|
2000
|
|
|
MITO
|
BATEN
ITZALA
|
|
|
—Zertarako gizendu, baldin, zenbatenaz meheago, hainbatenaz astunago banago? —galdegite harekin ihardetsi zion jaun Marcelek, zeinak eratxiki baitzuen, irri
|
baten
itzala ezpainetan—: Baina zure matematikak edo zure filosofia naturalak es plika lezake paradoxa hori, beharbada...
|
|
|
Kontulari batek ere sinatzeko moduko kontua zen hura —zehatza, orekatua eta hutsik gabea—, eta osabak ere estimatu zidan, itxura batean, kontuaren perfekzione hura, zeren, oso oker ez banago, enekin haserretu orde, ezpainetan keinu hura igarri bainion, irri
|
baten
itzala izan zitekeena. Eta, aurkikuntza harekin edo animaturik, erran nion:
|
|
|
Eta, etxeko pasabideetan barrena nindoala, itzal bat ikusi nuen, bertze noizbait ere ikusi izan nuena, neskame
|
baten
itzala izan zitekeena eta eneganik ihesi zirudiena, arestian barrandan eta guardian ari izan balitzait bezala...
|
|
|
Eta irri
|
baten
itzaletik osabak erran zidan:
|
|
|
Irri zornatu
|
baten
itzalak agerpena egin zuen, une batez, haren begitartean. —Samurra?
|
|
|
Aldiz, berari zegozkionetan, isil gordekeria setatia zuen bertzeen gaineko jakin gose ezin asearen gehigarria. Beti izan zen Ttipi
|
bat
itzalez eta oihartzunez baizik ezagutuko ez genuena.
|
|
|
Edo LSD pilula haluzinagarri bat hartu izan balu bezala. Ibilaldi hartan bere belarrietara Gernikan baino are euskara gutxiago sartzeak kezka
|
baten
itzala lerrarazi zion, nolanahi ere, arima barreneraino.
|
|
2001
|
|
|
Ura ekartzen zen, eta atorra garbitzen, arropak aldatzen... Denak bazkariaren zain zeuden, kalakan, madari handi
|
baten
itzalean. Bat batean hegazkina ikusi genuen itzulika, bere gurutze beltzarekin.
|
|
2002
|
|
|
Baita demokraziaren arau sistemak zalantzan jar ditzaketelako. Politikaren eta behepolitikaren artean botere banaketa berria planteatzen hasi ezean, epe ertainera, mehatxu horiek, kultura demokratikorik ez dagoenez, irtenbidea ekarriko duen gida
|
baten
itzala berpiztu dezakete. Arrazionaltasun burokratikoa eta salbatzaile autoritarioaren arteko lokarria estua da, arriskua baitago gaur egungo ereduaren porrotaz beranduegi jabetzeak, beldurtu?
|
|
|
Landare batzuk garatu eta eguzkiaren zeharkako argiarekin bizi daitezke, beste batzuk zuzeneko argia behar dute ordu batzuetan eta beste batzuk egun osoan. Zuhaitz baten adaburuaren azpian edo horma baten ondoan dagoen eremu
|
batek
itzala izango du egunaren zati handi batean; beraz, bertan landatu dira faktore horretara egoki daitezkeen aleak. Bestalde, eguzki izpien eragina funtsezkoa da inguruneko hezetasuna zehazteko:
|
|
|
Kaio
|
baten
itzala, itsas aldetik etxe artean barrena. Bi jira arretatsu, pausaleku bila.
|
|
2003
|
|
|
Baina Gregorio VII.ak 1080an idatzi zion Erromatik Bo hemiako erregeari, eslaviar liturgiaren debekatzeko, baizik eta. Jainko Boteretsuari atsegin dakiokeela Liburu Sainduen argia apur
|
bat
itzalean geldi dadin, nornahiri berduratuz bere balioa gal bailezake?.
|
|
|
Europako familiak gero eta gutxiago bidaiatzen dute, eta krisi
|
baten
itzalak arriskuan jartzen du turismo industria tradizionala. Ohiko turismo leku gehienak erreserbetan erortzen ari dira, eta horren arrazoia merkatu batean oinarritzen da argi eta garbi:
|
|
|
Argazki bildumak ez zion inolako ekarpenik egin ikerketari eta, sumarioko material gisa artxibatu bazuten ere, azken argazki horren kopia bat egiten utzi zidan komisarioak. Sophie bere edertasun betean dago oraindik, baina begiratzeko eran tristura gorde
|
baten
itzala suma dezake arretaz begiratzen duenak.
|
|
|
Emakumea izterrondoak doi doi estaltzen zizkion minigona zimurtua lisatzen saiatu omen zen bi eskuekin, gizonaren begiradak, arreta gogaitu batez, zangoak neurtzen zizkion bitartean. Akitua edo gutxienez abaildua iruditu omen zitzaion, nahigaberen
|
baten
itzala zeraman nonbait arrastaka, edo porrot handiren baten zama. " Zatoz nirekin" esan omen zion amultsuki.
