|
2000
|
|
|
Eta don Venancioren diruari esker nintzen libre, eta Piarres Oihartzabal kapitainak zuèn diruari esker abiatu nintzen, halako batean, Cartegena de Indiastik zetozèn zazpi galeoi haietarik batean, Mundu Berritik Mundu Zaharrerat, nola hamasei
|
bat
urte lehenago egin bainuen Mundu Zaharretik Mundu Berrirat, Antonio eta Joxe lagun nituela, zeren akabatu baitzen ene Indietako aldia, oren gaitz bati eta bertze ehuni itzuri ondoren.
|
|
|
Eta egun batean Utopiaz mintzo ziren liburu haiek haren eskuetarat heldu —Tomas Mororena bereziki eta beregainki—, haiek buru bihotzetan sartu, eta zin egin zion bere buruari ezen lur haren bila abiatuko zela, ahal zezanean. Eta orduan ahal zezakeen, zeren zazpi
|
bat
urte lehenago aita hil baitzitzaion, eta zeren, nik ezagutu nuenean, hil berria baitzuen ama... eta zeren haren asmoa gibelaezina baitzen guztiz.
|
|
|
Orduan, aitzineko hilabete guztietan hainbertze desiratutako istant horretantxe, bere baitara bildu ninduen oroitzapen alu batek. Lau
|
bat
urte lehenago. Mertxe zuen izena.
|
|
2003
|
|
|
Barandatik begira geratu ginen momentu batez, kaioen hegada akrobatikoez arduraturik bera eta olatuen kontaduria egiten ni. Hamar
|
bat
urte lehenago ustez konpartitu izan genituen kontuak ekarri nahi izan zituen gogora Monikak. Dagoeneko ahaztuxeak nituen gelakoen izenak eta gertakariak aipatu zituen luzaz berak.
|
|
|
Bazekiten Sarak beti gauza berriak ekartzen zituela, asko sekula ikusi gabekoak, existitzen zirenik ere ez zekitenak beste asko. Gogoan daukat pare
|
bat
urte lehenago emakumeentzako prakak ekarri zituela. Hura zalaparta sortu zena herrian!
|
|
2006
|
|
|
Ez zen bereziki abenturazalea, baina botanikarako zuen grinak edozein oztopo gaindiarazten zion:
|
bat
urte lehenago, esaterako, Txinara joan zen hango flora aztertzera, urte pare bateko espedizio luzean. Ez zen taldean lan egiteko pertsona ere, eta inuitekin bereziki baldar portatzen zen, berotasunik gabe eta gainetik begiratuz bezala.
|
|
|
Eta ez bakarrik lis loreari zerbitzu handia egindako leinu baten ondokoa zelako. Agertzen ari naizen hau baino hamar
|
bat
urte lehenago, haren lantzak, nahi gabean, heriotza eman zion Frantziako lehenagoko errege Henrike II.ari, torneo batean. Ezbehar bat, dudarik gabe.
|
|
|
Gezurra zioen. Ikusia zuen, bai, halako ale bat, hamar
|
bat
urte lehenago, bere sorterrian. Urdazubiko Salbatore monasterioko bere gelaxkan zeukan abade Bernardo Zabalegik.
|
|
2007
|
|
|
eduki, nahiz eta bera erdaldun huts eta purua izan: ehun
|
bat
urte lehenago trenbidearekin batera etorriak zituen arbaso guztiak, eta familia hartan, beraz, aspaldi eten zen, inoiz izan bazen, jatorrizko lurrarekiko edozein kate eta lotura. Belarri zolia zeukan Roberrek, gainera, guk ez bezala hitz egiten zutenen doinuari erreparatzeko eta barre egiteko; ez zen askotan gertatzen, gure adineko neska mutilek bertako gaztelania moldea egiten baitzuten denek, urrun haietatik iritsi berriak ziren familietakoek izan ezik; baina uda ondorenean, beren, pueblo?
