/ 2003ko Instrukzioan) agindu zuen bezala, xedapen berrien atzera eragina ez zen murriztu
|
behar
erantzunkizun zibila ordaindu edota autoritateekin elkarlanean aritu behar izatera. Segurtasun-epeak ere atzera eragina eduki behar zuen eta hala aplikatzen hasi zen.
|
|
|
Honetaraino 7/ 2003ko LOak esaten zuena baina, horren gainetik, Espetxeetako Erakundeen Zuzendaritza Orokorrak bere lehenengo Indikazioetan (9/ 2003ko Instrukzioan) agindu zuen bezala, xedapen berrien atzera eragina ez zen murriztu behar erantzunkizun zibila ordaindu edota autoritateekin elkarlanean aritu behar izatera. Segurtasun-epeak ere atzera eragina eduki
|
behar zuen
eta hala aplikatzen hasi zen.
|
|
|
Segurtasun-epearen gaineko lege-arauketak ez du izaera prozesala eta ez dagokio ñabardurarik gabe betearazteko eraentza juridikoari. Bere izaera juridikoa substantiboa dugu eta, horren ondorioz, zuzenbide penal substantiboaren berme-erregimena dagokio, Konstituzioaren ikuspegitik 25 artikuluko legezkotasun printzipioaren doktrina sendo eta zorrotzarekin lotu
|
behar dena
.
|
|
|
9.3 artikuluko atzera eragiteko debeku ahulagoa, ikusten ari garen erakunde juridikoekiko arrotza izan
|
behar da
, askatasuna murrizten den zigorretan bestelako bermeen interpretazio salbuespenik gabekoa nagusitu beharko zelarik. Aipatu ildo jurisprudentzialak argudiobide material honi heltzen diola ematen du eta horregatik ez du onartu segurtasun-epearen kasuan inongo atzera eragina zilegia denik.
|
|
|
3 Aipatu zuzenketaz gaiz, bada bestelako zuzenketa oraingo honetan lege-ezarpenaren denbora-arloari, ez baizik eta ezarpenaren arlo materialari heltzen diona. Berriro ere funtsezko berme juridikoak nola ulertu
|
behar direnekin
zerikusia duen zuzenketa dugu.
|
|
|
Interpretazioaren arazo-iturri bost urte horien neurketa bihurtu zen. Bost urteak zigor bakar batenak izan
|
behar
al dira derrigorrez edota balioko luke, segurtasun-epea martxan jartzeari dagokionez, zigor ez hain astunak gehitzearen bitartez (hala nola, bi zigor, 4 eta bi urteko espetxealdiena) bost urte baino gehiago aterako balitz?
|
|
|
4 Bermeen errespetuaren inguruko azkeneko zuzenketa bat aipatu nahi dugu. Erantzukizun zibila ordainduta egon
|
behar den
betekizun berriak okerreko tankera aurkeztu du hasiera batetik. Izan ere, hitzez hitz, diru-erantzukizunak ordainduta egon beharra, objektiboki, galdatzen baitu lege-testuak.
|
|
|
Arestian jarritako adibideak zuzenketa horietako batzuk, ziurrenik esanguratsuenak eta eztabaidatuenak, dira, printzipio nagusien urraketak indargabetu eta askatasunen Estatu baten egoera normalera itzultzeko bidea ematen dutenak. Izan diren zuzenketak ongi etorriak izan daitezen baina ez dira izan,
|
behar ziren
guztiak, ezta izan behar ziren neurriz edota zabaltasunez.
|
|
|
Arestian jarritako adibideak zuzenketa horietako batzuk, ziurrenik esanguratsuenak eta eztabaidatuenak, dira, printzipio nagusien urraketak indargabetu eta askatasunen Estatu baten egoera normalera itzultzeko bidea ematen dutenak. Izan diren zuzenketak ongi etorriak izan daitezen baina ez dira izan, behar ziren guztiak, ezta izan
|
behar ziren
neurriz edota zabaltasunez.
|
|
|
2 Terrorismo-delituetan espetxealdia betearazteko eredu berria ez da zerutik erortzen, zigor zuzenbidearen eta, areago, gizarte kontrolaren kultur-sistema formal zein ez-formal osoaren funtsezko iraultza baten barruan kokatu
|
behar da-eta
. Eta iraultzaz ari gara, izan ere azkeneko bi mendeetan izan diren zuzenbide penaleko printzipio nagusi asko lehenengo aldiz zeharo eta oso azkar aldatzen, eta alboratzen?
|
|
|
helburu ordaintzaileak, inokuizazioa eta arriskuaren kudeaketa hutsa nagusitu direlarik. Jendeak orain eskatzen duena babesa da, delitugilea gizartean birsartzeko ahaleginari uko egin
|
behar bazaio
ere. Horren argitan ulertzekoa da justiziaren alderdi sinboliko eta komunikatiboa inoiz baino gehiago present egotea, delituak jendearengan pizten duen haserrea beren beregi eta konplexurik gabe adierazten delarik.
