|
2016
|
|
|
tatu egingo da,
|
baina
hori ezin daiteke informatzailearentzako oztopo izan herritarrei interes publikoko informazioa emateko betebeharrean.
|
|
|
Ikus entzuleak aldez aurretik ipini behar dira irudien edo edukien gordintasunaren jakitun. Halako irudi eta soinuak morboagatik erabiltzea eta testuingurutik kanpo baliatzea saihestu egingo da,
|
baina
hori ez da aitzakia izango gerra, atentatu, istripu eta antzeko albistegaien funtsezko alderdiak ezkutatzeko.
|
|
|
Haur eta nerabeek erraz xurgatzen dituzte mezu mediatiko guztiak. Horrek bide bat ematen dio EiTBri bere heziketa eginbeharra betetzeko,
|
baina
, aldi berean, ahulago bihurtzen ditu haurrak eta nerabeak publicityaren eta irudi kanpainen aurrean.
|
|
|
Tratamendu informatiboak kontuan izango ditu haur, nerabe eta gazteen berezitasunak,
|
baina
estereotipo eta sinplifikazioetan jausi barik.
|
|
|
Informazioak gizarte kohesioa bultzatuko du, bai eta immigrazioa nahiz talde kultural eta etniko guztiak modu positiboan ikusgai egitea ere. Euren nortasunari eusten laguntzen dieten gertakarien berri emango da,
|
baina
, horrez gainera, talde horiek presentzia normalizatzailea izango dute bestelako informazioetan.
|
|
|
ritziak eta estereotipoak bazterreratzeko gakoak,
|
baina
integrazioa zaildu dezakeen jarrera hiperbabesleetan jausi barik. Ohitura osasungarrien garrantziaz jabetuta dagoen iritzi publikoa eratzea da kazetari lanaren betebeharretako bat, eta presio talde handien aurrean independentziari eustea, beste bat.
|
|
|
Guztiz baztertzekoak dira irudi negatiboak edo behar bezain normalizatzaileak ez direnak. Informazioak egiazkoa eta errealitatearen ispilu izan behar du,
|
baina
horrek ez du esan nahi gaixotasunaren alderdirik mingotsena edo topikoena bakarrik aipatu behar duenik.
|
|
|
Kirolean, hitzezko indarkeria maiz izan ohi da indarkeria fisikoaren atarikoa. Zentzu horretan, hizkera militar eta belizista gerra baten berri emateko berezkoa dena,
|
baina
kirol espirituaren guztiz kontrakoa dena audientzia erakartzeko amua baino zerbait gehiago da. Ikus entzuleekiko konplizitatea bilatzeko baliabide mota horiek sentsazionalismorako bidea zabaltzen dute.
|
|
|
Tratamendu informatiboan, kontuan hartu beharrekoa da horrelako irudiek ikus entzuleen larritasuna eta shocka eragin ditzaketela,
|
baina
, aldi berean, morboa eta sentsazionalismoa pizteko arriskua ere badutela.
|
|
|
Ehizaren, arrantzaren, ukuiluko hazkuntzaren edo abere hilketaren gaineko informazioetan, baztertzekoak dira irudirik odoltsuenak,
|
baina
horregatik animalien sufrimendua erakusteari uko egin gabe.
|
|
|
1.2 Delinkuentziari buruzko berriak gertaeren kronikarekin lotzen dira sarritan,
|
baina
, egiatan, informazio bloke guztietan azaltzen dira. Berri horiek, delitu edo epaiketa bati buruz informatzeko ez ezik, gizartean portaera jakin batzuei buruzko debatea pizteko ere balio dute.
|
|
|
Ez da atxiloketa edo prozesu judizial batean inplikatutako pertsonen identifkazioa eman behar, datu hori zabaltzea justifika dezakeen entzute edo proiekzio publikoa dutenean izan ezik. Egokitzat jotzen bada, informazioa testuinguruan kokatzen lagunduko duten inizialak edo datuak eman daitezke,
|
baina
horrek ez du kolektibo jakin bat estigmatizatzeko balio behar.
