|
2000
|
|
|
Idazlea literaturaren militantea da eta, hasteko, hori eskatu
|
behar zaio
idazleari. Gero, idazlea toki eta garai batean bizi da.
|
|
|
" Cod, A Biography of the Fish That Changed the World". Aski ikuspegi berezia
|
behar zuen
idazleak bakailaoa munduaren aldatzearen ardatz hartzeko. Interesgarri izan zitekeenik ere duda handiko genuen.
|
|
|
Bestalde, badira ipuin gehienetan errepikatzen diren irudi ugari ere: musika, esaterako, oso presente dago bere ipuinetan (ez dugu ahaztu
|
behar
idazlea bera musikaria ere badela); kafea (bizigarria); bidaia, kotxea (ihes egitea, ilusioaren bila);...
|
|
2002
|
|
|
Zenbat falta zaigun ikusten duenak, nola esan urrunegi joan garenik? Irakurle sail bakoitzak-eta irakurleak ere prestatu behar ditugu, ez bakarrik idazleak-gogoko duen bazka hartu
|
behar luke
idazleengandik. Hemen eta bestetan, inorentzat ez diren irakurgaiak dituzu okerrenak"
|
|
2003
|
|
|
Egun, telebista tarteko, batzuetan, idazlea goresten da eta testua gutxiesten. Pertsona ona izan
|
behar du
idazleak. Ez dut uste T. S. Elliot pertsona atsegina zenik, edo Borges edo Cernuda bera, baina beren testuak ederrak dira, magikoak, onak.
|
|
|
Artikulu-bildumak ziren besteak, testu-bildumak, haur literatura. Izan ere, esaten zuen E. H. Beregorrek, behin eta berriro publikatu
|
behar du
idazle batek edo, beste era batera esanda, behin eta berriro disimulatu behar du idazle batek. Bestela berehala esango diote idazle horri egunero mozkortzen delako ez duela idazten, edo buruak klonk egin diolako ez duela idazten.
|
|
|
Artikulu-bildumak ziren besteak, testu-bildumak, haur literatura. Izan ere, esaten zuen E. H. Beregorrek, behin eta berriro publikatu behar du idazle batek edo, beste era batera esanda, behin eta berriro disimulatu
|
behar du
idazle batek. Bestela berehala esango diote idazle horri egunero mozkortzen delako ez duela idazten, edo buruak klonk egin diolako ez duela idazten.
|
|
|
Aipatu dugun UPV-EHU/ Renoren kasuan beldurra ematen du ikusteak Atxaga izan dela itzulia izateko aipatu den lehen egilea. Itzulpen subentzionatua gutxien
|
behar duen
idazlea alegia. Bide komertziala egina duen idazle bakarrenetarikoa.
|
|
|
joan
|
behar du
idazleak irakurleen bila.
|
|
2006
|
|
|
Uste dut idazleak erantzukizuna, ditxosozko konpromisoaren sinonimotzat hartu barik, izan behar duela bere obraren hedapenean argitaratzea erabakitzen duen heinean. [...] Idatzi eta argitaratzeaz gainera, herriz herri, institutuz institutu joan
|
behar du
idazleak liburuari buruzko azalpenak eman eta irakurleen zalantzak argitzera. Baietz uste dut.
|
|
2007
|
|
|
–Abiatu aurretik hautua egin
|
behar du
idazleak: ea pinpilinpausez idatziko duen, ala juduen patuaz?
|
|
2008
|
|
|
4 Euskal Herriaren txikitasuna kritikak egiteko oztopo dela jakina da. Honi gehitu
|
behar zaio
idazleak kritikari lanetan aritzeak dakartzan mugak," batez ere idazle kontsakratuen kritikak idaztean". Oro har kritikoen beldurra aipatu da, beti zaldi irabazlearen aldeko apustuetan dabiltzala salatuz.
