|
2001
|
|
|
Horretarako, AZTIk mapa batzuk eratzen ditu eta baxurako itsasontzietara bidaltzen ditu denbora errealean. 1999ko arrantzaldian isotermen ehun mapa inguru bidali zituen AZTIk, antzeko
|
batez
besteko tenperaturak islatuz.
|
|
|
Gero, 1975 eta 1999 urteen artean, Lurreko
|
batez
besteko tenperatura 13,94 gradutik 14,35 gradura igo zen, hau da, 24 urtean bakarrik gradu erdiaren beroketa orokorra.
|
|
|
Uda luze, bero eta lehorra da, zenbat eta hegoalderago hainbat eta lehorragoa. Urteko
|
batez
besteko tenperatura 13 ºC koa da; udan 24 ºC, batez beste; eta neguan 4 ºC.
|
|
|
Iparraldean negua da urtarorik euritsuena, eta Hegoaldean udaberria; udan, oro har, ez du euririk egiten. Urteko
|
batez
besteko tenperatura 1112 ºC bitartekoa da. Negua luzea eta hotz samarra izaten da.
|
|
|
Horrelakoetan, eredu klimatikoaren bereizmena 50 km ingurukoa izaten da. Baina, eredu klimatikoek, aurresankortasuna hurrengo egunetarako izan beharrean etorkizun urrunagorako bada, ezin dute uneko giroa aurresan; bakarrik, adibidez, hilabetearen
|
batez
bestekoak tenperaturan, aire banaketan, ekaitzen bideetan, eta halaber urte sasoiaren zikloa eta klimaren muturreko gertakizunen probabilitatea. Honen guztiaren bereizmena 200 km ingurukoa da.
|
|
2002
|
|
|
Baina badakit, baita ere, egoera bestelakotuko zuen edozein ahalegin egiazkok, gobernuena eta erakundeena ez ezik, gure konpromisoa ere eskatuko lukeela. Gurea, munduaren antolamendua gure etxeetan fidelki birsortzen abilak garenona, hain zuzen, ubarroiak biziki maite, baina etxeko
|
batez
besteko tenperatura bi gradu jaistearekin konformatzen ez garenona.
|
|
|
Txinako ikerketa baten arabera, planetako
|
batez
besteko tenperatura 5,8 gradu igoko da.
|
|
|
Duela gutxi egindako meteorologia azterlan txinatar baten arabera, planetaren berotze globalak 88 zentimetro igoko ditu ozeanoak, eta horrek 300.000 milioi dolarretik gorako galerak eragin ditzake munduan. Azterketa horretan, “berotegi efektua” delakoak Txinan izango dituen ondorioak aztertzen dira, baina Lurraren
|
batez
besteko tenperatura 5,8 gradu igo dela aipatzen da. Meteorologo txinatarren arabera, kontinenteko itsasertzean egindako neurketek azken bost hamarkadetan itsasoaren maila etengabe igotzea ekarri dute.
|
|
2003
|
|
|
Hozkailua: hotza sortzeko gailu bat duen ibilgailu isotermoa, 30 °C ko kanpoko
|
batez
besteko tenperatura duena, kaxa hutsaren barruko tenperatura jaisteko eta etengabe 12 °C eta °C artean edukitzeko, kategoria horretako ibilgailu motaren arabera. Bero ibilgailua:
|
|
2004
|
|
|
Glaziar txikiak dira lehen lehenik tenperatura igoeraren eragina sufritzen dutenak. Azken 150 urteetan Alpeetako
|
batez
besteko tenperatura 1, 2°C igo da eta 2003ko uda beroak izugarri eragin zuen glaziar txikietan. Horrela, udan glaziar batek 30 zentimetro galtzea ohikoa den bitartean, azken urteotan 70 zentimetrora iritsi da galera eta 2003 urtean 3 metrora ere ailegatu zen.
|
|
|
Kasko polar artikoaren lodiera nabarmen jaits daiteke Groenlandiako urteko
|
batez
besteko tenperatura XXI. mendea amaitu baino hiru gradu zentigradu gehiago igotzen bada. Ondorio horretara iritsi dira Reading Unibertsitateko Meteorologia Saileko hiru ikertzaile britainiar, Jonathan Gregoryren zuzendaritzapean, gaur “Nature” argitaratzen duen azterlan batean.
|
|
|
Ordenagailuen bidezko egoeren simulazio hori ohikoa da mundu osoko hainbat ikerketa zentrotan, baina orain arte ez da hain ondorio zehatzik lortu. Egoeren simulazioa Beti, Gregory irakasleak zuzendutako eredu teoriko horren arabera, planetako eremu horretako
|
batez
besteko tenperatura hiru gradu zentigradutik gora igo ondoren, Groenlandiak estaltzen duen izotz geruzak gero eta okerrera egingo luke, mendietan dauden hondar glaziarrak izan ezik. Kasurik okerrenean tenperaturak gutxienez zortzi gradu zentigradu igoko lirateke urteko batez bestekoaren gainetik – kasko polar artikoa erabat desagertuko litzateke.
|
|
|
Mediterraneoko eta Kantauriko kostaldeetan, berotzea txikiagoa da. Adituek dituzten datuen arabera, planetako
|
batez
besteko tenperatura hazi egin zen 1880 eta 2000 bitartean, 0,7 gradu batez beste. María Jesús Estebanek adierazi zuenez, “Iberiar Penintsulan aurkitu den joera bat dator mundu osoarekin (planeta mailan), eta batez ere azken 30 urteetan ikusi da”.
|
|
|
Gure bizilekuko
|
batez
besteko tenperaturaren, etxebizitzaren edo egonaldiaren orientazioaren, gure beharraren eta aurrekontu erabilgarriaren arabera aukeratuko da.
