|
2000
|
|
|
Ez eta probintziako toponimiaz eta arabarren euskarazko deiturez ere.
|
Baina
nik neuk ere aitona nuen arabar euskalduna, eta arbasoen jatorriak etsi ezinezkoak ditut.
|
|
2002
|
|
|
Edo berdin zitzaiola.
|
Baina
ni neure jokoa jokatzen ari nintzen, eta joko hartan nahastu nahi nuen neska. Esan nion:
|
|
2004
|
|
|
Erratu egingo nintzela esan zidan. Onartu nituen hark emandako azalpenak,
|
baina
nik neure zalantzak neuzkan horri buruz. Beraz, ordutik aurrera, ahalik eta gutxien ikustea erabaki nuen.
|
|
|
Izan ere, kirofano eta urgentzietako lana etengabekoa zen, eta atsedenik hartu ezinekoa.
|
Baina
ni neurean, ezer argitu gabe. Ohituta jada.
|
|
|
–Barkatu, Joana,
|
baina
nik neure iritzia eman besterik ez dut egin, ez dut hori nik esan bezala denik esan. Zuk horrela ez dela baldin badiozu, ederki, aurrera.
|
|
2005
|
|
|
Antxonen alaba?"," Irlandara abortatzera? Hori ez da posible, inor ez da Irlandara abortatzera joaten..."
|
Baina
nik neureari eutsi nion.
|
|
2006
|
|
|
–Geure indar guztiak batu behar ditugu. Ez dut uste borroka honek luze joko duenik,
|
baina
nik neuk, zertan behar den, horretan jardungo dut. Gaur goizean bertan eman dut izena Bilbon.
|
|
2008
|
|
|
–Gauza bat esan behar dinat, Ernestina, esan zuen Reginak, izebak bukatu ahala?: Hik heure ametsa bete behar dun,
|
baina
nik neurea ere bai, hemendik gutxira, hik botoak egin baino lehen Madrilera bainoa, Villalbako markes jaun andereen etxera, neskame.
|
|
|
–Jainkoak don Ireneo jarri zizun bidean,
|
baina
nik neuk gidatuko zaitut gaurdanik, eta niri zor didazu obedientzia, eta, erabakitasun handiz aurrera jarraitzen zuela, baieztatu zuen?: Hori eskrupulua da!
|
|
|
–Fortunako gizasemeak, ihardetsi zion sukaldariak?, ez dituk normalean bata besteaz asko fidatzen, eta ondo egiten ditek, hara zer esaten diadan.
|
Baina
nik neure erara egiten ditiat gauzak. Kide batek amarrak askatu eta alde egiten didanean, ezagutzen nauen kide batek esan nahi diat, ez dik luze irauten mundu honetan John zaharrarekin.
|
|
|
Bere esanak sinestera, Jaungoikoak inoiz itsasoan ametitu dituen gizonik makurrenen artean pasa bide zuen bizitza; eta istorio haiek kontatzean erabiltzen zuen hizkuntzak ia deskribatutako krimenak hainbat asaldatzen zituen gure nekazari xumeak. Aita beti ari zen esaten ostatuak lur joko zuela, laster jendea ez baitzen gehiago etorriko, zertarako eta, tiranizatua eta umiliatua izan ondoren, dardara batean oheratzeko;
|
baina
nik neuk uste dut mesede egiten zigula bera han izateak. Jendea momentuan beldurtu egiten zen, baina gero gogoratzean gustatu egiten zitzaien, suspergarri polita baitzen nekazari bizimodu lasai hartan; eta gainera bazen talde bat, gizonik gazteenen artean, itxura batera miretsi egiten zuena,, egiazko marinel zaharra?,, benetako itsasgizon iaioa?
|
|
|
–Neure bizitzako berrogei urte eman ditut txoriak entzuten, badakit txorien kantuei buruz jakin beharreko guztia.
|
Baina
ni neu ez naiz kantatzeko gauza. Ez dut sekula lerro bakar bat idatzi.
|
|
|
–Jainkoak don Ireneo jarri zizun bidean,
|
baina
nik neuk gidatuko zaitut gaurdanik, eta niri zor didazu obedientzia –eta, erabakitasun handiz aurrera jarraitzen zuela, baieztatu zuen–: Hori eskrupulua da!
|
|
|
–Gauza bat esan behar dinat, Ernestina –esan zuen Reginak, izebak bukatu ahala–: Hik heure ametsa bete behar dun,
|
baina
nik neurea ere bai, hemendik gutxira, hik botoak egin baino lehen Madrilera bainoa, Villalbako markes jaun andereen etxera, neskame.
