|
2000
|
|
|
Zeren garaile izan nahi bainuen nik ere, ez galtzaile!
|
Baina
urteak aitzina doazkit, eta zer erran nahi ote dute egiazki hitz horiek, jaun André, eta zergatik uzten ote gaituzte haiek usu noraezean eta nahasbidean. Hitzen bidez nahi baikenuke mundua —kanpokoa zein barrengoa— eskuetaratu, eta atzeman, honelatan, geure benetako izatasuna:
|
|
|
Eta zer dira, bada, luthertarrak eta herese jende hori guztia?
|
Baina
urte batzuk badituzu, eta zuk ikusiko duzu zer egin... Zoaz haren etxerat nahi baduzu eta mintza zakizkio, baina jakizu ezen, ardi galdua salbatu nahi izaiteagatik, zuhaur ere gal zaitezkeela, eta hala balitz, izugarria izanen litzatekeela... bai zuretzat, eta bai enetzat ere, enetzat bere batez —eta keinu hura egin zidan, lehenago nehoiz ikusi izan ez niona, barrendik jaten zuen gorroto sendo haren azpian zerbait haustera balihoakio bezala.
|
|
2002
|
|
|
|
Baina
urte erdi hura guztioi gogorra baino gogorragoa egin zitzaigun arren, une gogoangarriak ere izan genituen.
|
|
2003
|
|
|
–Oskar, ez dizut esango ez zaitudanik maite.
|
Baina
urte asko daramagu egoera berean. Zu ez zara aldatu behar den bakarra.
|
|
2004
|
|
|
–Honek ez zaitu kezkatu behar, Oskar. Ez dut uste handi mandi horiei grazia handirik eginen dienik,
|
baina
urteak eta urteak dira orbanik gabeko zerbitzuan eman ditudanak. Asko zor didate.
|
|
|
Urtebete bikaina egin nuen Sportingekin,
|
baina
urte haren bukaeran aitaren eritasunaren sintomek okerrera egin zuten. Azken bolada hartan, gainera, edozein aitzakia zuen on zurrutari ohi ez bezala emateko –nire taldearen garaipenak eta nire arrakastak, esate baterako–, eta horrek are lasterragotu zuen prozesua.
|
|
2005
|
|
|
Umetan bertara joaten ziren jolasean, erdi erorita zegoen baseliza baten inguruan; garai batean bidezidor estu bat baino ez zegoen bertaraino,
|
baina
urteak ziren bertatik agertzen ez zela, hamarkadak.
|
|
2006
|
|
|
Ahaztu egiten duzu noizbait zuria izan zela.
|
Baina
urteen ondoren, hezetasuna, beroa, hotza, ukituak pairatzen ditu armairuak, eta horien ondorioz gaineko geruzaren zati bat jausten zaio. Pintura zatitxoak jausi eta marroiaren azpian armairuak azal zuria duela ikusten duzu.
|
|
|
Baina begi berriek ezin ikusi lehen ikusi gabekorik, edo ezin ikusi gabe utzi lehendik ere ikusiak zituztenak. Alegia, adin bat zeneukan, nirea ia biderkatzen zuena; adin horretarako ez zinen aldrebesa,
|
baina
urteen ekarria ezin ezkutatu. Hitz batean, zintuzket desiragarri ikusi, nahi izan banu ere.
|
|
|
John Deek, aita aberats baten oinordekoa izaki, bazuen amets goxo bat: errentetatik bakarrik bizi, eguneroko lapikoa bete ahal izateko lanean aritu beharrik ez izan; egin beharreko lan bakarrak ikertzea eta ikastea eduki, beste eginkizun mundutar aspergarririk gabe;
|
baina
urte haietan aitaren eta beraren kartzelaldiarekin amaitu zen amets hura.
|
|
2007
|
|
|
Urte batzuk lehenago ez zidan bakerik emango: jakin minarekin nahasten den elkartasun horrek konplizitate ia gaixoti bat sortu ohi du nerabeen artean,
|
baina
urteen joanean laxotuz doaz lokarri horiek, apurka apurka, eta kasik pena eta guzti eman zidan zama goxo hori banatu ezinak.
|
|
|
Erraza zen esatea, noski,
|
baina
urte osoan ligatzeko gai izan ez baginen, zer lortuko genuen udan? –Neskak orain gogotsuago egoten dituk?, esan zuen Eduk, jakintsuarena eginez.
|
|
2008
|
|
|
Bai, animismoa eta katolikotasunak bat egiten zuten sasoia zen, aitak bost emazte eta berrogeita bat ume izan zituen.
|
Baina
urte gutxi eman zituen hemen Leopold Sedar Senghorrek amaren familiaren etxera joan baitziren 1914an. Han hezkuntza katolikoa eta frantsesa jaso zituen, baina berak idatzi zuen legez, ordura arteko bere bizitza eta esperientziak oro erabat animistak izan ziren eta beti gorde zituen barren barrenean.