|
|
|
Fenomeno horrek atmosferaren konposizioa aldatzen jarraituko du mende honetan ere, Klima Aldaketari buruzko Gobernu arteko Taldearen (IPCC) kalkuluen arabera. Talde horrek aurreikusten du planetaren
|
batez
besteko tenperatura 1,4 eta 5,8 gradu igoko dela hurrengo 100 urteetarako. Euri gehiago eta elur gutxiago Klima aldaketa horiek bereziki glaziarrei eragiten diete, bizirik irauteko tenperatura baxuen mende baitaude.
|
|
2005
|
|
|
Aldaketa klimatikoaz hitz egitean, beroketa globala, eta beraz, tenperatura igoera datorkigu gogora. Hartzen ditugun neurrien arabera, aurreikuspen baikorrenek diote 2050ean
|
batez
besteko tenperatura 1,3 gradu igoko dela; ezkorrenek, aldiz, 3,6 gradu egingo duela gora.
|
|
|
Zutabeak, beraz, oso abiadura baxuko eremuetan errotuta daude eta behe mantuan zeharreko goranzko bidean inguruko materialak baino 500 °C beroago daude. Aldiz, zutabearen buruak goi mantura heltzean duen
|
batez
besteko tenperatura inguruko peridotitek dutena baino 150 °C handiagoa da.
|
|
|
Lurrazalean neurri horretako konkordura bat eragiteko mantuan normalean baino dentsitate txikiagoko eremu handia egon behar da. Ikerketa geofisikoek eta eredu matematikoek iradokitzen dute eremu horrek 200 km-ko sakonera eta mantuaren
|
batez
besteko tenperatura baino 100 K gehiago dituela. Bestetik, azterketa petrologikoek adierazten dutenez ere, ekialdeko adarraren prozesu bolkanikoen jatorria astenosferako material bero gorakorrekin lotuta dago.
|
|
|
Dakigunez, planetako klima aldakortasun geldiezin baten menpe dago eta iraganeko
|
batez
besteko tenperaturak oraingoak baino altuagoak eta baxuagoak ere izan dira. Sarritan, arroka sedimentarioak aztertuz aldaketa klimatikoen aztarnak aurki daitezke.
|
|
|
Lur lehorrean oso paper garrantzitsua jokatzen duten faktore bi daude: urteko
|
batez
besteko tenperatura eta plubiositatea. Faktore bi horiek latitude eta altitude geografikoarekin aldatzen direnez, lurrazala zenbait zonaldetan zatitzen dute:
|
|
|
Lau aldaera horietatik abiatuta sortu ziren megamurtzelagoak eskualde tropikaletan bizi diren handiak. Teelingek eta haren laguntzaileek uste dute saguzarren eztanda demografikoak mesede egin ziola urteko
|
batez
besteko tenperatura zazpi gradu zentigradu igo zen garaiak, landare aniztasuna asko handitu zen, eta intsektuena, haren mokadu nagusia, Tertziarioaren gorenera iritsi zen. Saguzarrak Laurasiakoak izango ziren jatorriz, Ipar Amerikako, Europako eta ia Asia osoko iparraldeko superkontinenteak.
|
|
|
Lana Nekazaritza Zientzietako Unibertsitate Eskolako eta Pennsylvaniako (AEB) Estatuko Unibertsitateko Elikadura Zientzien Saileko talde batena da. Lau gradutan kontserbatutako espinaken batez besteko bizitza (hozkailu baten
|
batez
besteko tenperatura) eta 10 gradukoa (giro tenperatura neurritsua balitz bezala) alderatu dira. Eta hauxe aurkitu dute:
|
|
|
Eremu bateko klima eta denbora aztertzen direnean diseinatu beharreko lorategia planifikatzeko eta bertan sartu nahi diren espezieak zehazteko, leku horretan gertatzen diren prezipitazioen
|
batez
besteko tenperatura eta batez besteko tenperatura baino kontu gehiago hartu behar dira kontuan. Euriaren, tenperaturaren, haizearen, eguzkiaren eta airearen hezetasunaren arteko konbinazioak eragiten du denbora une jakin batean, eta klimak, berriz, urtebetean egiten duen denboraren laburpena.
|
|
|
Eremu bateko klima eta denbora aztertzen direnean diseinatu beharreko lorategia planifikatzeko eta bertan sartu nahi diren espezieak zehazteko, leku horretan gertatzen diren prezipitazioen batez besteko tenperatura eta
|
batez
besteko tenperatura baino kontu gehiago hartu behar dira kontuan. Euriaren, tenperaturaren, haizearen, eguzkiaren eta airearen hezetasunaren arteko konbinazioak eragiten du denbora une jakin batean, eta klimak, berriz, urtebetean egiten duen denboraren laburpena.
|
|
|
Madril, azken 30 urteetan udako
|
batez
besteko tenperatura gehien igo duen Europako hiriburua
|
|
|
Madril da Europako hiribururik handiena azterketa baten arabera, udako
|
batez
besteko tenperatura igo egin da azken 30 urteetan. WWF/ Adena erakunde ekologistarena, udako tenperaturak konparatzen dituena Europako Batasuneko (EB) 16 hiriburutatik.
|
|
|
Lan hau, “Europa berotu: Muturreko klimak eta energia”, adierazi du udako
|
batez
besteko tenperatura Espainiako hiriburuan izan da (2,2 gradu) zentigradutan), ondoren Luxenburgo (2 gradu), Stockholm (1,5) eta Brusela, Erroma eta Vienan (1,2 gradu bakoitza). Azken bosturtekoan, tenperaturak batez bestekoak, aztertutako 16 hirietako 13k gradu zentigradu bat gutxienez igota, 1970eko lehen bost urteak.
