|
2000
|
|
|
—Baina, baldin Mattinek tigrea ikusi badu, nola aitortzen baitu, tigreak eragin behar izan dizkio zauriak, edo tigrearen spirituak, hik nahi duana... —eta, halatan, aitak berdintsu eta orobatsu segitu zuen tigrea maradikatzen, egun
|
batean
bai eta hurrengoan ere bai.
|
|
|
Ama Birjinaren zaldia, bertzalde, asto bat zen, eta ni ez naiz Ama Birjina baino gehiago —eta, berriro ere lur gainerat egiten zuela, baina begiak zerurantz iraulirik, akabatu zuen—: Halarik ere, dakizuen bezala, lehengoan san Isidroren iduria erori zitzaigun buruz beheiti elizan, eta bertze san Isidro
|
bat
bai, onartuko nizueke, atsegin sari gisa, hautsi zitzaigunaren orde, zeren, dagoen bezala, aingeruek ere ez baitute ezagutuko... eta nekez etorriko dira haiek, halatan, Urbiainerat, nekazarien lurren laboratzerat.
|
|
|
Eta ez duzu uste, halaber, ezen, baldin haragi hezurrezkoari mementuan akatsik sumatuko ez bazenio, amorioa itsua izan ohi delako, halarik ere, urte guti batzuen buruan iritzia eta aburua aldatuko litzaizukeela, Jainkoa delako aldatzen ez den bakarra eta adinak itsusten eta hondatzen duelako gorputza eta ekartzen zimurrak bisaira, halako tailuz, non segur egon baitzaitezke ezen mutil hura —denborak gizondua eta aitondua— mesprezatzerat eta gorrotatzerat ere iritsiko zinatekeela, koadroko bertze mutil hura gogoan? ’ Eta galdegin zidan: ‘Ez al zaizu iduritzen ezen ene hitzak arrazoinezkoak izan daitezkeela, maila batean eta gradu
|
batean
bai behintzat? ’"
|
|
|
Eta batzuetan, gainerat, akort egoiten ziren. Zeren baitzuen jaun Marcelek, konparazione, bere liburuen artean, Huarte Garazikoaren Exa men de ingenios liburu famatua ere, Anberesko edizino zentsuratu gabekoan —zeren baitakizu zer gorabeherak izan dituen liburu honek Inkisizionearekin—, eta ikustekoa zen nola bai
|
batak
bai bertzeak goraipatzen zuten liburuaren zati inportant hura, non egileak adierazten baitzuen ezen naturalezari eman behar zitzaiola naturalezari zegokiona, eta Jainkoari, Jainkoari zegokiona, behiak ere hegaldaka ikusi nahi ezean, puntu hartaz denaz bezainbatean guztiz akort baleude bezala. Eta bertze batzuetan ere halatsu egoiten ziren, hala nola jaun Marcelek euskal berboaren struktura esplikatu zionean, bertze solas hartan.
|
|
|
Desterru hura, beraz, distantzian eta legoatan ez zen luzea ez neurtezina, baina nola amorante batzuei gorputzen urruntzerik tipienak arimen urruntze guztizkoa dakarkien, hala egiten zitzaien gure odoleko gizon emazteki haiei eskumenean zirudiena eskuragaitz, desterrua kasik jasanezin egin arteraino. ...darrak saihesterat eta ekiditerat entseiatzen zirenak, eta ekidin ere zituztenak nola edo hala, baina beren baitarik eta beren gorputz arimetarik baztertu ezinik, aldi berean, arrisku eta peril sentsazio hura, deserosoa eta gozagaitza, aitzina eginikako urrats bakoitza edonoiz gibelat bihur zekiekeen beldur, alde bietarat osin bana zuèn bide meharretik ibiltzerat kondenaturik baleude bezala, egun
|
batean
bai eta hurrengoan ere bai.
|
|
|
Eta udaberria heldu, eta bere entseiu eta ahalegin haiek berretzen eta emendatzen zituela eta haietan beroki eta doblatuki enplegatzen, nahiz eguzki izan nahiz euri izan, egun
|
batean
bai eta hurrengoan ere bai ateratzen hasi zen, atsedenik gabe, eskopeta eskuan, ezpata gerrian eta hartza buruan.
|
|
|
gorputzez haren idurikoa dena, edo arimaz bertze norbaitena...? Eta nagok ezen, arimaz denaz bezainbatean, neure idurikoagoa haudala hire gurasoena baino; zeren ez baitziren alferrik joan urte haiek, zeinetan hire irakasle izan bainintzen, bai matematikan eta bai filosofia naturalean ere... eta ez al dute, bada, maisuaren irakaspenek moldatzen, gradu
|
batean
bai bederen, ikaslearen arima?
|
|
|
Neure orduko bizimoldearen berri emaiteko, ez dizut, ordea, portu haietan ezagutu nituen jendeen inventariuma eginen, zeren, bataz, luzaro luzatuko bainintzateke, eta zeren, berriz bertzea, zuhaurk imajina baitezakezu nolakoak izan zitezkeen ene egun haietako benturak eta desbenturak. Eta, imajina ez badezakezu, kontuan izan ezen, egia izanik Mignonekin gertatua ez zela egunoroz gertatzen zen gauza, egia zela, halaber, ezen gure egunorozkotasunaren erakusgarri izan zitekeela,
|
gradu
batean bai bederen, zeren egunorozkotasunak ere bere usainak baititu, eta gertaki hari zeriona zen, zalantzarik gabe, ene egunorozkotasunaren usainetarik bat.
|
|
|
Hortaz, gaur inor ez gaituk harritu postrera orduko utzi gaituenean. Bekaizto pittin
|
bat
bai, nik. Neronek ere eginen nian neure loaldiñoa, baina haurrekin ezin horretarako patxada hartu.
|
|
|
Edo, bertzenaz, modu zibilizatuagoan, egokieraz onez onean profita, filosofatzeko: zikinkeria noraino den onargarria, zergatik egun bakar
|
batean
bai eta bitan ez. Hori guztia destenorez eta itzulbiderik ez zegoela gogoratu zitzaidan, ordea, albistea jakinda gure amaren mutur beltzak piztu baitzidan etorria.
|
|
2002
|
|
|
Nik esango nuke poesia, neurri batean, musikaren pareko dela, honek bakarrik sentiaraz bailiezaguke gure arima propio eta bereziaren taupada. Musika hunkigarri
|
batek
bai bailirudike hesteetaraino sartzen digula ukabila, gure barnean datzan egia emozionatuen sumendia esnarazteko.
|
|
|
Antza denez, eta iradoki didanez, erdi haserre edo gelditu zituan. Baten
|
bat
bai, behintzat –Imanoli begira esan zuen azkena. Hasperen egin zuen– Askotan, neska bakoitzak munduko neska bakarra dela pentsatu nahi dik, eta gero danbatekoak zatozak.
