|
2010
|
|
|
" Oraiñ artioko jakintsun geienak zioten, munduaren astetik eta poliki poliki, bizidunak elkarri zarraizko tipienetarik asi eta lurra lekuaren baldintzeri esker,
|
bat
bertzea bilakatuz.
|
|
2011
|
|
|
Geroztik bakea egina daiteke haien artean; bi erreginek dukete bakarrik elkarrekin gerla, ez baitira geldituko non ez dukeen
|
batek
bertzea hil. Bietarik gazteena zaio bertzeari gehientzen, eta hau izan dadin ala jin berriaren ala bertzearen erregina, orok beren buruzagitzat onesten dute.
|
|
|
lanak baititugu batzutan, gure ezjakinarekin giren bezain lausoak, haren hatzari ezin jarraikiz. Bainan nolazpeit hatzemaiten dugunean gibeletik, ohartu girenean azkenekotz harek erakutsiari, jabetu denean gure burua gauzen
|
batetik
bertzerako sail guti edo aski gordeaz, zer atsegina gure baitan! Zer bozkarioaren betea!
|
|
|
Bertze alde, biak emendatzaile handi dira. Bakarrik hau badute
|
batak
bertzeak ez bezalako: phylloxera bereziki aihenaren erroer baitzaie aiher, hau, aldiz, adarrer baita ari.
|
|
|
Bertze batzuek diote laborariaren alde ari diren ihizietarik dela satorra, eta bere kaltetan lebilkeela hura bere lurretarik ken lezakeena. Horra, bada, satorraz ez eta bai,
|
bata
bertzea bezain osorik. Anitz gauzatan hola ahoa betez mintzo denak, huts egin dezake erran dezan ez ala bai.
|
|
|
Lasto edo belar hari apur bat apalduko diozu erdia, ez sobera, bizkitartean, ez daitezengatik arrautzak bil
|
bata
bertzearen gainera, baina egon daitezen bata bertzearen aldean, oiloa gainera zaienean. Bata bertzearen gainean balira, edo hauts ahal litezke, edo ez litzake oiloak berdin bero guztiak.
|
|
|
Lasto edo belar hari apur bat apalduko diozu erdia, ez sobera, bizkitartean, ez daitezengatik arrautzak bil bata bertzearen gainera, baina egon daitezen
|
bata
bertzearen aldean, oiloa gainera zaienean. Bata bertzearen gainean balira, edo hauts ahal litezke, edo ez litzake oiloak berdin bero guztiak.
|
|
|
Bizkitartean, oilorik handienari ez zaio eman behar arrautzarik hein batetarik harat. Ez baititu oro ongi berotuko, edo zabalegi daudelakotz ohantzean, edo direlakotz
|
bata
bertzearen gainean: hamalau edo hamasei arrautzatarik goiti soberakinetan zinateke.
|
|
|
Xiten ateratzen ematen ohi ditu oiloak hemeretzi egunetarik hogeita bat arte hori. Oilo berak atera ditzake
|
bata
bertzearen ondotik bi xita aralde; ez gehiago, edo bere edo xiten kaltetan baizik.
|
|
|
Honi behar zaio bereziki gogo eman, ezen, gaineratiko itxurak orobat ikusten ohi dira bertze eritasunetan ere. Gaitz hau badoa
|
batetarik
bertzera, kutsuduna da, eta honetarik hiltzen ohi da oilo anitz. Zer egin bada?
|
|
|
Zehe bat eta erditan badira zolatik aski gora daitezke, eta zehe bakarrarekin ere balukete aski. Eman haga haier
|
batetarik
bertzera bi zehe arte.
|
|
|
Marmutxa horiek atzeman daitezke oraino martxo erditarik harat, goizik loratzen diren udare edo sagarretan, ezen haietara doaz lilijaleak lehen arrautzen errutera. Hedaturik orduan arbolaren azpian erran dugun oihala, behar litezke inarrosi,
|
bata
bertzearen ondotik, arbola haien adarrak. Hobe litzateke bi lagunek atxiki dezaten oihala inarrosten diren adarrer ahal bezain hurbil, erortzearekin ez daitezengatik hegaldaka marmutxak.