|
|
|
Kontinente hori estaltzen duen izotza 2.500 metro lodi da batez beste, eta planetako ur gezaren %80 inguru hartzen du.
|
Batez
besteko tenperatura 17º da, zona polarrean kokatuta dagoelako, batez besteko altuera handia duelako, itsasoaren mailatik 2.000 metro gorago dagoelako eta jasotzen eta mantentzen duen eguzki erradiazio gutxi duelako. Udan, eguneko 24 orduetan ikus daiteke argiaz; neguak, berriz, ia erabat ilunak dira, lurraren errotazio ardatzak Lurrak Eguzkiaren inguruan duen orbitaren planoarekiko duen inklinazioagatik.
|
|
2006
|
|
|
Gaur egun, guztiz onartuta dago ezagutzen dugun Unibertsoa duela 13.000 milioi urte inguru jaio zela; eta espantsio ikaragarria bizitzen ari garela, galaxiak elkarrengandik urruntzen ari baitira. Kosmologoek Unibertsoaren denboran zeharreko
|
batez
besteko tenperatura, presioa eta partikula dentsitatea aurresaten dituzten ereduak garatu dituzte.
|
|
|
Zientzialari talde batek jakin du Plutonen orain arte kalkulatutakoa baino askoz hotz handiagoa egiten duela.' Hawaiin irrati teleskopioen sare batekin lan egiten duten zientzialariek orain uste dute gainazal plutonikoaren
|
batez
besteko tenperatura 43 Kelvin gradukoa dela, zero azpiko 230 Celsius gradukoa. Orain arte, zientzialariek uste zuten Plutonen tenperatura 54 Kelvin edo 220 Celsius ingurukoa zela zeropean, eta Charonen dago, Plutonen satelite handienean.
|
|
|
Horren ondorioz, mende honen amaieran ozeanoaren tenperatura sei gradu zentigradutan igo daiteke, eta horrek koralak kaltetu ditzake, maila bateko aldaketen aurrean oso sentikorrak baitira. Zientzialari batzuen arabera, atmosferan berotegigasen kontzentrazioak aldaketa klimatiko nabarmenak eragingo ditu, hala nola
|
batez
besteko tenperatura globalaren igoera, itsasoaren maila edo ekaitz tropikalen maiztasuna, eta horrek kalte egingo die koralei. Eragin horietako batzuk nabaritzen ari dira, hala nola koralen zuritzea, arrezife bat kaltetu edo hil baitezake.
|
|
|
Adituak beldur dira izurria kontinentearen hego ekialderantz zabaltzen jarraituko ote duen.' Normalean, intsektu horien populazioa handitu egiten da udan, eta populazioaren %95 neguan hiltzen da 20 gradu zentigradutik beherako tenperaturen ondorioz. Hala ere, azken mendean, berotze globalak neguko
|
batez
besteko tenperatura 2,2tik 2,6ra igo du probintziaren barruan”, adierazi du Jim Snetsinger Columbia Britainiarreko baso zerbitzuko arduradunak. Dendroktonusa zuhaitzaren azalaren azpian sartu eta erauzi egiten da.
|
|
|
2003ko bero boladak 30.000 pertsona baino gehiago hil zituen Europan” esan zuen José Manuel Morenok, Gaztela Mantxako Unibertsitateko biologoak eta Ingurumen Ministerioak fenomeno horrek Espainian duen eraginari buruz egindako txostenaren koordinatzaileak. Lan horren bidez, EAEko
|
batez
besteko tenperaturaren igoera, 2100 urtearen inguruan, zazpi gradu igo da gehienez, eta ohartarazi da prezipitazioak asko murriztuko direla, nahiz eta klima aldaketaren ondorioak seguruenik txikiagoak izango diren itsasertz osoan. Kostaldean, berriz, itsas mailaren igoerari egin behar diote aurre.
|
|
|
Aurten Espainian erregistratutako
|
batez
besteko tenperaturak 1961 urtetik altuenak dira, Meteorologia Institutu Nazionalaren (INM) datuen arabera. Hala ere, oraindik bi aste geratzen dira urtea amaitzeko; beraz, balioak aldatu egin daitezke oraindik.
|
|
|
Hori gertatuko balitz, oraingoa baino urte beroagoa 2003 izango litzateke. INMk egindako txostenak adierazten du 2006ko
|
batez
besteko tenperaturak, urtarrilaren 1etik abenduaren 17ra bitartekoak, 1,46 gradu handiagoak izan direla 1961 eta 1990 artean erregistratutakoak baino. Klima aldaketari eta berotze globalari tenperatura igotzea goiz da, baina datuak “bat datoz” Beraz, ekitaldia ixteko bi aste falta zirela, 2006a urterik beroena zen, eta 2003ko (1,32 gradutan), 1997ko (1,27 gradutan) eta 1995eko (1,21 gradutan) balioak gainditu zituen, XX. mendeko azken hamarkadako beroenak.
|
|
2007
|
|
|
\ Itsasoetako
|
batez
besteko tenperatura hazi egin da 3000 metroko hondoetan barne. Eta horren eraginez itsas maila 1,8 mm hazi da 1961 eta 2003 urteen artean.
|
|
|
Hainbat herrialdetako 200 zientzialarik baino gehiagok politikariei zuzendutako agiria idatzi dute, Lurraren
|
batez
besteko tenperatura bi gradutik gora ez igotzeko eskatuz. Zenbait estatuk, Europar Batasunean batik bat, jada onartua dute muga hori, baina munduko gehienek eta batez ere kutsatzaileenek uko egiten diote edozein neurriri.