|
|
2009
|
|
|
Guztizko egokiak, adiskidearen omen hitzok. Ez dakit,
|
baina
nik neuk hori ez nuke ulertuko, poeta onak daudela, oso onak, eta Gandiaga hoberena. Ezpada, oraingo euskal poesian poeta onak eta oso onak daudela, eta gero, aparte, Gandiaga dago:
|
|
|
beldurraren irudi zehaztugabe bat izan zitekeen, edo Domingoren itzala zen, ausaz, barrezka ari zitzaiona: etxetik alde egin nuen eta familia saldu nuen,
|
baina
ni neu naiz orain garaile!; aita ere ez zegoen semea baino hobeto, beharbada: aitak, ordea, bere lekuan behar zuen, semea berean ez bazegoen ere; are gehiago:
|
|
|
beldurraren irudi zehaztugabe bat izan zitekeen, edo Domingoren itzala zen, ausaz, barrezka ari zitzaiona: etxetik alde egin nuen eta familia saldu nuen,
|
baina
ni neu naiz orain garaile!; aita ere ez zegoen semea baino hobeto, beharbada: aitak, ordea, bere lekuan behar zuen, semea berean ez bazegoen ere; are gehiago:
|
|
2010
|
|
|
Zer kalte egiten zidan niri, eta zer kalte inori, aitak eta berak burbuila batean bizitzea erabaki bazuten?
|
Baina
ni neu ere ez al nintzen burbuila batean sartzen xakean jokatzen nuen bakoitzean, Gerharden aurka, adibidez, bere garaian. Orduan??
|
|
|
baita, beste alor batean, Oteizaren estetika ere, gaurko Elorrietako komentuko frontispizioan mirets dezakeguna; maisu eta irakasle apartak izan arren, baina, banuen, aldi berean, aspaldiko galdera hura, burura noiznahi etortzen zitzaidana: . Zer gertatu ote zen amaren eta nire arreba Adaren buruetan, horrela erotzeko???;
|
baina
ni neu ere zertan ibili ote nintzen neure nerabezaroan burua era hartan galtzeko, suizidio saio bati ekiten niola?; galdetu ere, galdetu nion egun batean probintziako frantziskotar teologo aski ezagun bati ea teologiak eta psikologiak ba ote zuten elkarri zer esanik, eta berak: –XX. mendeko teologia ez dago ulertzerik Freuden eta Jungen ekarpenik gabe, Jungena batez ere??; gomendatu ere, gomendatu zidan Jungen liburuxka bat, gaztelaniara itzulia. Psicología y religión?, luzaro gabe irakurri nuena, baina geroztik deus gutxi?
|
|
|
Zer kalte egiten zidan niri, eta zer kalte inori, aitak eta berak burbuila batean bizitzea erabaki bazuten?
|
Baina
ni neu ere ez al nintzen burbuila batean sartzen xakean jokatzen nuen bakoitzean, Gerharden aurka, adibidez, bere garaian. Orduan...?
|
|
|
Eckhart maisua, Donibane Gurutzekoa, Simone Weil, Teilhard de Chardin eta Thomas Merton, besteak beste... baita, beste alor batean, Oteizaren estetika ere, gaurko Elorrietako komentuko frontispizioan mirets dezakeguna; maisu eta irakasle apartak izan arren, baina, banuen, aldi berean, aspaldiko galdera hura, burura noiznahi etortzen zitzaidana: " Zer gertatu ote zen amaren eta nire arreba Adaren buruetan, horrela erotzeko...?";
|
baina
ni neu ere zertan ibili ote nintzen neure nerabezaroan burua era hartan galtzeko, suizidio saio bati ekiten niola?; galdetu ere, galdetu nion egun batean probintziako frantziskotar teologo aski ezagun bati ea teologiak eta psikologiak ba ote zuten elkarri zer esanik, eta berak: " XX. mendeko teologia ez dago ulertzerik Freuden eta Jungen ekarpenik gabe, Jungena batez ere..."; gomendatu ere, gomendatu zidan Jungen liburuxka bat, gaztelaniara itzulia —Psicología y religión—, luzaro gabe irakurri nuena, baina geroztik deus gutxi... harik eta zu Elorrietako komentura iritsi zinen arte, Zapiain estimatua, ordutik aurrera, bai, gainditu gabeko ikasgaiari behar bezala ekiteko aukera zabaldu baitzitzaidan.