|
|
|
mesfidantza desagertu egiten da eta ez da lehenik eta behin irudikatzen herri-botereen gehiegikerien arriskua. Aitzitik, Estatuari galdatzen zaio gure beldurrak uxatu eta segurtasuna bermatu
|
behar dituela
, lehengo bermeen eta mugen gainetik pasatu behar bada ere. Lehengo bermeak, orain astun eta malgutasunik gabekotzat jota, dagoeneko ez dira ulertzen.
|
|
|
mesfidantza desagertu egiten da eta ez da lehenik eta behin irudikatzen herri-botereen gehiegikerien arriskua. Aitzitik, Estatuari galdatzen zaio gure beldurrak uxatu eta segurtasuna bermatu behar dituela, lehengo bermeen eta mugen gainetik pasatu
|
behar bada
ere. Lehengo bermeak, orain astun eta malgutasunik gabekotzat jota, dagoeneko ez dira ulertzen.
|
|
|
Lehengo bermeak, orain astun eta malgutasunik gabekotzat jota, dagoeneko ez dira ulertzen. Estatuta ez da mugatu beharrekoa, botere gero eta handiago
|
behar duen
erakundea baizik, izugarri bilakatu zaizkigun beldur berriei aurre egin ahal izateko. Delitugile izugarrien irudiak (delitugile basati, bihotz gabekoa, piztia...) gazte oldarkorrak... gure gizartearen imaginarioan nonnahi ditugu, baita adingabeen delituetan ere(); beraz ez gaitezen harritu, hori guztia erabili bada, modu naturalean, irtenbide errepresiboak indartzeko.
|
|
|
Adibiderik argiena, presoari jarduera deliktiboa bertan behera uzteko eta autoritateekin elkarlan aktiboan jarduteko eskatzen duen betekizun berria dugu. Taldekidea salatu beharrak eta talde terroristaren inguruan dauden talde orotatik desbinkulatu beharrak ez du zerikusirik presoaren gainean egin
|
behar den
gizartean birsartzeko iragarpenarekin. Betekizunaren oinarria ez da delitugileak egin dituen delituen gaineko jarrera, baizik eta jarrera ideologiko hutsa eta etorkizunean eraman nahi duen bizimodua, inguru sozial jakin batzuekiko jarrera eta iritzia zuzenean kriminalizatuz, hori guztia egitea balitz bezala.
|
|
|
identifikatzen dela. Logika horri helduta, presoak horrekin guztiarekin lokarria apurtu
|
behar du
, beren beregi gainera, horri loturik egotea per se krimengilea bailitzan.
|
|
|
Izan ere elkarlaneko betekizuna delitu guztietan, eta ez soilik astunenetan? ezarri
|
behar denez
, horrek bermatzen baitu terrorismo kasu guztietan askatasuneko erregimenak indargabeturik gertatuko direla.
|
|
|
Lege-aldaketak indarrean sartu direnez geroztik izandako eztabaida juridikoak berme-arazoekin zerikusia du: legeak aplikatzeko orduan zein kasu eraginda gertatu
|
behar ziren
, bai denboraren ikuspegitik (legeen atzera eragingarritasuna) bai ikuspegi materialetik (zein zigorrei aplikatu behar zaie segurtasun-epea izenekoa, esaterako), eztabaidagai nagusia izan da eta horren inguruan izandako bilakaera interpretatiboaren berri ematea merezi duela uste dugu. Baina hasieratik ere argi izan dezagun horrek ez duela eredu ziaboga zuzendu ezta espetxeetako ereduaren gaineko azkeneko oinarrizko aldaketa susmopean jarri ere.
|
|
|
Lege-aldaketak indarrean sartu direnez geroztik izandako eztabaida juridikoak berme-arazoekin zerikusia du: legeak aplikatzeko orduan zein kasu eraginda gertatu behar ziren, bai denboraren ikuspegitik (legeen atzera eragingarritasuna) bai ikuspegi materialetik (zein zigorrei aplikatu
|
behar zaie
segurtasun-epea izenekoa, esaterako), eztabaidagai nagusia izan da eta horren inguruan izandako bilakaera interpretatiboaren berri ematea merezi duela uste dugu. Baina hasieratik ere argi izan dezagun horrek ez duela eredu ziaboga zuzendu ezta espetxeetako ereduaren gaineko azkeneko oinarrizko aldaketa susmopean jarri ere.