|
|
|
Benetan. Hasiera
|
batean
bai, haserretzen nintzen, baina denborarekin ohitu egin naiz. Konturatu naiz jendeak, maltzurkeriagatik baino gehiago, ohituragatik edo utzikeriagatik egiten dituela gauzak.
|
|
|
Eta Sarari iruditu zitzaion, bat batean, berriro ere hasi zela Jainkoagan sinesten. Apur
|
bat
bai bederen. Aspaldi zuen gai hura bazter utzia, baina, Emmanueli entzuten zion bitartean, ez zekien zer esan.
|
|
|
Ez nintzen galtzen atera. Izan ere, guztiak bihurtzen gara haur gaitzak jotzen gaituenean, eta hala bihurtzen gara mediku guztiak pediatra, maila
|
batean
bai bederen. Agure eta atsoen kasuan, are gehiago.
|
|
2003
|
|
|
Hogeita bost urte bakarrik zituen eta nik, bere errua balitz bezala, gaztetasun hori aurpegiratzen nion, gure artekoa ezinezkoa izango zela ikusarazteko, gau
|
batean
bai baina luzaroan ez zuela iraungo frogatzeko. Berak gauza inprobableak esaten zituen eta hamasei urterako nirekin maitemindurik zegoela gogorarazten zidan berriro.
|
|
|
–Pixka
|
bat
bai, ama, baina den dena... –erantzun nion urduri– Egia al da Luzifer Azpilen hil zela?
|
|
|
Hitz gutxitan, eta azaletik bada ere, derradan, bada, Azpilek bere historia berezia duela, eta hala heldu zela kultura bereziko herri bat izatera, bere ohiturekin eta bere folklorearekin, bere jaialdiekin eta bere dantzekin. Eta are gehiago, zeren berezitasun hura herritarren barne muinetan finkatu baitzen, denbora
|
batean
bai behintzat, halako suertez, non azpildar bati nekez entzunen baitzenion esaten easatarra izan nahi zuela, na hiz eta Easa Liputzeko eskualdeko hiriburua izan, eta nahiz eta Azpildik bost kilometrora bakarrik egon.
|
|
|
Ez, don Justinianok ez du neurri berezirik hartu ez hartuko, ordena publikoa kinka larrian ikusten ez duen bitartean. " Garai
|
batean
bai, eroak etsai genitian, eta horregatik bidali nian ehorzlea eroetxera. Orain, aldiz, ez diagu horren beharrik.
|
|
2004
|
|
|
Pazientzia hartu behar nuen gauzak gogoratzen joateko. Gauza
|
bat
bai zegoela argi: Palestinan nengoen.
|
|
|
Haien jatorrizko ohiturak edo tradizioak ezezagunak ziren guretzat anai arrebontzat. Hala ere, gauza
|
bat
bai ez zutela baztertu: hizkuntza.
|
|
|
–Holakoren
|
batean
bai, zoritxarrez.
|
|
|
Horrela erantzun zuen, eta jendeak ez zuen ondo ulertu, baina apur apurtxo
|
bat
bai, ulertu zuten.
|
|
|
Fusio hotza lortu zuten haiek, Fleischman eta Pons, ez al ziren elektrokimikariak? Oso oker ez bazebilen, bietako
|
bat
bai, behintzat.
|
|
|
–Bai, pixka
|
bat
bai.
|
|
|
Elkarrizketa hura aldez aurretik programatua zegoen arren, maila
|
batean
bai behintzat, urduri jartzen hasi nintzen: leiho bat ikusten bainuen elkarrizketatzailea eskaintzen ari zitzaidàn aukeran, eta nire esku baitzegoen hura zalbaldu edo ez.
|
|
|
Baina niretzat, berekoitasuna malda beherako kontua da, eta eskuzabaltasuna malda gorakoa. Hasiera
|
batean
bai behintzat. Eta, baldintza berezietan, are berekoiagoa izan daiteke gizakia.
|
|
|
–Egia al da Barçak fitxatu nahi zaituela? –galdetzen zidaten kazetariek, egun
|
batean
bai eta hurrengoan ere bai.
|
|
|
Haiek baino lehentxeagokoa, berriz, beste esperientzia hura nuen, igande arratsaldeetan tabernara etortzen zen psikiatrarena, gaur egun hobeto ulertzen dudana, baita beste dimentsio batekin ikusten ere, baina garai hartan arrasto berezirik utzi ez zidana, nire jarrera sexualari dagokionez... hutsune afektibo
|
bat
bai ordea, bere momentuan kontatu dudanez.
|
|
|
Pelikula hark, gainera, gehiago zirudien marrazki bizidunetakoa beste ezertakoa baino. Zer espero nezakeen ordea, marrazki bizidunekin hazi eta hezi banintzen, eta Supermanek eta Batmanek moldatu bazuten nire nortasuna, neurri handi
|
batean
bai behintzat... eta nire bihotzaren nahiak eta apetak, automobil iragarki batek?
|
|
|
ume nintzanean eta gerra aurretik, goizetan lenengo bierra bezperan ekarritako bertsoak kantatea ebala. An eukiko eban egun guztian bere bertso papel ori, batzuetan berde kolorekoa, bestetzutan moraua edo urdiña, aldean ez baeukan, etarteko ormazuloren
|
baten
bai beintzat.
|
|
2005
|
|
|
–Neurri
|
batean
bai, ez bainaiz amona Kontxirekin alferrik bizi izan, hamalau urteotan; baina kristaua ere banaiz, larritasun baten aurrean aitaren egiteko ohitura dudanez; eta budista ere bai, yoga egiten dudalako, lasaitzeko ona da-eta, bere neurrian?
|
|
|
–Bon, lurrak eguzkiaren inguruan egiten du bira, bai, baina telebista dugu gaurko eguzki, mundu guztia telebistari begira bizi baita, buelta eta errebuelta. Hortik aurrera, bon, telebistak erabakitzen du, maila handi
|
batean
bai behintzat, gaurko munduaren nondik norakoa.
|
|
|
ez baitago onik txarraren bidetik ez datorrenik. Eta ondorioz, halaber, aitak hitza bete, eta oilaskoa jaten hasi ziren aurrerantzean etxe hartan, egun
|
batean
bai eta hurrengoan ere bai, hilda gero salda bero. Lehenengo egunetan, egia esan, jan baino gehiago irentsi egiten zuten.
|
|
|
Handik astebetera izan zen, egun eguzkitsu batean? astebete beltza pasatuta gero, hori bai, buru buruan sartu baitzitzaion Anbrosiori, emaztea lehen aldiz jo zuenetik, hura arrastoan sartu behar zuela, kosta ahala kosta, behin betiko, nola baserritarrak behi desbideratua, egun
|
batean
bai eta hurrengoan ere bai kolpatzen zuela, aitzakia bategatik ez bazen bestegatik, bere egiteko hari atsegin berezia hartu balio bezala.
