|
2000
|
|
|
Baina utzidazu aholku bat ematen: akaso ez zara konturatzen,
|
baina
memoria bizkarrean daramazun karga bat baino ez da, eta bidean laga behar duzu ezinbestean. Bestela ez zara inora ere helduko.
|
|
|
– Memorian duzun gordailua zabaldu eta idatzi egin behar zenuke –esatera ausartu naiz– Presarik gabe,
|
baina
memoria horren kontaduria egin genuke –proposatu diot.
|
|
2002
|
|
|
Giro horretan, planteamendu berriak begi bistakoak egiten zaizkigu, ikerkuntzan nahiz historiaren irakaskuntzan: Historiaren errepresentazioa eta gizartean duen funtzioa berriz baloratu behar dugu, ohiko memoriatik abiatuz (datugisa),
|
baina
memoriatik at ere bai, historiaren ikuspegitik urrunago joanez, hau da, zientzia historikoen arloa landuz, zientzien esparruan.
|
|
2003
|
|
|
Batzuetan ikurrinarekin, beste batzuetan gabe. Inoiz Zorionak aitte edo antzeko mezuko pankartaren bati eusten ere ikusi izan duk, jada Mariasun ez zegoela,
|
baina
memoriak horretan ere huts egiten dik. Azken bi urteetan ez duk Garan koadrilla horren argaz  kirik ikusi Inaren egunean, eta jada pentsa  tzen hasia hintzenean presoari arrastoa betiko galdu behar hiola, hara non gaur, Euskaldunon Egunkarian, Inazio Tordesillas presoa askatu behar dutelako berria irakurri duan.
|
|
2004
|
|
|
Doktoretza egiten jardun nuenean jakin nuen gure aurretik ere emakume asko ibili zela euskalgintzan.
|
Baina
memoria txikikoak ginen: gerra ondorena, frankismo bete betea… Nik, adibidez, Maritxu Barriola ezagutzen nuen gure amaren laguna zelako; Elbira Zipitriaren berri, ikasi egin genuen.
|
|
|
Irratien presintonizazio automatikorik gabe,
|
baina
memoria gehien dauzkaten bietako bat.
|
|
2005
|
|
|
Historikoki esan nahi dut. Edukiko dituzte diferentziak proiektuan,
|
baina
memorian, lehen esaten nizuna, memoria bat daukate eta proiektu diferentea. Proiektu diferentea baino, erlatiboki diferentea, baita ere, ez oso diferentea.
|
|
|
Barkatu baina nik ez dut nahi Erdi Arora itzuli. Orduan, guk eduki behar dugu memoria,
|
baina
memoriaren kontra joateko ere bai. Honek esan nahi du, zuk eduki behar duzu zure aitaren memoria, baina aitaren kontra joateko ere bai ze joaten ez bazara aitaren kontra inoiz ez zara izango Josebaitor, izango zara Joseba, cópia numero dos?.
|
|
2006
|
|
|
Memoria historiko bat, esango genuke gaur apika; imajinario bat, mitologia bat.
|
Baina
memoria historikoarekin, zeinek ere eman behar omen baitio edukia nortasunari, esan dugu, identitatearen arazorik ez omen dutenentzat ere (kuestionatzen ez duten bitartean behinik behin), arazo handitxoak daude egon: Zein" Espainiak" aurkitu zuen Amerika?
|
|
2008
|
|
|
Sigillataki historiko hauetan memoria historikoaz egiten du gogoeta, haren beharraz, eta haren ezinez ere. "
|
Baina
memoria historikoa beti irabazleek idazten dutelakoa egia bada, idaztea bera da garaitearen seinale" (375 or.).
|
|
2009
|
|
|
Tensoval Duo-k gonbidatu modua eskaintzen du, neurketak egin
|
baina
memorian ez gordetzeko.
|
|
|
Biktimek lehen aitorpena eta gaur memoria eskatzen dutela esan du Lopezek,
|
baina
memoria zuek zarete, gaineratu du. Memoria justizia ere bada, eta gertatutakoa ezabatzen badugu, inork gogoratzen ez badu, min hori ez da existituko eta jada hiltzaileak ez dira izango, haien hilketak guztion artean ezabatuko ditugulako.
|
|
|
–
|
Baina
Memoria Historikoaren legeak zerbait konpon lezake.
|
|
|
Zer gogoratzen du giza talde batek. Banakoak oroitzapenak oroitzen eta transmititzen ditu, hau da, iragandako esperientzien aztarnak.
|
Baina
memoria eta ahanzte prozesuak ez dira isolatutakogizabanakoengan gauzatzen; gizarte harreman sareetan, taldeetan, instituzioetaneta kulturetan parte hartzen dutenengan baizik. Hau da, memoria duena eta oroitzenduena, gizabanakoa da, talde eta gizarte testuinguru zehatzetan kokatua dagoena (Jelin, 2002:
|
|
|
Historia eta memoria, biak, iraganaren irudikapenak izanik ere oso kontzeptuezberdinak dira. Historia ezin da existitu memorizaziorik gabe eta historialariakmemoriarekin lotura duten datuekin egiten du lan,
|
baina
memoria ez da zehatzmehatz historia (Candau, 2006: 56).