|
|
|
Euskadi Sariaren kasuan, kasu guztietan ez. Sariaren ondoren egon
|
behar du
idazlearen partetik inpultso hori baliatzeko nahia, komunikabideei jokoa ematekoa, hitzaldiak ematekoa eta abar. Bi kasu:
|
|
|
EAEko nahiz Nafarroako Euskal Hizkuntza eta Literatura (EHL) irakasgairako curriculuma aztertzen hasita, lehenago aipatutako historizismoaren zantzuak antzeman daitezke. Hain zuzen ere, curriculumek zehazten dute ikasleek irakurri eta landu
|
behar dituzten
idazleak historiografia literarioak nabarmendu dituen berberak direla. Adibide bat jartzearren, hona hemen EAErako proposatzen dena ebaluazio-irizpideen atalean:
|
|
|
Euskadi Sariaren kasuan, kasu guztietan ez. Sariaren ondoren egon
|
behar du
idazlearen partetik inpultso hori baliatzeko nahia, komunikabideei jokoa ematekoa, hitzaldiak ematekoa, eta abar. Bi kasu:
|
|
|
Hizkuntza tartariarrarekin lotura ezarrita, hizkuntza ez indoeuroparren artean finkatzen saiatzen ari zen Borrow (izan ere, Bonaparte printzeak antzeko bide batetik jo zuen urte batzuk geroxeago). Azkenik, aitortu
|
behar da
idazle irudimentsua zela Borrow, gehiegikerian erortzeko prest.
|
|
|
– Lehenik, zertaz eta norentzat idatzi behar duen eta zer testu-egitura erabiliko duen erabaki
|
behar du
idazleak. Gaiari buruzko informazioa, ideiak, ezagutzak eta bizitzako gertaeren oroitzapenak eskuratu behar ditu epe luzeko oroimenetik.
|
|
|
fokua, edukia, antolamendua, estiloa eta itunak. Fokuari dagokionez, irakurleen kontzientzia garbia izan
|
behar du
idazleak, garbi izan behar ditu idatziaren helburua eta asmoa. Argia eta bereizia edo lausoa eta nahasia izan daiteke fokua.
|
|
|
Testu koherente batean antolatu behar ditu ideiak eta proposizioak. Lotura ezarri behe-mailako (ortografia, puntuazioa?) eta goi-mailako (helburuak, estrategiak?) faktore kognitiboen artean, eta testua ekoitzi
|
behar du
idazleak (Bereiter eta Scardamalia, 1987). Hala, aurrera eramango du testuaren jomuga edo plana.
|
|
|
Plangintza-fasean esku hartzeko, arlo horretan kalteturik dauden moduluen diagnostiko zehatza egin behar da. Lehenik, planifikatu egin
|
behar du
idazleak idatzi behar duena. Plangintzaren diagnostiko zehatza eginez hasi behar du.
|
|
|
Kontatzeko zerbait oso berezia
|
behar da
idazle izateko?
|
|
2009
|
|
|
Idazlearentzat estilo kontua da dena (UBM, 11; ik. orobat, 75 eta hurr.). Baina estiloa, norbere sentipenari dagokion hizkera asmatzea da. Tokian tokiko hitz egokia edukitzea(, soroak hazia bezala
|
behar du
idazleak hitza?). Eta euskal idazleari, beti hizkuntza bat baino gehiagotan bizi baita, nahi lukeen bezalako, edo beste literatura batzuetatik ohitua dagoen bezalako lexiko bat eskura falta zaio, horren alde on eta txarrekin.
|
|
|
–Ezin daiteke ibil une bakoitzean esankizunen adierazpide materialaren bila, hitz bakoitza sortu beharrez idaztaldi bakoitzean; jadanik erabakia behar luke hitzaren gorabehera hori(...). Hitzak berez berez irten
|
behar lioke
idazleari [hiztunari!]? (Ib.).
|
|
|
Hartutako bidetik jarraituz, eta corpus berriez baliatuz, adi egon beharko du Euskaltzaindiak idazleen jokabideari, izango baita zuzendu beharrekorik, edo argitu beharreko zalantzarik eta ekarpen baliozko eta aberasgarririk. Beren adierazpideak etengabe berritu
|
behar dituzte
idazleek, eta horiek galbahetzea izango da Euskaltzaindiaren egiteko nagusia, forma egokiak berretsiz eta euskara batuaren bidea zein den seinalatuz, horretan dihardutenen lagungarri.
|
|
|
Ez du azaltzen benetan ona edo txarra den eta irakurleak ez du modurik idazle onak zeintzuk diren jakiteko. Kritika akademikoa beharrezkoa da herri honetan, eta esan
|
behar du
idazle onek liburu txarrak ere idazten dituztela, baita liburu txukunak egiten dituzten eta horren ezagunak ez diren idazleak badirela ere.