|
|
2011
|
|
|
Idazle batzuk, beren maisuei kopiatzeaz gainera, haiek bezala janzten hasten dira. Lotsa ematen dit esateak,
|
baina
ni neu ere tarteka Salingerri inoiz ikusitako moduko txaleko bat jantzita ibiltzen naiz etxean. Hark bezala, idazle izan nahi duten emakume gazteekin harremana izatea gustatuko litzaidake zahartzaroan.
|
|
2012
|
|
|
Eta nik erantzungo diot: . Barkatu, estimatzen dut asko zure borondatea,
|
baina
ni neu askatuko naiz, eta esan duzuna aski da nik zu entzuteko gogoa galtzeko?. Hori bazekien Benitok, horregatik inoiz ez zigun halakorik esan; eta orain badakigu guk.
|
|
|
Irribarre batek ihes egin zidan hura entzutean. Hori zen nik ezagutzen nuen Stu.
|
Baina
nik neure horretan jarraitu nuen.
|
|
|
Enperadorea eta Gorte osoa itsasertzean zeuden abentura handi honen amaieraren zain. Ilargi erdi handi baten eran ontziek aurrera egiten zutela ikusten zuten,
|
baina
ni neu ez ninduten ikusten, uretan sartua bainengoen bularreraino. Itsasartearen erdira iritsi nintzenean, are atsekabetuago jarri ziren, leporaino bainengoen uretan.
|
|
2013
|
|
|
–Barkatu, Abdel Haqq, bereari eutsi zion Raissak?,
|
baina
ni neure bihozkaden arabera bizi naiz, badakizu, eta dantza hori ikasi nahi nuke noizbait, zure aitzinean dantzatzeko bertzerik ez bada ere?
|
|
|
Ziurrenik, izango dira xehetasunak argitzeko,
|
baina
nik neuk nahiago dut aurreratutakoarekin geratzea. Hemen delitu bat egiteagatik edo ardura izateagatik espetxeratu dituzte hainbat poliziaburu, gobernadore zibil ohiak, Estatu idazkariak eta Barne ministro bat.
|
|
|
Hau idaztean ez daukat inongo asmorik zuri min emateko edo neure burua umiliatzeko, gu bion zorionak behar lukeen bezain azkar inolaz ere ahaztuko ez diren desiretan entretenituz; gutun hau eratu eta berori irakurtzeak eskatuko duen lana aurreztu nezakeen, baldin eta neure izen onak gutuna idatzi eta irakur dadin galda ez baliezat. Barkatu duzu, horrenbestez, zure arreta eskatzeko hartu dudan libertate hau; zure sentimenduek, badakit, gogoz kontra eskainiko dute arreta hori,
|
baina
ni neure justiziari nabilkio eske.
|
|
|
Ez dakizue zuek ondo izeko Philipsek zer nolako gogoa duen zuek senarra lortzeko. Lizzyk Collins jauna onartu zukeela dio berak;
|
baina
nik neuk ez niokeen batere graziarik ikusiko. Jauna!
|
|
|
–Bai, seguru, arrapostu zion Elizabethek?, bada halako jenderik,
|
baina
ni neu haietakoa ez izatea espero dut. Ez nuke nahi gauza on edo zentzuzkorik inoiz barregarri utzi izana.
|
|
|
Bukatu behar dut, ezin dudalako ama gaixoa luzaro bakarrik utzi. Beldur naiz gutun han ez aditzeaz,
|
baina
nik neuk ere doi doi dakit zer idatzi dudan.
|
|
|
–Barkatu, Abdel Haqq –bereari eutsi zion Raissak–,
|
baina
ni neure bihozkaden arabera bizi naiz, badakizu, eta dantza hori ikasi nahi nuke noizbait, zure aitzinean dantzatzeko bertzerik ez bada ere...
|
|
2014
|
|
|
Adiskideek ziostaten, galdetzen ez badiozu, ez dizu sekula maite zaitut esango?,
|
baina
nik neurekiko, galdetzen ez badiot ez zaitut maite rik ere ez dut adituko?, eta eroso nenbilen sentimendu mugatu gabeen linbo horretan, ezbairik gabe behin betiko akaberara kondenatuta zegoen fartsa hura soilik hurrengo aldira arte luzatuz.
