|
2015
|
|
|
|
Batez
besteko tenperatura: 25 gradu
|
|
|
dute gorputzean behar duten
|
batez
besteko tenperaturari eusteko.
|
|
|
Lurraren gainazaleko
|
batez
besteko tenperatura inoizko handiena
|
|
|
Gainazaleko
|
batez
besteko tenperaturaren igoera, urtez urte. Grafikoan beltzez jasota dagoen datua honakoa da:
|
|
|
Grafikoan beltzez jasota dagoen datua honakoa da: urte bakoitzaren
|
batez
besteko tenperaturaren
|
|
|
desbiazioa (anomalia) erreferentzia jakin batekiko. Erreferentzia hori epealdiko
|
batez
besteko tenperatura da. Lerro urdinean bosna urteka daude
|
|
2017
|
|
|
Parisen jarritako helburua da, konbentzioko xedearekin bat, munduko
|
batez
besteko tenperatura 2ºC baino askoz ere gutxiago igotzea industriaurreko aroarekin alderatuta, eta, ahaleginak egiten jarraitzea, tenperatura 1, 5ºC igo dadin gehienez ere.
|
|
|
XIX. mendearen amaieratik, 1, 1ºC igo da lurrazaleko
|
batez
besteko tenperatura, CO2 eta bestelako gas gehiago isuri delako atmosferara, batik bat. Azken hiru hamarkadetan berotu da gehien mundua.
|
|
|
Are, 2001etik sekula izandako urterik beroenak izan dira bai 2016a eta bai 2017a, orain arte, behintzat?. 32 urte baino gutxiago badituzu, ez duzu ezagutu hilabete bakar bat ere non Lurreko
|
batez
besteko tenperatura XX. mendeko batezbestekoaren azpitik zegoen; izan ere, azken aldiz, 1985eko otsailean egon zen tenperatura batezbesteko horren azpitik? 12, 1ºC ren azpitik, alegia?. Urte hartan, We Are The World kantua aditzen zen han hemen, Etiopiako goseteei buruzko arreta pizteko asmoz egindako abesti hura.
|
|
|
Hori jakinda, zenbait gauza iragarri dituzte: (1) aldaketa kaltegarriak izango dira munduko nekazaritza ekoizpenean; izan ere,
|
batez
besteko tenperatura 4ºC inguru igotzen bada, hazkunde demografikoaren ondorioz jakien eskaria ere gero eta handiagoa izango denez, elikadura segurtasuna are arrisku handiagoan egongo da, eta horrek eragina izango du mundu guztiko jakien eskuragarritasunean, erabileran eta prezioen egonkortasunean; (2) fenomeno meteorologiko eta klimatiko muturrekoen ondorioz, lehorteak, bero oldeak, suteak, uhol... Horregatik guztiagatik, zientzialariek adierazi dute arriskutsua dela tenperatura 2ºC baino gehiago igotzea, eta gai horixe bihurtu dute azken urteetan klimaren inguruan egindako negoziazioen ardatz, batez ere Parisko goi bileran, aurrerago hitz egingo dugu horretaz?.
|
|
|
|
Batez
besteko tenperatura (°C)
|
|
2020
|
|
|
urte arteko
|
batez
besteko tenperaturaren gorakada
|
|
|
Hondamen horren beste eragile bat berotegi gasen isurketa da. Izan ere, txostengileek azpimarratu dute isurketak bikoiztu egin direla 1980tik, eta munduko
|
batez
besteko tenperatura 0,7 gradu igo dela. Azkenik, alde batetik bestera eramandako espezie arrotz inbaditzaileen eragin suntsitzaileaz ere ohartarazi dute:
|
|
|
Atmosferan pilatutako CO2-a 415 ppm inguru da jadanik, Keelingen Kurbaren azken datuei erreparatuz gero. Munduko
|
batez
besteko tenperatura 1,1 gradu beroagoa da industria aurreko garaian baino, eta ipar poloa hiru gradutik gora berotu da, bereziki Siberia ingurua. Euskal Herrian ere, gradu bat baino gehiago igo da batez besteko tenperatura –barnealdean eta Pirinioaldean gehiago, eta kostaldean pixka bat gutxiago–, eta ondorioak nabariak dira dagoeneko.