|
|
|
Bide indarkeriaren ondorioak erakustea kontzientziatzeko modu bat da,
|
baina
ez da iritsi behar alderdirik odoltsuenetan atsegin hartzeraino edo morboa eta sentsazionalismoa erabiltzeraino. Sarritan eraginkorragoa izan daiteke epe ertain eta luzeko ondorioak erakustea (adibidez, istripuek eragindako desgaitasunak).
|
|
|
Ezinbestekoa da hainbat iturri erabiltzea. Lehen unean polizia edo larrialdi zerbitzuak izan daitezke informazio iturri,
|
baina
beharrezkoa da istripua prebentzioarekin lotzea, beste iturri eskudun batzuk erabiliz: Osalan, sindikatuak, enpresaburuak, zerbitzu medikoak, adituak, e. a.
|
|
|
Kale inkestak ez dira, berez, herritarren iritzia ikertzeko tresnak. Inkesta horiek iritzi hedatuak jasotzeko balio dute,
|
baina
kontu handiz ibili behar da topiko edo estereotipo desegokirik edo bizikidetzaren aurkako baliorik ez transmititzeko.
|
|
|
3.4 Telebistako kontakizunaren abiapuntua irudia da,
|
baina
informazioa ez da irudien arabera hautatu behar. ^2^
|
|
|
Kazetariak elkarrizketaren inguruko xehetasun guztiak azaldu behar dizkio elkarrizketatuari (formatua, tonua edo erregistroa, aurreikusitako iraupena...), eta zer gai jorratuko diren ere aurreratuko dio,
|
baina
ez dauka zertan eman galderak aldez aurretik, eta ez du onartu behar debekurik edo mugarik gaien inguruan.
|
|
|
Elkarrizketaren agertokia edo elkarrizketatuaren hondoko planoa ezin da ausaz hautatu,
|
baina
, aukeraketa egiteko, ez da sentsazionalismora jo behar, eta ez da helburu propagandistiko edo komertzialik erabili behar. Goi agintari batekin edo interes nazionaleko gai bati buruz egin beharreko elkarrizketa ezin daiteke agertoki hutsal edo eguneroko batean eszenaratu.
|
|
|
Kronikariak profesional adituak izaten dira,
|
baina
kronikak ez dira ikus entzule espezializatuentzat egiten. Aitzitik, kronikak edonork ulertzeko modukoak izan behar dira.
|
|
|
3.5 Kronikak ez dira luzeegiak izan behar. Monotonia hausteko, funtsezkoa da kontakizuna zatika ematea,
|
baina
jarraitutasuna bermatuta. Gaurkotasun gai batek kronika luzea behar badu, hainbat formula baliatuko dira, hala nola aurkezleak egitea adierazpenen sarrera, edo kronikaren barruan azaltzea galderak egiten.
|
|
|
Ezinbestean, baimena da toki pribatuetan grabatzeko, eta toki publikoetan grabatzeko ere bai, intimitate eskubidea urratzeko arriskua egonez gero. Esaterako, erlijio esparruak, ikastetxeak, merkataritza guneak, aireportuak, ospitaleak eta antzekoak publikoak dira,
|
baina
toki horietan egiten diren jarduerak pertsonen pribatutasunari edo intimitateari atxikita daude. Horrelako tokietan grabatzeko, lehenbizi informazio eskubidearen eta intimitate eta irudi eskubideen arteko balantzea aztertu behar da.
|
|
|
Kontuan hartu beharra dago ekintza hauen ondorioak deskribatzen dituzten eszenen ikusizko eta/ edo entzunezko inpaktua. Irudiek zehatz erakutsi behar dituzte gertaerak, eta minaren eta sufrimenduaren berri eman behar dute,
|
baina
horretan atsegin hartu gabe.
|
|
|
Kontakizun informatiboak testuinguru sozial, kultural, politiko edo ekonomiko zabalago baten barruan kokatu du jazoera. Historia ulertzeko, beharrezkoak dira jazoera horren xehetasunak eta zehaztasunak,
|
baina
ezin dute albistea isolatu eta gertaeren kronikara zokoratu.