|
|
|
Ez nuen oso ondo ulertu zer egin zezakeen emakume batek senarra hil ondoren nire izena errepikatzen. Baina komisarioa ez zegoen txantxetarako, bere ahotsean larrialdi baten mehatxua, hondamendi
|
baten
itzala suma zitekeen.
|
|
|
Hotelen batean bere arropa garbiak utzi eta merkatu txikiren batean erositakoekin irudikatzen nuen horrela alde egiten zuenean, gauero elkarrengana biltzen ziren eskale horien artean, alkohol merkea botila muturretik edanez. Tarteka, eskale horietako batek klasikoren baten mendeurrena zela gogoratzen zuenean, pozarren hartzen omen zuen parte Romainek zubi
|
baten
itzalean edo plazaren bateko arkupetan eratzen ziren literatura eztabaida horietan, betiere aldian behin botilak altxatu eta idazle horren alde topak eginez. Hor zeudela esan ohi zuen, eroritako gizaki horiengan, bizitzaren metaforarik ederrenak, eta banekien autobiografiaren bat idaztekotan hor zituela kontakizun iturririk onenak.
|
|
|
Hara azkenean historiako puntu ilun bat argitzen dela. Jende ekintzen eta harreman txukunen gibelean, beti bada amodio ezeztatu
|
baten
itzal luzea.
|
|
|
Baserri ideologia. Idealizazio
|
baten
itzal argiak
|
|
|
Goi asmo ilustratuek aurreikusten zuten gizabanako buru aske eta buru askia, eta hari dagokion gizarte mota? makina
|
bat
itzal argirekin garatu izan da arrazoi zientifiko teknikoaren, kapitalismoaren, liberalismo politikoaren nahiz sozialismoaren eskutik. Eta garapen horrek, noski, Eliza katolikoa bera ere astindu izan du, ezinbestean, Vatikanoko II. Kontzilioak nabarmen onartu zuen moduan.
|
|
2004
|
|
|
Ez da emaitzak inpugnatzeko aukerarik izan". Doñatek" putxerazo"
|
baten
itzala ere ikusi zuen bozkatze sistemaren atzean.
|
|
|
hobenetik geure buruak garbitu izan bagenitu. Ez naiz txantxetan ari, historialari
|
baten
itzalean ari naiz. Betor, beraz, Xabier Zabaltzaren irakaspena, ikasirik ez da inor jaiotzen eta:
|
|
|
Ureztatzeko beharrei dagokienez, nahikoa izanen da ureztaketa neurritsuak izatea eta istilak saihestea. Nahiago du egunaren zati handi
|
bat
itzalean egon, baina eguzki izpien zuzeneko eraginak ez dio kalterik eragiten.
|
|
|
Ohe arrotzean lokartzea kosta egiten zaidanez, erabat esna nengoen oraindik. Argiño dardarati
|
batek
itzal konkortuak sorrarazi zituen gelatxoan. Emeki emeki, burukoaren azpian ezkutatua nuen pistolarantz lerratu nuen eskua.
|
|
|
Eta ni lurretik ikusten ari nintzen, soropil izoztuan bainengoen luze luze. Kapela zabal batez estalitako gizon
|
baten
itzala agertu zen leihoaren lauki itsugarrian.
|
|
|
Egia erran, kontu alu honetan guztian, zure jokaera izan da zentzu apur bat izan duen bakarra. Hori da nire iritzia –une batez irribarre
|
baten
itzala agertu zen Heydrichen ezpain finetan– Isilpeko kontu bat aitortuko dizut: hasieran Müller errua zuri botatzen saiatu da.
|
|
|
Nora ezean zebilen. Azkenean, karrika mehar
|
baten
itzaletara oldartu zen. Bertan, jatetxe baten zakarrontzien artean, bizkarra horma zikinaren kontra bermatu eta irribarre egin zuen.
|
|
|
Aitak apur bat harrituta begiratu zidan, galdera espero izan ez balu bezala. Berehala, baina, irribarre
|
baten
itzalak argitu zizkion ezpainak. Burua alde batera eta bestera mugitu zuen, emeki emeki, nondik hasi ez baleki bezala.
|
|
|
Diderot bera, arte kritikaria zen neurrian, jotzen dute batzuek zinemaren benetako asmatzailetzat29 Izan ere, 1757an antzerkia hobetzeko proposatuz idatzitako Entretiens sur le fils naturel hartan utzitakoaz gain, lagunekin edukitako solas batean Platonen leizearen mitoa osatu zuen Diderotek ikusleak kobazuloko ateari bizkarra emanez jarriz eta, bide batez, denen aurrean zegoen maindirera begira ezarriz. Haien atzetik, eta argi
|
batez
itzalak eginez, irudi ikusgarriak agerraraztea lortukozuten maindirean, haren atzean kokaturiko batzuek historiak lituzkeen ahots eta hotsak zabaltzen zituzten bitartean. Beraz, Lumiere, Edison edo Skaladanovskik berak zinema gauzatu baino lehenagotik asmatu zuen entziklopedistak zinematografoa argiaren moldaketan oinarrituta.