|
|
|
Orok aipu dute mina, baina, sendagailuaren aipatzera heldu direnean, batzuek diote hau, bertzeek hura, eta ororen buru, aitortzen dute haiek errana eginez arin daitekeela mina, baina, ez senda behin azkarki sartua den lekuan. Ulitxa horiek irauten baitute urte
|
batetarik
bertzera, edo haiek errun arrautzek, eta beroak jitearekin, hasten baitira batzu erruten, bertzeak arrautzatik aterarik bihiaren jaten.
|
|
|
Idorrago egoten da bihikaturik, eta gaitz guztier buruz idorrago eta azkarrago baizik ez da. Bertze alde, bihitan delarik higi daiteke erraxki, jaurtiki ere bai nahi bada noizetik noizera bihitegiaren buru
|
batetarik
bertzera.
|
|
|
Emazu orain kofoina saihets baten gainera etzanik, baina, gogo emanez orrazeak hegiara izan daitezen mahaiari buruz, eta ez zabalera. Zabalera eman bazenitza,
|
bata
bertzearen gainera eror litezke; lan tzarra baitzenuke gero.
|
|
|
Igorzkizu bertzeak bezala, eta hegats beraz, kofoinaren barnerat.
|
Batetarik
bertzera orraze guztiak bilduko dituzu horrela, erlea beti barnean utziz.
|
|
|
Anitzek, noizetik noizera, azkarki nahasten dute ogi meta, edo bihitegiaren buru
|
batetarik
bertzera jaurtikitzen, haiza dadingatik ongi. Bertze batzuek ezartzen dituzte ogian usain azkarreko belar batzuetarik.
|
|
|
Orok dakiten gauza da, kusku hartan har sartu eta, handik jainko oilo edo euli ateratzen dela errulearen itxurala. Nola aldatzen ote den
|
batetik
bertzera, eta nola ateratzen bere saretik, jakingarri litzateke.
|
|
|
Emeki emeki harrak larru edo zakar hura jauzarazten du, eta bere kuskuaren xoko batetarat arrimatzen. Ikusgarri da orduan gelditzen den ihizia, xuri xuria, berina garbi batek bezala argia alde
|
batetik
bertze ageri duela; ez da gehiago har, gutiago oraino da jainko oilo.
|
|
|
—Emazu lehen jina; hasiz geroz,
|
batak
bertzea ekarriko du.
|
|
|
Hastetik ez da, hurbilik ere, erran dizudan bezalako. Baina, nola aipatu dugun heinera ondoan baitu erruten, eta ez lehenago, honetarik abia gaitezke gu ere errateko nola den sortzen eta nola itxura
|
batetarik
bertzera aldatzen. Hotzak gelditu eta lehen egun ederretan ateratzen ohi da gure ihizia negua eraman duen gordegiatik, eta badabil sagarraren adarretan gaindik, lorea daukaten begiak edo kuskuak hantu artean.
|
|
|
Ez balu bertze hazkurririk, urteko hamabi hilabeteetarik hamaika eta erdi bederen goserik behar luke egon. Gure emazteek irutea utzi dutenetik honat, izan behar dira liho xoriak hainbat laket zaien hazia dastatzen ere ez dutenik urteburu
|
batetarik
bertzera.
|
|
|
Euli eta ulitxa janez bizi da; ber hazkurria die ematen bere kumeer. Eta udaburu
|
batetarik
bertzera, gizonaren etsai horietarik zenbat ez ote du atzematen, bai beretzat bai bere kumeentzat.
|
|
|
Buzokak miruaren eite handia badu; anitzek
|
bata
bertzearentzat hartzen ohi dituzte. Baina, kanpoz dira bakarrik elkar iduri.
|
|
|
Belatxak eta kukuak hain guti dute bat egiten, non ez baitute
|
batak
bertzearen eiterik ere.
|
|
|
Hala ere, alde horretarik dute elkarretarako eite bakarra. Urrunera baizik ikusi ez dituenak,
|
bata
bertzearentzat hartu dituzke, nahiz oraino belatxa kukua baino larriago den.
|
|
|
Har horiek, batzuetan egunaz, ardurago gauaz ateratzen ohi dira beren ohantzetik, eta
|
bata
bertzearen ondotik, badoaz lerroan, soka baten pare, haritz edo bertze arbola zenbaiten gainera. Haren hostoari alha zaizkio hain zorrozki non ezagun baita haien karraska.
|
|
|
Atzeman duenean bere hautukoa, hartarik hurbil erruten du lurrean arrautza bat, eta bere moko zabalean, haren jabeen arrautzen artean. Bertze arrautza guztiak,
|
bata
bertzearen ondotik, erruten ditu, eta orobat ohantze arrotz bederetan ezartzen. Gero, gogoa arinik, badoa bere bidean, har jatera eta hostopetik kantatzera.