|
|
|
Bestetik, adierazpen politiko edo sozial bat egin dezakete, kritikekin, eskariekin edo aldarrikapenekin. Nahitaezkoa da informazioan biktimek ahots propioa izan dezaten,
|
baina
haien pluralismo politiko eta soziala aintzat hartuta, gizarte plural batean logikoa eta naturala baita biktimen artean ere aniztasuna agertzea.
|
|
|
Lehen unean ezinbesteko iturriak dira polizia eta larrialdi zerbitzuak,
|
baina
horrek ez du esan nahi gertaeren kronikan aurkeztu behar denik berez lan istripua izan dena.
|
|
|
Lekukotasun edo adierazpenen bila ari direnean, kazetariak emanaldiaren hizkuntzan (euskaraz/ gaztelaniaz) mintzatuko diren informazio iturriak bilatzen saiatuko dira,
|
baina
irizpide hori ez zaio nagusitu behar informazio iturriaren egokitasunari. Gogoan izan behar da, hala ere, irizpide hori ez dela sekula erabiliko euskararen erabileraren sustapenaren kaltetan, sustapen hori EiTBren sorrerako helburua baita.
|
|
|
Jarraipena denbora errealean egiteko beharrak bereziki zuzeneko emanaldietan egiaztapena zailtzen du,
|
baina
horrek ez du espekulazioak edo zurrumurruak zabaltzea eragin behar.
|
|
|
Kontu handiz jokatu da errua botatzea, susmoak zabaltzea edo erantzukizunak leporatzea saihesteko. Lekukotzak jaso dira,
|
baina
betiere aldez aurreko kondenan jausi barik.
|
|
|
Jazoera bat hedabidearen zabalkunde eremutik hurbilago edo urrunago egoteak tratamendu informatiboa baldintzatu egiten du,
|
baina
, horregatik, distantzia geografkoak ez die garrantzia edo dimentsio tragikoa murriztu edo hutsaldu behar urruneko hondamendiei.
|
|
|
Hizkuntzaren erabileran, funtsezkoa da zehaztasuna, nahasketak edo interpretazio okerrak saihesteko. Izan ere, badira termino batzuk, adiera hurbila dutenak
|
baina
sinonimoak ez direnak. Hala, garbi bereizi behar dira erlijioarekin loturikoak (judua, musulmana/ islamikoa, hinduista...) eta kultura, hizkuntza, etnia, geopolitika edo lurraldearekin loturikoak (israeldarra, arabiarra, indiarra...).
|
|
|
Artxiboko materiala helburu satirikoarekin erabiliz gero, hedabidearen tratamendu informatiborako jarraibideak eta ildo editoriala errespetatu egin behar dira. Ez dago «Artxiboko irudiak» idazkuna ipini beharrik,
|
baina
, edozelan ere, saioaren testuinguruak argi utzi behar du materiala infotenimendurako erabiltzen dela, arduradun editorial batek ikuskatuta.
|
|
|
Horrelakoetan, edukia lehen aldiz noiz eman zen adierazi behar da, edo, bestela, informazioa ondo ulertzeko behar diren datu guztiak zehaztu behar dira. Iragana ironiaz edo umorez erakusten duten saioek maiz baliatzen dute artxiboko materiala,
|
baina
ikus entzunezkoen egungo kulturari jarraiki egin behar dute; adibidez, irudi odoltsuen gordintasunaren aurreko tolerantzia maila nabarmen aldatu da azken hamarkadetan.
|
|
|
Kasu batzuetan, justifikatuta egon daiteke besteren material informatiboa erabiltzea,
|
baina
jakitun egon behar dugu horren ondorioz profesionalek autonomia eta independentzia gal dezaketela. EiTBn kanpoko materiala erosten eta programatzen duten profesionalek berorren egiazkotasuna eta fidagarritasuna kontrastatu eta bermatu behar dituzte.
|
|
|
Gero eta ohikoagoak diren bideokomunikatuak ez dira inoiz osorik emango; zenbait irudi hartzeko erabil daitezke,
|
baina
ikus entzuleei horren berri jakinarazita.
|