|
|
2005
|
|
|
Auzo herrian baitzen aspaldiko giristino zahar bat, 1916an Ghanan bataiatua izana N" Krumahrekin, harekin hitzartu nintzen eta egun batez biak joan ginen herrira. Zuhaitz
|
baten
itzalean bildu ginen denak eta bakoitzak bere tripako minak atera ondoan, ongi purgatu ondoan, etorri zen erabakia: kapera eraikia zuen eliza buruak zuen arrazoi.
|
|
|
Afrikan nintzelarik, Koizikoidjokro herrian kalakan ari ginen zuhaitz
|
baten
itzalean pagano batek atera zuelarik: " Ezkontza!
|
|
|
Orain, Teresaren ezpain gorriminek irri
|
baten
itzala izan zitekeena moldatu zuten.
|
|
|
Ahalegin guztiak bertan behera utzi eta zain geratu da, inoiz ezagutu gabeko izua goitik behera zabaldu zaiola. Bera dagoen hormatik argi lerro bat hasi da sartzen eta handitzen, gorputz
|
baten
itzala ere marraztu duena. Momentuan aita amak, Amets, osaba izekoak... ezagun guztiak etorri zaizkio burura, baina ondo daki haietariko inork, ezta Ametsek ere, ezin diola han lagundu.
|
|
|
Nire ibilgailuaren mendi joera aprobetxatuz bidean gora egin nuen eta, hiruzpalau bidegurutze mehar hartu ondoren, estrata zidor bihurtzen zen batean utzi nuen autoa. Jaitsi eta bide ondoko pinu erraldoi
|
baten
itzalean eseri nintzen, harri biluzi baten gainean. Eguraldi beroa zegoen, kilkerrak zarataka eta ni hausnartzen hasi nintzen.
|
|
|
Patata frijituak eta pare bat arrautza, a ze bazkaria sukaldari batentzat. Gero, pinudi ertzean etzan nintzen, pinu zahar
|
baten
itzalean; bero larregi egiten zuen. Ezin nuen lorik egin eta eseri egin nintzen pinuaren sustrai biren artean, baina eserita egoteak, esna egoteak, pentsatzera behartzen ninduen eta berriro etzan nintzen; begiak itxi eta, logurarik ez izan arren, loak hartzeko agindu nion neure buruari.
|
|
|
Denbora luze samarra egin nuen zain, baina, azkenean, Sanglas hotsa entzun nuen, atearen ondoan geratzen. Motorra itzali, eta atea zabaldu zuen Marrok; ate zulo guztia bete zuen, hartz
|
baten
itzal ikaragarriak bezala. Nik itxaron egin nuen; ez neukan presarik; eskuak sendo nituen, inolako dardararik gabe, pistolari eutsiz Marrori buruz.
|
|
|
Zurajearen minek deseroso sentiarazten dute, halako hitzarmena hausten ari dela iruditzen zaio-eta, baina inor ez da bihurtu. Konfesatoki
|
batean
itzal beltz iheskorra antzeman du. Banku batean eseri da.
|
|
|
Ordu txikietan, gazte
|
baten
itzala, bizikletan. Aldean dakar spray beltza.
|
|
|
osin bat kolorez harrapatzea. Gero nahiko du arbolape
|
baten
itzala ehizatu, mendi gailur baten ebakera ortzian, edo zaldi batzuen pausoa soroaren erdian. Inon ez dagoena nahiko du.
|
|
2006
|
|
|
Han ere deus berririk ez: bidaiaria bizilagunen
|
baten
itzalaren peskizan. Mercedes Álvarez izan zen han jaio zen azkena.
|
|
|
edo. Ni naiz?. Abesti horietan iluntasun existentzial
|
baten
itzala nabaria da, eta, horrez gainera, nihilismoaren jarrera anti heroiko bat ere bai,. Bihotza, abestian antzeman daitekeenez (horrela komentatu du abesti hori Jon Juaristik).
|
|
|
Eguzkiaren argitasunari esker, bere norabidea finkatzeko modu ezin hobea daukagu: edozein objektu fin eta
|
baten
itzala plano batera proiektatuko dugu. Plano horretan marra sorta batzuk marraztu ditzakegu (ordu eta data desberdinetarako, adibidez).
|
|
|
– une jakina. – Eguzkitakoa erabiltzea hondartzara joaten denean —haurrak bereziki— edo zuhaitz
|
baten
itzalaren azpian landan sartzean edo igerilekuan.
|
|
|
Irudia ez dadin izoztu eta kliskatu lanean edo jolasean ari zarela, ‘azelerazioa’ duen txartela behar du hardware eta efektu berezien bidez (testurak, gardenkiak, itzalak, etab.; ATI X1400, NVIDIA 7600GT edo goragokoak bezala. Bai GPU (“graphics processing unit’) gauzarik onenak prozesatzeaz arduratzen da konplikatuak, hala nola mugitzen ari den irudi
|
baten
itzala eta testura konplexuen errenderizazioa. Horren laguntzarik gabe prozesadore espezializatua, grafiko txartela, PUZa (prozesatzeko unitate zentrala; prozesadorea funtsean) ordenagailuarena hain lanpetuta dago irudia zenbatu nahian, ez beste ezerezi aurre egiteko indarrak ditu:
|
|
|
Zuk andreari buruzkoak haizatzeari gustu txarrekoa deritzodala esan eta gero, ezin hasiko naiz ni beste horrenbeste egiten. Beharbada nahiago duzu horrela, biok buruz buru, hirugarren
|
baten
itzala sumatu gabe.