|
|
|
Ordainez, hona non kukukumeak, indar hartzearekin,
|
bata
bertzearen ondotik, ohantzetik kanpo lurrerat jaurtikitzen dituen xori ttipiaren kumeak, eta gelditzen den ohantzearen jabe bakar.
|
|
|
Nola jale handi baita eta beti mokoa zabalik, akituko dira haren hazteko, beren bortz edo sei kumeen artatzeko eginen ziren baino gehiago. Bi hirur aldiz berak baino handiago dute, eta xori gaixoak heldu zaizkio,
|
bata
bertzearen ondotik, mokoa beterik.
|
|
|
Jakin behar da, satorra lurpean beti xuxenka dabilela lurra kanporat jaurtiki duen leku
|
batetarik
bertzera artean. Haren gorputzak eta laneko tresnek hala nahi dute.
|
|
|
Gauzak hola direla zuhaurek ikusteko, satorrak lurra kanporat jaurtiki duen leku
|
batetarik
bertzera har ezazu begira bide xuxena, eta begira hartu bide horren gainean kurutze emazu aitzurraz, atzemanen duzu azpian satorraren bidea. Badaiteke traba batek zeiharraraziko duela satorra doan bidetik, baina guti, eta zeihartu baino lehen, edo altxatuko du edo apalduko bere bidea, traba horren gainetik edo azpitik joateko bide xuxenean aitzina.
|
|
|
Satorrak baditu bi lur meta eginik,
|
bata
bertzetik bi edo hirur urratsetan zerbait goiti beheiti, eta lur hura berri jaurtikia da kanporat. Zer egin orduan?
|
|
|
Bi lur meta horien artean ager ezazu aitzurraz satorraren bidea. Badakizu bide hura lur meta
|
batetarik
bertzera doala xuxenka, zehe bat barnarik.
|
|
2012
|
|
|
" Nola arraio egiten duzu?", galdetu dio. " Erraxa da", kontesta berak," praktika pixko
|
bat
bertzerik ez da behar!"
|
|
|
Luzio barran aritzen zen, eta Txaro sukaldean. Hiru seme alaba egin zituzten,
|
bata
bertzearen ondotik. Baina gizona agudo gaizkitu zen.
|
|
2014
|
|
|
Menturatuko naiz erratera, orobat, zume zuri negartien itzal
|
batetik
bertzera igarorik, galde egiten diodala neure buruari arbola etxekotu multzo soil batetik ba ote noan inora ala itxitura ote den inguratzen nauen gune belarrik gabea, zeina zementu izerdiz, saltoki gune zurbilez eta andana bat autobide zurrumurruz beterik baitago, betiere amiamokoaren begien ereduz.
|
|
|
Bizia aldi baterako dela aintzat hartuz, hura lertxuna hegan bezala agudo pasatzen dela jakinik, haren eta bizidunon artean kristal mehe
|
bat
bertzerik ez dagoela iruditurik, heriotza izatea beti gogoan erabaki nuen, halako batean.
|
|
|
Hemen zizare bat, han izar bat, hor zure maitea: izar
|
bat
bertzerik ez da zizarea berarentzat.
|
|
|
Bertze botz
|
batek
bertze nonbaitik
|
|
2016
|
|
|
88 Batzuetan, garaien eta beharren arabera, estatu
|
batetik
bertzera pasatzen ziren ardiak erostera, bazka bila, eta abar. Negu gogor batean Beltranek armadaren hegazkinetik bazkatu zituen artaldeak, bazka paketeak airetik botaz.
|
|
|
Arrantxo batera biltzen dira. Orduraino, batez ere uda luzeetako hilabeteetan, familiak nomaden bizitza egiten zuen, larre eta oihanetan ardiekin toki
|
batetik
bertzera. Neguak ardi kanpoan ematen zituzten.