|
|
|
–Ez egon hain segur, esan zuen keinu ez seguru batez?. Ez zakiat, baina beharbada beste ezer izateko gai ez den urlia batek izan
|
behar likek
idazle (Javier Cercas, La velocidad de la luz).
|
|
2010
|
|
|
larri zaurituta
|
behar duela
idazleak.
|
|
|
Egia da idazle batzuen bizitza ez zaidala inporta, zenbat maitale izan zuten, sexu gustuak, edota zein jatetxe zuten maiteen. Baina onartu
|
behar dut
idazle batzuen lanek Siberian uzten dutela neure bihotza.
|
|
2011
|
|
|
Saltokitik atera eta autora bidean begiz jo nuenean ohartu behar izango nuen minigonaren azpitik hanka zuztar gizenegiak erakusten zituela, ezpainetako gorria esajeratuegia zuela edo ilaje kardatuak urratuak eragin zitzakeela ingurukoen aurpegietan. Hori guztia ikusi nuen, baina emakumeei buruz idatzi
|
behar duen
idazle batek hori eta gehiago eramaten jakin behar duela erabaki nuen. Nire pausoa bere pausajeari egokitu ezinik egin genuen bidea, oso trakets alegia (beldur nintzen bere takoiren batek ez ote zidan oina hondatuko), eta igogailuak aurrez aurre jarri gintuenean jakin nuen sekula ez nintzela emakume haren aurreikuspenen mailara iritsiko.
|
|
|
Gaztea zen eta gaztea zelako maite nuen neurri handi batean, baina ondokoengan ere ezkutuan genituen ahalmenak azaleratzen saiatzen zen, eta horrek molestatu egiten ninduen. Ez zuela ulertzen esan zidan bi mila kilometroko bidaia egin izana, gero, bisitatu
|
behar nuen
idazlearen etxearen aurrean ordubetez zalantzan egoteko. Hogeita sei urte bakarrik zituen, nire adinaren erdia gutxi gorabehera, baina nire ama balitz bezala hitz egiten zidan batzuetan.
|
|
|
Zoritxarrez, beren kontinentearen hizkuntz hesitura horretatik kanpo bideak markatzen egon
|
behar zuten
idazleak ere inperialismoak inposatutako hizkuntzen arabera definituak izatera eta beren burua halaxe definitzera pasatu ziren. Beren sentimenduetan eta arazoen artikulazioan jarrerarik erradikalenak eta afrikazaleenak agertzen zituztenean ere, axiomatzat hartzen zuten Afrikako kulturen berpizkundea Europako hizkuntzetan zetzala.
|
|
2012
|
|
|
Ados al zaude? Ematen du idazten duenean jendearengandik aparte egon
|
behar duela
idazleak, eta bizitzen ari denean, jendearekin. Uste dut idazleak bilatu behar duela modu bat idazteko eta, aldi berean, jendearekin egoteko.
|
|
|
Bakoitzak nahi duenaz idazteko askatasuna du, baina norbaitek euskal gatazkaz idazteko erabakia hartzen badu eta bizpahiru liburu gai horretaz idatzi ondoren ez badu ETAk egindako kalte bat bakarra ere narratzen, estatu espainiarrak eragindako kalteak bakarrik kontatzen baditu, errealitatearen parte bat ezkutatzen ari da. Bere subjektibotasunetik objektiboa izaten saiatu
|
behar du
idazleak, ezein alderdi politikoren morrontzarik gabe, errealitate osoa ikusten ahalegintzeko, eta ez bere alderdi edo koalizio politikoari komeni zaion errealitatearen zatia bakarrik. Adibidez, euskal ezker abertzaleko zinegotzia den idazle bati asko kostatuko zaio ETAk eragindako hilketez idaztea, estatu espainiarrak eragindako hilketez idaztea eskuineko espainiar aberri-zale zinegotzia den idazle bati asko kostatzen zaion bezala, horregatik alderdi edo koalizio politikoetako afiliatu edo kargudun izatea ez da joera onena idazle batentzat, morrontza politikoa izango duelako beti.