|
|
|
Ekuatorearen eta poloen
|
batez
besteko tenperaturak desberdinak dira, Lurrak Eguzkiarekiko duen inklinazioaren ondorioz. Hala ere, diferentzia hori batek pentsa lezakeena baino askoz txikiagoa da.
|
|
|
Behe Dryas izan zen aldirik ikaragarriena: Ipar Atlantikoaren eremuko
|
batez
besteko tenperaturak bat batean jaitsi ziren, eta hala jarraitu zuten 1.300 urtean. Ondoren, berehala berotu ziren berriro ere 2.
|
|
|
duela laurogeita bost milioi urte (dinosauroak artean bizi zirela) eta duela berrogeita hamar milioi urte (dinosauroak desagertu eta askora, beraz). Azken hori izan omen zen ugaztunen dibertsifikazio garai oparoena; seguruenik, Lurraren kliman izan zen berotze nabarmenagatik gertatuko zen (leku batzuetan
|
batez
besteko tenperatura 7 ºC igo zen).
|
|
|
Betetzeko piezak Bularkiak barazki edo hestebete prestakinekin betetzea da janaria prestatzeko beste modu bat. Bete ondoren, labean erre 180 °C ko
|
batez
besteko tenperaturan, kanpotik prestatzeaz gain, beroa bularkiaren barruan sartu eta betegarria ere egosi dadin. Prestakin horiek guztiak entsaladekin eta askotariko saltsekin zerbitzatzen dira, hala nola maionesa edo horien eratorriak, eta jogurt saltsa fruta ukituekin (limoia edo laranja, besteak beste).
|
|
|
“Izotz geruza erorketa librean sartu da”, ohartarazi du. Queen Unibertsitateko zientzialarien arabera, Ontarion (Kanada), joan den uztailean 22 gradu zentigradu arteko tenperaturak erregistratu ziren eskualde batean, Melville uhartean, garai hartan
|
batez
besteko tenperatura bost gradukoa baitzen. Duela gutxi jakin da 66 kilometro koadroko izotz blokea Aylesko plataforma izoztuarekin bitan abiatu dela eta erdietako bat zuzenean Alaskako gas eta petrolio instalazioetara doala.
|
|
|
Garapen eredu berriak GKEek adierazi dute beharrezkoa dela “klima aldaketaren aurkako” eta klima eta biodibertsitatea errespetatzen dituzten garapen eredu berriak sortzea. Herrialde industrializatuek mende erdialderako murriztu behar dituzte berotegi efektuko gasen emisioak, eta, hala,
|
batez
besteko tenperatura globalaren igoerari eutsi behar diote bi gradu zentigradutik behera, gaitz handiagoak saihesteko. Halaber, beren gain hartu behar dute beren erantzukizuna, eta hegoaldeko herrialdeetan klima aldaketa arintzea eta klima aldaketara egokitzea finantzatzeko dohaintzak gehitu behar dituzte.
|
|
2008
|
|
|
Dena den, erabiltzaileak gehieneko tenperatura horren premia gutxi gutxitan izango duenez, ekipoa ordubetez pizturik edukita,
|
batez
besteko tenperatura ere neurtu zen: honen %95era iritsitakoan, ekipoak erabiltzen has daitezkeela jo zuten erabiltzaileek.
|
|
|
Plantxak konektatu eta, pizturik, ordubete eduki dira; horren ondotik neurtu da beren
|
batez
besteko tenperatura
|
|
|
|
Batez
besteko tenperaturaren %95era iritsitakoan plantxak baliatzen has zitezkeela deliberatu zen
|
|
|
Lurra gehiago berotzen ari da. Horregatik,
|
batez
besteko tenperatura globala 15 gradukoa da, gutxi gorabehera.
|
|
|
Haren lanak agerian uzten du Europako hegoaldean espezie endemikoak azken glaziazio aldian urteko batez besteko zero gradu zentigradu gainditzen ez zituzten eremuek mugatzen dituztela. Aitzitik, gaur egun zero gradutik beherako
|
batez
besteko tenperaturak dituzten eremuek mugatzen dute espezie arruntenen banaketa. “Glaziazio handieneko azken aldiaren eta egungo unearen arteko egonkortasun klimatikoa erabakigarriagoa da klima garaikidea baino eskualde bateko espezie kopuruarentzat”, dio Miguel Araujo ikertzaile taldearen arduradunak.
|
|
|
Deialdia egin duten erakundeentzat, berotze globala planetarentzako “mehatxu handiena” da, eta herrialde industrializatuetan indarrean dagoen energia eredua lehenbailehen aldatzea eskatzen du. Horrela bakarrik arindu ahal izango dira dagoeneko bizi den krisi klimatiko baten ondorio okerrenak, eta, aldi berean, saihestu ahal izango da munduko
|
batez
besteko tenperatura bi gradutik gora igotzea. Zientzialarien arabera, hondamendia izango litzateke hori, ibilaldiaren antolatzaileen manifestuak adierazten duenez.
|
|
|
Lanean, 6.000 arrautza baino gehiago neurtu ziren, 1.300 errunaldi inguru. Azterketa horren arabera, maiatzeko
|
batez
besteko tenperaturak, arrautzak erruteko garaia, 0,11 gradu zentigradu igo dira urtean 1980tik azterketa egin den eremuan, La Hiruela, Madrilgo mendilerroan. “Azken hamarkadetan tenperaturak gora egitea onuragarria izan daiteke hegazti intsektujaleetan arrautzak sortzeko, hegazti horiei jaten dizkieten intsektuak aktiboagoak eta ugariagoak izaten baitira eskualde eta garai beroetan”, adierazi zuen Pottik.