|
|
|
Zaldiek tiratzen zuten tximiniadun bagoi batean bizi izan ziren hainbertze urtez, Ruby Mountains zoragarrien inguruan: Arnaudek bazka tokitik bazka tokira eramaten zuen artaldea, eta Mariek janaria prestatzen zuen, arropak garbitu eta bagoia toki
|
batetik
bertzera mugitzen zuen ardien gibeletik. Hiru seme alaba sortu ziren han:
|
|
|
The loneliest road in America(" Ameriketako errepide bakartiena"), US 50 Bide horrek bat egiten du zati handi batzuetan XIX. mendeko erdi aldean lur haiek gurutzatzen zituen Pony Express izeneko ibilbide famatuarekin: zaldiz osatzen zen soka luze bat, bideko ostatu edo militar egoitzetan txanda emanez, inoiz ere gelditu gabe, eta posta eta berriak kontinentearen mutur
|
batetik
bertzeraino eramaten ziren hola, han lapurretan ari ziren gaizkileen eta lur haietako egiazko jabe ziren indioen etengabeko mehatxupean. Bide bakarti hori utzirik oraino bakartiago diren bertze zenbait bide ere hartu nituen, goiti eta beheiti, han ibiliak baitziren Arnaud eta Beltran.
|
|
|
" No hay patrimonio", erantzun genion guk, kutxako kontu mehar
|
bat
bertzerik ez.
|
|
2017
|
|
|
Iruñeko Gaztelu plazako txikizioa ere haiek agindu zuten! Opus bera ere haien avatar
|
bat
bertzerik ez da! Ez zara ohartzen?
|
|
|
Behatu gabe esertzearekin batean, baina, kolpez zurrundu da, ipur masailak hezetu dizkioten zipriztin lodiak direla eta. Bere erreakzio ozen furfuriatsua etxe atarian dagoen zakurraren belarrietaraino heldu da, eta honen zaunkei oihartzun egin diete auzoko baserrietako zakurrek ere,
|
batak
bertzearen ondoren eta gero eta urrunagotik, aienatu artio. Leoniren biraoek, alta, segida dute:
|
|
|
" Denda
|
bat
bertzerik ez, eta, hala ere, bagintuan nor Iruñean, iduriz. Guztien ahotan jarri gintian Nikolasenak.
|
|
|
Zoragarria iruditzen zitzaion. Hor gainean, zerutik hain gertu, kable sinple bat Gaztelu plazako punta
|
batetik
bertzera. Eta kablearen gainean Bordini anaiak motorraz.
|
|
|
Oilo ipurdia jartzen zitzaion. Eta Philippe Petitez, funambulista frantziarraz, oroitu zen, bertze kable baten gainean, New Yorkeko dorre biki
|
batetik
bertzera.
|
|
2018
|
|
|
Etxe
|
batetik
bertzera egoera guziz desberdina zen. Ugaritan ez zen kasik Euskara mintzatu izanaren oroitzapenik gelditzen ere, ez eta etxeko inor behiala euskalduna izan zitekeenik ere.
|
|
2019
|
|
|
Esaldi horretan, beraz, ez zegoen hasiera hartan inolako denbora noziorik. Sugea ez bazen, agian, zizare
|
bat
bertzerik ez zen.
|
|
|
Beraz, hainbat galdetzaile atzizki
|
bati
bertze atzizki bat atxikiz sortu izanak direla ezin da ukatu. Prozedura ezagutu eta gero, ulertzen da nola joan ziren agertzen esaldiaren osagarriak bata bertzearen atzetik.
|
|
|
Beraz, hainbat galdetzaile atzizki bati bertze atzizki bat atxikiz sortu izanak direla ezin da ukatu. Prozedura ezagutu eta gero, ulertzen da nola joan ziren agertzen esaldiaren osagarriak
|
bata
bertzearen atzetik. Badugu, beraz, nondik hasi.
|
|
|
Laburbilduz, deklinabideari esker —atzizkien erabilera:
|
bata
bertzeari loturikezagutu dugu galdetzaileen nolakotasuna eta, gainera, uztardura horri esker esaldiaren osagarrien funtzioak eta lekuak agerian geratu dira eta formari erreparatuz, nola joan ziren agertzen konprenitzeaz gain, kronologikoki sailkatzeko parada izan dugu.
|
|
|
Singular/ plural oposizioa, euskararen historian, hurrengo kapituluetan ikusiko dugun bezala, oinarrian dago. Hala eta guztiz ere, deklinabidea aztertzean ikusi dugu atzizkiak anitzetan
|
bata
bertze atzizki baten gibelean jartzen ibili zirela; beraz, zaldi+ a+ k sekuentzia gainbegiratzeko tenorea da. Galdetzaileekin ikusi dugun bezala, singularrari tzu hizkia txertatu ondoren plurala lortu zuten.