|
|
|
Garaiko burgesiaren adierazle zaigu pertsonaia hau, Inperioan integratuz aberastasuna lortu zuen jende-klase baten aitzindari. Arribista baten irudia ekartzen digu Flaubertek, baina ez dugu ahaztu
|
behar
idazlearen ispilu eta zuriketa ere badela; izan ere, Flaubertek Napoleon III.aren ordena onartu baitzuen.
|
|
|
bat proposatu nahi duela, non orain arte bazterrekoak, periferikoak eta marginalak izan diren literaturek ikusgarritasun handiagoa izango duten. Horrela ulertu
|
behar da
idazle marginalekiko, literatura marginalekiko eta genero marginalekiko joera hori. Marginalitatearen gaia etengabe errepikatzen da Sarrionandiaren obran, Marginalia izeneko liburuan argi ikus daitekeenez.
|
|
|
Oro har, idazle eta kritikariak bat datoz esatean literatur hierarkiak eta, zehazki, idazleen arteko mailaketak saihestezinak direla. Hori horrela izanik ere, kontuan hartu
|
behar da
idazleen hierarkiak eragin zuzena daukala periferiako idazleengan, hierarkien eraginez, sarritan literatur ekoizpenaren zati handi bat (periferikoa) galdu egiten baita. Euskal literaturaren irakurleak gutxi dira argitaratzen diren liburuekin alderatuta, eta periferiako idazleen irakurleak gutxiegi izaten dira idazleari nolabaiteko oihartzuna emateko.
|
|
|
Bestalde, euskal literaturaren erdiguneez dihardugunean, bi hierarkia bereizi
|
behar dira
idazle eta kritikarien ustez: prestigioari dagokion hierarkia (kualitatiboa), eta sozialki onartuak diren idazleena (kuantitatiboa edo komertziala).
|
|
|
Azkenik, garrantzitsua da hedabideek idazleak ezagutarazteko egin dezaketen lana. Hedabideek eskaini
|
behar dute
idazle eta lanen informazio sakona eta gaurkotua (alegia, ez da komeni denbora gehiegi igarotzea lana argitaratzen denetik hedabideetan tartea eskaini arte). Bukatzeko, saihestu egin behar dute erdigunean ez dauden idazle guztiei leku bera ematea, horien artean ere badaude-eta aldeak.
|
|
|
Dena dela, Bastarrikari ipinitako arauari eusten dio Txillardegik: ikasi egin
|
behar du
idazleak euskara klasikoengandik eta herritar euskaldun jatorrengandik, eta ez bere aldetik eta baitatik asmatzen jardun. Berrizalekeriaren guztiz aurka jarraitzen du kontzeptu modernoak adierazteko hitzen kontuan; euskal jendearentzat, ikasientzat ere, ulertzeko zailak, sarritan ulertezinak, direlako horrelakoak.
|
|
2013
|
|
|
Gero dator beste prozesu bat, suposatzen delako zerbait idatzi ondoren, publikatu eta liburu hori zabaldu egin behar dela, edota autore hori pertsonaia publikoa dela. Virginia Woolfek badu liburu bat Gela bat norberarenadeitzen dena, zer
|
behar den
idazlea izateko, etatitulua erantzuna da, gela propio bat. Idazgela pribatuaz kanpora, bestelako lekuak diraliburu-denda edota telebista.
|
|
|
J.I.: Orain esan
|
behar didazu
idazle baten izena. Beti oso gertu sentitu duzuna, identifikazio handia izan duzuna.
|
|
|
Blaise Adémaz nehor gutxi interesatu da, eta gauza gutxi idatzi da. Ikerlan honen kasuan, ordea, arreta hein bat ezarri
|
behar dugu
idazle honengan. Alabaina, gerla garaiko editorial gehienak ez ziren Manex Hiriart-Urrutirenak izan, entzutetsuenak haiek baziren ere.
|
|
2014
|
|
|
Sari nagusiaz gain, Lasarte-Oria saria ere banatuko da. Honetan parte hartzeko 1998.urtean eta aurrekoetan jaioak izan
|
behar dira
idazleak.
|
|
|
4 Zertarako
|
behar du
idazleak kritika?
|
|
2015
|
|
|
Joanes pertsonaia ez baizik haren sortzaile Domingo de Agirre zena ekarri nahi dut orriotara: txorakeria bat da arrazoia, aitzakia hutsa, baina beste ezertan ez balitz ere liburuak sortzean izan
|
behar du
idazleak askatasuna gogoak emandako txorakeriak egiteko, aitzakia beharrik gabe.