|
|
2009
|
|
|
–Orain txikia zara,
|
baina
urteekin konturatuko zara hitzek min egin dezaketela. Ondo neurtu behar da zer, non eta nori esan.
|
|
|
Batez ere Arantzazun Euskal Herria sinbolizatuta ikustea; eta bera Euskarazko Herriarekin identifikatzen zenak, han bere burua ere sinbolizatuta deskubritzea (elorrian, Artasoko lurrean, Oteizaren harrietan). Ez Garibai, Elkano, Okendo eta beste Arantzazuzale historikoak; ez igandean etortzen eta joaten diren erromesak,
|
baina
urte osoan berton bizi diren artzainak eta laborariak, horiek bihurtzen dute Arantzazu Euskal Herriaren sinbolo Gandiagarentzat (Salbatorerentzat erromesek bezala).
|
|
|
Sarari zirkua beste ezer baino gehiago gustatzen zitzaion. Ez zen urtero iristen Nebraskako zulora,
|
baina
urte hartan etorri zen eta Sara etxe aurreko arbolara igo zen, artistak hurbiletik ikusteko. Han zetozen sua jaten zuen gizontzarra, iltze gainean lo egiten zuen emakume bizarduna, otsoekin hitz egiten zekien domadorea, bitan erdibitzen zintuen magoa.
|
|
|
Buruarekin kasu egin nion. Aizarnakoa zen izatez,
|
baina
urteak zeramatzan nire gurasoen etxe bloke berean bizitzen, Azken Portun.
|
|
|
–Hiru egunetan hil behar zuen,
|
baina
urte erdia beteko du laster? –esan zion izeba Ernestinak Domingori, haragi puskaren bizipozezko taupada bat bere egin zuèn egun haietako batean, haurra besoetan zuela.
|
|
|
herensugea bezain indartsua izango zen seinale, jauregiaren otso etsai guztiei aurre egiteko eta haiek urrun mantentzeko adinakoa; harekin batera, baina, Domingok ohartua behar zuen bere jarrera hark hunkitu eta alaitu egiten zuela bere anaiatxoa, halako eran, non, izebaren esaldia entzun ahala: . Hiru egunetan hil behar zuen,
|
baina
urte erdia beteko du laster??, honela esan baitzuen, izebak besoetan zuèn haurra bere besoetan hartu eta goratzen zuela:
|
|
|
–Hemen loteria gutxiago eta justizia gehiago behar duk? esaten zian, eta nik ez nioan orduan ulertu,
|
baina
urte batzuk geroago bai, beste egun batean egia aitortu nion arte: –Arrazoi duzu, osaba, loteriak zenbaki bat saritzen baitu, eta justiziak guztiak.
|
|
|
Horixe bera pentsatuko zuen Carmenek bere alabak bost urte bete zituenean eta geratzen zitzaizkion diru apurrak gastatuta zituela konturatzean. Santi hil zenean, aroztegiaren balioaren zati bat jaso zuen Carmenek,
|
baina
urte batzuetan agortu zitzaizkion diruak. Eta orduan nori eta guri eskatu zigun laguntza.
|
|
|
–Hiru egunetan hil behar zuen,
|
baina
urte erdia beteko du laster... –esan zion izeba Ernestinak Domingori, haragi puskaren bizipozezko taupada bat bere egin zuèn egun haietako batean, haurra besoetan zuela.
|
|
|
herensugearen orroak bezainbatekoak izango ziren, menturaz, etorkizunean... herensugea bezain indartsua izango zen seinale, jauregiaren otso etsai guztiei aurre egiteko eta haiek urrun mantentzeko adinakoa; harekin batera, baina, Domingok ohartua behar zuen bere jarrera hark hunkitu eta alaitu egiten zuela bere anaiatxoa, halako eran, non, izebaren esaldia entzun ahala: " Hiru egunetan hil behar zuen,
|
baina
urte erdia beteko du laster...", honela esan baitzuen, izebak besoetan zuèn haurra bere besoetan hartu eta goratzen zuela:
|
|
|
osaba Pakunin ez zuan aitaren suerte onarekin poztu: " Hemen loteria gutxiago eta justizia gehiago behar duk" esaten zian, eta nik ez nioan orduan ulertu,
|
baina
urte batzuk geroago bai, beste egun batean egia aitortu nion arte: " Arrazoi duzu, osaba, loteriak zenbaki bat saritzen baitu, eta justiziak guztiak.