|
|
|
Funtzioa eta beharra dira gainerako hizkuntzekin antzekotasuna dutenak; baina, forma (atzizkiak) eta erabilera (hizki
|
bat
bertze hizki baten gibelean) dira aldea markatzen dutenak. Bada, ezagunak diren neurrian, dena dago gure alde atzizki sistema horren jatorria argitzeko.
|
|
|
Bigarrena, interjekzioak. Interjekzioen existentzia, bere soinuak, alorrak, ezaugarriak... denak eramaten gaitu pentsatzera
|
bata
bertzeren atzetik, ez errateagatik eskutik, etorri zirela.
|
|
|
Hori bai, Isturitzeko txilibitua egin zutenetik hona 18.000 urte pasa omen dira eta bitarte horretan 720 belaunaldi
|
bata
bertzearen atzetik joan dira. Koba berean bizi ziren lehenengoak, orain 80.000 urte, 3.200 belaunaldi inguru gurea baino aitzinagokoak dira; ba, garai horietan Homo primigenius7 izenarekin sailkatutako jendea bizi omen zen.
|
|
|
Gure kasuan, ikerketan zehar jasotako kotak zerrendatu eta gero, iritsi gara momentu batera non, jada, aditz laguntzailerik gabe geratu garen; baina, hala ere, geratzen zaizkigun" hizkuntza langai" apurrei esker, jakin, badakigu bertze garaiko belaunaldi batzuk existitu zirela. Gure lana, beraz, hizkuntza osagai zahar horiek aztertzea eta sailkatzea da, baliabide horiek baitira frogatzen dutenak gizaldi anitz,
|
bata
bertzearen atzetik, bizi izan zirela eta aitzineko gizaldi horiek zirela, hain zuzen, hizkuntza osagai berria lortzeko behar zuten oinarria osatu zutenak.
|
|
|
Eta hori hala dela nolabait konturatzeko pentsatu behar duzu joaten ahal naiz esaldia erabili aurretik zenbat aldiz abiatu zaren leku
|
batetik
bertzera; bertzenaz nola jakin joan zaitezkeen! Gauza bera gertatzen da egiten ahal dut esaldiarekin.
|
|
|
Gaztea tresna bat, aizkora bat adibidez, prestatzen ari da; eskuetan harri bana, eta
|
bata
bertzearekin jo eta jo ari da; lagunak, gaztearen ezgaitasuna ikustean, bi harriak eskatu eta modu berean hasi bitartean, non jo eta nolako kolpeak eman behar dituen erakusten, holako zerbait erranen dio:
|
|
|
Gauza da baldintza esaldi hura indarrean jarri baino askoz lehenago, haren arbasoak, kausa ondorio gertaerak direla-eta, jakitun ziren ondorioa atzean zutela; adibidez, mina sentitu baino lehen kolpea hartu zutela, eta mina zela kolpea ren ondorioa, ez baitzen alferrik
|
bata
bertzearen atzetik etortzen. Hortaz," uzten baduzu" belaunaldiak, esaldiak jarraipen berarekin eta loturik emateko orduan, menderagailuaren beharra sumatu zuen:
|
|
|
Euskalkien garapena prozesu luzea dela ezin da ukatu. Hori ez da lortzen egun
|
batetik
bertzera; baina, oraindik ez dago metodorik prozesu hori neurtzeko. Hala eta guztiz ere, erran dezakegu euskalkiak direla, hain zuzen, hizkuntzaren antzinatasuna agerian uzten dutenak.
|
|
|
Ez dago jakiterik! Otsoak, uluka; behiak, marruka; zaldiak, irrintzika... badirudi
|
bata
bertzearekin datorrela, elkarrekin bizirauten dutela; bada, modu berean, gizakiak hots artikulatuak erabiliz aurrera egin du.
|
|
|
Bertze aldetik, baldin eta kontuan hartzen badugu eboluzioak berarekin dakarrela izaera xume eta homogeneo
|
batetik
bertze izaera konplexuago eta heterogeneoago batera iragatea, halaber, onartu behar dugu gizakiaren garapenean, edozein arlotan, horixe bera dela ikusten dena; ez bere izate osaeran bakarrik, baizik eta bere ezagutza eta bere sortze lanetan gertatzen dena ere.
