|
2008
|
|
|
Teoriarik gabe, kontzepturik gabe errealitate
|
baten
ulertzea ez da erraza; orduan intuizioa da gidatzen gaituena, afektibitatea ere. Soziolinguistikako kontzeptuen alorrean Erramun Baxokek bere ekarpena utzi gaitu.
|
|
|
Teoriarik gabe, kontzepturik gabe errealitate
|
baten
ulertzea ez da erraza; orduan intuizioa da gidatzen gaituena, afektibitatea ere. Soziolinguistikako kontzeptuen alorrean Erramun Baxokek bere ekarpena utzi gaitu.
|
|
|
Izan ere ordura arte euskarazko telebistaren eginkizun eta egiteko nagusitzat euskararen susperkuntza jotzen zen. Helburu hori telebista sortu zen testuinguruaren arabera ulertu behar badugu, susperkuntza modu global
|
batean
ulertzen zen: hots, euskara Euskal Herriko jendarte osoaren ondasuna den neurrian, euskal jendarte osora ere hedatu beharra.
|
|
2009
|
|
|
Honela diote: " Guk ingelesez dagoena egun
|
batean
ulertzen duguna, urtebete behar dugu katalanez ulertzeko." Zera esan nahi du: bcn ikusten dudanean —arraroak dira, gero, katalan hauek—, Bartzelona esan nahi duela.
|
|
|
" osotasuna, osagaien batuketa hutsa baino gehiago da" (Lewin 1988). Axioma horri darion ikuspegi sistemikotik abiatuta ezin izango genuke bikote
|
bat
ulertu bi gizabanakoren batuketa gisan. Erraz ikusten da hori.
|
|
2012
|
|
|
1 euSKaRaRen egOeRa eTa TeSTuinguRuaK y euskararen egoerak eta testuinguruak aintzat hartzea ezinbestekoa da egitasmo bat martxan jartzeko eta berau aztertzeko. euskararen egoera (hizkuntza kulturako osagai garrantzitsuenetako bat bezala) kultura gutxiagotu
|
baten baitan
ulertu behar da. Izan ere, euskal herrian dauden beste bi hizkuntza nagusien (frantsesa eta gaztelania) menpeko da, nahiz eta bertako/ berezko izan.
|
|
|
Eta teknika gisa, berriz, elkarrizketa sakona. Izan ere, behaketa zuzenaren bidez nekez ikus daitekeen errealitate
|
bat
ulertu nahi dugu, hau da, erreferentzia marko jakin batean (edozein pertsuasio prozesutan) gertatzen den giza portaera edo giza-esperientzia subjektibo jakin bat (euskara bitartezko eraginkortasuna) ulertzea da gure xedea, eta horretarako, orain aurkitzen garen ikerketaren fasean, elkarrizketa sakonak iruditzen zaizkigu teknika egokienak: informatzaileek beren bizitza, esperientzia edo egoerei buruz dituzten ikuspegiak ulertzeko egiten diren ikertzailearen eta informatzaileen arteko aurrez aurreko saioak edo maila berekoen arteko elkarrizketak (Taylor eta Bodgan, 1984).
|
|
|
Mezuaren Ikasketa Eredua (The Message Learning Approach) eta Erantzun Kognitiboaren Eredua (The Cognitive Response Model). Ikasketa Ereduak proposatzen duenez, hartzaileak mezu pertsuasibo
|
bat
ulertzeko, onartzeko eta gogoratzeko duen gaitasunaren arabera gertatzen da aktitude aldaketa (Hovland eta beste, 1949; Hovland eta beste, 1953). Urte askotako ikerketen ostean, konturatu ziren mezu bat ikasteak ez dakarrela ezinbestean eragin pertsuasiborik eta, are gehiago, batzuetan pertsona bat konbentzitu daitekeela honek mezua ikasi behar izanik gabe ere.
|
|
|
Ikasketa Ereduak proposatzen duenez, hartzaileak mezu pertsuasibo
|
bat
ulertzeko, onartzeko eta gogoratzeko duen gaitasunaren arabera gertatzen da aktitude aldaketa. bilitateak baldintzatzen dituela ahalegin pertsuasibo baten eraginkortasuna eta lortzen den aktitude aldaketaren ondorioak (sendotasuna, iraupena...).
|
|
|
Hizkuntzak erdiguneko papera du komertzializazio internazionalean, kulturaren eta hizkuntzaren arteko lotura estuaren eraginez erabakigarria baita. Ezin da kultura
|
bat
ulertu herri horrek hitz egiten duen hizkuntza ulertzen ez bada. (...) Kulturak hizkuntzari eragiten dio eta hizkuntzaren eraginpean dago.