|
|
2010
|
|
|
Anaietan gazteena nintzen: gazteena, berez, Benjamin Maria genuen, baina hura hil eta mundu honetatik joan zen, badakizu; Ada ere, berez, ni baino gazteagoa zen,
|
baina
urte haietako gizarteak, baita gaurkoak ere, beste maila batean, Elizak zer esanik ez, emakumea hutsaren hurrengotzat zuenez, ni neu hartzen ninduen jendeak gazteentzat; gazteena izatea, ordea, zaharrena izatea bezala, berezitasun bat zen, aurkako bi berezitasun, ezaugarri kontrajarriak zituztenak:
|
|
|
Eli, eli, lama sabactani??. Nik zerbait esan nahi nion,
|
baina
urteetako esperientzia nuen erizain gisa eta ez nion ezer esan, bai bainekien, zoritxarra heltzen denean, minaren eskutik heldu ere, soberan daudela hitz politak eta apaingarriak?. Lasai, zenbat eta mina handiagoa izan, orduan eta handiagoak izango baitira zure merituak Jainkoaren aurrean?, adibidez, edo: –Lasai, borroka honen ondoren zerua izango baituzu sari??:
|
|
|
Nik ere ongi gogoratzen dut, bada, egun hura, poliziak langileak garbitu zituenekoa; gauzak zeuden puntuan zeudela, izeba Ernestina, Ada, Maria Bibiana eta laurok isilpeko elkarte bat osatzen genuen, eta izebak kontatu zidan Albertorena, Adak berari jakinarazi ondoren; nik ez nuen Alberto ezagutzen, ikastetxeko garaian bai,
|
baina
urte batzuk igaroak ziren geroztik eta aldatua behar zuen ezinbestean?, ez bainintzen artean Domingo bisitatzera joan; noiz edo noiz joatekotan egon nintzen, egia esan, baina azkenean, beldur nintzelako edo, aitarekin hautsi zuen bezala, nirekin ere berdin hauts zezakeela?, beti asmatzen nuen aitzakia bat ez joateko; Domingok, izan ere, ez zuen txistua atsegin?. Konparatuko didazu txistua akordeoiarekin?!?
|
|
|
Egigurenen arabera, akordioa Osloko bileretan itxi zen, azaro abenduan, eta ETAk su etena Gabonetarako emango zuela hitzartu zuten, gainera.
|
Baina
urtea joan zen, eta su etenik ez.
|
|
|
Nik ere ongi gogoratzen dut, bada, egun hura, poliziak langileak garbitu zituenekoa; gauzak zeuden puntuan zeudela, izeba Ernestina, Ada, Maria Bibiana eta laurok isilpeko elkarte bat osatzen genuen, eta izebak kontatu zidan Albertorena, Adak berari jakinarazi ondoren; nik ez nuen Alberto ezagutzen —ikastetxeko garaian bai,
|
baina
urte batzuk igaroak ziren geroztik eta aldatua behar zuen ezinbestean—, ez bainintzen artean Domingo bisitatzera joan; noiz edo noiz joatekotan egon nintzen, egia esan, baina azkenean —beldur nintzelako edo, aitarekin hautsi zuen bezala, nirekin ere berdin hauts zezakeela... — beti asmatzen nuen aitzakia bat ez joateko; Domingok, izan ere, ez zuen txistua atsegin —" Konpa... " Dinosauroek, beraz, euskaraz hitz egingo zuten..." —, eta neure bokazioaz ere ez nuen anaiarekin jardun nahi, beldur bainintzen bere ateraldi haietako batekin izorratuko ez ote ninduen.
|
|
|
Eli, eli, lama sabactani...". Nik zerbait esan nahi nion,
|
baina
urteetako esperientzia nuen erizain gisa eta ez nion ezer esan, bai bainekien, zoritxarra heltzen denean, minaren eskutik heldu ere, soberan daudela hitz politak eta apaingarriak —" Lasai, zenbat eta mina handiagoa izan, orduan eta handiagoak izango baitira zure merituak Jainkoaren aurrean", adibidez, edo: " Lasai, borroka honen ondoren zerua izango baituzu sari" —:
|
|
|
Anaietan gazteena nintzen: gazteena, berez, Benjamin Maria genuen, baina hura hil eta mundu honetatik joan zen, badakizu; Ada ere, berez, ni baino gazteagoa zen,
|
baina
urte haietako gizarteak —baita gaurkoak ere, beste maila batean, Elizak zer esanik ez— emakumea hutsaren hurrengotzat zuenez, ni neu hartzen ninduen jendeak gazteentzat; gazteena izatea, ordea, zaharrena izatea bezala, berezitasun bat zen —aurkako bi berezitasun, ezaugarri kontrajarriak zituztenak: zaharrenarena indarrarekin, oinordekotzarekin eta erantzukizunarekin lotua, eta gazteenarena nolabaiteko ahuleziarekin, baita nolabaiteko axolagabetasunarekin eta besteengandik hartu beharreko babesarekin ere—, eta ni, bestela ere berezi samarra nintzena, ederki saiatu nintzen berezitasun hura neure nortasunaren alde garatzen; berezia nintzen, etxekoen zentroa ere banintzen maila batean, eta ederki baliatu nuen gainerakoek zor zidatèn babesa nik neurea egiteko eta gero eta zentroago bihurtzeko, ez apeta apetatsuaren bidez —nik neure begiak nituen eta argi eta garbi ikusten nuen etxekoei kalaka ematea, hau nahi dut eta hura nahi dut, ez zela modua ez bidea, etxekoak aspertu nahi ezean—, baizik eta apeta fin eta sotilago baten bidez:
|
|
2011
|
|
|
Asko ez, ni iritsi nintzenerako Birjilio bera urteetan aurrera baitzihoan.