|
|
|
Ez da gutxi izango, gure aburuz, eztabaida politiko-kriminal nagusiak espetxeetako esparruan duen isla begi-bistakoa egitea. Horrek, zeharkako eran bada ere, terrorismo-delituen gaineko espetxeetako eredua nola ez den izan
|
behar
eta nola izan beharko zen argitzen joateko balio beharko luke.
|
|
|
ezartzen diren betekizunak are zorroztasun handiagoz eratzea eta, bigarrena, terrorismo-delituetan (baita antolatutako delitugintzaren kasuan ere) betekizun berriak sortzea. Lehenengo estrategiaren barruan hurrengo aldaketak kontuan hartu
|
behar dira
: segurtasun-epe berria, bost urte baino gehiagorako espetxealdi-zigorretan ezartzen dena eta hirugarren gradua, edo eraentza irekia?
|
|
|
Zaintza-epaileak, erregimen orokorra ezarri ahalko du, zioak emanez, Ministerio Fiskalari, Espetxeetako Erakundeei baita gainerako alderdiei ere entzun ondoren. Segurtasun-epea alde batera uzteko erabakia hartu ahal izateko, ordea, birsartzearen aldeko iragarpen bakoiztua, aldez aurretikoa, egon
|
behar da
eta, hala denean, erruztatuaren inguruabar pertsonalak ere baloratu beharko dira.
|
|
|
Nabarmentzekoa da, beste behin ere, segurtasun-epea lege-aginduz automatikoki ezartzekoa dela (arau orokorra) eta bakar-bakarrik, salbuespenez, zaintza-epaileak erabakiari atzera-buelta eman liezaiokeela, horretarako Espetxeetako Tratamendu-batzordeak eman
|
behar duen
birsartzeko iragarpena ezinbesteko betekizun nagusia dugula.
|
|
|
78 artikulua bakarrik jar daiteke martxan baldin eta benetan ezarri beharko diren espetxealdiaren urte-kopurua eta epaian ezarri zena nabarmen ezberdinak badira: alegia, bete
|
behar dena
–epaian ezarri zen kondena nominalarekin alderaturik, erdia baino gutxiago denean.
|
|
|
alegia, zigor batzuk ezarriz gero (esaterako 20, 10 eta 5 urteko espetxealdiak) ez da besterik gabe gehitzen (35), azkeneko zigorrra kalkulatzeko. Muga objektibo eta gaindiezin batzuk kontuan eduki
|
behar dira
: hala nola, 20 urte baino gehiago (edo, salbuespenez, 25, 30 edo 40) ez dela beteko edota zigorrik astunenaren hiru halakoa baino gehiago ez dela betearaziko.
|
|
|
Aipatu abiapuntua gertatuz gero, alegia azkenik ezarritako kondena epaietan ezarritakoaren erdia baino gutxiago balitz, 78 artikuluaren xedapena hurrengoan datza: bai hirugarren gradua, bai askatasun baldintzatua, bai irteteko baimenak, bai eta espetxeetako onurak ere, emateko orduan, neurketa-erreferentzia ez dela izango, betearazi
|
behar diren
urte-kopuruarena, epaietan ezarri zirenena baizik. Beraz epaietan ezarritako urte-kopuru nominala oso altua izanez gero, 78 artikuluaren ondorioz aipatu erakunde juridikoak praktikan behin betiko blokeaturik gertatuko lirateke, barneratuak askatasun-erregimenik edo irteteko baimenik espetxealdi osoan zehar lortzerik izango ez duelako.
|
|
|
Betekizun berriak erantzukizun zibila ordainduta egon
|
behar duela
eskatzen du, tratamenduaren gradu-sailkapenean aurrera egin nahi izanez gero, izan ere ez baita, bestela, gizartean birsartzearen aldeko iragarpen bakoiztua emango.
|
|
|
Alegia: agintariekin elkarlanean modu aktiboan aritu
|
behar da
, talde terroristaren beste delituak sahiesteko; edo bere delituaren ondoreak arintzeko; edo beste terrorismo-delituen erantzule identifikatu, harrapatu edo prozesatzeko, edo frogak eskuratzeko; edo taldeen jarduera edo jarraipena sahiesteko.
|
|
|
Badirudi gure artean halakoak ez direla izan horren ugari; aitzitik, behin eta berriro aldarrikatu da lanbideetako gorabeheretan euskaldunek euskararekiko erakutsi duten axola eza eta ardura falta. Halakoxea sinestea, bestalde, maiz-sarri gertatzen da gure artean, gauzak,
|
behar
bezalaxe baino, iraizean eta arrapaladan ikusteko moldea hartu dugulako.
|
|
|
Euskara, bistan da, erabili gabea, halako barrunbeetan. Non zer bilatu, eta, antza denez, geu gara historian lehenak, halako sortzaile goretsiak, gure euskarari betidanik falta duena eman
|
behar diogunok
.
|