|
2004
|
|
|
Kudeaketarako erakundeek, baimena lortu ondoren, legitimazioa dute, eurek kudeatu
|
behar dituzten
eskubideak egikaritzeko eta administrazio-prozedura nahiz prozedura judizial guztietan eskubideok baliatzeko, euren estatutuetan ezarritakoaren arabera.
|
|
2005
|
|
|
Emakumea oraindik ezkondu ez bada, edo ezkondu arren adingabea bada, orduan horren aitak, amak edota bermatu beharreko ezkonsaria nahiz ondasunak eman dituenak egikaritu
|
behar du
eskubidea haren izenean; pertsona horrek kalifikatu behar du eratu den hipoteka nahiko den ala ez.
|
|
|
Eskubide batzuen aurkezte-idazkuna bakarrik egin bada, erregistratzaileak ez die komunikaziorik eman
|
behar
eskubide horien titularrei, baina eskubideen inskripzioa edo idatzoharra egin bada, erregistratzaileak idatzagiri-oharrean agerrarazi behar du exekuzioaren egoera, Erregistroko datuen arabera.
|
|
|
Epaitegi eta auzitegiek edota estatuko kontseilu nahiz bulegoek berehala dekretatuko dute ez direla onartzen legearen 313 artikuluak aipatu agiri nahiz eskriturak, baldin eta horien bidez lortu nahi denean inskribatu
|
behar zen
eskubidea gauzatzea, hirugarrenei kalte eginez.
|
|
|
1 Interesdunak ezezko kalifikazioaren jakinarazpena jaso eta hurrengo hamabost egunetan egikaritu
|
behar du
eskubide hori, aurkezte-idazkuna indarrean dagoen bitartean, aurkeztutako tituluaren eta dokumentazio osagarriaren lekukotza osoa emanez ordezko erregistratzaileari.
|
|
|
Erregistroko idazkunak laburtzeari dagokionez, legegilearen asmo hori bat dator inskripzio formuletan laburtasun eta argitasuna agintzen duten egungo eskakizunekin; lege berriak, bada, idazkun nagusien idazkera laburtu ez ezik, halakoetan jabariaren eta ondasun higiezinen gaineko eskubide errealen nondik norakoa jasota, aurkezte-idazkunaren edukia ere erraztu du, eta horrek berebiziko garrantzia du ondasun higiezinen gaineko Espainiako sisteman. Horrela, batetik, idazkun ororen betekizun formalak ahalik gehien gutxitu dira, betiere sistemaren printzipio nagusiei kalterik egin gabe; bestetik, modu berezian inskriba daitezkeen eta inskribatu
|
behar diren
eskubideen inguruko aipamenak kendu dira; eta, azkenez, Erregistroaren babes esparrutik at utzi dira izaera pertsonal edo betebehar izaeradun eskubideak. Horrek guztiak nahitaez ekarri behar du Erregistroa argiago eta horren publizitatea errazago egitea, interesdunek zuzenago jakin dezaten horren edukia.
|
|
|
Inskribatu
|
behar den
eskubidea ziurtatzeko interesa duenak.
|
|
2007
|
|
|
Horrez gain, erdietsi nahi da «Konstituzioak eta legeek alderdiei eratxiki dizkieten eginkizunak benetan bete daitezen ziurtatzea eta, azken buruan, estatuaren jardunbide demokratikoa bermatu dadin laguntzea» (martxoaren 6ko 56/ 1995 KAE). Ikuspegi bikoitz hori aintzat hartuta, partaidetza orokorreko biltzar-organoa arautu da, alderdiaren eskumen garrantuak betetzeko ohiko bide gisa; zuzendaritza-postu horien zentsura demokratzitsuenak dituena; sufragio aske eta sekretua ezarri da, zuzendaritza-postikoa arautu da; edozein elkartetan oinarrizkoak izan eta berdintasunez egikaritu
|
behar diren
eskubideak aitortu dira, hala nola, hautaketan parte hartzea eta organoetan hautagai izatea, edota jardueren, egoera ekonomikoaren eta zuzendaritza-organoak osatzen dituzten pertsonen gain informatzea; eta kide anitzeko organoen bileren jardunbiderako eta araubiderako erregela batzuk zehaztu dira. Beste alde batetik, 9 artikuluaren xedea da alderdi politikoek printzipio demokratikoak eta gizasun nahikoarekin zerrendatu ditu prin eskubideak errespeta ditzaten ziurtatzea.
|
|
|
Eskariak egiteko eskubidearen titularren esparru subjektiboa adiera zabalean zehazten da. Bada, ulertu
|
behar da
eskubide hori dutela pertsona fisikoek nahiz juridikoek, euren naziotasuna kontuan hartu gabe. Azken buruan, eskubide hori interes legitimoak defendatzeko bidea da, eta eskubide horren bidez herritarrek zeregin publikoetan parte har dezakete, banaka nahiz modu kolektiboan.
|
|
|
Eskarien izapidetzaren helburua nahitaez izan
|
behar da
eskubidea asetzea. Hala ere, legeak ez ditu aztertu izapidetza horren nondik norakoak; legeak arreta berezia jarri du eskarien jasotzaile diren botere publikoen eta agintarien betebeharretan.
|
|
|
Eskubide horiek modu proportzionalean aitortuko dira, lanean egindako denboraren arabera, lege-zein erregelamendu-xedapenetan eta hitzarmen kolektiboetan, hala egin
|
behar denean
eskubide horien izaeraren arabera.