|
Baina
urte gutxi horietan beste inorekin ez bezalako harremana estutu zuen nirekin.
|
|
|
Ondoren, aurreko mantala lotu eta botak kentzeko eseri zen. Botak kentzea edo janztea berebiziko oinazea zen,
|
baina
urteak zeramatzan oinaze harekin. Minarekin ohitua zegoenez, aurpegia okertuta eta bihurrituta edukitzen zuen ziztadaren zain, baita txibistak lasaitu aurretik ere.
|
|
|
Hondartzan zegoen, muselinazko soineko urdina zeramala... ez, arrosa, lastozko kapela krema koloreko batekin... ez, beltza.
|
Baina
urteak dira jada.
|
|
|
Ze, nire zaharrek daukate un rollo más chungo! Lehen Saloura joaten ziren,
|
baina
urte batean, nola peña guztia etxera ekarri nuen, eta gero bizilagunek esanda enteratu ziren, ba orain ez dira joaten.
|
|
2012
|
|
|
Legedi berezia dago 16 eta 18 urte bitartekoentzat. Ez dituzte kartzelan sartuko,
|
baina
urteak eman ditzakete zentroetan, betiere giltzapean.
|
|
|
Sentitzen dinat gogorra banaun,
|
baina
urte hauetan guztietan ez baditun etorri, ez dinat uste inoiz agertuko direnik. Hobe dun errealitatea onartzea.
|
|
|
eta Evarena batere ez. Bere betiko lagunak Donostiakoak ziren guztiak, eta gehiago tratatu izan nituen garai batean,
|
baina
urteak ziren gehienei pista galdu niela eta gure arteko harremana, sekula oso beroa izan ez zena, erabat hoztua zegoen ordurako.
|
|
|
Amaren bularra du gutizi, hagineko mina arbuiagarri.
|
Baina
urteen buruan bere baitara begiratzen ere hasiko da, bizitzak erantzunak eskatzen baitizkio, munduan bere lekua finkatzera, fintzera eta zentzu batez janztera eramango duen parte hartze bat. Ume hari, begiak zabaldu zituen istant berean kontzientzia ere iratzarri egin zitzaiolako.
|
|
|
–Bai,
|
baina
urteak dira ikusten ez dudala, hitz egokiak bilatu zituen, alferrik?. Adineko emakumea da, ezin naiz bat batean agertu eta Sandraren ADNa duen zerbait eskatu.
|
|
|
Eguneroko higiene errutina, beti ordena berberean. Abluzio gorrotagarritzat nituen,
|
baina
urteen poderioz ohiko prozedura bihurtzea lortu nuen. Oinetako azkazalak moztea edo hankartea depilatzea bezalakoxeak ziren.
|
|
|
Gaztetan komunista nintzela pentsatzen nuen, ezkertiarra eta berdintasunaren aldezlea.
|
Baina
urteen poderioz desengainatu egin naiz, hainbat gerrate eta diktadura ikusi eta etsi egin dut. Ideologia guztiak utopikoak direla konturatu naiz, anakronikoak, egungo errealitatean bideragarriak ez diren teoriak.
|
|
|
–Bai, ez gaude gaizki,
|
baina
urte batzuk behar ditugu oraindik hobeto egoteko.
|
|
|
torturak eta, uste genuen nazismoarekin batera bukatuak izango zirela betiko; demokrazia garaileetan nazien moduko jokabideok ez zirela behin ere gehiago ikusiko.
|
Baina
urte batzuk igaro eta Estatu demokratikoek nazien metodo berberak praktikatzen dituzte, eta Gobernuek justifikatu egiten dituzte praktika horiek. –Jamás he oído que un funcionario del cuerpo de policía procesado por malos tratos haya sido acusado abiertamente por sus superiores?.
|
|
|
–Beñat, badakit hau gonbidatu batek esatekoa ez dela,
|
baina
urteekin egoista samarra bihurtu zara. Ez al duzu beregan apur bat ere pentsatzen?
|
|
2013
|
|
|
Ingalaterrako beste egunkari batzuek ere zabaldu zuten argazki hori. Euskal Herrira ere bidaliko zituzten,
|
baina
urteetan zehar egindako bilaketaren ostean ez dut aurkitu hura argitaratu zuen egunkaririk.
|
|
|
Zuretzat aski ez nintzela sentitu nuen.
|
Baina
urteek erakutsi didate benetan maite nauzula, ez zara beste inorekin ezkondu. Nire senarra izaten jarraitzen duzu.
|
|
|
Oraindik garagardoa edaten jarraitzen zuela.
|
Baina
urteak zirela Favorit bat ez zuela probatu. Rijekan izan zen azkenekoz, 1983ko maiatzaren 9an.