|
|
|
Ez dugu errepikatuko Axularrek erran zuena; baina, garbi daukagu Baztanen leku
|
batetik
bertzera, Erratzutik Oronozera konparazione, aldaketak, izan, badirela. Dena den, Euskara Batua eta gaurko edozein euskalki Leizarragak erabili zuenarekin konparatzeko, gure alabak21 bidalitako gutuna ekarriko dugu hona.
|
|
|
Adibide horietan ikusten den bezala, puntukaritasuna lortzeko ari izan lokuzioa aditz guztiekin erabiltzen ahal da. Konjugazio trinkoa duten aditzak hain dira gutxi (hirurogei
|
bat
bertzerik ez) ze aditz trinkoaren bidez lortutako puntukaritasuna arras mugatua baita: adibide horietan ikusten ahal den bezala, gehienetan, bi bide dauzkagu:
|
|
|
Hori ikusi eta hainbat duda
|
bata
bertzearen gibeletik etorri zaizkigu:
|
|
|
C) Hitz eratorriak: hizkiak erabiliz —aurrizkiak, artizkiak eta atzizkiak—, hain zuzen, hitz berriak sortu nahian edota kategoria
|
batetik
bertzera eraman nahian, emeki emeki, baliabide xumeekin joan ziren bere lexikoa fintzen eta betetzen.
|
|
|
Ez da erran beharrik maileguen bitartez nolabaiteko kronologia osatzen ahal denik. hitzak baitira, finean, hizkuntza osagaien artean hizkuntza
|
batetik
bertzera gehien eta errazen garraiatzen dituztenak. Baina, deus gutxi aurkitu dugu momentu honetarako baliagarria dena:
|
|
|
Hori irakurri eta gure buruari erran diogu, tresna eta hitza, sekuentzia hau da kontuan hartu behar duguna: ibilgailua" gauzak garraiatzeko"," gauzak eramateko"," gauzak ekartzeko" asmatu izana zen eta erromatarrek tresna horri carrus izena jarri omen zioten; baina, ibilgailua eta hitza asmatu baino askoz lehenago, baita zirrika asmatu baino askoz lehenagotik ere, gauzak leku
|
batetik
bertzera eramaten ziren; eta jarraian: batzuetan hemendik harat, eta eraman aditza asmatu zuten; eta bertze askotan handik honat, eta ekarri aditza asmatu zuten.
|
|
|
Akaso, erromatarrak euskaldunen lurraldera etorri aitzin, gizon emakume horiek ez zuten lera antzeko tresnaren bat erabiltzen gauzak garraiatzeko? Akaso, behar zutena leku
|
batetik
bertzera garraiatu nahian, ez zituzten agindu esaldiak erabiltzen. Jendeak nola eskatzen, nola agintzen zuen" gauza hori hona ekartzea"?
|
|
|
• Hitzak kategoria
|
batetik
bertzera eramateko, euskaran, erator atzizki bilduma berezia asmatu zuten: izen, adjektibo, adberbio eta aditz berriak asmatzeko, batetik bertzera eramateko erabiltzen diren atzizkiak dauzkagu.
|
|
|
• Hitzak kategoria batetik bertzera eramateko, euskaran, erator atzizki bilduma berezia asmatu zuten: izen, adjektibo, adberbio eta aditz berriak asmatzeko,
|
batetik
bertzera eramateko erabiltzen diren atzizkiak dauzkagu. Hauek ere atal honetakoak dira.
|
|
|
80. Begiratu hiztegietan eta konturatuko zara" gauzak garraiatzeko" dela erabiltzen dena; eta guk, karroa zer den zuri azaltzeko" gauzak leku
|
batetik
bertzera eramateko" dela erranen genizuke.
|
|
|
3. pertsonako plurala lortzeko pluralizatzaile
|
bat
bertzerik ez zuten behar: te aukeratu zuten...
|
|
|
NI — HI, alde batetik, eta GU — ZU, bertzetik. Ez ote zaie nabaritzen ispilu baten aurrean daudenik eta
|
bata
bertzearen isla baino ez direnik?
|
|
|
Planteamendu hau egin eta gero, bi bikote horiek
|
bata
bertzearen gibeletik nola joan ziren agertzen azaltzea baino ez zaigu geratzen.
|
|
|
Bi adibideetan aditz laguntzailea lortzeko bide bera erabili zuten. Horrek erakusten du
|
bata
bertzea baino lehen asmatua izan zela. Zein, ordea?
|
|
|
• Bigarrena, frogatu dugu
|
bata
bertzea baino beranduago datorrela; lehen aipatu dugun bezala, garapena mailakatze horretan ageriko baita.