|
|
|
Horrexek azaltzen du, hain zuzen ere, txandakako aprobetxamendu-eskubidea duen titularraren eta ondasun higiezinaren jabearen arteko lotura konplexua. Horrenbestez, jabeak bermatu
|
behar du
eskubideen titularrek jasoko dituztela titulartasunak barnean daramatzan zerbitzuak. Eska daitekeen gutxieneko berme horrek iraungo du jabea ondasun higiezinari lotuta dagoen bitartean, eta hori horrela izan daiteke, berak besterendutako eskubideak ez baitira osoak, mugatuak baino.
|
|
|
Azkenik, kontuan izan
|
behar da
eskubide-adierazpenak Konstituzioaz gain autonomia-erkidegoetako autonomia-estatutuetan ere agertzen direla. Estatutu horien jatorrizko idazketan eskubide-adierazpen zehatzak agertzen ez ziren arren, geroko eraldaketetan (2006tik aurrera), autonomia-estatutuetan eskubide eta askatasunei buruzko titulu bat sartzea orokortu egin da.
|
|
|
Dena den, kontuan izan
|
behar da
eskubide horiek zabaltze-indarra dutela, horien mugen interpretazioa modu murriztailean egin behar dela beti (odiosa sunt restringenda) (maiatzaren 23ko 66/ 1985 KAE, urtarrilaren 13ko 3/ 1997 KAE, etab.), eta murrizketa hori behar den moduan justifikatu behar dela proportzionaltasun-printzipioarekin bat etorriz; hau da, aztertu egin behar da mugak xede legitimo bat duen, xede horretarako egokia... Modu horretan, Konstituzio Auzitegiaren jurisprudentzia eta Giza Eskubideen Europako Auzitegiaren jurisprudentzia bat datoz askotan oinarrizko eskubideek izan ditzaketen mugei dagokienez; izan ere, eskubideak legez onartu behar dira, horien beharrizana gizarte demokratikoaren ikuspegitik neurtu behar da, gizartearen oinarrizko balioak edo printzipioak errespetatu behar dira, aplikazio-prozedurak botere judizial independente eta inpartzialak kontrolatu behar ditu, aurretik ezarritako prozedura erabili behar da, eta eskubide eta askatasunen murrizketak inoiz ez dira aplikatu behar ezarritako xedeak baino harago (1976ko abenduaren 7ko GEEAE. Handysidede kasua?, 1978ko irailaren 6ko GEEAE. Klass kasua?, 1979ko apirilaren 26ko GEEAE. Sunday Times kasua?, 1983ko martxoaren 25eko GEEAE
|
|
|
Horrek muga berri bat ezarri du eskubide horien inguruan, kasu honetan legelariarentzat. Konstituzio Auzitegiak ezarri du zer ulertu
|
behar den
eskubide horien «funtsezko edukiari» buruz ari garenean, bi irizpide desberdin erabiliz: a) kasuan kasuko eskubidearen izaera juridikoa:
|
|
|
a) kasuan kasuko eskubidearen izaera juridikoa: irizpide honen arabera, eskubidearen izaera juridikoari erreparatu behar zaio, legelariek horren inguruan duten ulerkera orokorrari, arauketa juridiko zehatza gorabehera; horretatik ondorioztatu
|
behar dira
eskubidea identifikatzen laguntzen duten ahalmen edo aukerak, horiek gabe guztiz desnaturalizatuko litzateke eta; b) juridikoki babestutako interesen irizpidea: «eskubidea berpizten duten» eta juridikoki babestuta dauden interesak zein diren aztertu nahi da, hau da, eskubidearen oinarrizko edukia gainditu egiten da berori murriztu eta ez egikaritzeko moduan uzten denean, egikaritzea arrazoizkoa dena baino harago zailtzen denean edo beharrezko babesik gabe uzten denean (apirilaren 8ko 11/ 1981
|
|
2008
|
|
|
Sozietate kotizatu bateko administratzaileei ordainsari moduan akzioen gaineko aukeratze-eskubideak eman bazaizkie 2000 urteko urtarrilaren 1a baino lehen, eta sozietate-estatutuetan ez bada esan-bidez ezarri ordainketa-modu hori, akziodunen batza orokorrak emandako onespena
|
behar da
eskubideok egikaritu edo besterentzeko.
|
|
|
Epe horretan, sozietate lagatzailearen hartzekodunek eta lagapen-hartzailearen zein-hartzaileen hartzekodunek lagapenaren aurka egin dezakete, sozietatearen bat-egite kasuetarako ezarritako baldintza eta ondore berberekin. Aurreko paragrafoak aipatzen duen iragarkian esan-bidez jaso
|
behar da
eskubide hori.
|
|
|
Horrenbestez, aurrekontuen definizio zehatza nahi izanez gero, Aurrekontuen Lege Orokorrera jo behar dugu. Lege horren 32 art.aren arabera, Estatuaren Aurrekontu Orokorra da Estatuko sektore publikoa osatzen duten erakunde eta organo bakoitzak ekitaldian zehar likidatu
|
behar dituen
eskubide eta betebeharren adierazpen zifratu, bateratu eta sistematikoa. Beste hitzetan esanda, Aurrekontuek hurrengoak zehaztuko dituzte:
|
|
|
Bestalde ere, denborazko betekizuna dugu: kontsulta egin
|
behar da
eskubideak egikaritzeko, aitorpen eta autolikidazioak aurkezteko edo betebeharrak betetzeko epea bukatu baino lehen; are gehiago, kontsulta egitean, bertan adierazitako inguruabar, datu eta aurrekariak zeuden-zeudenean iraun behar dute, baita kasuari dagozkion legea eta jurisprudentzia ere.
|