|
|
|
–Eta zuk? Pixka pixka
|
bat
bai?
|
|
|
Eta gero, kristalak, zilarreria, gortinak, plantxa eta abar, horiek zeure esku uzten ditut. Egun
|
batean
bai eta bestean ez egin zenezake.
|
|
|
Eta hori da helikopteroa bezala egotea, Iñesek esan dit. Ze abioi batek ezin du hori egin, baina helikoptero
|
batek
bai. Eta trapezista batek ere bai, telebistan.
|
|
|
Ordu eta erdian. Nik zazpi kilometro kurritzen baditut, Baltzak... berrogei
|
bat
bai!
|
|
2006
|
|
|
663 Ik. FERRATER MORA, J., art." Perspectivismo", in: Diccionario de Filosofía, bol. III, Madril 1981, 2557 Ortega bera hein
|
batean
bai Leibniz-en idealismotik eta bai Nietzsche-ren perspektibismotik aldaratu egin nahi da (loc. cit., 21).
|
|
|
–Pixka
|
bat
bai,, apur bat –erantzun dio Nereak, eta barre egin dute biek. Zorakeria bat egitera doana nola sentitzen den azaldu nahiko lioke Xabierri, baina nebak presa daukala esan dio eta altxatu egin da mahaitik.
|
|
|
Ostegunero jatetxetik buelta egiten zuen baserritarrari erosten zizkion Bittorik loreak, eta barra gainean jartzen zituen kristalezko ontzi batean sartuta, jatetxeari kategoria ematen ziotelakoan. Baina azken boladan, egun
|
batean
bai eta bestean ez, lore sortari aleren bat falta zitzaion eta sukaldeko neska gazteen susmoa hartuta zeukan.
|
|
|
Ez neukan, ez. Kamisoi
|
bat
bai, eta huraxe atera zuen.
|
|
|
–Zaurituetako
|
bat
bai; bestea eta hildakoa, komandokideak.
|
|
|
Nire kasuan, aldaketarik ez, esateko. Lehen, askorik interesatzen ez zitzaidan ezezagun bat zinen; irakasle heldu bat, bere andreaz aspertuta kutizia ero bat hartua bere ikasleetariko batekin; orain, berriz, hobeto nekien zure nortasunaren, zure bizimoduaren berri, baina horrek ez zuen funtsean aldatu nire sentiera; neurri txiki
|
batean
bai hala ere: ezagutzea estimatzeko bidea izan ohi denez, orain zinez estimatzen zintudala esan nezake.
|
|
|
Ez ote zidan poz ilun txiki bat ematen nire eskutik jateko prest zegoen gizon handi hura nire oinetara makurturik imajinatzeak? Pixka
|
bat
bai, baina ordurako handiagoa zen asperdura eta nekea, hori ere egia da, bestea bezainbatekoa.
|
|
2007
|
|
|
Ikasteko gogo gutxi zekarren, erraztasun handirik ere ez, eta eskola profesionalean hobe zuela aholkatu zioten lehengo maisuek, ofizio bat ikasteko, baina Rober, ni eta gainerako lagun gehienak institutuan hasi ginenez, nik uste horregatik nahi izan zuela hara joan, elkarrekin ibiltzeko; etxean ere ez zioten eragozpenik jarri, ilusioa egingo zien beren seme bat unibertsitatera bidean egon zitekeela jakiteak. Gurasoen ilusioak laster geratuko ziren zapuzturik, ordea, errenkadan suspenditu baitzituen azterketak, ebaluazio
|
batean
bai eta hurrengoan ere bai. Ez zirudien askorik axola zitzaionik, pozik zebilen Edu lagun artean; gu ere bai, lehenengo aldiz neska eta guzti baikeunden gainera; gela berean neskekin egoteak txoratu egin gintuen pixka bat, txorakeria ugari eginarazi ere bai, baina garaia egokitu zenean zentzunez jokatu genuen eta arazorik gabe gainditu genuen ikasturtea.
|
|
|
Kontuan har, gainera, astronomiak erakusten duenez, halako
|
batez
bai giza bizia, eta baita bizidunak oro, arrastorik utzi gabe suntsituko direla (538).
|
|
|
Ozeanorik ez, ikertzaileen ustez. Baina, ziurta daitekeenez, laku mordo
|
bat
bai, eta ibai galantak, geroago erakutsiko dugunez. Kolore gorrixka, azkenik, jadanik adierazi dugunez, burdinazko oxido batek sortzen du:
|
|
|
Herder-ek ez du inoiz luman hartu, noski; arrazaz ere bera sekula ez da mintzatu. Eta bai
|
bata
bai bestea hamaika aldiz ohartarazi izan da. Alferrik (beraz, ohartarazten setatuko gara!).
|
|
|
Gizakia zer den, hobeto literaturan ikasten dugu historian baino(, poesia filosofikoagoa da historia baino? aristoteldarraren oihartzuna) 898 Ordea, gizakia esentzialki zer den, iraunkorki, ez helantza
|
batean
bai eta gero ez?, filosofiak bakarrik argitzen digu: bere barneenean hori Nahimena da, hau edo hori nahi izan baino lehenagoko Nahimen huts huts, helbururik edo gabe, hala nola elektrizitatea energia den helburu bat ukan beharrik gabe (adimena gizakiak bigarrentiarra du hortaz, Nahimenaren tresna soil, haren ispilu bat, Nahimenari zer nahi izan dezakeen erakusteko lagungarri).
|
|
2008
|
|
|
Akziodun guztiak seguru sentitzeko nahikoa zergati da hori. Bai bando
|
batekoek
bai bestekoek sentituko zuten inorena ez den lurra ari zirela zapaltzen, lur askea ematen baitzuen Hendaiak garai haietan.
|
|
|
Hori, argi eta garbi mintzatuko natzaizu, ezinezkoa da, eta oraintxe frogatuko dizut: zuk zeure kasa pentsatzen duzula diozu, baina hori gezur biribila da, Voltaire, Rousseau eta Dideroten garaiko jende ilustratuak pentsatzen zuen bezala pentsatzen zuelako pentsatzen baituzu zuk gaur pentsatzen duzun moduan, maila
|
batean
bai bederen, eta nik ere beste hainbeste. Eta Voltaire, Rousseau eta Diderot ere ez ziren ezerezetik hasi.