|
|
|
Apainduria handiko lorategi batek eder ditu arrosak, kameliak eta tulipak, baina eder eta atsegingarri izan ohi du zuhaitz sendo baten geriza, hala nola haritz, arte edo ezki
|
baten
itzal babesgarria udako egun sargorietarako.
|
|
|
Badu haiek berreskuratzeko bide bat. Emakume txiro
|
bati
itzala erostea. Jakina, emakumea, hortaz, ugalkortasun ahalmenik gabe geratuko litzateke.
|
|
|
Hori esaterakoan, esku lodikote bat airean jaso eta hatzak mugitzen zituen, gelako horma zurian iratxo potolo
|
baten
itzala dantzaraziko balu bezala. Guk ezin izaten genion barreari eutsi:
|
|
2007
|
|
|
lorategian bertan sartzea ez da ideia txarra, baldin eta ez bada norberaren nortasuna eta gainerakoekiko independentea izatea nahi. Leku horietako
|
batean
itzalean egoteko konponbiderik eraginkorrena olana jartzea da. Nahi izanez gero, atsedenlekua beiraz horni dezakegu, eltxorik edo eguraldi txarrik (haizerik edo euririk) gabe jan edo afaltzeko.
|
|
|
1944ko abenduaren 24ko gau ilunean, kamioi bat Pariseko karriketan ibilki da. Etxe
|
baten
itzalean, silueta bat agertzen da. Presatua dirudi.
|
|
|
Gazte bat ikusten du pistola batekin, basamortua dirudien paraje baten erdian. Ondoan kamioi
|
baten
itzala sumatzen du, eta haren erremolke gainean gizon armatuak hizketan. Pistola daraman gaztearen aurrean, belauniko, beste gazte bat dago, burua makur eginda, tiroaren zain.
|
|
|
Aulkian luze etzanda esnatu zen handik gutxira, tamarindo
|
baten
itzal eskasean. Orkatilen azpian kirol poltsa bat zeukan, walkmandun gaztearena, nonbait, ondoan segitzen baitzuen, hau egin eta hura egin, aholkulari.
|
|
|
Halako
|
batean
itzal handi bat oldartu zaie gainera, eta dinba danba zartakoak eta ostikoak ematen hasi da, hitzak lerdearekin batera jaurtitzen zituela:
|
|
|
Kepa Altonaga ahanzturaren putzu beltzetik ateratzen hasi arte —eta egia erran Joxemiel Bidador idazleak ere aipu izan zuelarik Euskaldunon Egunkaria n—, gaur egungo euskaltzale gutiz gehienek sekula aipatzen entzun ez genuen pertsonaia horren bizi urratsak eta euskarazko lan oparoak ezagutzera ematea behar beharrezkoa litzateke, modu batean edo bestean. Pentsa dezagun soilik Azkue eta garai
|
bateko
itzal oso handiko euskaltzaleekin harreman estua zuela. Horiek horrela, liburu bat edo bestelako zerbait egingo da agian Larrieu medikuaz edota Atharratzeko taldeko beste partaideez.
|
|
|
Carmenek zuzenka Euskaltzaindiaren aixolbeko bortara gidatu ninduen. Marmolezko ezkaratz batean aurkitu ginen eta, zutoin
|
baten
itzalaz profitatuz, arrats hartako gure azken musua zatekeena oparitu genion elkarri. Euskal munduan arrazoizko heina atxikitzen jakitekoa zen, batez ere cuando llores cuando sufras...
|
|
|
Florida parkera eroan gintuen. Parke ederra zen baiki, ederregia guretzat, han kasik galdu baikinen; orenak orentegi ordea, zelako hura harrapatu genuen sasi loretsu
|
baten
itzaleko jargi zurbailean, hedailo etzana, Goethe irakurtzen.
|
|
|
Bere zakua alor buruan zuen, sasi abartegi
|
baten
itzalean eta ur untzia ondoko iturri ixtil batean murgildua. Josefinak anaiaren ondoan etzan zuen bere lokartu neska ttipia, eta murrua dautzi batez pasatu.
|
|
2008
|
|
|
Zientzialariak etorkizunaren jabeak badira, kultura tradizionalaren erantzuna izaten da etorkizunik nahi ez izatea. Kultura tradizionala da, zeini kultura zientifikoaren agerpenak neurri
|
batean
itzal azpimarragarri txikia egin dion, mendebaldea gobernatzen duena!