|
|
|
Euskara batu hori gertatu da alderdi erdaldunetarako oinarri eta euskarri nagusi eta ia bakarra, baina alderdi euskaldunetan bertako aspaldiko hizkerak ere badira, eta zoroa eta zentzugabea da bertako berezko hori kontuan ez hartzea. Ezinbestekoa da herri euskaldunetako hizkerak babestea eta indartzea, baina, gainera, herri hizkera horietan oinarritu eta elikatu
|
behar da
idazle, kazetari, irakasle eta hizkuntza lan tresna duen jendea. Hori horrela den heinean gauzatuko da hiztunaren eta hizkuntzaren arteko batasuna, eta horren araberakoa izango da hizkuntzaren bizitasuna eta osasuna.
|
|
|
Ordurako, Paulo Coelhoren artikulua irakurri baino askozaz ere lehenago, berak bazekien arima idatziz jartze horrexek lagundu ziezaiokeela, ezerk laguntzekotan, pentsamendua antolatu eta inguratzen zuena argiago ikusten, eta, batez ere, huraxe zuela, une hartan, doluaren sendabiderik eskuragarriena, esperantza moldatzeko zeukan tornu bakarra. Bazekien bidea urratu beharra zeukala, aurrea hartu
|
behar ziola
idazleari ahal zuen neurrian, berak markatu behar zuela ildoa, eta ez hark.
|
|
|
Zer moduz zoazte ondo pentsatutako gezur borobilak idatzi
|
behar dituzuen
idazleok. Autorregulazio-
|
|
|
120. " Irakurleok agian hasi
|
behar dugu
idazleei irakurri dizkiegun liburuak eta idatzaldiak sinatzen. Esateko nola jaso genuenpolitikari buruzko hura (zein gero literaturaz zen) Otxarkoagako herriko taberna berrian modu ia klandestinoan, inon zabaltzeko modukoa ez omen zelako (eta nola konplize sentitzen den norbera halakoetan), eta nola bigarren bat jaso genuen modu laxoagoan (laxorik baldin badago ezergure herri arraro honetan) eta nola badugun borroka bat guk denok erantzun beharraren eta nahiaren eta ezinaren artean; zer kontatzeko, baina (baina).
|
|
2016
|
|
|
«Hain zuzen, Cervantesen lanaren indarrak sutzen ditu kritikariak; haren lanak bizitzarekin duen antzaren sekretuak, alegia. Flaubertek esaten zuen jainkoa sorkuntzan dagoen bezala egon
|
behar duela
idazleak ere bere nobeletan. Jainkoak dena sortu zuen, eta, halere, ez da inon ageri, isilean, itxuraz absente, axolagabe.
|
|
|
Hori ametsa litzateke, eta ez dakit osasuntsua den ere. Baina izanak izan eta hortik bi euro aterako ez baditu ere, guztiz profesionala balitz bezala jokatu
|
behar du
idazleak beti-beti-beti?.
|
|
|
–Bi aldiz pentsatu gabe sortu eta idatzi
|
behar zuen
idazleak (idazkera automatikoa): bere
|
|
|
Iparraldean desberdina da, han talde bati pentsatuz idazten baitute, horrela egiten zuen Larzabalek, Monzonek ere, Landartek ere neurri batean eta gaurkoek berdintsu egiten ari dira, Pantzok lan egiten du taldea buruan duela, Lukuk bere lizeoko ikasleak ditu gogoan, Irigoien anaiek Guillaumek garai batean ere. Horrek erakusten du posible dela euskal idazleek idatzi gauzak taula gainean ematea, baina horretarako
|
behar da
idazle eta aktoreen arteko elkar lan handia. Iparraldean berritze bat egon da, idazle onak dira, gauza politak, biziak, interesgarriak, eta biziari lotuak idatzi dituzte eta Iparraldean beti izan da usaia.540
|
|
|
Zer moduz zoazte ondo pentsatutako gezur borobilak idatzi
|
behar dituzuen
idazleok. Autorregulazio-jarduera honetan egingo duzue hausnarketa.