|
|
2008
|
|
|
Doña Martak ere batsu eta orobatsu ikusten zituen bi nexkak. Horregatik. Regina Madrilera iritsi baino sei
|
bat
urte lehenago alde egin zuen doña Martak jauregitik, bere egitekoak eginda gero, jakina: esan nahi baita bi emakumeek ez zutela elkar ezagutzeko paradarik izan?, berdintasun hura adierazteko modurik egokiena zelakoan, halaxe esaten zien, erdi txantxetan, bai, baina baita ezin amoroskiago ere:
|
|
|
Nadiarekin gogoratu nintzen. Lau
|
bat
urte lehenago, leku horretan bertan adiskide baten zain nengoela, estali zizkidan bere bi eskuekin begiak eta miazkatu zidan belarriaren gingila, nik ulertzen ez nuen hizkuntza batean lizunak ziruditen hitzak errepikatzen zizkidan bitartean. Lau urte generamatzan, beraz, elkarrekin eta orduan bezain misteriotsu, orduan bezain maitagarri izaten jarraitzen zuen.
|
|
|
Doña Martak ere batsu eta orobatsu ikusten zituen bi nexkak. Horregatik –Regina Madrilera iritsi baino sei
|
bat
urte lehenago alde egin zuen doña Martak jauregitik, bere egitekoak eginda gero, jakina: esan nahi baita bi emakumeek ez zutela elkar ezagutzeko paradarik izan–, berdintasun hura adierazteko modurik egokiena zelakoan, halaxe esaten zien, erdi txantxetan, bai, baina baita ezin amoroskiago ere:
|
|
2009
|
|
|
ezin esan baitzitekeen besterik 1918ko abenduaren hasiera hartan. Egia zen, senar emazteek, hamahiru
|
bat
urte lehenago ezkondu zirenetik, bazituztela beren penak, Reginak izeba Eugeni eta amona Luisa galdu baitzituen denbora horretan, baita Fausti ere, Madrilen adiskide min izan zuèn neskame adoretsua, Regina Madrildik itzuli eta handik hiruzpalau hilabetera hil zena, tetanoak jota, gaizki sendatutako zauri bat gaiztotu izanaren ondorioz; Nazariok, berriz, izeba Ursula galdu zuen urtebete lehenago, 1917ko urriko egun batean, egun deseroso batzuk igaro ondoren, Nazariok ekarritako azken kokazko ardo botila hustu (izebak Nazario zuen alor hartan hornitzaile zintzo) eta irribarrez bezala hil zen?, baita kuttun kuttuntzat zituen beste bi pertsona ere:
|
|
|
Ikusle batzuek, askok?? nekez ezagutuko zuten Amelita Galli Curci sopranoa, bost sei
|
bat
urte lehenago kantatzeari utzi ziòn emakumea, nahiz eta, artean ere, munduan oso ezaguna zen, hainbeste eta hainbeste disko saldu eta saltzen zituen haren ahots jainkozkoak, ia Enrico Carusorenak adina. Chaplin, beraz, Ada txurikatu nahian zebilen, itxura guztien arabera; Adak, haatik, eskua askatu eta burua ezker eskuin mugitu zuen pare bat aldiz, irri herabe bat ezpainetan, lotsazko sentimendua ohorezkoari nagusitu balitzaio bezala; orduan, baina, Domingo tartean sartu. Rebecarekin zegoen, Chaplin eta Adarengandik bizpahiru urratsera?
|
|
|
Ildefonso Esparza, Chaplin beste izenez, Domingo Orberen ondoan zegoen, hiru
|
bat
urte lehenago cenetisten bilera batean elkar ezagutu eta berehala egin ziren lagunak?, hiriburuko ibaiaren alde batean biak ere, beste aldean zeudèn hiriko kuartelei begira, nora erretitatu baitziren errepublikanoen aurka altxatutako tropak, beren atzeranzko bidean.