|
|
|
Faustinaren ateraldiak barre eragin ziezaiokeen Reginari, baina honek ez zuen egin, zalantza
|
baten
itzalak hartu baitzion, antza, aurretik egotzitako iritzi biribila:
|
|
|
Ama nagusiak, aldiz, muturra okertu zuen apur bat, baita jarraian irri egin ere: badirudi, beraz, sor Klararen hitzek ama nagusia zapuztu zutela hasiera batean, hitz haiek guztiak bat
|
batean
itzal lohi bihurtu balitzaizkio bezala, ama nagusiak berak arestian landutako diamanteari itsasten zitzaizkionak, harribitxiari bere distira kentzeko; diamantearen distirari eusteko, ordea, ez zuen irtenbide hoberik beste diamante bat osatzea baino, horregatik egin zuen, ausaz, irri jarraian, eta horregatik esan zuen, irria betartean loratu zitzaiòn une berean:
|
|
|
Zure irudipenak dira horiek!?. ...kuko ikusezin bat, bestalde, globulu gorri adimendun bera, adibidez, begirik balu eta odolbideetatik kanpo ibiltzerik balu?, berehala ohartuko zen nola, ama nagusiak bere esaldi hura esan ahala, kopeta ilundua zuen, inondik ere?, Ernestinak apur bat goratu zuen begirada, baita ezpainei mugimendu ia hautemanezin bat eragin ere, haren betarte ezin serioagoari halako kontrapuntu bat jarri ziona, irri
|
baten
itzala izan zitekeena, eta esperantza baten ezaugarria, ondorioz, une hartan pentsamendu bat tartekatuko balitzaio bezala, ama nagusiari eman beharreko erantzuna laburbiltzen zuena baina Ernestinak berak isilpeko bihurtu zuena: –Berorrek ez dit ulertzen, ama nagusi, baina frai Millanek bai, hark ulertuko dit, seguru baietz!?.
|
|
|
Markesak ez zion erantzun, ezta keinurik egin ere; edo, hobeto, keinurik gabeko keinu bat egin zion, bere nora eza adierazten zuena, Reginaren hitzak ulertu ez balitu bezala; segidan, baina, irri
|
baten
itzala izan zitekeena egin zuen. Eta zerbait esatera zihoan, doña Normak albotik aurrea hartu zionean, markesa andereari begira honela mintzatzen zela:
|
|
|
Are gehiago: onartu ere, onartu zuen, antza, bere bizitzaren azkeneko hiru urteetan, itxura hura ematen zuen behinik behin, gai hura burmuinetako tolesdura
|
baten
itzalean aparkatu eta gaiarekin lotutako gorabeherak jada interesatuko ez balitzaizkio bezala. Baina, itxurak itxura, hori besterik ez zitzaion Rufinori interesatzen, agidanez, bestela ez baitago ulertzerik nola atera zitzaion gai hura, erreakzio normal bat ere izan zitekeen, beste ikuspegi batetik, bere egoera anormalaren erdian, zeren gaixotasunak gorputz arimen ahalmena agortu eta aldartea aldatu baitzion egunez egun eta minutuz minutu?, hain era indartsuan eta hain era oldarkorrean atera ere, itzaletik argirako bidea eginda, heriotzako orduan!
|
|
|
Ikasleak banan banan beren lana nire mahai gainean utzi eta ateratzen hasi ziren. Ikasle horietako
|
baten
itzala sumatu nuen luzaz nire aurrean zutik. Burua altxatu nuen.
|
|
|
Umila izan bada ere, Irazokik argi dauka Errazkinek zerbait utzi diola euskal musikari. «Gehien
|
bat
itzalean aritu den musikaria da. Disko anitz ekoiztu ditu».
|
|
|
Ama nagusiak, aldiz, muturra okertu zuen apur bat, baita jarraian irri egin ere: badirudi, beraz, sor Klararen hitzek ama nagusia zapuztu zutela hasiera batean, hitz haiek guztiak bat
|
batean
itzal lohi bihurtu balitzaizkio bezala, ama nagusiak berak arestian landutako diamanteari itsasten zitzaizkionak, harribitxiari bere distira kentzeko; diamantearen distirari eusteko, ordea, ez zuen irtenbide hoberik beste diamante bat osatzea baino... horregatik egin zuen, ausaz, irri jarraian, eta horregatik esan zuen, irria betartean loratu zitzaiòn une berean:
|
|
|
Faustinaren ateraldiak barre eragin ziezaiokeen Reginari, baina honek ez zuen egin, zalantza
|
baten
itzalak hartu baitzion, antza, aurretik egotzitako iritzi biribila:
|
|
|
Zure irudipenak dira horiek!". ...estalde –globulu gorri adimendun bera, adibidez, begirik balu eta odolbideetatik kanpo ibiltzerik balu–, berehala ohartuko zen nola, ama nagusiak bere esaldi hura esan ahala –kopeta ilundua zuen, inondik ere–, Ernestinak apur bat goratu zuen begirada, baita ezpainei mugimendu ia hautemanezin bat eragin ere, haren betarte ezin serioagoari halako kontrapuntu bat jarri ziona, irri
|
baten
itzala izan zitekeena, eta esperantza baten ezaugarria, ondorioz, une hartan pentsamendu bat tartekatuko balitzaio bezala, ama nagusiari eman beharreko erantzuna laburbiltzen zuena baina Ernestinak berak isilpeko bihurtu zuena: " Berorrek ez dit ulertzen, ama nagusi, baina frai Millanek bai, hark ulertuko dit, seguru baietz!".