|
|
|
Ez zen hura, baina, Reginak norbaiti ematen ziòn lehen zartakoa, handiagoa eman baitzion hilabete batzuk lehenago ukuiluan lan egiten zuèn jauregiko morroi bati, hazten eta hazten ari zen arren, hiriburuak ez zuen artean jauregi inguru landaz josia irentsi, hartarako gutxi falta bazitzaion ere?. Kontua da morroi hura zirikatzen hasi zitzaiola, egun
|
batean
bai eta hurrengoan ere bai, langile nekagaitza ez ezik, pinpirina eta koketa ere bazen Regina, uniforme inpertsonalaren irudipean bere ukitu pertsonala erakusten saiatzen zena, etxetik ekarri zuèn ispilu txikia beti lagun?, harik eta Reginak geldiarazi zuen arte:
|
|
|
Hutsak zapuztu zuen eta hutsak estutu zuen? baita zapuztuko eta estutuko ere handik aurrera, egun
|
batean
bai eta hurrengoan ere bai, harik eta gauzei beste ikuspegi batetik begiratzen hasi zen arte. Izan ere, zergatik estutu behar zuen bere burua, baldin eta hamalau urte bakarrik bazituen?
|
|
|
Baina egoeraren jabe egin zaitezen, bi datu eman behar dizkizut? esan behar baitizut, alde batetik, kanpoan bazkaldu genuela, etxearen teilatu hegal zabal baten izalpean; eta ulertu behar baituzu, bestetik, nola zihoazen jantzita gure emazteak, goitik beherainoko soineko mahuka luze ezin dotoreago batzuek estaltzen zituztela bai
|
bata
bai bestea, hemengo edo Europako aristokraten modan, badakizu. Zeinen dotoreak ziren, bai, haien soinekoak, baina zeinen desegokiak, aldi berean, giro hartan, eta zeinen astunak, beste hitzik ez baitut aurkitzen, berandu gabe frogatu nuen bezala!
|
|
|
Emakumearen gorputza kaxa bat dela?? Pandora kaxa
|
bat
bai, zoritxar guztien iturri, baldin eta emakumeak lotsa galtzen badu, gure Nataliak galdu duen bezala, bere amorante lizunak bultzatuta, seguru baietz!
|
|
|
/ jaunartze bezperakoa;/ hura bai egun zoriontsua,/ hura bai sekulakoa! (?)??, eta hargatik, beharbada, izebak kontatu ziòn egun hartako istorioa zorionaren ikurtzat hartu zuelako, eskatzen hasi zitzaion izebari, egun
|
batean
bai eta hurrengoan ere bai, konta ziezazkiola artzain xelebreari buruzko pasadizoak, izebari egin ziòn zinak ez al zion, bada, hartarako eskubidea bermatzen??, zekizkièn guztiak. Izeba Ursulak egun hartan kontatutakoak bazuen, izan ere, zerbait berria Beñardorentzat, baita zerbait berezia ere, istorioak Pernandoren, mitoaren?
|
|
|
Kale kantoitik sartu orduko ezkerraldera jo eta Pensão Lusitana ko atarirantz abiatu ziren. Haren inguruan Ileanaren antzeko andre bat edo beste ageri zen, ondoko merkatuko fruta kaxa hutsen gainean jesarrita isilik, erosketak egitera doazen emakume arrunten itxura eman nahian, bezeroren
|
bat
bai eta poliziarik ez agertzeko itxaropenean. Figueira plazaren azpiko parkinga aireztatzeko burdin sare handiena ere hantxe zegoen, eta haren ertzean ogibide bereko andreren bat ikus zitekeen, eta agure jubilatuak ere bai, eta arlote pare bat, kartoien gainean jesarrita.
|
|
|
Guztia bazkalorduan hasi baitzen. Baina egoeraren jabe egin zaitezen, bi datu eman behar dizkizut... esan behar baitizut, alde batetik, kanpoan bazkaldu genuela, etxearen teilatu hegal zabal baten izalpean; eta ulertu behar baituzu, bestetik, nola zihoazen jantzita gure emazteak, goitik beherainoko soineko mahuka luze ezin dotoreago batzuek estaltzen zituztela bai
|
bata
bai bestea, hemengo edo Europako aristokraten modan, badakizu. Zeinen dotoreak ziren, bai, haien soinekoak, baina zeinen desegokiak, aldi berean, giro hartan, eta zeinen astunak, beste hitzik ez baitut aurkitzen, berandu gabe frogatu nuen bezala!
|
|
|
Emakumearen gorputza kaxa bat dela...? Pandora kaxa
|
bat
bai, zoritxar guztien iturri, baldin eta emakumeak lotsa galtzen badu, gure Nataliak galdu duen bezala... bere amorante lizunak bultzatuta, seguru baietz!
|
|
|
Hori, argi eta garbi mintzatuko natzaizu, ezinezkoa da, eta oraintxe frogatuko dizut: zuk zeure kasa pentsatzen duzula diozu, baina hori gezur biribila da, Voltaire, Rousseau eta Dideroten garaiko jende ilustratuak pentsatzen zuen bezala pentsatzen zuelako pentsatzen baituzu zuk gaur pentsatzen duzun moduan, maila
|
batean
bai bederen, eta nik ere beste hainbeste... Eta Voltaire, Rousseau eta Diderot ere ez ziren ezerezetik hasi.
|
|
|
Ez zen hura, baina, Reginak norbaiti ematen ziòn lehen zartakoa, handiagoa eman baitzion hilabete batzuk lehenago ukuiluan lan egiten zuèn jauregiko morroi bati –hazten eta hazten ari zen arren, hiriburuak ez zuen artean jauregi inguru landaz josia irentsi, hartarako gutxi falta bazitzaion ere– Kontua da morroi hura zirikatzen hasi zitzaiola, egun
|
batean
bai eta hurrengoan ere bai –langile nekagaitza ez ezik, pinpirina eta koketa ere bazen Regina, uniforme inpertsonalaren irudipean bere ukitu pertsonala erakusten saiatzen zena, etxetik ekarri zuèn ispilu txikia beti lagun–, harik eta Reginak geldiarazi zuen arte:
|
|
|
Hartan egin zuen huts, ordea, esan beharreko bertsoa esan ez zuenean! Hutsak zapuztu zuen eta hutsak estutu zuen... baita zapuztuko eta estutuko ere handik aurrera, egun
|
batean
bai eta hurrengoan ere bai, harik eta gauzei beste ikuspegi batetik begiratzen hasi zen arte. Izan ere, zergatik estutu behar zuen bere burua, baldin eta hamalau urte bakarrik bazituen?