|
|
|
Igerilekua jendearentzat irekitzea Irudia: Paul SapσEspainia bezalako herrialde batean, Estatuko Meteorologia Agentziaren arabera, urtean 260 eguzki egun baino gehiago ematen ditu batez beste, eta
|
batez
besteko tenperaturak 28 gradutik gorakoak dira udan, igerilekuak dira beroa arintzeko babesleku bakarra. Dena prest egon dadin presentzia ekitaldia egiten hasten denean, eta murgilaldi bat egin ahal izateko, urteko gainerako egunetan igerilekua ondo zainduta, beteta edo hutsik egon behar da.
|
|
|
“Krill a funtsezkoa da ozeano australeko ekosistemarentzat; krillaren murrizketarekin lotutako inpaktuek, baleetan ez ezik, foketan, itsas hegaztietan eta pinguinoetan ere izango dute eragina, baita arrantza tokien produktibitatean ere”, ohartarazi du erakunde ekologistak. Aldaketa dramatikoak Txostenak erakusten duenez, industriaurreko mailekiko
|
batez
besteko tenperatura globalaren igoera bi gradu zentigradukoa baino ez bada, Ozeano Antartikoko bankisa murriztu egingo da, eskualde giltzarri batzuetan %10 eta %30 bitartean. Igoera hori 40 urte baino gutxiagoan gertatuko dela aurreikusten da, 2042 urtearen inguruan.
|
|
|
Espainiako
|
batez
besteko tenperatura ia bost gradu igo liteke mende amaieran
|
|
|
1850etik gaur egun arte, Espainiako
|
batez
besteko tenperatura gradu bat igo da, baina abiapuntua 1901 bada, termometroak 1,3 gradu igo dira. Berotzearen azelerazioa, urteak igaro ahala handitzen dena eta 1973tik 2005era mailarik altuenera iristen dena.
|
|
|
Berotzearen azelerazioa, urteak igaro ahala handitzen dena eta 1973tik 2005era mailarik altuenera iristen dena. Aldi horretan, eguneroko
|
batez
besteko tenperatura 0,48 gradu igo zen hamarkada bakoitzeko, eta horrek esan nahi du, joera horrekin jarraituz gero, mende amaieran gure herrialdeko batez besteko tenperatura ia bost gradu igo daitekeela. Irudia:
|
|
|
Berotzearen azelerazioa, urteak igaro ahala handitzen dena eta 1973tik 2005era mailarik altuenera iristen dena. Aldi horretan, eguneroko batez besteko tenperatura 0,48 gradu igo zen hamarkada bakoitzeko, eta horrek esan nahi du, joera horrekin jarraituz gero, mende amaieran gure herrialdeko
|
batez
besteko tenperatura ia bost gradu igo daitekeela. Irudia:
|
|
|
Okerrenean, neguak berdin jokatuko luke eta udan termometroak 0,6 gradu igoko lirateke hamarkada bakoitzeko. Horrek esan nahi du hamar urtean igoera planeta osoko
|
batez
besteko tenperatura igoeraren antzekoa izango zela industria iraultzatik. Egoera okerrenean, tenperaturaren igoera 0,4 gradukoa izango litzateke neguan hamarkada bakoitzeko eta 0,7 gradukoa udan.
|
|
|
Estatu Batuetako Administrazio Nazional Ozeaniko eta Atmosferikoaren txosten batek (NOAA, ingelesezko siglengatik) adierazten du joan den uztaila neurketak egiten hasi zirenetik bosgarren hilabete beroena izan zela, 1880an. NOAAren arabera, urteko zazpigarren hilabeteak ia gradu erdi(+ 0,48) gainditu zuen
|
batez
besteko tenperatura, eta hamarkada bat behar izan zen kopuru handiagoa aurkitu arte(+ 0,67). Hazkunde termikoa gehien izan duten eremuak Japonia, Britainia Handia eta Afrikako ipar mendebaldea dira, bertako batez bestekoa gradu bat gaindituz.
|
|
|
Mende honetan zehar, Lurraren
|
batez
besteko tenperatura gradu batetik sei gradu zentigradura igoko da, eta igoera horrek, gehienez ere, konplikazioak eragin ditzake espezie bizientzat, segurtasun muga bi gradukoa izango baita, Jerónimo López Scientific Comité on Antartic Research (SCAR) erakundeko Espainiako batzordeko lehendakariak adierazi zuenez. Tenperaturak bi gradutik gora igotzeak “bizirauteko arazoak” ekar ditzake; izan ere, besteak beste, espezieen migrazio fluxuak alda ditzake, esan zuen Lópezek hitzaldi bat eman zuela Kordoban egiten den Kazetaritzaren eta Ingurumenaren Nazioarteko XI. Mintegian.
|
|
|
Tenperaturak bi gradutik gora igotzeak “bizirauteko arazoak” ekar ditzake; izan ere, besteak beste, espezieen migrazio fluxuak alda ditzake, esan zuen Lópezek hitzaldi bat eman zuela Kordoban egiten den Kazetaritzaren eta Ingurumenaren Nazioarteko XI. Mintegian. Hala ere, berotzeari emandako erantzunak ez dira berdinak planetako eremu guztietan; izan ere, puntu batzuetan
|
batez
besteko tenperatura gradu erdi igo den bitartean, Iberiar Penintsulan azken hamarkadetan hiru gradu igo da, ñabartu egin du. Poloetako arriskua Hala, planeta osotik gehien berotu diren lekuak bi poloak dira, baina ez erabat, baizik eta leku jakin batzuetan, hala nola mendietan, non “izotz gutxi baitago”, zehaztu zuen adituak, eta kalkulatu zuen mende amaieran itsasoaren maila 30 zentimetro eta 1,10 metro bitartean handituko zela, nahiz eta ohartarazi zuen eremu batzuetan hazkundea bi metroraino irits daitekeela.