|
|
|
Markesak ez zion erantzun, ezta keinurik egin ere; edo, hobeto, keinurik gabeko keinu bat egin zion, bere nora eza adierazten zuena, Reginaren hitzak ulertu ez balitu bezala; segidan, baina, irri
|
baten
itzala izan zitekeena egin zuen. Eta zerbait esatera zihoan, doña Normak albotik aurrea hartu zionean, markesa andereari begira honela mintzatzen zela:
|
|
|
Are gehiago: onartu ere, onartu zuen, antza, bere bizitzaren azkeneko hiru urteetan, itxura hura ematen zuen behinik behin, gai hura burmuinetako tolesdura
|
baten
itzalean aparkatu eta gaiarekin lotutako gorabeherak jada interesatuko ez balitzaizkio bezala. Baina, itxurak itxura, hori besterik ez zitzaion Rufinori interesatzen, agidanez, bestela ez baitago ulertzerik nola atera zitzaion gai hura –erreakzio normal bat ere izan zitekeen, beste ikuspegi batetik, bere egoera anormalaren erdian, zeren gaixotasunak gorputz arimen ahalmena agortu eta aldartea aldatu baitzion egunez egun eta minutuz minutu–, hain era indartsuan eta hain era oldarkorrean atera ere, itzaletik argirako bidea eginda, heriotzako orduan!
|
|
|
Tomasek lasai  tzeko eskatzen dio. Arbola
|
baten
itzalak nahastu duela, baina kontrolatuta daukala guztia. Argibideon tonua haserrezkoa da.
|
|
|
Kristala erdi pareraino jaitsita dago. Uso bat dabil argi  poste
|
baten
itzal meharrean aurrera eta atzera, trenarenganako arretarik gabe.
|
|
|
Katixa, etxaitzineko mertxika ondo bati estekatua duen behor gorri eder baten orraztatzen ari da. Zizko, xakurra, lo dago aldeko gerezi ondo
|
baten
itzalean, taulazko tegi batean.
|
|
|
Alorretako lanen ordua zen, etxebizitzak ez zitezkeen hain ongi zainduak, agian bere zorigaitzaren ordaria kausituko zuela gogoratuz zoan. Harat eta, oraino bero zen labe
|
baten
itzalean etzan zen eta lotan sartu, harrabots arin batek iratzartu zuenean.
|
|
2009
|
|
|
Beren gatazkak ez du izenik eta beren etsaiek ez dute aurpegirik. Ate zarratu, enigmatiko, noraezeko honetan gerra abesbatza
|
baten
itzalek planeatzen dute azaldu du Hervék.
|
|
|
Une batez Oskar beldur izan zen neskak lasterkari ez ote zion emanen. Azkenean, ahalegin ikusgarri batekin, irribarre
|
baten
itzala agertzeko moldatu zen Marisa.
|
|
|
Pare bat minutu lehenago bizardunak deskribatu zidan moduan ikusi nuen. Gizaseme
|
baten
itzal sendoa, urteek apur bat okertua, bisera gorri ajatu bat buruan.
|
|
|
–Entzuten duzu zozo hori? Benjamin Maria da?; baina ametsetan ez zait zozoa behin ere azaldu, olagarro nazkagarri
|
baten
itzala baizik, herenegundik atzora bitarteko gauean ezusteko atsegina gertatu zitzaidan arte? –eta, isilune labur baten ondotik arnasa barru barrutik hartzen zuela, segitu zuen?:
|
|
|
halaxe izango zen, halaxe zen?, haren begiek ikusia ezpainen etengabeko mugimenduek berresten zutenez; gero, begiak jaso, zabaldu. Gabinoren harridura nabaria zen, zerbaitek biziki hunkitu zuen seinale?, eta, lauzpabost segundoren buruan, ezkerretara jiratu zuen burua, leihoari begira jartzeko; leihoaren bestaldean udazkena zen eta euria ari zuen; kanpoan ez ezik, baina, Gabinoren barruan ere euria ari zuen, antza, begiak jiratu eta bizpahiru segundoren buruan, kanpoko errealitatea barrukoari ere eraginka, ausaz? negarrez hasi baitzen; Gabinok minutu eskas batean iraun zuen bere jarrera hartan, malkoak xukatu eta berriro testuari begira jarri zitzaion arte; esan nahi baita Gabinok berriro ekin ziola irakurketari, baina, hunkialdia eta malkoak iraganak zirelako edo, beste bat izan zen haren erreakzioa, bat batean irri
|
baten
itzala, itzal bat baino gehiago ere bai, argitik gehiago baitzuen irri hark itzaletik baino, malenkoniaren ertzetik sortua bazirudien ere, nabarmendu baitzitzaion aurpegieran; triste zegoen Gabino, dudarik ez, baina harrotasunaren hegalak, poema hura ispilu bat zen, azken batean, egilearen barrua ez ezik, Gabinorena ere islatzen zuena, baita Gabino egilearen mailan ipintzen ere, ondorioz, hein batean bai bederen?