|
|
|
–Ez zegoen inor odolusten, hori bada galdetzen didazuna,
|
baina
urte asko dira sasian eman ditudanak eta ezin da beti bizitza etenda utzi. Bizitza ez da gelditzen, ez da eteten, batzuetan arrisku batzuk hartu behar dira, zinera joan beharra dago edo paseatu edo?
|
|
2014
|
|
|
–
|
Baina
urte hura mozkorrik egin nuen, etengabe zeharo mozkorrik. Beraz, ez dut gaur arte ikusi.
|
|
|
–
|
Baina
urteotan tiratuko huen ba?
|
|
|
Beren ate ondoan, beste bat. Istant batean etorri zaio gogora,
|
baina
urteetan ahazturik izan du atea. Eraikinaren jabeak duen trastelekua da.
|
|
|
Bada, ez zitzaidan batere harritu hura entzutea, ezta bidenabar jakitea ere, Fresleven hura bi hanka gainean egundo ibili den gizasemerik goxoena eta lasaiena zela. Halakoxea zela dudarik ez,
|
baina
urte pare bat edo baziren kanpoan zela, kausa nobleari emana, badakizue, eta azkenean, seguru asko, nabaritu zuen bere buruarekiko begirunea nola edo hala berretsi beharra. Hala, bada, gupidagabeki makilatu zuen agure beltza, bertako gizaldra handi bat berari begira zegoela, harri eta zur, harik eta norbaitek, buruzagiaren semea, antza?, zaharraren auhenak entzuteaz etsiak hartuta, gizon zuriari lantza batekin ziztada beldurti bat egin zion arte, eta jakina, aise sartu zen soin gurutzean barrena.
|
|
2015
|
|
|
Handik egun gutxira, abenduaren 28an, futboleko euskal selekzioak partida jokatzen zuen, Bilbon. Lehendik ere, mutilen selekzioak egun horretan jokatzen zuen urteko bere partida,
|
baina
urte hartan neskek ere bai. Hori dela-eta, Beasaingo taldeko neska guztiok Bilbora joatea pentsatu genuen, selekzioko neskak ikusi eta animatzera.
|
|
|
Bistaz baino ez zuen ezagutzen Yonathanek. Bere auzokoa zen,
|
baina
urte bat zaharragoa, eta beste ikastetxe batean ibili zen beti. Mutil katxarroa zen, horretan zalantzarik ez.
|
|
|
Halabehar hutsa ere izan liteke,
|
baina
urteak iragan ahala zalantza sortu zait, nire hautu inkonziente bat ote zen: izan ere, batzuekin eta besteekin ibili arren, lagunik gehienak luma gaineko esnebitsetan hazitako haien artean egin nituen nik.
|
|
|
Aspalditik neukan haren aditzea eta zatiren bat irakurrita ere bai, inoren aipamenen bitartez. Noizbait saiatua nintzen liburua eskuratzen
|
baina
urteak ziren agortua zela, eta ezin ba erosi. Esku artean hartu nuen.
|
|
|
Horietakoa zen gure aitona Patxi ere, berrogeita hamasei izango baitzituen orduan. Adin txarra noski beste inon lana bilatzeko,
|
baina
urte asko falta oraindik erretiroa jasotzeko. Egoera petral berean geratu ziren beste asko ere, eta konponbide bila hasi ziren batzuk, klase borrokaren aztarna handirik ez zeukan herrian.
|
|
|
–Nik ardiak eta txanponak kontatzen ditut, galduko ditudan beldurrez,
|
baina
urteak ez ditut zertan kontatu, ez baititut sekula galduko.
|
|
|
Bueno, nik uda bakarra zeramaat hemen,
|
baina
urteak daramatzaten begiraleek esaten ditek beti gauza bera dela: nesken atzetik ibili etengabe, eta gero ezer ez.
|
|
|
Eguerdi partean antzerkia izaten da,
|
baina
urteak dira koadrilakoak bertan izan ez garela: hamaiketakoa luzatu egiten zaigu, eta antzerkia ondo ikusteko garaiz joan behar izaten da Munoa aldera.
|
|
|
Urte gogorrak igaro direlako uste osoa du Garcíak,
|
baina
urte horiek Iraultzaren baloreak eta ideiak berresteko balio izan dutela iruditzen zaio. –Hiltzen ez zaituenak indartsuago egiten zaitu.
|
|
|
izango zena.
|
Baina
urte haietan hasi zen ideia komunistetatik aldentzen: –Sobiet Batasunak Hungaria inbaditu zuenetik, erabateko desadostasuna nuen ideologia komunistarekiko, eta, horregatik, jarduera politikoetatik aparte igaro nituen urte zalapartatsu haiek?.
|
|
|
Kontatzen dute Ondarroako zaharrenek Lekeitioko irla ez zegoela garai batean Lekeition, Ondarroan baino.
|
Baina
urteak joan eta urteak etorri, konturatu ziren traba egiten zuela irlak portuko sarreran, arriskutsua zela ontzientzat, eta lekeitiarrei oparitzea erabaki zuten, bihotz onez.