|
|
|
Espainiako Estatuan ere antzeko arazoari egin behar izan zioten aurre. Poliziarik edo detektiberik ezean, kasik nobela berri bakoitzerako pertsonaia egokia asmatu
|
behar lukete
idazleek, horrek dakarren lanarekin. Aldiz, kontuak kontu, halako komisario edo polizia edo inspektore bat asmatuta, lan hori guztia aurreratzen dute, eta horrela errazagoa da 20 nobela, demagun, egitea.
|
|
2017
|
|
|
Literaturaren" osasun onaren" seinale ere izan da sortu berri duten elkartea, eta etorkizuna bermatzeko literatura" zaindu" behar dela uste du. " Bat egin
|
behar dugu
idazleok, eta prestigioa eman liburuei eta literaturari; horretarako sortu gara, Nafarroako hitzei indarra emateko".
|
|
|
Ez dira oso serio hartu
|
behar
idazle batek aurkezpenean esandakoak, baina nonbaitetik hasi behar: Bihotz handiegiarekin idaztearen plazera berreskuratu omen duzu.
|
|
|
Heriotziak buruturiko lan erabatekoa azaltzen zaigu idazlantxo horren orrialde bakanetan. Zorionak eman
|
beharko
idazleari, dudarik gabe. Gure jarduera hain zehazki eta maisuki deskribatzeagatik, baina batez ere mota horretako lanak gehien atsegin zaizkigunak direlako:
|
|
|
Euskal Herriko Unibertsitateko fitxa bat eta BNFko (Bibliothéque Nationale de France) beste bat, Interneten aurkitzen direnak. Bi instituzio hauen fidagarritasun maila altua da eta erreferentziazkoak izan
|
behar lukete
idazle baten datuak biltzeko.
|
|
|
-Bi aldiz pentsatu gabe sortu eta idatzi
|
behar zuen
idazleak (idazkera automatikoa): bere horretan adierazi behar zuen inkontzientean zeukana.
|
|
|
Esan nahia
|
behar du
idazleak, esan beharra. Mundua ulertzeko eta sortzeko libertatea, eta heldulekuak.
|
|
2018
|
|
|
Gizonaz gauza sobera banuke, arren solaza mugatu
|
behar dut
idazlearen alorreala. Izkiribaino joria eta polifazetikoa izan da, literaturako sail hanitx lantu beitu tai gabe, haatik nausiki olerkia eta trajeria.
|
|
|
izan zaitez egiantzeko. Irakurleek muturren aurrean zutena sinetsiko bazuten, sinesgarri egin
|
behar zuen
idazleak, eta artez egin zuen hori Scottek Ingalaterrako Erdi Aroa irudikatu zuenean. Ez da kasualitatea, beraz, emari hartatik sortu izana XIX. mendeko nobelagintza errealistaren enborra.
|
|
|
Epaltzak bere lan prozesuaren nondik norakoak eman zizkigun. Liburu bat idaztea sorkuntza lana dela adierazi zigun, zerbait kontatzeko izan
|
behar duela
idazleak, baina hori ez dela nahikoa, kontatu nahi duena era egokian kontatzen jakin behar duela, sofistikazio puntu batez. Zerbait kontatu ahal izateko hiru pausu eman behar dira:
|
|
|
Onena da. Arotza izan
|
behar zuen
idazlea beharrean.
|
|
2019
|
|
|
Bada, nire ustez jendetasuna eduki behar du editoreak. Ulertu
|
behar du
idazle guztiak ez direla berdinak, lan guztiak ez direla berdinak. Adibidez, niretzat, Raymond Chandlerren libururik onena seguru aski izango da The long goodbye [Ez adiorik; Xabier Olarrak itzuli eta Igelak argitaratua].
|
|
|
Beraz, merkatuan inpaktu handia duen autorea da. Hala ere, kontuan hartu
|
behar da
idazle honek Euskal Literatura Itzuliaren katalogoan 19 fitxa edota sarrera dituen bitartean, Bernardo Atxagak adibidez, 325 sarrera dituela, Mariasun Landak 122, Patxi Zubizarretak 71 etab14 Beraz, itzulpenak badituen arren, ez dago idazle itzulienen zerrendan eta ondorioz, gure literaturatik kanpo ezaguna bada ere, ez du oihartzun handirik izan. Hasier Etxeberriaren Bost idazle Hasier Etxeberriarekin berbetan (2010) lanean bildutako hitzek horixe berresten dute:
|
|
|
Literaturaren autonomia fundatzen duen artean egin
|
behar du
idazle euskaldunak edozein ismorena. XVI. mendeko galeaduna bezala gaude, ubera bila oraindik.