|
|
2015
|
|
|
Gerra Zibilak eten egingo zuen aipatutako erakundeek abiatutako eztabaida, baina jada egindako lana eta piztutako kezken aztarnak airean iraungo zuten. Denborarekin euskara zerbitzuak eta bestelako zerbitzu publiko, zein pribatuen eraketa etorriko zen eta horrekin batera hizkuntz plangintza eta hizkuntz politika modu antolatu eta formal
|
batean
ulertzeko parada.
|
|
2016
|
|
|
Hiztun ezberdinak, eskubide berdinak." (Euskaltzaleen Topagunea 2015: 10) Hizkuntza jardunean hiztunen arteko abiapuntuetan desoreka handia dagoenez, berdintasuna beste modu
|
batean
ulertzea proposatzen du Mikel Irizarrek: " hizkuntza aukerak berdintze aldera eta hiztunen arteko berdintasuna sustatzeko" (Gipuzkoako Foru Aldundia 2015:
|
|
|
Hizkuntzak ekosistema konplexu
|
batean
ulertzen diren heinean, Hizkuntza Politika eta Plangintza (HPP) ere hari mutur ugari duen korapiloan kokatu behar dira. Pauso berritzaileetako bat da HPPa eremu instituzionaletatik atera eta ardura beste gizarte eragileen gainean jartzea.
|
|
|
Hizkuntzak ekosistema konplexu
|
batean
ulertzen diren heinean, HizkuntzaPolitika eta Plangintza (HPP) ere harimutur ugari duen korapiloan kokatu behar dira. Pauso berritzaileetako bat da HPPa eremu instituzionaletatik atera eta ardura beste gizarte eragileen gainean jartzea.
|
|
2017
|
|
|
Galderak kroazieraz egin zitzaizkien elkarrizketatuei, baina beharrezkoa izan zenean, bereziki azalpen deskriptiboak egiterako orduan, Zadarreko arbanasiera mintzaira erabili genuen. Ikerketak beranduago erakutsi zuen inkestatu askok, batez ere nagusienek, ez zutela kroazierako hitz kopuru esanguratsu
|
bat
ulertzen. Petar (U i) Perovi ek lagundu izan ez baligu, gure corpusa askoz ere murritzagoa litzateke; izan ere, ezinbesteko izan zaigu Zadarreko arbanasiera mintzairan duen hizkuntza gaitasuna, gehien bat ogibideak eta tresneria, mahasgintza eta abeltzaintza eremu semantikoetan, nik neuk ezagutzen ez nituen unitate lexiko askoren esanahia azaldu baitigu.
|
|
|
BEHAKETAK, ElKARRIzKETAK, TAlDE EzTABAIDAK ETA DOKUmEnTAzIOA ikerketa honen xede nagusia nerabeen hizkuntza praktiketara eta diskurtsoetara gerturatzea izan zen genero rol araberako ezberdintasunik ematen ote den esploratzeko. horretarako hiru helburu zehaztu nituen: (1) sozializazio sexistak 12 urteko nerabeen euskararen praktika sozialean duen eragina esploratzea; (2) nerabe horiek bizipenetan eta diskurtsoetan genero rolen araberako hizkuntza ezberdintasunik identifikatzen eta deskribatzen ote duten jasotzea eta (3) hizkuntza ezberdintasun horien nolakotasuna aztertzea eta genero ikuspegi
|
baten bidez
ulertzea. ikerketan gazteen perspektiba erdigunean jartzeko ahalegina egin nuen; aktoreen iritzia eta hausnarketatik abiatu nintzen, haurtzaro eta nerabezaroaren antropologiaren planteamendu teoriko metodologikoak erabiliz. antropologian ohikoak diren tekniken bidez nerabeen hizkuntzasozializazioan ematen diren prozesuetara hurbilketa egin nuen, nerabeen praktiken azterketa eginez eta nerabeen ha... lezo eta pasai donibaneko nerabeekin egon nintzen. behaketa hauek gipuzkoako bi herritako" kuadrillategi" 3 aisialdiko egitasmoaren baitan garatu nituen. guztira, 12 eta 16 urte arteko 65 gaztek parte hartu zuten. lezon lau ostiral arratsaldetan izan nintzen, eta pasai donibanen beste lau arratsaldetan, denak 2015eko udazkenean. behaketak aisialdiko programa honen barruan egiteko arrazoiak bi ziren:
|
|
2018
|
|
|
— Gurea bezalako gizarte elebidunetan, hau da, hiztun euskaldun eta ez euskaldunez osatutako testuinguruetan, gaitasuna eta erabileraren arteko erlazioa aztertzeak lagun lezake euskal hiztunen hizkuntza hautua neurri
|
batean
ulertzen. Erlazio horren arabera hirugarren atalean lau udal tipo aurkeztu ditugu, eta gunekako azterketan azaldu dugu zenbat diren tipo bakoitzeko herriak.