|
|
|
Gero bai. Gaztea naiz, egia da,
|
baina
urte eta erdi beranduago hasi naiz ulertzen Juan Carlosek esan nahi zidana.
|
|
|
Euskalkirik ulertuena izatea eta sendoen egotea ziren euskara giputzaren aldeko arrazoiak, eta baldintza berberak betetzen zituen lapurtarrak Ipar Euskal Herrian. Ondo jabetzen ziren euskalki bi horiek nahastuaz sortutako hizkera artifiziala izango zela,
|
baina
urteen joan etorrian, irakaskuntzaren, hedabideen eta idazleen lanari esker, naturaldu egingo zela zioten.
|
|
|
Gainerakoan, atal horretatik landa, aldiro iritzi artikulu edo iruzkinen bat agertu ohi zen euskaraz (oro har Jose Maria Satrustegik, Imanol Berriatuak, Jose Ramon Etxebarriak edota Xabier Gereñok sinaturik), baina beste guzti guztia gaztelaniaz (tarteka euskarazko izenburuak ere agertu ohi ziren, baina gero albistea bera gaztelaniaz idatzita zegoela). Gerora, Astea Euskadin modura berbataiatu zuten arestian aipatu dugun atala, hiru orrialde emanez berorri,
|
baina
urteak aurrera egin ahala atal hori ere desagertu egin zen, euskara sail finko barik utzita. Deiari lehenago aipatua gertatzen zitzaion nonbait Punto y Horari euskararekin:
|
|
2016
|
|
|
Ia ahaztuta zeukan ibiltzean egiten zuen balantza arin hura, ezegonkortasun izpi bat transmititzen zuen aldaro txiki hura, zuzendaria ezagutzen ez zuten gehienei oharkabean pasatzen zitzaiena. Garai batean handiagoa zuen,
|
baina
urteetako ahalegin diziplinatuak asko leundu zion, nonbait, eta ezkerreko hanka aurreratu eta berriz lurrean jartzean sorbaldarekin egiten zuen mugimendu txiki bat besterik ez zitzaion geratzen, ibilera hura berezi samar egiten zuen ezaugarri ia ikusezin bat besterik ez.
|
|
|
gaixotu zinenetik, aurreko etapa guztietan moduren batean zure ondoan egona banintzen ere, psikiatrikoan ospitaleratuta egon zinen garaian ez zintudan behin ere bisitatu. Garai hartan lanpetuta nenbilen oso, eta konpondu beharreko gaiak neuzkan,
|
baina
urte eta erdian bisita bat bera ere egin ez izanak ez du aitzakiarik. Aitortu behar nuke zu gaizki ikustea oinaze motibo zitzaidala eta neure burua babestearren eman nuela atzerapausoa.
|
|
|
Eleberria idaztekotan narratzaileak nire antza izateak ez dit axola,
|
baina
urte batzuk kenduko dizkiodala erabaki dut, bestela, eszena erotikoetan bereziki, sinesgarritasunik gabea suertatzen baitzait.
|
|
|
osagilearen bata, katedratikoaren toga, uniforme bat, saltzaile baten amantala.
|
Baina
urteak joan ahala oihal kopurua oharkabe murrizten dela, eta egun batean zapi ziztrin batekin ikusten dugula geure burua, geratzen zaigun bizitza guztirako traje bat egiteko nahikoa izan lukeena, aukerak mugatuz. Zahartzaroan epel mantentzeko, asko jota.
|
|
|
|
Baina
urtea amaitzean, politikoki gutxiegi aurreratu zela iritzirik, su etena hautsi zuen ETAk. Horrek, Txillardegiren terminologia erabiliz, fronte espainola are gehiago batu, eta estatuak, zigortzeko makina koipeztaturik, sekulako kanpaina mediatikoa hasi zuen ETAren, oso urrun helarazten zuen ingurunearen, eta are EAJren nazionalismo moderatua deituaren aurka.
|
|
|
Erran bezala, emakumeak urtebeteko alokairua ordaindu zidan.
|
Baina
urtea pasatuta ez nuen haren berririk izan. Deitu nion, baina telefonoa deskonektaturik zeukan beti.
|
|
|
Botila ia hustua duela ohartu da, baina ez du burtxoratzerik sendi; gogoan hartu behar du, bai, ardo honen izena. Marqués de Riscal, hori erraza da,
|
baina
urtea nahastu gabe gogoratzea ez hainbeste; paper batean apuntatzea pentsatu du, poltsan kausitu du luma bat ere, baina hara, paper mutur bat ez; zerbitzariari eskatzen ahal dio, baina ez, gizon mutiria iruditu zaio, aski desplazenta bere itxura jendekin eta amultsuaren azpian. Azazkalez, botilari itsatsia den etiketa kentzen hasi da; ez da beharbada jatetxe batean egiteko jardunik finena baina, zer arraio, botila hori ere pagatua du, eta ez diezaiola ezer esan zerbitzari muturzuri horrek, badaezpada ere.