|
|
|
Errekorra 1998an lortu zuen,
|
batez
besteko tenperatura 14,52 gradura iritsi baitzen.
|
|
|
Met Officeko (Erresuma Batuko bulego meteorologikoa) eta East Angliako Unibertsitateko adituek uste dute datorren urtean horrelako erregistroak dauden unetik bost beroenen artean egongo dela. Iragarpenen arabera, planetako
|
batez
besteko tenperatura 14,44 gradu zentigradutan kokatuko da, 60ko hamarkadaz geroztik erregistratutako batezbesteko ofiziala baino 0,44 gradu gorago. Hala, datorren urtea izango da beroena 2005etik, eta, meteorologoen arabera, Lurreko tenperaturen igoera motela baina etengabea baieztatuko du.
|
|
|
Hala, datorren urtea izango da beroena 2005etik, eta, meteorologoen arabera, Lurreko tenperaturen igoera motela baina etengabea baieztatuko du.
|
Batez
besteko tenperatura ezartzen duten erregistroak 1850ean hasi ziren, eta azken mende eta erdiko urte beroenetako 10 aldiari dagozkiola erakusten dute. Oraingoz, errekorra 1998koa da, batez besteko tenperatura 14,52 gradura iritsi baitzen.
|
|
|
Batez besteko tenperatura ezartzen duten erregistroak 1850ean hasi ziren, eta azken mende eta erdiko urte beroenetako 10 aldiari dagozkiola erakusten dute. Oraingoz, errekorra 1998koa da,
|
batez
besteko tenperatura 14,52 gradura iritsi baitzen. Urte hartan, “El Niño”, Ozeano Bareko urak berotzen dituen eta lurreko tenperatura igotzen duen fenomeno meteorologiko ziklikoa, oso gogorra izan zen.
|
|
2009
|
|
|
|
Batez
besteko tenperatura neurtzen denetik, 2009 urte epelenetakoa izango da
|
|
|
Erresuma Batuan eginiko ikerlan batek urte berriaren
|
batez
besteko tenperatura 14,44 gradutan kokatu du, eta planetaren etengabeko beroketan gizakiak daukan eragina azpimarratu du.
|
|
|
Iragarpenak betetzen badira, 2009 urte beroa izango da; urteko
|
batez
besteko tenperatura 14,44 gradutara helduko da. 1850ean hasi zen urteroko tenperatura neurtzen, eta estreinatuko duguna bost beroenen artean egongo da.
|
|
|
Met Officeko irakaslea Peter Stotteren arabera,
|
batez
besteko tenperatura 0,7 gradu beherago kokatuko litzateke gizakiak kliman eraginik izango ez balu. Klima aldaketaren ondorioz, orain arte oso arraroa izan dena nahiko normaltzat jotzen dugu gaur egun, aipatu du tenperaturari buruz.
|
|
|
Dena den, itsasaldean bizitako freskoena izan da, mende honetan jasotako datuak kontuan hartuz.Bukatu berri den hilabeteari dagokion txosten meteorologikoaren ondorioetako bat da; bertan, Euskal Meteorologia Agentziak datu azpimarragarri batzuk eman ditu: Deustuko estazioan, Bilbon,
|
batez
besteko tenperatura 11, 8º koa izan da, eta Lasarten (Gipuzkoa), 11,4 ºC tan geratu da; bi kasu horietan, 2008ko apirilean jasotako tenperatura gradu bat baino gehiago epelagoa izan zen. 2003ko datuekin ondoan, beherakada 3º ingurukoa da.
|
|
|
Dena dela, hori ez dela leku guztietan betetzen gogorarazi digu: Donostian, Bilbon edo Gasteizen, adibidez, iraileko
|
batez
besteko tenperatura ekainekoa baino 0,5 gradu altuagoa izaten da. Ezin dugu ahaztu, halaber, eguzki orduak ekainean irailean baino gehiago direla.
|
|
|
Pery izeneko kraterraren ertzean, eguzkiaren argia ia egunero heltzen da, eta baliteke energia lortzeko erabiltzea.
|
Batez
besteko tenperatura bat gradukoa da. Hara joan nahi duzu?
|
|
|
AEMET Estatuko Meteorologia Agentziak, bere aldetik, irailaren 22ko gauean hasiko den udazkenerako iragarpena eskaini du. Agentziaren esanetan, udazkena ohi baino epelagoa izango da, batez ere Mediterraneoko lurraldeetan, eta
|
batez
besteko tenperatura ohi baino 1 gradu altuagoa izan liteke. Prezipitazioak Estatuan kopuru normalaren barruan egongo dira, Balearretan izan ezik; hor, ondorengo hilabeteak beste udazken batzuk baino hezeagoak izan litezke.
|
|
|
Guztiok gaude Kopenhageko COP 15i begira, klima aldaketaren aurka borrokatzeko asmo handiko konpromiso bat erdietsiko den itxaropenarekin. Asmo handiko helburua da; izan ere,
|
batez
besteko tenperatura igoera 2 °C inguruan (1,5 °C tartean) mantendu nahi bada, isurketen kontzentrazioak 550 ppm inguruan egonkortu dira 2100erako, zientzialariek diotenez. Horrek esan nahi du isurketek 2020an jo behar dutela goia beranduenez.