|
|
|
Neskak ez zion baietzik ez ezetzik esan, baina keinu bat, bai, egin zion, irri
|
baten
itzala izan zitekeena eta zalantzaren balantza baiezkoaren alde makurrarazi ziona; une haren garrantziaz ohartuta edo, baita neskaren keinuarekin adoretuta ere?, esaldi biribil baten bila abiatu zen Domingoren adimena, bihotza azkar zebilkion bitartean, gaitasun ezaren beldurrak eta esperantzak erdibituta, baita aurkitu ere, bospasei segundoren buruan:
|
|
|
–Ongi da, esan zuen Adak, irri etsi
|
baten
itzalean eskua luzaturik; gero, kantatzen hasi zen?: Negras tormentas agitan los aires?
|
|
|
–Ongi da, ama. Baina Ama Birjina hainbeste lekutan azaldu bada, iturri baten babesean, zuhaitz
|
baten
itzalean, baita elorriaren arantzen artean ere, zergatik ez da noizbait tximeleten artean agertuko. Tximeleten Ama Birjina ere ederra genuke?
|
|
|
Wesleyk azaldu zuen 30 minutu behar izan zituela konturatzeko Jupiterreko hodeietan biraka zebilen puntu beltz bat, berez, Shoemaker Levy 9 kometak 1994ko uztailean gas erraldoiarekin talka egin zuenetik igarotako lehen inpaktua zela. Planetaren ilargi ugarietako
|
baten
itzala izan zitekeela baztertu ondoren, eta hura Jupiterren atmosferaren gainerako ezaugarrien abiadura berean mugitzen zela egiaztatu ondoren, Wesley-k ondorioztatu zuen orbana hodei geruzan zegoela eta, azken batean, zulo handi bat zela, talka batek utzia. NASAk berretsi egin du Bestalde, NASAko JPLk orbanari argazkiak atera zizkion Mauna Kea mendian (Hawai) duen infragorrien teleskopioarekin.
|
|
|
Prigioniren gidaritzak laguntzaile on asko izan zituen. Rakocevic berekoi samar aritu zen tarteka, eta jaurtiketan ere ohi baino pattalago (13 jaurtiketa egin, lau saskiratu), baina erantzukizuna hartu behar zenean hartu egin zuen, eta Bartzelonaren erreakzioa, sua, aitaren
|
batean
itzali. Serbiarra bikain aritu zen asistentzien alorrean, eta bere gainera bi jokalari etorri zirenean, erraz bilatu zuen libre geratzen zen taldekideren bat.
|
|
|
Europan ere sustraitu egin ziren horiek, eta eragin nagusia izan ziren, dantza antzerkia agertu arte. Europako Rudolf Labanen dantza librea ezagutzen zen, baina dantza espresionista eta antzekoak apur
|
bat
itzalean geratu ziren, bi mundu gerrengatik.
|
|
|
–Ongi da, ama. Baina Ama Birjina hainbeste lekutan azaldu bada, iturri baten babesean, zuhaitz
|
baten
itzalean, baita elorriaren arantzen artean ere, zergatik ez da noizbait tximeleten artean agertuko. Tximeleten Ama Birjina ere ederra genuke...
|
|
|
" Entzuten duzu zozo hori? Benjamin Maria da"; baina ametsetan ez zait zozoa behin ere azaldu, olagarro nazkagarri
|
baten
itzala baizik, herenegundik atzora bitarteko gauean ezusteko atsegina gertatu zitzaidan arte... –eta, isilune labur baten ondotik arnasa barru barrutik hartzen zuela, segitu zuen–:
|
|
|
–Ongi da –esan zuen Adak, irri etsi
|
baten
itzalean eskua luzaturik; gero, kantatzen hasi zen–: Negras tormentas agitan los aires...
|
|
|
Neskak ez zion baietzik ez ezetzik esan, baina keinu bat, bai, egin zion, irri
|
baten
itzala izan zitekeena eta zalantzaren balantza baiezkoaren alde makurrarazi ziona; une haren garrantziaz ohartuta edo –baita neskaren keinuarekin adoretuta ere–, esaldi biribil baten bila abiatu zen Domingoren adimena, bihotza azkar zebilkion bitartean, gaitasun ezaren beldurrak eta esperantzak erdibituta... baita aurkitu ere, bospasei segundoren buruan:
|
|
|
Gabinoren begiei erreparatuz gero, goitik behera eta behetik gora zihoazela igar zitekeen, baita ezkerretik eskuinera eta eskuinetik ezkerrera ere, joan etorri ia sumaezinetan, poema hura behin eta berriro irakurtzen ariko balitz bezala, bi aldiz, hiru aldiz, lau aldiz: ...izpahiru segundoren buruan –kanpoko errealitatea barrukoari ere eraginka, ausaz– negarrez hasi baitzen; Gabinok minutu eskas batean iraun zuen bere jarrera hartan, malkoak xukatu eta berriro testuari begira jarri zitzaion arte; esan nahi baita Gabinok berriro ekin ziola irakurketari, baina, hunkialdia eta malkoak iraganak zirelako edo, beste bat izan zen haren erreakzioa, bat batean irri
|
baten
itzala –itzal bat baino gehiago ere bai, argitik gehiago baitzuen irri hark itzaletik baino, malenkoniaren ertzetik sortua bazirudien ere– nabarmendu baitzitzaion aurpegieran; triste zegoen Gabino, dudarik ez, baina harrotasunaren hegalak –poema hura ispilu bat zen, azken batean, egilearen barrua ez ezik, Gabinorena ere islatzen zuena, baita Gabino egilearen mailan ipintzen ere, on... forma bat, Gabinok bere baitatik at aurkitu zuena eta bere ederrean begiets zezakeena; formaren edertasuna, minaren ontzia betetzen zuèn isurki mingotsetik prezipitatutako eta hondora jalkitako ezti tanta bat balitz bezala; gero, forma multiforme hartan –bost ziren lerroak eta bost ziren haizeak– zirrararik zirraratsuena eragin ziòn azpi formarekin topatu –perla bat ere izan zitekeen, edo errubi bat–, eta hiru bider xuxurlatu zuen Gabinok esaldi bera:
|
|
|
Orain lau bat mila urte, Si Ling Chi printzesa masustondo
|
baten
itzalean zegoen tea hartzen. Halako batean, zeta kusku bat erori zitzaion te kikarara.