|
|
|
Izan ere, lan honen ernamuina kezka bat da: ohartuta emakumezkoek idatzitako literatur lanetan zer famatzen den eta zer zigortzen, zenbat baldintza bete
|
behar dituzten
idazle izateko igotzea ezinbesteko bilakatu den eszenatik onik irten nahi badute, eta bete beharreko baldintza askotan estraliterario (txatxu, astun, demodé) horiek isla zuzena dutela testuan, hausnartu nahi izan dut zenbateraino eragin diezaiokeen eta nola idazlearen gorputzak literatura idazten duen pertsonari, egiletasunari, testuari eta irakurleari.
|
|
|
Izan banintzen, uste dut nik, txikitatik. Baina ez da nahikoa norberak esatea, besteek aitortu behar dute, ikusi egin
|
behar dute
idazlea zugan... Zirkuitu estandarrera sartzea Susari esker izan zen, eta hori beti eskertuko diot”.
|
|
2020
|
|
|
Michel Leirisek idaztea tauromakiarekin konparatu zuen; idazle izatea, letretako gizona beste gabe, ez da aski; zeregin aspergarria da hori, arriskua falta zaio. Plazan zezenaren aurrean bakarrik dagoenaren antzeko izan
|
behar du
idazleak, bizitza arriskatzeko eta adarkadak hartzeko prest. " Idatzi beharrak beldurra ematen du", aitortzen du Azurmendik (1997:
|
|
|
[...]. Eta bestelako euskara
|
behar zuten
idazle berriok. Euskara utilitario, sinple, praktikoa.
|
|
|
[...]. Eta bestelako euskara
|
behar zuten
idazle berriok. Euskara utilitario, sinple, praktikoa.
|
|
2021
|
|
|
Zinezko jakituriaren sotoetan erdi gorderik bizitzen jakin izan zuen Pierre Hadot-ek berretsi ohi zuenez (Hadot 2009, 105 or.), idazle baten obra behar bezala ezagutzera iritsi ahal izateko, argi eta sakon begiratu behar zaie hiruzpalau galderak ekarraraz ditzaketen erantzunei. Galdera sakonak eta, guztiarekin ere, formulazio xume hauetara laburbil litezkeenak, hots, zer idatzi
|
behar du
idazleak, zer idatzi ahal du?
|
|
|
Irakurri, ariketa literarioari buruz eman den master class onena da. Cervantesen eta lagun imajinario baten arteko elkarrizketaren bidez kontatzen zaigu zer egin
|
behar duen
idazle batek arrakasta izateko –nola lortu kritikoen txaloak, nola eman jakitun itxura, nola engainatu sistema prestigioa lortzeko– eta zer egin behar duen ondo idatzi nahi duenak: asmoak argi utzi, berba egokiak eta esanguratsuak erabili, eta esan nahi duena oztoporik eta iluntasunik gabe esan.
|
|
|
Egunen batean humanitateak ikasiko du beharbada gure buruan dagoena beste buru batean jartzeko modu sofistikatuagoren bat, momentuz hitzak ditugu. Horiekin moldatu
|
behar du
idazleak.
|
|
|
Euskaraz, malguak, adierazkorrak eta biziak iruditzen zaizkit Fernando Morillorenak eta oso onak Jon Alonsorenak. Literatura guztiek
|
behar dituzte
idazle kaustiko eta humano batzuk, eta guri, zorionez, Jon Alonso tokatu zaigu. Ipuin eta nobela ezin ederrago batzuen egilea izateaz gain, berari egokitzen zaio nire ustez beste inori baino hobeto Billy Wilderri buruz eman zuten definizioa:
|
|
|
Beti liburu salduenen kontra hitz egiteko gogoz dauden kritikoak baino gehiago eskertzen ditu-eta behar ditu-literaturak
|
behar denean
idazle salduen kontra hitz egiteko prest daudenak. Izan ere, best seller eskas batek egin dezakeen kaltea ez da inoiz izango saldukeriak eragiten duenaren mailakoa.