|
|
|
Munduko batez besteko tenperatura 1,1 gradu beroagoa da industria aurreko garaian baino, eta ipar poloa hiru gradutik gora berotu da, bereziki Siberia ingurua. Euskal Herrian ere, gradu bat baino gehiago igo da
|
batez
besteko tenperatura –barnealdean eta Pirinioaldean gehiago, eta kostaldean pixka bat gutxiago–, eta ondorioak nabariak dira dagoeneko.
|
|
|
Azken hamarkada inoiz erregistratutako beroena izan zela iragarri du Munduko Meteorologia Erakundeak, eta azken bost urteotan pilatu dira sekula neurtutako
|
batez
besteko tenperaturarik altuenak. Munduko erakunde askok, Euskal Herrikoek barne, klima larrialdia deklaratu dute, eta, gaia inoiz ez bezalako indarrarekin kokatu da agenda politiko eta sozialean, besteak beste Greta Thunberg gazte suediarrak sortutako Fridays For Future gazte mugimenduak mundu osoan antolatutako kale mobilizazio handien bultzadaren ondorioz.
|
|
|
" Industria aurreko garaiko atmosferaren CO2 pilaketa bikoizten baldin bada (270 milioiko parte ppm), gainazaleko batez besteko hozberoa 2,4 gradu berotuko da" 3 Are larriagotzat jo zuten poloen berotzea, anplifikazio termikoaren ondorioz. Hipotesi hartan, iragarri zuten poloetako
|
batez
besteko tenperatura 10 edo 12 gradu inguru berotuko zela.
|
|
|
Bitartean, klimaren krisia urtetik urtera okertzen ari da. Azken hamarkada inoizko beroena izan da, eta azken bost urteetan neurtu dituzte
|
batez
besteko tenperaturarik handienak. Munduko tenperatura 1,1 gradu igo da industria aurreko garaitik, eta gero eta gertuago gaude zientzialariek marra gorritzat jo duten atmosferako 450 ppm ko pilaketatik –410 ppm koa izan zen 2019an– Keelingen Kurba egiten hasi zirenetik (1958), %30 handitu da kopurua.
|
|
|
Europan inoizko negurik beroena izan da, datuak daudenetik, Copernicus Klima Aldaketarako Europako Zerbitzuak iragarri zuenez. aldikoarekin konparatuz, 3,4 gradu beroagoa izan da
|
batez
besteko tenperatura Europan 2019 neguan.
|
|
|
Polikiago berotzen ari bada ere, prozesu hori ere bizkortzen ari da azken urteotan, zientzialariek egindako behaketek berretsi dutenez. Txinako Fisika Atmosferikoko Institutuko zientzialariek eta AEBetako NOAAk bildutako datuen arabera, 2019an ozeanoetako
|
batez
besteko tenperatura 0,07 gradu altuagoa izan zen aldian baino. Beraz, ikerketa horren egileek esan dutenez, 25 urteotan itsasoak jasotako beroa Hiroshimakoaren pareko 3.600 bonba nuklearrek eragingo luketena adinakoa da.
|
|
|
Australian ohikoak izaten dira udako suteak, baina azken horrek ezaugarri bereziak izan zituen, luzeagoa eta gogorragoa izan baitzen. 40 graduko
|
batez
besteko tenperaturekin, lehorte luzeekin eta haize bolada handiekin batera, ahaleginak eta bi eginik ere suteak kontrolatzea ezinezkoa zela ohartarazi zuten Australiako suhiltzaileek, etsipenez.
|