|
|
|
Esperientziak amaitu eta hiru hilabeteko" atseden" tartearen ondoren (Erabilera 3), %71, 4koa izan zen. garatuko den lan-taldean edo sailean lankide guztiek izango dute euskarazko gutxiene ko ezagutza bat; hau da, ez da sailean lankiderik egongo ahoz elkarrizketa arrunt bat edo idatziz testu erraz
|
bat
ulertzeko gai ez dena. Horrek ez du esan nahi lankide guztiek euskaraz maila ona edo erraztasun handia izan behar dutenik, baina bai guztiak izatea euskara ahoz eta idatziz nahiko ongi ulertzeko gai.
|
|
2019
|
|
|
Mikel Zalbide – Arnasguneak. Etorkizuneko erronkak ezagutzen (ulertzen, irakurtzen) dutenen kopuruak ematen, ez eta hitz egiten dakitenen kopuruak ere. eguneroko jardun arruntean beren artean erabat edo nagusiki euskaraz egiten duten hiztunen kopurua19 da funtsezko elementua. hiztun aktiboek, ez potentzialek, ematen diote ahuldutako hizkuntzari20 belaunez belauneko iraupen indarra. hizkuntza
|
bat
ulertzen, irakurtzen edo idazten dakitenen kopurua garrantzizko elementua da beti, baina ez da oinarri nagusia. aitzitik: elisabeth knipf komlósi k (2011:
|
|
|
Hiztun aktiboek, ez potentzialek, ematen diote ahuldutako hizkuntzari20 belaunez belauneko iraupen indarra. Hizkuntza
|
bat
ulertzen, irakurtzen edo idazten dakitenen kopurua garrantzizko elementua da beti, baina ez da oinarri nagusia.
|
|
2021
|
|
|
2001ean,% 16k alemanez hitz egin zutela erran zuten eta% 61ek dialektoetarik batez. 2012an,% 43k adierazi zuten alsazieraz ongi hitz egiten zutela,% 33k alsazieraz pixka bat hitz egiten zutela edo pixka
|
bat
ulertzen, eta% 25ek ulertzen ez zutela zioten (Reutner 2017: 132).
|
|
|
Gu baiezkoan gaude, eta gazteekin horren alde lan egiteko prest; izan ere, Arawik berak adierazi zuen moduan: Hizkuntza minorizatuak hitz egiten ditugunok mundua beste modu
|
batean
ulertzen dugu.
|
|
2022
|
|
|
Hizkuntza marko ez diskurtsibo batean ere lantzen da; horregatik, bere garapena kultur testuinguruan beti ere, modu ireki
|
batean
ulertuta landu behar da.
|
|
|
Hortaz, atalarekin amaitzeko, laburpen gisa esango da hizkuntza marko ez diskurtsibo batean ere lantzen dela; horregatik, bere garapena kultur testuinguruan beti ere, modu ireki
|
batean
ulertuta landu behar da. Honen helburua testuinguruko beste elementuekin harremanetan jartzea izango litzateke eta erabilerarako baldintzak sortzea.
|
|
|
Horiek frantsesa erabiltzen dute eskolan, baina ingeleseko ikasgaiak gainditu behar dituzte, erakusteko" ingelesa ez dela hesi gisa ikusten, hartu nahi dugun hizkuntza kolonial gisa baizik" (2022c). Ikasgaiak frantsesez egiteko betebeharra, berriz, jazarpen
|
baten gisan
ulertzen dute ingelesa menderatzen duten autoktonoek, esaterako Mohawk eta Mi’gmaq herritarrek (Bergeron 2022b, Lévesque 2022). Gainera, Lehen Nazioek fronte komun estrategikoa osatzen dute, berriz ere, kultura segurtasunean oinarrituta.
|
|
2023
|
|
|
Komunitateko 45 urtetik gorako kideek hitz egiten dute hizkuntzan, familiarekin eta etxean ikasi dute, jarduera kulturalak egiten zituzten bitartean, eta hizkuntza maiz erabiltzen dute. 30 urtetik 45era bitartekoak hiztun hartzaileak dira, eta neurri
|
batean
ulertzen dute hizkuntza; familiarekin etxean eta irakasleekin eskolan ikasi dute, eta adinekoekin komunikatzeko erabiltzen dute hizkuntza. 30 urtetik beherakoek hizkuntzaren oinarri oinarrizko jakite maila dute; nahiz eta etxean zerbait jaso, batez ere eskolan ikasi dute; ez dute Tŝilhqot’in ez hitz egiten, baina zerbait ulertzen dute.
|