|
|
2015
|
|
|
Umeak nondik datozen eta horren inguruko guztia, etxean nahiz kalean (edo beharbada eskolan) ikas liteke: familia bidezko transmisioa goratzen dute gaur egungo pedagogo, psikologo eta bestelako apaiz laikoek, bestela gaztetxo sentiberentzako traumak sortzen direlakoan edo,
|
baina
ni neu ez nago batere seguru, neronek behintzat ez daukat penarik ez damurik kalean ikasiaz, ikasitakoaren kalitateaz zeresanik balegokeen arren. Norbere familiako kontuak, berriz, etxean ikasi beharrekoak direla esango nuke, aukeran, aitonari buruzko ondorengo bitxikeria kalean jakin banuen ere.
|
|
|
Esan nahi dudana erakuste alde, neure hizkera hartuko dut adibide. Hizkera horretan, esate baterako, arrotzak dira aitortu, bilakatu, ehiza, errun, galdetu, lehia, lortu, nekatu, opor, saio, uzta... tankerako hitzak,
|
baina
nik neuk, behintzat, zeharo neureganatu ditut, eta euskara batuan dihardudanean ez ezik, euskalkian mintzatzerakoan ere lasai asko erabiltzen ditut. Beste horrenbeste egiten dut joan den aspaldian ugaritu diren hitz elkartu eta eratorriekin.
|
|
2016
|
|
|
|
Baina
nik neuk bai aitortzen diodala balio txiki bat, poesiari bezala, bestalde?, eta ez dut uste baztertzeko modukoa denik inondik ere: kritikak zerbaitetan laguntzen badio euskal literatur sistemari da, hain zuzen ere, literatur sistema bat dela sinetsarazten, hots, aurkezpenek, bigarren hezkuntzako ikasketa programek, megadendetako publizitateak eta aldizkariek, irakurle taldeen bilerek eta Jaurlaritzaren diru-laguntzek egiten duten gisara; ez gutxiago, behintzat, eta agian pixka bat gehiago, kritika, berez, kreazio ekintza bat delako, literatura literarioa bezainbeste.
|
|
|
Hegoaldeko euskalduntasun etnokultural, diglosiko eta periferiko bati men egin? Euskaltzale asko men egiteko ideologiara lerratu dira, ez dute beste aukerarik ikusten,
|
baina
niri neuri ez zait moralki eta politikoki zilegi iruditzen giza eskubideak urratzen dituen jarrera horri men egitea». Diskurtso berriei buruz galdetuta, berdintasunaren gaia atera da hizpidera.
|
|
2017
|
|
|
Batean txantxak egiten ditiat, bestean zilipurdika hasten nauk, monjeak begira jartzen zaizkidak eta barre egiten zidatek, debruz egina nagoela esaten ditek eta zernahi burla eta afruntu egiten zidatek.
|
Baina
nik neure artean esaten diat: To, horiek diotena ezin izan daiteke egia; Jainkoak barrea maite du!
|
|
|
Handik hara, bada, Tutera Euskal Herria da? Geure kontzeptuaketan gehiegi sinetsiak ez izatea komeni da,
|
baina
nik neuretzat erantzun zaharra hobesten jarraituko nuke: Tutera Euskadi da; ez da Euskal Herria, Euskal Herria izan dadila gustatuko litzaigukeena baizik.
|
|
|
Bestetik,, euskaldunak desagertu egin behar du?,, diskurtso unibertsala egin behar dugu? entzuten dudanean, lagunak dira horrela mintzo direnak eta miresten ditut,
|
baina
ni neu durduzatua geratzen naiz. Gaurko diskurtso espainolista ortodoxoenak, patriotismo konstituzionalak, horixe bera aldarrikatzen baitu:
|
|
|
Zuk zeuk dakizu, nik bezain ondo edo hobeto, gure lehen gurasoen kondaira nola hasi zen, paradisuko baratzan zer gertatu zen, on gaitzen jakintzazko zuhaitzetik jatea Jainkoak nola debekatu zien, eta nola Ebaren eta limurkeriaz, galarazitako igalia jan zuten. Mila aldiz entzun eta beste milatan entzunarazitako pasadizoa duzu,
|
baina
ni neu behintzat inoiz aspertu ez nauena, itsaso hondargabe batetik bezala beti zer atera, zer oldoztu eskaintzen didana. Pasarte horretatik jalki nahiko nuke gaurko gogoeta ere, hau da, fruitu horren kume gaituzula gu geu, bekatu haren seme, sortzezko bekatuaz adierazi izan zaigun bezala.