|
|
|
/ jaunartze bezperakoa;/ hura bai egun zoriontsua,/ hura bai sekulakoa! (...)" –, eta hargatik, beharbada, izebak kontatu ziòn egun hartako istorioa zorionaren ikurtzat hartu zuelako, eskatzen hasi zitzaion izebari, egun
|
batean
bai eta hurrengoan ere bai, konta ziezazkiola artzain xelebreari buruzko pasadizoak –izebari egin ziòn zinak ez al zion, bada, hartarako eskubidea bermatzen? –, zekizkièn guztiak. Izeba Ursulak egun hartan kontatutakoak bazuen, izan ere, zerbait berria Beñardorentzat, baita zerbait berezia ere, istorioak Pernandoren –mitoaren– mailan jartzen baitzuen Beñardo, lehenengo aldiz jarri ere, berari eta mitoari burutazio bertsua bururatzea ez baitzen, ez, ahuntzaren gauerdiko eztula!
|
|
2009
|
|
|
–Jainkoa? izan daiteke edukiak objektiboki arrazoitu ahal izateko arrazoimenak ezinbestekoa duen ideia erregulatzaile transzendentala (kontraesanaren printzipio formala behar duen bezala zuzen pentsatzeko); izan daiteke ilusio metafisiko
|
bat
bai, baina itzuriezinezkoa, etab. Edo, Platonzaleen maneranago, izan liteke lehenbiziko deus ezeren izateko posibilitatea edo lehen arrazoi bezala espekulazioak suposatu beharreko X logikoa, ontoteologikoa?, izatea pentsatzearen muga absolutua, edo anitzaren pentsatzeak esijitzen duen Bat absolutua, etc. Filosofian, munduaren hasieran nahitaez Jainko bat suposatu beharra dagoela demostratzen mend... Beraz, filosofian berriro libre legoke Jainkoaz jardutea.
|
|
|
–Zera, egia esateko, apurtxo
|
bat
bai?
|
|
|
–Baten bat, beharbada. Baten
|
bat
bai.
|
|
|
–Ez, beno, maila
|
batean
bai, baina behar dut hari bat ere, Karmele.
|
|
|
idatzi zuen, idazpuru gisa?, Adak bere egoeraren berri ematen zion: bere kezkak?, askotan Ana Kareninarekin oroitu eta berarekin guztiz errukitzen naiz, haren baitan neure burua ere ikusten dudalako, beharbada, nola edo hala, maila
|
batean
bai behintzat, ni nekez bereiziko bainintzateke inoiz maite dezakedan maiteagandik, are gutxiago neure burua hil??, bere desioak?, imajinatzen dut zu eta ni mahai batean, orain arte egin izan dugun bezala, baina inoren mehatxurik eta inoren begirada maltzurrik jasan gabe, liburu hau edo hura irakurtzen dugulako edo zigarreta bat erretzen ari garelako aitzakian: noiz iritsiko da, baina, egun handi hori???
|
|
|
Hala, bada, Domingo minaren egia ezkutatzen ari zitzaion Adari, bere borondatearen mugimendu bat bitarteko: hots, gezurretan ari zitzaion, maila
|
batean
bai bederen, edo egiari gezurraren mozorroa jartzen ari zitzaion, baina egia egiazkoago bat agerian jartzeko, beharbada, maitasunaren egia.
|
|
|
Baina Reginak bazuen gehiagorik; Reginak, izan ere, Kristo Agoniakoaren aurrean belauniko zegoela, Hari begira eta begira, ez zuen ezer deigarririk ikusi, ez odol zinezkorik ez malko egiazkorik? baina memento
|
batean
bai, barruan halako argitasun berezi bat nabaritu zuen, oinazean errotutako irri bat sorrarazi ziona:
|
|
|
ez al zen, bada, munstroa beren haragi batuen fruitua, azken batean? Esan nahi baita Nazario eta Reginaren arteko espazioan ez zela kabitzen egiazko egia baizik, gordina bezain biluzia, senar emazteak nola edo hala akusatzen zituena, maila inkontziente
|
batean
bai gutxienez; akusazio hark, lehen mementoan, nor bere buruaren aurkako bihurtu zituen senar emazteak, arima azterketa sakon batean murgildu zirenak, beren iraganetan bekatu izugarriren bat bilatzeko ahaleginean, ondorioen, munstroaren, neurrikoa; bilaketa hartan, Nazariok noizbait egin behar zuen bere anaia Beñardoren hilotza sutegian sutu zueneko gertaerarekin topo?
|
|
|
negarrez hasi baitzen; Gabinok minutu eskas batean iraun zuen bere jarrera hartan, malkoak xukatu eta berriro testuari begira jarri zitzaion arte; esan nahi baita Gabinok berriro ekin ziola irakurketari, baina, hunkialdia eta malkoak iraganak zirelako edo, beste bat izan zen haren erreakzioa, bat batean irri baten itzala, itzal bat baino gehiago ere bai, argitik gehiago baitzuen irri hark itzaletik baino, malenkoniaren ertzetik sortua bazirudien ere? nabarmendu baitzitzaion aurpegieran; triste zegoen Gabino, dudarik ez, baina harrotasunaren hegalak, poema hura ispilu bat zen, azken batean, egilearen barrua ez ezik, Gabinorena ere islatzen zuena, baita Gabino egilearen mailan ipintzen ere, ondorioz, hein
|
batean
bai bederen, pozten eta puzten zuen, udazkenaren ibilbidean udaberriak ere bere geltokia balu bezala; minak hartua zegoen Gabino, zalantzarik ez, baina bazirudien ezen minak, formarik gabekoa, definizioz?
|
|
|
Baldintza normaletan, bai aitaren belarri tiraldiengatik bai zigorragatik ere, zeinak tiraldiek baino min handiagoa ematen baitzion?, ezintasunak jota geratuko zen Domingo; egon ere, halaxe zegoen, alde batetik, baina ez ezintasunak bentzutua edo ezintasunak ezindua, zeren, bere barne borrokaren tentsio latz haren ondotik, belarriko mina baretzearekin batera lasaitu baitzen bera ere, ezustean, ibaiko ur lasterrak baretzera egiten duen bezala, bidean aurkitzen dituen desnibel geografikoak iragan ostean; hura, beraz, erreakzio natural bat izan zitekeen, bere ustekabekotasunean; edo satisfazio baten ondorioa, Domingok irudipena baitzuen ez zuela, aitaren aurkako lehian, guztia galdu; aitzitik: garaile sentitzen zen bere porrotean, maila
|
batean
bai bederen, sekula esan ez zizkionak esan baitzizkion aitari, gero atzera egin behar izan bazuen ere; arratsaldean, baina, anai arrebak ama eta izeba Ernestinarekin etxetik joan zirenean, hiri inguruko mendixka batera zihoazen, funikularra hartuta?, hustasun izugarri bat nagusitu zitzaion, aitaren presentziak, periodikoak eta aldizkariak irakurtzen geratu zen, hutsago bihurtzen zuena eta bera amorruzko oihu isilekin betetzen ahalegindu zena, halako moldez, non,. Nik daukat eta nik bakarrik gertatzen ari zaidanaren kulpa osoa!?