|
|
|
bat, bi, hiru, lau, bost eta sei; eta senar emazteak eta seme alabak, zein baino zein zoriontsuagoak, oro har... ezin esan baitzitekeen besterik 1918ko abenduaren hasiera hartan. Egia zen, senar emazteek, hamahiru
|
bat
urte lehenago ezkondu zirenetik, bazituztela beren penak, Reginak izeba Eugeni eta amona Luisa galdu baitzituen denbora horretan... baita Fausti ere, Madrilen adiskide min izan zuèn neskame adoretsua, Regina Madrildik itzuli eta handik hiruzpalau hilabetera hil zena, tetanoak jota, gaizki sendatutako zauri bat gaiztotu izanaren ondorioz; Nazariok, berriz, izeba Ursula galdu zuen urtebete lehenag... bere anaia Honorato apaiza, tifus batek menderatu eta suntsitu zuena, Honoratok berak senar emazteak ezkondu eta handik lau urtera, 1909ko uda beteko egun sargori batean; eta Mateo Sukunza ingeniari lagun mina, lehen Mundu Gerra hasi ez beste hil zena eta Nazario umezurtz bezala utzi zuena:
|
|
|
Ikusle batzuek –askok? – nekez ezagutuko zuten Amelita Galli Curci sopranoa, bost sei
|
bat
urte lehenago kantatzeari utzi ziòn emakumea, nahiz eta, artean ere, munduan oso ezaguna zen, hainbeste eta hainbeste disko saldu eta saltzen zituen haren ahots jainkozkoak, ia Enrico Carusorenak adina. Chaplin, beraz, Ada txurikatu nahian zebilen, itxura guztien arabera; Adak, haatik, eskua askatu eta burua ezker eskuin mugitu zuen pare bat aldiz, irri herabe bat ezpainetan, lotsazko sentimendua ohorezkoari nagusitu balitzaio bezala; orduan, baina, Domingo tartean sartu –Rebecarekin zegoen, Chaplin eta Adarengandik bizpahiru urratsera– eta honela mintzatu zitzaion:
|
|
|
Ildefonso Esparza, Chaplin beste izenez, Domingo Orberen ondoan zegoen –hiru
|
bat
urte lehenago cenetisten bilera batean elkar ezagutu eta berehala egin ziren lagunak–, hiriburuko ibaiaren alde batean biak ere, beste aldean zeudèn hiriko kuartelei begira, nora erretitatu baitziren errepublikanoen aurka altxatutako tropak, beren atzeranzko bidean.
|
|
2011
|
|
|
Pare
|
bat
urte lehenago, 18 urterekin, Fiodor Dostoievskiren biografia bat irakurri nuen eta fikzioaren eta bizitzaren arteko loturak erakusten dituen pasarte batek hunkitu ninduen gehienbat. Dostoievskiren bizitza berez da hunkigarria.
|
|
|
Pare
|
bat
urte lehenago, Nadiarekin oporretan Suitzara egin nuen bidaia baten buruan luzaz egona nintzen idazlearen etxe aurreko hesian txirrina joko ez joko. Gantenbein eleberriak proposatzen dituen berrikuntza formal zenbait baliatuz ariketa gisa idatzitako eleberri labur baten itzulpena neraman aldean.
|
|
|
Eta hain zuzen ere horixe zen bere kasua: uhin batek jarri zuela, hogei
|
bat
urte lehenago, atxilotua izateko zorian, eta uhin hark organizaziora eraman zuela; eta uhin batek okertu zuela enpresario baten bahiketa eta horren ondorioz berak bete egin behar izan zuela organizazioak emandako agindua, gizon hura hiltzekoa; eta uhin batek, baita, igorri zuela bere anaia Kropotki beragandik urrun; uhin batek ekarri zizkiola, azkenez, Jon eta Jone hotelera.... Kolpe itsu haien aurrean zer egin zezakeen bere borondateak?
|
|
|
Maria bera irudikatu du ilobak, hirurogeita hamar
|
bat
urte lehenago. Maria hona eta hara, zoritxar malapartatuaren sugeak harrapatuta eta zigortuta.
|
|
2012
|
|
|
Unibertsitatera dei egin eta gaixorik zela esan zien. Pare
|
bat
urte lehenago atzamarra apurtu zuenean izan zen eskolak eman ez zituen aldi bakarra; horregatik sinetsi zuten hain erraz; ez zioten inolako galderarik egin.
|
|
|
Dirudienez hogei
|
bat
urte lehenago sartu zen bailara horretan Txinatik ekarritako fruta landare batzuekin. Mihigaiztoei kasu eginez gero, esan genuke 1870 urtean James Lickek ekarri zuela izurria Kaliforniara.
|
|
|
Ni haien artera iritsi baino hiruren
|
bat
urte lehenago 69, Erregea bere aginterriaren gain zebilela bidaia ofizialean, ezohiko istripu bat gertatu zen, eta ia egin zuen monarkia harenak, behintzat gaur egun eratua dagoen bezala. Lindalino, erresumako bigarren hiria izan zen Erregeak lehendabizi bisitatu zuena bere bidaialdian.