|
|
|
Badakizu Cohn Benditek gai horri buruzko narrazio bat idatzi zuela 68ko maiatzaren progresiaren giroan? Denbora luzean ez zen inor eskandalizatu,
|
baina
urte mordoxka baten ondoren arazo bihurtu zitzaion, jadanik politikoki zuzena ez zelako. Telebista frantsesean ikusi nuen, behin egin zioten elkarrizketa gogor batean?.
|
|
|
taldetxo batzuk daude, baina unibertsitateak ez du ekarpen handirik egiten». Garzia erretiroa hartuta dago,
|
baina
urteetan irakasle izan da unibertsitatean: «Unibertsitatea oso urruti dago egin lukeen ekarpena egitetik.
|
|
|
«Izugarrizko tresna izan da, baliagarria».
|
Baina
urteak joan dira. «Zoragarria zen 1982rako.
|
|
|
EAEko euskararen legeak dio, adibidez, ikasleek derrigorrezko eskola garaia amaitzean euskaraz eta gaztelaniaz badakitela ziurtatzeko «neurri guztiak» hartu behar direla. Ereduen sistema izan da hori bermatzeko bitartekoa,
|
baina
urteotako bideak bistan utzi du helburu hori maiz ez dela betetzen. 2015eko ebaluazio diagnostikoaren arabera. ISEI erakundeak egiten du Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan?, DBHko bigarren mailako ikasleen %46 ez dira euskaraz gutxieneko mailara iristen, handik bi ikasturtera amaitzen dute oinarrizko hezkuntza?.
|
|
2017
|
|
|
Berak ere asko maite zuen. Aspaldi zegoen gaixo,
|
baina
urteetan bere iloba izan balitz bezala tratatu zuen. Txikia zenean ipuinak eta istorioak kontatzen zizkion eta batzuetan bere bila joaten zen eskolara, amak lan egin behar zuenetan.
|
|
|
Beyonce goibel zegoen. Bazekien Lindak arrazoia zuela,
|
baina
urte asko ziren lodia zegoela entzuten. Urte asko, gehiegi, berak ere sinetsita baitzeukan potoloek ez zutela deus balio, eta sinesmen horrek bere ametsak blokeatu egiten zituen.
|
|
|
–Bide okerra hartu dugu politikariak gezurtiak direlako. Segurtasuna, argindarra eta berreraikuntza dira herriaren eskakizun nagusiak,
|
baina
urteak igaro dira, eta ez dute emandako hitza bete. Gure politikariek atzerritik inposatutako agendak dituzte; terrorismoa babesten duten agenda sektarioak dira, eta, horrela, ezinezkoa da aurrera egitea?.
|
|
|
Hala ere, eta gaztea zarelako esaten dizut, jakizu emakume batekin hasten zarenean erne egon behar duzula bere izaera ezagutzeko, eta berarekin zerbait serioagoa hasi baino lehen ondo pentsatu. Hasieran maitemintze itsualdiarekin den dena jasango baitiozu,
|
baina
urteak aurrera joan ahala, itsualdia desagertzen doan neurrian, ezin izango dituzu gauza horiek jasan eta zure bizitza infernu bihurtuko da.
|
|
|
Alice Leizagezahar (EELVk Akitania Berrian duen kontseilaria): . Luhusokoaren ondoren batasun handia erdietsi zen Ipar Euskal Herrian,
|
baina
urtetako lanaren ondorio izan zen. Bake Bideak alimaleko lana egin du.
|
|
|
Eta alkateak, urtez eta urtez itxaroteaz gogaiturik, botikarioaren alaba hartu zuen emaztetzat.
|
Baina
urteak joan eta urteak etorri, Micaela gaztearen freskotasuna ez zen desagertzen, eta zortzi urteren buruan, botikarioaren alabak, bi seme alaben ama ordurako, Micaela baino askoz gazteagoa izan arren, zaharkituago ematen zuen, eta alkateari berpiztu egin zitzaion beste garai batean izandako sentimendua. Hala, haren aurrean aurkitzen zen bakoitzean, arima eta sabelaren behekaldean gizonek nozitzen dituzten astinkadak ezin disimulatuz zihoan, eta Micaelak sorgindua zuelako notizia zabaldu zen herri osoan.
|
|
|
Irrifarre gozo bat azaleratu zitzaion orduan ezpainetan: alferrik izango zen ahalegina, beste askotan bezala ez zuen ezer lortuko Jose Ramonek,
|
baina
urteek ez zuten beraien poderioz fakultatean ezagututako sudurrandi maitagarri haren kemenik lausotu.
|
|
|
Mizel Lehu, iragan uztailean ezkondua zen Raymonde Xuberotarsarekin. Aspaldian joana zen herritik eta ez genuen harremanik
|
baina
urte berean sortuak ginelakoz ezkontzara gonbidatu ninduen. Ohidura zaharrak!