|
|
|
Izan ere, egoera larria da? oso larria, gerra bat pizten denean edozer gerta baitaiteke, bai alde
|
batean
bai bestean, eta horregatik egin behar ditugu lehenbailehen egin beharrekoak, isilpean ahal izanez gero, zuk esan duzun bezala, horrek maniobratzeko ahalmena erraztuko digu-eta. Gainera. Barandiaran jaunarengandik aldendu eta etxekoengana zuzendu zuen Domingok begirada, orain batengana eta orain beste batengana?, Barandiaran jaunak esan digun bezala, bahitzaileak komunistak badira, zerbait egin dezakedala iruditzen zait:
|
|
|
Nazario eta Teofilo Maria ustekabekoaren eraginpean zeuden, eta, hala eta guztiz ere, bai
|
bata
bai bestea berehala ohartu ziren zer gertatzen zen, aspalditik baitzebilen bala bala berria, Calvo Soteloren hilketaren ondoren areagotu zena, gerra piztuko ote zen ez ote zen; huraxe zen, bada, kontua: azkenean piztu egin zela!
|
|
|
Domingok, beraz, galdera hura behar zuen eta kezka hura behar zuen: ke arteko giro hartan inor ez zen hartaz ohartzen, eztabaida sutsuaren goritasunean, nekez ohar zitekeen inor, egia esan?, baina balizko behatzaile ikusezin
|
batek
bai, antzemango zion zerbait Domingori, haren betarteari erreparatuz gero, militante haietako batek harako hura esan zuenean, adibidez?. Edo haiek, edo gu?!??: aurpegian segundo bakar bat ere iraun ez ziòn keinu bat izan zen, muzin keinu bat?, baina ezin nabarmenagoa bere laburrean, kideak ahoskatutako esaldi hura bere barruko kezkaren adierazpide ezin zuzenagoa balitz bezala:
|
|
|
barne borroka hartan sartua zegoen, beraz, Maria Bibiana. Maria Bibianak berak halaxe aitortuko zion izeba Ernestinari berandu gabe?, esan ez esan, esan ez esan, motorraren hotsek are estuagotzen zituzten Maria Bibianaren pentsamendu estuak, itolarrian uzterainoko aldartean?, pilotuak kabinarako bidea hartu, kaskoa jantzi, barruan sartu eta motorra abian jarri zuenean; jarraian, baina, pilotuari esan beharrekoa ez esan izanaz damu, bere burua erruduntzat hartuta, barrutik hausteko puntuan zegoenean, beraz?, bizi senak edo eraginda, amari besotik heldu eta, heldu ez beste, izeba Ernestinak inoiz esandako hitzak oroitu zituen?, lekua galtzen duenak galtzen du bere burua eta galtzen du Jainkoa??, baita heldulekua aurkitu ere hitz haietan, halako eran, non, hitzen iltze goriari indarrez heldurik, Maria Bibianak berbideratu egin baitzuen bere energia psikiko guztia, negar histeriko baten norabidean bideratzekotan egon zena; esan nahi baita Maria Bibianak begiak itxi eta, motorrots guztien gainetik, arreta osoa puntu bakarrean kontzentraturik, lelo bat errepikatzeari ekin ziola: ...ldutako konfiantza apurka apurka berreskuratu zuen, harik eta, pilotua lurreratu zenean, halako arintze bat nabaritu zuen arte, ez arintze erabatekoa baina, artean ere gaizki eginaren kontzientziak eztenkatzen baitzuen, antza, orain zizt eta geroago sast; Maria Bibiana ez zegoen, baina, hegaldia hasi aurreko egoera berean, zuloan erortzeko zorian egon ondoren indarberritua sentitzen baitzen, maila
|
batean
bai bederen; are gehiago: pilotuari zerbait esateko moduan ere egon zitekeen, ausaz?
|
|
|
Eta konpontzen hasi ziren, maila
|
batean
bai bederen, saioaren barruan gizalegearen gutxieneko arauak betetzen saiatzen zirela, zangotrabak eta azpijokoak bazterrera utzita; gainerantzean, baina, Adak ezin ekidin izaten zuen aurkariaren urratsei begira egotea, haren eta eroriko bakoitzaz gozatzeko prest;. Zergatik hau dena, baina??, pentsatzen zuen, noizbait pentsatu beharra zuen?, kezkatuta; zergatik eraikitzen zituen gizakiaren buruak... baina bihotzak gero nekez gara zitzakeenak?; nola lortu, bai, anaitasun unibertsala, Domingok ahoan noiznahi izaten zuena, baldin eta koru hartako dozena pare bat emakumek horrelako zailtasunak bazituzten?
|
|
|
–
|
Batek
bai. Ospitaleko batek ondo ezagutzen zuen Mrs.
|
|
|
Gure etxeko ortuan dagoen harresia ezagutzen ez duenak du ulertu nola sartu daitekeen pertsona bat harresi baten barruan. Izan ere, pertsona batek ezin du, baina ume
|
batek
bai?
|
|
|
Lehen karta hartan –" Lagun maitea" idatzi zuen, idazpuru gisa–, Adak bere egoeraren berri ematen zion: bere kezkak –" askotan Ana Kareninarekin oroitu eta berarekin guztiz errukitzen naiz, haren baitan neure burua ere ikusten dudalako, beharbada, nola edo hala, maila
|
batean
bai behintzat, ni nekez bereiziko bainintzateke inoiz maite dezakedan maiteagandik, are gutxiago neure burua hil" –, bere desioak –" imajinatzen dut zu eta ni mahai batean, orain arte egin izan dugun bezala, baina inoren mehatxurik eta inoren begirada maltzurrik jasan gabe, liburu hau edo hura irakurtzen dugulako edo zigarreta bat erretzen ari garelako aitzakian:... noiz iritsiko da, baina, egun handi hori?" – eta bere beldurra –" kartak irakurri bezain laster apurtu egin genituzke:
|
|
|
ez al zen, bada, munstroa beren haragi batuen fruitua, azken batean? Esan nahi baita Nazario eta Reginaren arteko espazioan ez zela kabitzen egiazko egia baizik, gordina bezain biluzia, senar emazteak nola edo hala akusatzen zituena, maila inkontziente
|
batean
bai gutxienez; akusazio hark, lehen mementoan, nor bere buruaren aurkako bihurtu zituen senar emazteak, arima azterketa sakon batean murgildu zirenak, beren iraganetan bekatu izugarriren bat bilatzeko ahaleginean, ondorioen –munstroaren– neurrikoa; bilaketa hartan, Nazariok noizbait egin behar zuen bere anaia Beñardoren hilotza sutegian sutu zueneko gertaerarekin topo... baina auzi har...