|
|
2013
|
|
|
Wadiabyadarren memoria kolektiboan, kontakizun errealen nahiz ipuin itxura batzuen moldepean, jasoak daude, konparazio batera, leinuen eta xeiken arteko borrokak eta gerraldiak, iraupen laburrekoak anitzetan, baina baita luzeak ere, noizean behin. Urrunera joan gabe, abdallahtarrek behin baino gehiagotan hartu zuten parte borroka haietan, beren leinukoen alde, jakina?, harik eta, berrehun
|
bat
urte lehenago, beren izaera nomadari uko eginda, Wadi Abyad izeneko herria sortzea eta bertan finkatzea erabaki zuten arte.
|
|
|
estatua ETAren aurka), Miralles eta Arquesen ikerketa liburu ausarta, lagun batek oparitua. Pare
|
bat
urte lehenago entzunda neukan, Bartzelonan taxi batean nindoala, Lasa eta Zabalaren hezurrak agertu zireneko gertakari lazgarri hura. Idazle gisa, gertaera oso dramatikoa iruditzen zitzaidan, Espainiako trantsizioaren oso aurpegi ilun bat agerian uzten zuena.
|
|
|
Wadiabyadarren memoria kolektiboan, kontakizun errealen nahiz ipuin itxura batzuen moldepean, jasoak daude, konparazio batera, leinuen eta xeiken arteko borrokak eta gerraldiak, iraupen laburrekoak anitzetan, baina baita luzeak ere, noizean behin. Urrunera joan gabe, abdallahtarrek behin baino gehiagotan hartu zuten parte borroka haietan –beren leinukoen alde, jakina–, harik eta, berrehun
|
bat
urte lehenago, beren izaera nomadari uko eginda, Wadi Abyad izeneko herria sortzea eta bertan finkatzea erabaki zuten arte.
|
|
2015
|
|
|
Urte hartan idazle ezagun bat aukeratu zuten epaimahaiburu, bere karrerako azken urteetan arrakasta handia lortutakoa, laurogei urte betetzean omenaldi bat egin nahi izan baliote bezala. Kazetari izan zen garaian, berrogei
|
bat
urte lehenago, hura ere zine kritikari izana zen, eta hori aski arrazoi iruditu bide zitzaien zinemaldiaren antolatzaileei.
|
|
|
Fragg besamotza zen. Hogei
|
bat
urte lehenago, eskua galdu zuen Braak hirian izandako matxinada batean. Mihigaiztoek gona konturen bat aipatu zuten, baina Fraggek erran zuen eskua istiluetan galdu zuela.
|
|
|
Aspalditik ezagutzen du Martinek Ramiro. Pasaitarra da eta bere adinekoa, Ternuako kanpaina batean ezagutu zuten elkar, dozena
|
bat
urte lehenago. Eta geroztik beti moldatu dira ongi, hitzeko gizon jator eta leiala da Ramiro, Martinen irudikoz.
|
|
|
Eta orduan kontatu zion nola Joan Perez de Lazarraga edo Perez Lazarragakoa 1550 inguruan jaio zen, pare
|
bat
urte lehenago seguru asko; Larreako jauna zen, jatorria Oñatin zuen aitoren seme familia batekoa; garaiko kroniketan. El Poeta, deitzen zioten, baina oraintsu arte ez zen jakin poesiarik idatzi zuenik, nahiz eta bere leinuaren genealogia bat egin zuen, baita Arabaren historia bat ere, galduta dagoena.
|
|
|
Bezperako nire beldurrak hutsalak izan ziren, ez poliziarekin izandako tiroketak ez ondorengo ihesaldiak ez baitzioten, itxura batean behintzat, inolako zauri edo kalte fisikorik utzi. Argalxeagoa zirudien, hori bai, eta adatsak eta bizarra ere luzeagoak izango zituen, baina bestelakoan, pare
|
bat
urte lehenago baserrira izeba Eugenia bisitatzera igo ginenean oroitzen nuen bezalaxe zegoen lehengusua. Galanta.