|
|
|
Kazetari, kritiko eta programatzaile kultural profesionalek balorazio irizpide profesionalak izan behar dituzte, ez salmenten araberako aurreiritziak. Beti liburu salduenen kontra hitz egiteko gogoz dauden kritikoak baino gehiago eskertzen ditu –eta behar ditu– literaturak
|
behar denean
idazle salduen kontra hitz egiteko prest daudenak. Izan ere, best seller eskas batek egin dezakeen kaltea ez da inoiz izango saldukeriak eragiten duenaren mailakoa.
|
|
|
Bukatu dela arrazoi filologikoen aroa, eta euskaldunen komunitatea gero eta gutxiago hunkitzen dutela filologoen eta filologo-usteen diskisizioek. Horiek horrela, hizkuntzaren kezka dugunok erabilerari begiratu behar diogu, baina erabilera ponderatuari, zeinetan zenbaki absolutuek adina pisu izan
|
behar baitute
idazle onen jardunak –‘on’ hitzaren esanahirik zabalenean–" 40.
|
|
2022
|
|
|
Proiektua egingarri zenez jakiteko, orduko hiru idazle ezaguneri, Jean Haritschelhar, Piarres Lafitte eta Eugene Goyhenetche-ri eskatu zuen. Hiruek duda izpirik gabe baikorki erantzun zioten, gomitatu
|
behar ziren
idazleen izenak emanez. Idazleen Biltzarreko presidentea, telefonoa harturik, egunero idazleen deitzen hasi zen, emankorra izan zena, lehen urtean berean 80 autore hurbildu baitziren.
|
|
2023
|
|
|
Wittigen arabera, soilik diskurtso nagusiaren-doxaren-bozgoragailua edo papagaia izanez gero da erraza idaztea ikuspuntu minoritariotik, hau da, zapalduaren ikuspuntutik. Bestela, hizkuntzaren funtzionamenduaren, erabilpenen eta ondorioen azterketaren lan dorpeari lotu
|
behar zaie
idazlea; kategoriak, sintaxia galdekatu behar ditu. Bai ala bai, gizaki emeek ahal bezain urrun egon behar dute genero gramatikaletik eta genero ezaugarrietatik, horien funtzioa delako emakumezkoak sexuari mugatzea-subjektibotasuna ezabatzeko-.
|
|
|
Hau da, askotan «feminismoak», «feminismo hegemonikoak», «feminismoaren zati handi batek» adierazten dituen ideiei kontra egiterakoan, zehaztu beharko litzateke prostituzioaren kontrako feminismoaz ari direla, Erresuma Batua edo AEBak bezalako herrialdeetan indar handia dutenak. Hori dela eta, ohartarazi behar da beste zenbait testuingurutan feminismo abolizionista ez dela indar nagusia, eta, beraz, ez dela orokorrean feminismoaren kontrako saiakera moduan irakurri
|
behar
idazleek plazaratutako kritika.
|
|
|
Poesian, Amua (Elkar, 2019) izan zuen aurrekoa, eta harekin hasitako zikloa Uda betea-rekin itxi zuela sentitzen zuen iazko martxoan, liburuaren aurkeztu zuenean. Edonola ere, obra berri bati ekitean, ordura arte egin gabeko zerbait edo era berriren batean egiten saiatu
|
behar du
idazleak, haren ustez; eta berak lan berrian argitasunari zuzenean begiratu ziola iritzi zion. «Liburu berriak badu Amua-ko poetikaren antzik, baina liburu hau, konkretuki, pozari eskainitako lan bat dela uste dut».
|
|
|
Idazle gisa miresten nuen. Iruditzen zitzaidan
|
behar zela
idazle horren inguruan zerbait egin, ikusiz zer ekarri zion euskal literaturari. Biziki interesgarria zen, kazetaritzan ikasi baitzuen idazten.
|
|
|
Esaera berrien bila ibili zen beti, errealitatea azaltzen baino gehiago errealitatea sortzen etengabe. Markosek bere bizitza sormen bihurtzea aukeratu zuen, eta esan
|
behar da
idazlearen morala ez dela ikusten aukeratzen dituen gaien karga pedagogikoan edo asmo zuzentzailean, baizik eta batez ere lengoaiarekiko harreman sortzailean."
|