|
|
|
Gure aita zenak ere beti esan izan zuen, mundu honetan bizitzeko konformidadea behar duela gizonak. Garai batean ez nengoen batere konforme baieztapen horrekin, haserretu ere egiten ninduen,
|
baina
urteen poderioan ni ere haren arrastoan sartu naizela esan liteke, min ematen badit ere.
|
|
|
Batek pentsatzen du hilabete batzuetako gauza izango dela, beste zerbait atera arte. Asteko txandei begira bizitzen hasten da bat, eta konturatu orduko, urteak igaro dira, asteko txandetan antolaturik, bai,
|
baina
urte osoak, hamabost urte baino gehiago. Eraitsilan SL eraiste enpresan eraikiniak eraisten ditut.
|
|
|
Zabala zen, bidea, esan nahi dut.
|
Baina
urtez urte fintzen joan da, geroz eta psikiatra zein mediku zein naturopata zein osteopata hobeak aurkitzen joan gara. Geroz eta gehiago ulertzen dugu zer den gertatzen zaidan hori.
|
|
|
testuak sortu ziren garaian kokatzeko eta ulertzeko eskubidea lehenik, eta egileak berak egindako aldaketak onartzeko edo gaitzesteko eskubidea bigarrenik. Antologia honetan lehen bertsioa hobetsi dugu beti,
|
baina
urteen poderioz egileak egindako bertsioak ere eman ditugu, bilakaera baten adierazgarri direlako eta, bidenabar, irakurleak alderaketak egin ahal izan ditzan bere iritzia osatuz.
|
|
2018
|
|
|
Bukatua zitzaion bide ezaguna, hortaz, salbu eta masterrarena, noski, azken kartutxoa, azken itxaropenetan azkena, nahiago zuena ez erabili, akademian jarraitzeko ez zeukalako gogorik batere, eta krisiaren kontzientzia zorrotzagoa zelako dagoeneko, Miren bera zertxobait zoliago bilakatua, ez gehiegi,
|
baina
urteak ez ziren zeharo debalde paseak.
|
|
|
Jarrera hori esanguratsua izan zela uste du Maider Larrañagak: . Gure moduak aipatu izan dituzte askotan,
|
baina
urte hartan negoziatu egin genuen, desfilearen atzean joatea onartu genuen, eta haiek ez zuten eurena bete. Eta, hurrengo urtean, haiek erabaki zuten jaia pribatizatzea, emakumeak ez sartzearren?.
|
|
|
|
Baina
urte hartan lagun bat atera zen Jaizkibelen kantinera, eta hura ikustera joan nintzen Kale Nagusira. Plastiko beltzen lehen urtea izan zen:
|
|
|
Presioa urte osoan zegoen; festetako une batzuetan oso basatia zen,
|
baina
urte osoan zegoen sentsazio hori: kalean joan, eta ez jakin zeinek begiratuko zaituen nazka aurpegiarekin, zeinek agurtuko zaituen, edo zeinek irainduko zaituen.
|
|
|
–Zure amarena, bai. Zure amarena gertatu aurretik ez dut esango zure emaitzak apartak zirenik,
|
baina
urtea ateratzeko modukoak bai, behintzat. Zure jarrera ez zen munduko aktiboena, baina arazo handirik ere ez zenuen sortzen gelan...
|
|
|
zuenean ez zen horren laurden batera iristen.
|
Baina
urte asko igaro dira.
|
|
|
Bazekien arrazoia zeukala, baina beranduegi zen. Hasieran, hamar urte inguru zituenean, ezizena jarri eta iraintzen hasi zitzaizkionean, pasatu egingo zitzaiela pentsatzen zuen;
|
baina
urteak aurrera joan ahala, irainetatik bazterketara eta gustu txarreko txantxetara pasatu ziren. Horrela, mutila konturatu orduko, bere nortasuna betirako markatuko zuen amesgaizto amaiezin hartan zegoen murgilduta.
|
|
|
Bazekien arrazoia zeukala, baina beranduegi zen. Hasieran, hamar urte inguru zituenean, ezizena jarri eta iraintzen hasi zitzaizkionean, pasatu egingo zitzaiela pentsatzen zuen;
|
baina
urteak aurrera joan ahala, irainetatik bazterketara eta gustu txarreko txantxetara pasatu ziren. Horrela, mutila konturatu orduko, bere nortasuna betirako markatuko zuen amesgaizto amaiezin hartan zegoen murgilduta.
|
|
2019
|
|
|
Gauza horietaz ez nintzen orduan ohartzen; umea zarenean ume baten begiekin ikusten dituzu gauzak, zuri edo beltz,
|
baina
urteekin joan naiz kontzientzia hartzen, eta batez ere azken hilabeteotan pentsatu izan dut nire gurasoen arteko harremanaz eta nik hor eduki dudan lekuaz eta rolaz.
|
|
|
–
|
Baina
urteak eman ditzakezu halako bidaia batean?.
|