|
|
|
Hilabete asko izan nituen gorrotoa destilatzeko. Gorroto destilatu hartatik zer atera zitekeen ezin jakin,
|
baina
ni neu beldurtzen hasia nintzen.
|
|
|
ohikoa dela hori beti... Irribarrez begiratzen nion anaiari, eskolako eguna kontatzen duen umeari begiratzen zaion moduan, kontatutakoari grazia bilatu nahian, nik egun batzuk lasai igarotzeko aukeratutako hiriaren eta hiritarren inguruko iritzi hori esan izanagatik nolabait espero gabe irainduta,
|
baina
nik neuk hiria horren ondo ezagutzen ez nuenez agian arrazoia zuelako eta nire hiria ez zenez iraintzeko eskubiderik ez nuelako, irribarre baino ez eginez.
|
|
2018
|
|
|
Esaten du reifikazio bat dela, eta termino horrekin faltsuki adierazten dela bakoitza irekita dagoela haren desira objektutzat jotzen den sexuko kide guztiengana. Terminoa kritikatzen du deskribatzen duen pertsonaren autonomia zalantzan jartzen duelakoan,
|
baina
nik neuk beste hau azpimarratuko nuke: «joerak» eurak gutxitan direla, inoiz baldin badira, finkoak.
|
|
|
Jakina, nahitaezko heterosexualitatearen arauak Wittigek aipatzen duen indarraz eta bortizkeriaz funtzionatzen du,
|
baina
nik neuk uste dut ez duela horrela bakarrik funtzionatzen. Wittigentzat heterosexualitate normatiboari kontra egiteko erresistentzia politikorako estrategiak nahiko zuzenak dira.
|
|
|
Lortu egin nuen. Ia txakur guztiak zaunka ari ziren,
|
baina
nik neurearen zaunkari atzeman nion. Une hartan gogoratu nintzen, nire ihesaren eromenean, ez niola janaririk utzi.
|
|
2019
|
|
|
Identifikatuta sentitu naiz nolabait. Liburu honen helburuen artean baitago memoria ariketa kolektiboa egitea,
|
baina
nik neuk ere halako momentuetan gogoratzen dut Moio. Autoan, kanturen batekin eta ametsetan.
|
|
|
Txikitan bezalaxe nabil: tontakeria bat egiten nuenean, amak barkatu egiten zidan,
|
baina
nik neuk ez. Atximurka egiten nion neure buruari, edo eskuan indarrez ziztatu, mina ezin jasateraino.
|
|
|
Esan zian: . Berl Landfahrer hirira itzultzen denean, hel iezaiok berokitik, eta ekar ezak honaino; dirua berea duk,
|
baina
nik neuk zioat eman, gaur bertan joango bainaiz jende guztia joaten den bidetik. Hik ezagutzen duk Berl Landfahrer; ibilera zertxobait okerra dik, eta hiru hortz falta zaizkiok ahoan?.
|
|
2021
|
|
|
Kulturaren esparruan badaude amateurismoa eta indibidualismoa mitifikatzeko joera dutenak,
|
baina
nik neuk nahiago nuke profesionalizazioa eta kooperazioa landuko bagenitu. Nahiago nuke euskal literatura sukaldarien lan egiteko modutik edota kooperatiben sustraietatik hurbilago balego eta ez idazlearen indibidualtasunean utzi.
|
|
|
Himalaia aldean gertatzen ari dela diote,
|
baina
ni neu harriturik nago hor kanpoan aspaldion igartzen dudan eguratsaren gardentasunarekin. Kostatu zait ustez garbienak diren leku hauetan ere, Urdaibai honetaz ari naiz, giroa zein zikin izan dugun jabetzea.
|
|
2023
|
|
|
sorkuntza literarioa orgasmo bat zen, mutilen eta nesken bereizketarik gabe, eta, Paul Éluard irakurtzean," banoa ni bizitzarantz, gizonezkoaren itxurarekin", neure buruarengan pentsatzen nuen. Gizonek guri bargastak, txotxolak edo atsomotzak deitzea umiliagarria zen,
|
baina
ni neu ere ez nintzen bereziki iaioa bokabulario aldetik; niretzat, mutilak ziren edo edo handiputzak edo kirtenak, eta artean ez Hildak ez nik genekien azken hitz hori beste testuinguru lizunago batzuetan ere erabiltzen zenik. Txotxola edo, atsomotza edo kirtena, bata nola bestea berdin zion, biek ala biek ematen zuten aditzera izaki zirtzil ezerez bat, maite konturik hutsalenerako ere balio ez zuena.
|