|
|
|
–Bai, baina lehenagokoa; liburu hau argitaratu baino 30
|
bat
urte lehenago gertatu zuan Matalazen matxinada. Matalaz ere apaiza zuan, jakingo duk?
|
|
|
Eskubikoek, Estatuari ezin dakiokeela leporatu, frogarik gabe, Estatua bera auzitan jartzen duen gertaerarik. Batzuei eta besteei, alemaniar orori azken finean, dozena
|
bat
urte lehenago Baader eta Meinhoff i gertatutakoa etorri zitzaien berriz ere gogora. Orduan bezala orain, balizko indar beltz baten inguruko zalantzek eta kezkek biderkatu zuten berez izugarria zen Hansen gertaera.
|
|
|
Askoz gehiago ezin zuten egin, 70eko hamarkadaren bukaeran eskas ziren armak Gazako lerroan, Anwarren arabera. 12
|
bat
urte lehenago galdu zuten Sei Eguneko Gerra hartako arma zaharrak ziren eskuratu zezaketen munizio bakarra, gerran, 16.000 hildakoz eta ehunka milaka desplazatuz gain, Zisjordania, Gazako lerroa, Jerusalem ekialdea, Golango gainak eta Sinaiko penintsularen zati baten kontrola galdu zuten arabiarrek?. Metrailadore haiek erosi, desmuntatu eta nekazari itxuran alde batetik bestera pasatzen hasi ziren, helburuan berriro arma muntatzeko.
|
|
|
jaioterrira zihoanean ez zuen gorbatarik eramaten, ezta jakarik ere, bizarra egin gabe, eta kalparrak ere nola hala. Gorroto zituen txandalak, eta pare
|
bat
urte lehenago hamaika txiste zekizkien txandala jantzi eta Insersoko bidaietara eramaten zituzten agureei buruz. Azkenean, baina, igande batean rastrora joan eta txandal praka batzuk erosi zituen, janzteko inolako intentziorik ez zuen arren.
|
|
|
txakurra, beltzez jantzitako andrea, ageriko arrazoirik gabeko zaunkak, larritasuna, herioa urruti ez zebilelako susmoa. Horiexek izan ziren hamabi
|
bat
urte lehenago idatzi zuen kontakizun haren abiapuntu. Hutsetik sortu zituen pertsonaiak, bizitza hartuko baitzuten poliki poliki, eta zeinek bere bidea egingo.
|
|
2016
|
|
|
Gizon zaharra biola jotzaile aparta izana zen berrogeita hamar
|
bat
urte lehenago, eta orduan zituen urteak gorabehera, aski ondo jotzen zuen halako egokieretarako. Emazteak noizik behin pixka bat laguntzen zion bere ahotsarekin, gero gelditu egiten zen, eta berriz ere ekiten zion senarrarekin batera, seme alabak eta bilobak haien aurrean dantzan zebiltzan bitartean.
|
|
|
1955ean, Ekin harremanetan jarri zen EAJrekin. Honela kontatu zuen Jose Antonio Etxebarrieta etakideak, Txabi Etxebarrietaren anaiak, 1964an, hamar
|
bat
urte lehenago alderdi abertzale nagusiarekin harremanetan jartze horri zegokiola:
|
|
|
Ez zuten lanak egiteko Lemoizko eta Mungiako udalen behin betiko lizentziarik. Lanak, gainera, Energia Zuzendaritza Nagusiak eraikitzeko behar zen baimena eman baino pare
|
bat
urte lehenago hasi ziren. Legediak zenbait azterketa zehatz ere eskatzen zituen, baina Administrazioak ez zuen halakorik jaso.
|
|
|
Artundok alabari bidalitako argazkiak ere erakutsi zizkioten, baina Ivanovak Edurne Iriarteren autoa besterik ez zuen ezagutu. Oroitzapen lausoa zuen Alvaro Artundok pare
|
bat
urte lehenago saldu zuela. Asiainek lanak zituen neskamearen erantzunei arreta emateko.
|
|
|
Ez, behintzat, bortizkeria horrekin. Pare
|
bat
urte lehenago, esate baterako, UPNko Juan Luis Sanchez de Muniain azaldu zen parranda giroko argazki batean. Mozorrotuta ageri zen, plastikozko edalontzia eskuan eta hawaiarren lepoko loredunarekin.