|
|
|
Aitzitik, balioak aldatu egiten dira egunean zehar (gauez altuagoa da); pazientearen adinagatik (sei hilabetetik bi urtera, eguneroko aldaketa ia gradu batekoa da); emakumeetan, hilekoaren zikloak gradu bat edo gehiago igo dezake tenperatura; eta hartzen den lekuaren arabera, osasun arazorik sortu gabe. Organismoaren
|
batez
besteko tenperatura 36 °C eta 37 °C bitartekoa da. Baina noiz uste da sukarra dagoela?
|
|
|
Columbiako Unibertsitateko Ingurumen Zientzietako katedradun honek, New Yorken, “berotze globala” terminoa asmatu zuen 1975ean “Science” aldizkariaren artikulu batean. Gainera, ozeanoak CO2 atmosferikoa xurgatzeko ahalmena galdu zuela eta Lurreko eta itsasoko
|
batez
besteko tenperaturen igoera areagotzeko arriskua dagoela ohartarazi zuen lehena izan zen. Bi gradu, muga “katastrofikoa” Broecker ek karbono bahiketa aldarrikatzen du, planetako batez besteko tenperatura bi gradu zentigradutik behera igo ez dadin.
|
|
|
Gainera, ozeanoak CO2 atmosferikoa xurgatzeko ahalmena galdu zuela eta Lurreko eta itsasoko batez besteko tenperaturen igoera areagotzeko arriskua dagoela ohartarazi zuen lehena izan zen. Bi gradu, muga “katastrofikoa” Broecker ek karbono bahiketa aldarrikatzen du, planetako
|
batez
besteko tenperatura bi gradu zentigradutik behera igo ez dadin. Muga hori “katastrofikotzat” jotzen da eta atzera bueltarik ez du.
|
|
|
ENAk dio
|
batez
besteko tenperaturak bi gradu baino gehiago igoko direla co2 aren kontzentrazioa milioiko 450 partetik gorakoa bada.
|
|
|
Oraingo honetan, berriena da Energiaren Nazioarteko Agentzia (AIE) dela iturria. Horren arabera, atmosferako co2aren kontzentrazioak milioiko 450 parteko muga gainditzen badu eta, ondorioz, planetako
|
batez
besteko tenperaturak bi gradu baino gehiago igotzen badira, egoera “munduaren amaieran” antzekoa izango litzateke. Mehatxu hori geldiarazteko, energia berriztagarrien eta energia nuklearraren aldeko apustua egin du ENAk.
|
|
|
Klima Aldaketarako Nazio Batuen Aditu Taldeak (IPCC) Europako hegoalderako egindako aurreikuspenak bakarrik irakurri behar dira: euri gutxiago egingo du, askoz modu irregularragoan egingo du eta
|
batez
besteko tenperatura igoko du. Lehortea eta tenperatura altuak.
|
|
|
Duela mila urte inguru, Europak zenbait mendetako
|
batez
besteko tenperatura altuez gozatu zuen. Garai hartan, “Erdi Aroko Periodo Beroa” deiturikoan, nekazaritza loratzen zen Groenlandian eta beste leku batzuetan; toponimo horrek, ingelesez (“Greenland”, lur berdea), iraganeko klima gogorarazten du.
|
|
|
Hilaren 3an, hamabi gradu zero azpitik jaso zuen Igeldoko termometroak, eta hilaren 12an, hamar gradu zero azpitik.
|
Batez
besteko tenperatura zero azpikoa izan zen. Hilabete horretan hemeretzi egunean izan zen izotza.
|
|
|
Plubiometroaren arabera, hilabete hori oso lehorra izan zen. Ordura arteko batez besteko beroena 21,2 gradukoa zen, 1932 urtean, baina 2003an
|
batez
besteko tenperatura 22, 7gradukoa izan zen.
|
|
|
Otsailaren erdialdetik aurrera tenperaturak goxatu egin diren arren, negua hotza izan da.
|
Batez
besteko tenperatura 9 gradu ingurukoa izan da kostaldean, eta hotzagoa barnealdean; Arabako barnealdean, esaterako, 5 gradukoa. Aireportuetako estazio meteorologikoei erreparatuz, adibidez, Hondarribian 8,7 gradukoa izan zen batez besteko tenperatura urtarrilean, ohi baino 0,4 gradu baxuagoa.
|
|
|
Batez besteko tenperatura 9 gradu ingurukoa izan da kostaldean, eta hotzagoa barnealdean; Arabako barnealdean, esaterako, 5 gradukoa. Aireportuetako estazio meteorologikoei erreparatuz, adibidez, Hondarribian 8,7 gradukoa izan zen
|
batez
besteko tenperatura urtarrilean, ohi baino 0,4 gradu baxuagoa. Otsailean, berriz, 4,7 graduko batez besteko tenperatura izan zen Forondako aireportuan.
|
|
|
Aireportuetako estazio meteorologikoei erreparatuz, adibidez, Hondarribian 8,7 gradukoa izan zen batez besteko tenperatura urtarrilean, ohi baino 0,4 gradu baxuagoa. Otsailean, berriz, 4,7 graduko
|
batez
besteko tenperatura izan zen Forondako aireportuan. Urtarrila eta otsail hasiera hotzak izan ziren.
|
|
|
Iazko datuekin alderatuz, aurtengo negua makurragoa izan da. Aireportuetako estazio meteorologikoen datuei erreparatuz, iazko
|
batez
besteko tenperatura 10 gradu ingurukoa izan zen, aurten baino gradu gradu bat altuagoa. Batez besteko tenperatura oso beroa izan zen.
|
|
|
Aireportuetako estazio meteorologikoen datuei erreparatuz, iazko batez besteko tenperatura 10 gradu ingurukoa izan zen, aurten baino gradu gradu bat altuagoa.
|
Batez
besteko tenperatura oso beroa izan zen. Igeldon, adibidez, 10,4 gradukoa izan zen batez besteko tenperatura, ohi baino 1,6 gradu bat gehiago.