|
|
|
Palmondoa bezain antzinakoa da jaiotzari loturik azaltzen: Egiptoko Osiris jainkoa, Biblos hirian, izei
|
baten
itzalean jaio zen.
|
|
|
Hasierako estrategia gordina (ekintza, errepresioa, ekintza) denboraren poderioz gorroto eta mendekuaren estrategia. Zer egin behar da, herri bat nazio estatu
|
baten
itzalean jartzeko gero. Errukia eta barkamena alde batera utzi eta gorrotoa eta mendekua areagotu.
|
|
2010
|
|
|
uko egin ziezaiokeen karta idazteari, esate baterako, edo parte bati gutxienez, azken parteari: ?, eta are okerrago dena, ez baitakit behin ere maite izan zaitudan???, osoari egin ezean; nire heroiak, baina, lurrezkoak zituen oinak, antza!; Helenaren jokabideari buruzko susmoak nituen, garai
|
batean
itzalak baino sendotasun handiagoa ez zutenak, baina gorputza hartuz zihoazkidanak, eta azkenean gertatu beharrekoa gertatu zitzaidan, susmoak lardaskatzen baitu egia eta lohitzen ur garbia; Helenak behartua idatzi zuen gutuna, ziur, baina ez ote zihoan berak idatzitakoaren azpitik egiaren zati bat, azken batean?, baita egia osoa ere, beharbada?!, hain egin zitzaidan bat batean nabarmena Helenak ez ninduela senargai ez ezkongai aukeratuko pobre miserable birika bakar bat banintz!; non arraio nenbilen, baina, neure fantasia haiekin?; nire sentimenduen isurian ez nuen aldaketa handirik nabaritu azken egun haietan, Helenari niòn maitasunari aitaganako eta amaganako gorrotoa kontrajartzen bainion, eta hauen gorrotoari haren maitasuna:
|
|
|
ontzat harturik, poesiaren inertziapean jarraitu nuen? Esan nahi dizudana da ez nintzela anai arreben heriotzari buruzko analisi sakonetan murgildu, susmoa nuelako, ziurtasuna ere bai, erreflexu inkontziente
|
batean
itzalean mantentzen ahalegintzen nintzena, analisi hark anai arreben memoria zikintzera eraman nintzakeela, eta, izebak esan zuen bezala, hilei bakea.
|
|
|
Lehendik ere bagenekien, aitak gerran jasotako gutunaren bidez, zuhaitz
|
baten
itzalean zeutzala anai arrebak, eskuak baturik, beraiek bizi izan zutèn maitasun platonikoaren irudi ezin doiagoan, eta hura ere ez zen, ez, kontsolamendu txikia; Bibiren ezusteko berriak, ordea, nire esperantzarik onenak gainditzen zituen, eta nik hartu nuen orduan poza eta bozkarioa?!, Ada eta Domingo heroiak bezala hil baitziren, zinez; Domingok bizitza osoan egin nahi izan zuen hegan, eta ha... hegazkinek balaz josi zuten arte:
|
|
|
Ez dakit hain konbentzituta nengoen esandakoaz, baina hainbeste ahalegindu nintzen itxura hura ematen, non, Helena bereganatua zuèn nazkaren eta beldurraren erresuman, irri
|
baten
itzala pausatu zela iruditu baitzitzaidan;. Nire anaia Domingok, berriz, fantasma bihurtu zela esaten zuen. Badakizu zer den fantasma bat??; eta nola Helenak ez baitzuen txintik ere ateratzen, nik neuk erantzun nion galderari:
|
|
|
Elenak eta Luiak Xabierren eta amonaren esku utzi zituzten Omarrekiko festak eta lausenguak. Eta ama alabak txantxa pribatu
|
baten
itzalean hasi ziren irriz, egun hartan deus gertatu ez balitz bezala. Edo, gertatu bazen, haiei axola ez balitzaie bezala.
|
|
|
Hori ez da dibertigarria. Ehiztariek jolas egin nahi dute, hemen eta han usaindu, txakurrek diotena entzun, tiro egin aurretiko izerdia sentitu, belar izpi
|
baten atzean
itzal bat, zaunka urduriak, eskopeta jaso, begi bat itxi eta tiro egin: plastiko errearen usaina, erbia oraindik taupaka,, hirugarrena!?.
|