|
|
2017
|
|
|
–Gogoratuko zarete orain urte batzuk Sarrionandiak nola Akordatzen izeneko liburuxka bat kaleratu zuen. Berrogeita hamar
|
bat
urte lehenago Joe Brainard izeneko margolari batek idatzi zuen izenburu bereko liburu bat, eta bertan bere bizitza kontatu zuen akorduan zituen oroitzapen laburren bidez?, esan nien nire entzule aspertzen hasiei, eta gogoratu nien formula horrek jarraitzaile asko izan zituela, horietako bat George Perec, bere Je me souviens (Akordatzen naiz) lanean 480 oroitzapen bildu zituena.... Marcelo Mastroianik Io mi ricordo izeneko lan batean bildu zituen bere oroitzapenak, Juan Bonilla idazle espainiarrak ere Je me souviens bat kaleratu zuen.
|
|
|
Jontxuk eskuzabal jokatu bazuen, bere aita Juan Mari ez zen berdin aritu. Buruko odol kolpe bat izan zuen pare
|
bat
urte lehenago, eta geroztik etxean geratu zen, erretiroa hartuta, txaleteko lorategian paseo koxkorrak eginez. Hortaz, bertan topatzen nuen txaletera joaten nintzen bakoitzean.
|
|
|
Juanito Muñagorri Jontxuren aitona izan zen, guk ezagutu ez genuena, ezta Jontxuk ere, bera jaio baino pare
|
bat
urte lehenago hil baitzen. Baina istorio asko zekien aitonari buruz, etxean entzunda.
|
|
|
Sandra ere ulertu ezinik gelditu zitzaidan begira, baina hartua neukan erabakia. Mexikoko barruti federaleko komisaldegi batean amaitzen zen dozena
|
bat
urte lehenago Gasteizko AEK ko ikasgela batean hasitakoa. Hertzainak en. Drogak nahi ditut AEKn?
|
|
|
Ez zegoen erraza ordea! AEKra joan nintzen galdezka aurrena, huraxe izan bainuen aurreko lantoki bakarra hamabi
|
bat
urte lehenago.
|
|
|
Inprentetara gainerako sektoreetara baino pare
|
bat
urte lehenago iritsi zen gainbehera, 2006 urte inguruan. Lan egiten nuen enpresa ixtear zegoen, eta beste batera aldatu nintzen.
|
|
|
Wang Zhuk deskribatutako egun hartan imajinatu zuen Li Huanek, manifestazio batean elkar ezagutu zutenekoa, duela milioi
|
bat
urte lehenago.
|
|
2019
|
|
|
Marijek nor zen Elias zaharra galdetu eta, bere amaginarrebak begirada lehorra bota zion arren, haren lagunak berehala hasi zitzaizkion kontatzen. Hamar
|
bat
urte lehenago heldu zen auzora eta etxe txiki bat eraiki zuen bertan. Ez zen batere hiztuna, moztu zien amaginarrebak, muturra okertuz, eta baietz egin zuten beste atso guztiek buruarekin, hori bekatu larria balitz bezala.
|
|
2021
|
|
|
Duela hirurogei urte eskolan esaten zigutenez, Humanitatean bost arraza bereizten ziren; zuria, beltza, gorria, horia eta kobrizoa edo malaioa. Hirurogei
|
bat
urte lehenago, eskolatik ehun metrora bizi izan zen Jose Arriandiaga Joalak Europako arrazak hamazazpi zirela zioen. Aldea zegoen.
|
|
2023
|
|
|
Halako tentsio uneen ondorengo kafeak egokiak izaten dira elkarrizketak hasteko, elkar sobera ez denean ezagutzen. Maialenek urteak zeramatzan lan hartan, eta gogora ekarri zuen hamabost
|
bat
urte lehenago ez zietela akreditaziorik eman nahi izan euskal hedabideei, Europako Goi Bilera izan zenean Miarritzen," Televisión Manipulación" oihuak ere jasan behar izaten zituztela manifestarien partetik, Patrick urpekaritzako maskara soinean joan zela Baionako auzitegiko epaiketa bateko irudiak grabatzera, poliziak aitzineko auzian gasa bota zielako frantsesez deklaratzeari uko eg... Eñaut franko isilik egon zen.
|