|
|
|
Batez besteko tenperatura oso beroa izan zen. Igeldon, adibidez, 10,4 gradukoa izan zen
|
batez
besteko tenperatura, ohi baino 1,6 gradu bat gehiago. Prezipitazio kopuruari dagokionez, urtaroa normala izan zen.
|
|
|
|
Bataz
besteko tenperatura 30 gradukoa da Nigerren. Eta lehorteak gaur bai eta bihar ere bai izaten dira.
|
|
|
IPCCko adituek egindako txostenaren arabera, batez beste 0,7 gradu igo da Lurraren tenperatura XX. mendean. Donostian, esaterako, 1,86 gradu igo zen
|
batez
besteko tenperatura 1970etik 2000ra, Igeldon bildutako datuen arabera. Adituek darabiltzaten eredu klimatikoek diote beroaldiak bikoiztu direla azken urteotan, eta joera areagotuko dela etorkizunean.
|
|
|
Azken hamarkadetan izandako beroaldi handienetan (1994,, 2003 eta 2006 urteetan) baso sute ikaragarriak gertatu ziren Europako hegoaldean. Adituen ustez, kontinenteko
|
batez
besteko tenperatura 2 eta 6,3 gradu artean igoko da hurrengo ehun urteotan. Horrekin batera, prezipitazioak gutxituko direla ere aurreikusten dute zientzialariek.
|
|
|
Klima aldaketaren zantzuak eta frogak ere badira Euskal Herrian. Donostian, esaterako, 1,86 gradu igo da
|
batez
besteko tenperatura 1971tik 2000ra. Munduan 0,76 gradu berotu zen tenperatura XX. mendean.
|
|
|
Izan ere, industria iraultza aurretik eguratseko CO2 kontzentrazioa milioiko 280 partekoa (ppm) zen, egun 430 ppm koa da, eta isurketen hazkunde erritmoa handitzen ari denez, industria iraultza aurreko maila 2035ean bikoitz (550 ppm) daitekeela iragarri dute. Stern taldearen arabera, behin maila horretara ailegatuta,
|
batez
besteko tenperatura bi gradutik gora igotzeko aukera %77 eta %99 artekoa da.
|
|
|
Horregatik guztiagatik, kutsadura gehien eragiten duten herrialde horiek izan dira Kopenhagen, konpromisoetatik libre, proposamenetatik xumeenak egin dituztenak. 1990 urtearekiko gas isurketak %4 gutxitzeko prest agertu da Barack Obama adituen arabera, Lurraren
|
batez
besteko tenperatura bi gradutik gora handitu ez dadin, 2020rako gas isurketak gutxienez %25 gutxitu dira. Ez du handik gorako obligaziorik hartuko, ez eta Kyotoko Protokoloa sinatuko ere.
|
|
2010
|
|
|
Tenperaturei dagokienez, García Herrerak nabarmendu zuen azken hiruhilekoa normala edo ohi baino hotzagoa izan dela Espainia osoan. Espainian batez beste neurtutako neguko
|
batez
besteko tenperatura 0,2 gradu zentigradu jaitsi da batez besteko balio normala baino, erreferentzia aldian sartua. Aemeteko lehendakariak ere adierazi zuen agentziaren webgunerako sarbideek erregistro historiko guztiak hautsi dituztela.
|
|
|
Ikerketaren arduradunek, biologoen nazioarteko talde batek, balizko ondorioak azaltzen dituzte. Artikuluaren lehen sinatzailearen arabera, Dalhousie Unibertsitateko (Kanada) Derek Tittenson ek, 1899tik ozeanoaren
|
batez
besteko tenperatura 0, 38º C igo du. Aldaketa txiki horrek eragina du beste latitude batzuetara mugitzen hasi diren espezieen portaeran.
|
|
2011
|
|
|
Atmosferan 1000 ppm CO2 aurkitzeko, denbora geologikoan ehun milioi urte egin behar dugu atzera; orduan dinosauroak planetaren jaun eta jabe ziren, poloetan ez zegoen izotz plakarik, itsasoak hamarnaka metro gorago zeuden, eta egungo Euskal Herriko lurralde gehienak ur azpian zeuden. Hara ari gara itzultzen, abiadura bizian.Lurraren sistema klimatikoan ondorio larriak ekarriko lituzkeen aldaketa oro saihestu nahi badugu nazioartean adostasun moduko bat dago, zeinaren arabera
|
batez
besteko tenperatura globalaren igoera gehienez 2ºC ra mugatu behar baitugu, aro industriaurreko tenperatura erreferentziatzat hartuta. Are gehiago, UNFCCCk Cancunen onartu zuen 2ºC ko muga 1, 5ºC ra jaisten aztertzea.Zer egin behar dugu muga hori ez gainditzeko?
|
|
|
Df da jarduera tenperaturaren (gasaren
|
batez
besteko tenperatura) eragin faktorea (20 °C rako 1 da) (ikus UNE 60310 araua).
|
|
|
PE 80ko hodi baten SDRa aurkitu behar dugu, gas naturala izango duena, eta 3 bar eko MOPekin lan egingo duena, 20 °C ko
|
batez
besteko tenperaturan.
|
|
|
Hala aurreikusten du Estatuko Meteorologia Agentziak (Aemet), zeinak adierazten baitu beroa biziagoa izango dela batez ere penintsulako hegoaldean eta ekialdean, eta Balearretan eta Kanarietan. Penintsulan eta Balearretan,
|
batez
besteko tenperatura 22,4 gradu zentigradukoa izango da. Hala ere, alde nabarmenak egongo dira iparraldearen eta hegoaldearen artean.
|