|
|
|
• Hirugarrena, bidaia honetan, maila
|
batetik
bertzera pasatzean, ziurtatu behar dugu eskailera berean jarraitzen dugula, hau da, euskararen egituratik ez garela atera, eta, puntu batetik bertzera joaterakoan, segida bertzerik ez dela.
|
|
|
• Hirugarrena, bidaia honetan, maila batetik bertzera pasatzean, ziurtatu behar dugu eskailera berean jarraitzen dugula, hau da, euskararen egituratik ez garela atera, eta, puntu
|
batetik
bertzera joaterakoan, segida bertzerik ez dela.
|
|
|
Dilema bera dugu: bi paradigma ditugu eta
|
batak
bertzea barnean darama... Zein da lehena?
|
|
|
Esaldi
|
batean
bertze bat txertatzen dugunean bigarren esaldi hori, menderagailu batekin jantzirik, lehenengo esaldiaren osagai bihurtzen da.
|
|
|
ZL' ZU frogatzeko
|
bata
bertzea baino lehen asmatua izan dela, edo berdin dena, bata agertzeko bertzearen existentzia ezinbertzekoa dela.
|
|
|
[Hondatu da] esaldiaren aditza da. Aditz jokatuen* artean, aditz perifrastikoa aditz nagusia, hondatu, gehi aditz laguntzailea, da, horrela deitzen zaie hitz bat baino gehiago erabiltzen dituzten aditzei; hitz
|
bat
bertzerik erabiltzen ez dutenei — (3) esaldian, zoaz, ordea, aditz trinkoak ditugu. Zein da lehenengoa?
|
|
|
Galdera hauek buruan eginen dugu gure ikerketa, baina, kontuan hartuz, noiz galdetzailea erabiltzean, osagarri
|
bat
bertze bat baino zaharragoa dela erratean, ezinbertzean, euskararen historiari buruz ariko garela.
|
|
|
Labur labur aipatuko dugu azken mende hauetaraino Europan zabaldu diren hipotesiak; entsegu
|
bat
bertzerik ez da izanen; proposamen bakoitzetik ordezkari bat, jakintsu batzuen iritziak ezagutzeko.
|
|
|
Eta zirimola harek bereganat biltzen ninduen eta itotzen. Luzaturik
|
bat
bertzearen ondoan, gure segeretuak elgarri salatzen gintuen ahapetik. Holaxe egoiten ginen dena murmurika eta irri.
|
|
2021
|
|
|
Zabal. 1 Alde
|
batetik
bertzera hedadura handikoa, zabala. 2 Bihotz zabala, atsegina, eskuzabala.
|
|
|
Urruti (a). 1 Toki izena, toki
|
batez
bertze aldean dagoena 2 Abizena. 3 Etxe izena, Girgillao herriko mutur batean dagoen etxea.
|
|
|
Urrutiko (ko leku genitiboa). Toki
|
batez
bertze aldean. (Ikus Urrutia).
|
|
|
|
Batetik
bertzera, bat batean.
|
|
2022
|
|
|
Gehienak orduan bideari lothu dire. Urruntzen ikusi ditugu
|
bat
bertzearen ondotik hainbertze adichkide: Intza, Arantzadi, Unamuno, Luzear, Zatarain, Alexandre Camino, Heugas, de Souhy, Blazy, Constantin, Joseph Iriart, J. Barbier, Larreko, etc., etc.".
|
|
2023
|
|
|
Erran lezake ez dut lau urtarorik gabeko mundu batean bizi nahi edo ez dut zirimiririk gabeko mundu batean bizi nahi edo ez dut erlerik gabeko mundu batean bizi nahi edo baina horiek oro izan bazirenean ere kexu izaten zen arrangura orain ahantzirik duen hainbat kontu kari funtsean zikin putzu
|
bat
bertzerik ez baita sekula izan harentzat mundua
|
|
|
Musika bai baina ez harena ahoa ireki mihia dantzatu auhen erlats
|
bat
bertzerik ez irten handik hil zara kantatzen du kantari ezinago maitatuak hil zara ez hil haiz lagun bati lekiokeen bezala hori berak diotso bere buruari (hil haiz hil haiz) ukaezinarekin etsia hil egin da beraz kantariaren hitzak entzun baino arrunt lehenago ere hil iruzurgile negargarri baten azken putzak poemak
|