|
|
|
Baldintza normaletan –bai aitaren belarri tiraldiengatik bai zigorragatik ere, zeinak tiraldiek baino min handiagoa ematen baitzion–, ezintasunak jota geratuko zen Domingo; egon ere, halaxe zegoen, alde batetik, baina ez ezintasunak bentzutua edo ezintasunak ezindua, zeren, bere barne borrokaren tentsio latz haren ondotik, belarriko mina baretzearekin batera lasaitu baitzen bera ere, ezustean, ibaiko ur lasterrak baretzera egiten duen bezala, bidean aurkitzen dituen desnibel geografikoak iragan ostean; hura, beraz, erreakzio natural bat izan zitekeen, bere ustekabekotasunean; edo satisfazio baten ondorioa, Domingok irudipena baitzuen ez zuela, aitaren aurkako lehian, guztia galdu; aitzitik: garaile sentitzen zen bere porrotean, maila
|
batean
bai bederen, sekula esan ez zizkionak esan baitzizkion aitari, gero atzera egin behar izan bazuen ere; arratsaldean, baina, anai arrebak ama eta izeba Ernestinarekin etxetik joan zirenean –hiri inguruko mendixka batera zihoazen, funikularra hartuta–, hustasun izugarri bat nagusitu zitzaion, aitaren presentziak –periodikoak eta aldizkariak irakurtzen geratu zen– hutsago bihurtz... " Nahi duzuna esango duzu, baina zurea da kulpa, aita, ongitxo dakit nik hori...!"
|
|
|
Eta konpontzen hasi ziren, maila
|
batean
bai bederen, saioaren barruan gizalegearen gutxieneko arauak betetzen saiatzen zirela, zangotrabak eta azpijokoak bazterrera utzita; gainerantzean, baina, Adak ezin ekidin izaten zuen aurkariaren urratsei begira egotea, haren eta eroriko bakoitzaz gozatzeko prest;" Zergatik hau dena, baina?", pentsatzen zuen –noizbait pentsatu beharra zuen–, kezkatuta; zergatik eraikitzen zitu...
|
|
|
Domingok, beraz, galdera hura behar zuen eta kezka hura behar zuen: ke arteko giro hartan inor ez zen hartaz ohartzen –eztabaida sutsuaren goritasunean, nekez ohar zitekeen inor, egia esan–, baina balizko behatzaile ikusezin
|
batek
bai, antzemango zion zerbait Domingori, haren betarteari erreparatuz gero, militante haietako batek harako hura esan zuenean, adibidez –" Edo haiek, edo gu...!" –: aurpegian segundo bakar bat ere iraun ez ziòn keinu bat izan zen –muzin keinu bat–, baina ezin nabarmenagoa bere laburrean, kideak ahoskatutako esaldi hura bere barruko kezkaren adierazpide ezin zuzenagoa balitz bezala:
|
|
|
–Ados nago, bai, oro har... Izan ere, egoera larria da... oso larria, gerra bat pizten denean edozer gerta baitaiteke, bai alde
|
batean
bai bestean, eta horregatik egin behar ditugu lehenbailehen egin beharrekoak, isilpean ahal izanez gero, zuk esan duzun bezala, horrek maniobratzeko ahalmena erraztuko digu-eta. Gainera –Barandiaran jaunarengandik aldendu eta etxekoengana zuzendu zuen Domingok begirada, orain batengana eta orain beste batengana–, Barandiaran jaunak esan digun bezala, bahitzaileak komunistak badira, zerbait egin dezakedala iruditzen zait:
|
|
|
Nazario eta Teofilo Maria ustekabekoaren eraginpean zeuden, eta, hala eta guztiz ere, bai
|
bata
bai bestea berehala ohartu ziren zer gertatzen zen, aspalditik baitzebilen bala bala berria, Calvo Soteloren hilketaren ondoren areagotu zena, gerra piztuko ote zen ez ote zen; huraxe zen, bada, kontua: azkenean piztu egin zela!
|
|
|
Hala, bada, Domingo minaren egia ezkutatzen ari zitzaion Adari, bere borondatearen mugimendu bat bitarteko: hots, gezurretan ari zitzaion, maila
|
batean
bai bederen, edo egiari gezurraren mozorroa jartzen ari zitzaion, baina egia egiazkoago bat agerian jartzeko, beharbada, maitasunaren egia.
|
|
|
Gabinoren begiei erreparatuz gero, goitik behera eta behetik gora zihoazela igar zitekeen, baita ezkerretik eskuinera eta eskuinetik ezkerrera ere, joan etorri ia sumaezinetan, poema hura behin eta berriro irakurtzen ariko balitz bezala, bi aldiz, hiru aldiz, lau aldiz: ...13itzal bat baino gehiago ere bai, argitik gehiago baitzuen irri hark itzaletik baino, malenkoniaren ertzetik sortua bazirudien ere– nabarmendu baitzitzaion aurpegieran; triste zegoen Gabino, dudarik ez, baina harrotasunaren hegalak –poema hura ispilu bat zen, azken batean, egilearen barrua ez ezik, Gabinorena ere islatzen zuena, baita Gabino egilearen mailan ipintzen ere, ondorioz, hein
|
batean
bai bederen– pozten eta puzten zuen, udazkenaren ibilbidean udaberriak ere bere geltokia balu bezala; minak hartua zegoen Gabino, zalantzarik ez, baina bazirudien ezen minak –formarik gabekoa, definizioz– bosdun txiki hartan aurkitu zuela bere benetako forma –lau ziren minaren haizeak, puntu batean biltzen zirenak, nondik bosgarren haizea sortzen baitzen, beste norabide bat ha... forma bat, Gabinok bere baitatik at aurkitu zuena eta bere ederrean begiets zezakeena; formaren edertasuna, minaren ontzia betetzen zuèn isurki mingotsetik prezipitatutako eta hondora jalkitako ezti tanta bat balitz bezala; gero, forma multiforme hartan –bost ziren lerroak eta bost ziren haizeak– zirrararik zirraratsuena eragin ziòn azpi formarekin topatu –perla bat ere izan zitekeen, edo errubi bat–, eta hiru bider xuxurlatu zuen Gabinok esaldi bera:
|
|
|
barne borroka hartan sartua zegoen, beraz, Maria Bibiana –Maria Bibianak berak halaxe aitortuko zion izeba Ernestinari berandu gabe–, esan ez esan, esan ez esan –motorraren hotsek are estuagotzen zituzten Maria Bibianaren pentsamendu estuak, itolarrian uzterainoko aldartean–, pilotuak kabinarako bidea hartu, kaskoa jantzi, barruan sartu eta motorra abian jarri zuenean; jarraian, baina, pilotuari esan beharrekoa ez esan izanaz damu, bere burua erruduntzat hartuta –barrutik hausteko puntuan zegoenean, beraz–, bizi senak edo eraginda, amari besotik heldu eta, heldu ez beste, izeba Ernestinak inoiz esandako hitzak oroitu zituen –" lekua galtzen duenak galtzen du bere burua eta galtzen du Jainkoa" –, baita heldulekua aurkitu ere hitz haietan, halako eran, non, hitzen iltze goriari indarrez heldurik, Maria Bibianak berbideratu egin baitzuen bere energia psikiko guztia, negar histeriko baten norabidean bideratzekotan egon zena; esan nahi baita Maria Bibianak begiak itxi eta, motorrots guztien gainetik, arreta osoa puntu bakarrean kontzentraturik, lelo bat errepikatzeari ekin ziola: ...ldutako konfiantza apurka apurka berreskuratu zuen, harik eta, pilotua lurreratu zenean, halako arintze bat nabaritu zuen arte, ez arintze erabatekoa baina, artean ere gaizki eginaren kontzientziak eztenkatzen baitzuen, antza, orain zizt eta geroago sast; Maria Bibiana ez zegoen, baina, hegaldia hasi aurreko egoera berean, zuloan erortzeko zorian egon ondoren indarberritua sentitzen baitzen, maila
|
batean
bai bederen; are gehiago: pilotuari zerbait esateko moduan ere egon zitekeen, ausaz... esan egingo zion, bai, zerbait, zuzen ez bazen zeharka, guztiek esaten baitzioten zerbait:
|
|
|
Baina Reginak bazuen gehiagorik; Reginak, izan ere, Kristo Agoniakoaren aurrean belauniko zegoela, Hari begira eta begira, ez zuen ezer deigarririk ikusi, ez odol zinezkorik ez malko egiazkorik... baina memento
|
batean
bai, barruan halako argitasun berezi bat nabaritu zuen, oinazean errotutako irri bat sorrarazi ziona:
|
|
2010
|
|
|
Oker nengoen. Alde
|
batetik
bai bederen. Izan ere, aita eta Heinrich sukar batek menderatuta bezala ibili ziren handik aurrera, buruan soldadu automata hura besterik ez balute bezala.
|
|
|
problema hura, emakumea heriotzaren zulo beltzarekin identifikatzera ninderamana, azken batean? aspaldi gainditu nuen arren, beharko!?, berdintsu jarraitzen dut, maila
|
batean
bai bederen, baita Amanda ezagututa gero ere. Amanda da urteotan gertatu zaidan berririk zorionekoena?, problema hori euliak begiari sortzen dionaren parekoa balitz bezala:
|
|
|
Mota guztietako argudioak nituen, hortaz, neure beldur koldarkeriak ezkutatzeko. Zeren ziur bainago bai beldurra eta bai koldarkeria ere argudioen eragile izan nituela, sorburuan eta modu inkontziente
|
batean
bai bederen, nahiz eta efektuak istantean estali zuen kausa, beldur koldarkerien errealitateak bere gordean jarrai zezan, inkontzientetik kontzienterako jauzia egin gabe, errealitateari bere errealtasuna ukatzeko trikimailurik sofistikatuenean, errealitatea, kontzientea den heinean da errealitate?, munduan ez baitago oilarrik bere oilartasuna beldurraren eta koldarkeriaren lumen gainean eraiki de... Hara nola galtzen dugun mundu kontziente inkontzienteen arteko ispilu jokoetan geure barne mugimenduen perspektiba, geure ekintzen balorazio zehatz eta objektibo bat eragozten diguna, bizi sena eta harrotasuna tartean dabiltzanean, harrotasuna bizi senaren eta bizinahiaren aldaera bat besterik ez da, besteak baino gehiago izatera eta besteen gainetik bizitzera bultzatzen gaituena?
|
|
|
Eta berriro irakurtzen nituen liburu haiek, eta orduan are agerikoagoak egiten zitzaizkidan bai idazle
|
batek
bai besteak nobeletako protagonisten inguruan egiten zituztèn manipulazioak eszena batean edo bestean, gizonaren barruaren ezagutzan Gorki eta Korolenko aprendizak dira Dostoievski maisuaren aurrean, nire ustez?, egileon lehen asmotzat jotzen nituenetatik eta haren ametsetatik, zer puntutaraino ziren liburu haiek propaganda hutsa?, urruntzen nindutenak.
|
|
|
guztiei begiratzen nien, beraz, eta guztien begietan igartzen nuen halako kezka bat, beldur atabikotik ere zerbait zuena, edo nik neure barruan sentitzen nuèn beldurraren proiekzioa ote zen zuengan ikusten nuena??, zerbait baino gehiago ere bai: horregatik ote geunden, bada, isilik, zeren, guztiok ere buruan geneukàn hitza, amaren egoera definitzen zuena, inork ez baitzuen ahoskatu nahi?; amak erotuta behar baitzuen, horrelako gauzak egiteko?!; hala, bada, gure jarrera hura autodefentsa psikologiko hutsa besterik ez zen, ausaz, zeren, hitza isiltzearekin batera, esperantzari eusten baikenion, maila
|
batean
bai bederen, esperantza hura gezur hutsa bazen ere?
|
|
|
Lehenengo aldian, doña Primirekin eta bere txoferrarekin batera joan ginen, arratsaldez; zer aurkitu genuen bertaratu ginenean??; ez hotsandiko ikuskaririk, baina girotxo
|
bat
bai: errepidean. Andre Maria ustez agertu zèn lur aldapatsu baten ondoan?, automobil batzuk zeuden aparkatuta, eta jende multzo txiki bat hara eta hona, urduri, nork esango zuen handik gutxira milaka eta milaka gizon emakume ikusiko genituela??, jakin minak eraginda edo; gu ere jakin minez geunden, bistan da, baina han euskara zen nagusi eta orduantxe hasi ziren problemak, amak, ongi ulertzen zuen arren, erdipurdi hitz egiten baitzuen, ez zuen, gainera, egin nahi?; txoferrak ere ezer gutxi zekien, eta doña Primik aspaldi esan zuen, alor hartan ongi baino hobeto definitzen zuèn esaldi zorrotza, behin baino gehiagotan entzun niona:
|
|
|
Guztiok geunden, beraz, pozik eta itxaropentsu, itxura
|
batean
bai bederen, haurraren balizko etorrerarekin, baina guztiok behar genuen, halaber, kezkatsu, nola ez, bada, Benjamin Mariaren tragedia gure baitaren baitakoa baitzen!?, asturu gaitzeko belabeltz batek Regina eneko eremua hartu eta gure gainean hegan balebil bezala, Susanaren sabela noiz bereganatuko?
|