|
|
|
historiaren alorrean etaesparru sozial eta politikoan bururatutakoak.
|
Baina
memoriaren oinarrizko bitartekarien, hau da, lekuko, «oroitzapen ospakizunaren aktore» eta historialarien8, arteko elkarrekintzarik handiena ziur aski erabilera sozial eta politikoan gertatzenda. Asmo politikoa duten iraganaren erabilerak aspaldikoak dira; boterea euskarritzeko edo kritikatzeko orduan historiaren erabilera ohikoa izan da historian zehar (Carreras Ares eta Forcadell Alvarez:
|
|
|
Ez dakit nork esan zuen memoria dela bertatik bota ezin gaituzten paradisu bakarra.
|
Baina
memoria ez da beti paradisua, gogoratzen baititugu kontu desatseginak, min egiten dizkiguten gertakariak. Oro har, ordea, txarra baztertu eta ona gordetzen ahalegintzen gara.
|
|
2010
|
|
|
Interneten arauak sobera daudela diogu
|
baina
memoria ederra du Sareak.
|
|
|
SD memoria txartelak eta SSD disko gogorretara.
|
Baina
memoria txartelek idazketa ziklo jakin bat dute eta ezabatuak (aparatuen arabera, baina gutxienekoa 10.000 da), errendimendu irabazi bat merezi duen baloratu behar da. produktuaren balio bizitza laburtzearen truke.
|
|
|
Historia bahituta dagoenean, memoriaren eskubideak dirau soilik.
|
Baina
memoriaren azken arrastoek alde egiten digutenean, zer da geratzen zaiguna. Nik neuk ez nuen Francoren garairik bizi, eta besteen kontakizunek osatzen dute nire memoria eraiki eta hauskor bakarra.
|
|
|
Batzordeak Euskarari buruz eskatu zuen txostena Memoria artxibategian gorde da; ez dago sinaturik, baina dirudienez, egilea Agustin Iturriaga da. Garaiko gerra giroak kultura alorreko gai guztiak baztertu zituen, hau barne,
|
baina
Memoria irakurtzerakoan bitxi da frogatzea, zer azterketa zuzena eta modernoa egin zuen Iturriagak. Hona adibide batzuk:
|
|
2011
|
|
|
Arrazoia zeukaten.
|
Baina
memoriaren ikuspegirik murriztuena da hori. Pentsa zenbat aldatu diren kontuak!
|
|
|
Eibarrek eta Arrasatek bere garaian estali izan bazuten, Gerra Zibilaren historiak are gehiago estaliko ditu Tolosako grebaren gora-beherak. Hain zuzen ere, lan honen helburu nagusietariko bat, Tolosako Historiaren hutsarte hori betetzea izan da, garaikideentzat esperientzia benetan traumatikoa izan zena
|
baina
memoria sozial selektiboak alde batera utzi duena. Ikuspuntu historiografiko batetik ordea ahaztu ezinezko gertakariak dira, 1934ko Urriak ematen baitu, eta Tolosaren kasuan badirudi bereziki baietz, 1936ko uztaila ulertzeko bidea.
|
|
2012
|
|
|
Ezinbesteko berotze ariketak dira, bando bakoitzak apurka barnera dezan zer irentsi duen, zertan amore eman, zertan ez… ateratzekotan horietatik aterako delako etorkizuneko bizikidetza. Memoria bakarrarekin ez,
|
baina
memoria pasarte partekatuekin bai; egi osoarekin ez, baina egi zati partekatuekin bai; justizia osoarekin ez, baina bakoitzaren minen estalgarri lukeen justiziarekin bai. Erabat ase ez, baina bizikidetza berriari ekiteko adinako osagai partekatuekin bai.
|
|
|
ekintza sozialaz edota politikoazbestelako helburuak dauzkate. Historiaren zientziak, era horretan, gizarte etapolitika zientzien funtzio bertsua dauka,
|
baina
memoria, ekintza sozial eta politikotikgertuago dago. Funtsean, historia arrazoiaren bitartez mugitzen da, eta memoriahunkiberatasunaren bitartez.
|
|
|
|
Baina
memoriak oroitzen du hezur edo lamara hori eta itsaso baten antzekoa dela dio, urdinez biluzia.
|
|
2013
|
|
|
Munduko Farmazia Irakurri baten urteko memoria GKE denbora behar du, dirusarreren, gastuen eta garatutako proiektuen kapituluan zehazten den zehaztasunaren ondorioz. Hala ere, gardentasuna. Bakoitza bazkidea informazio hori erakunde laguntzaileari eska diezaiokezu,
|
baina
memoriak publikoak izateak eta GKEen web orrian eskuragarri egoteak pertsona guztiei sarbidea ematen die. Besteak beste, jardueren memoriak hau adierazten du:
|
|
|
Farmamundiren memoria laburtua. Hamar orrialdetan, batez beste, azken urteko datu garrantzitsuenak eta GKEarekin eta haren lanarekin lotutako gertaera garrantzitsuenak aurkezten dira.
|
Baina
memoriak askoz gehiago dira. Haiekin hunkitu ere egin daiteke Onuradunen edo boluntarioen testigantzak askotan proiektuak aurrera ateratzen dituztela.
|
|
|
Isilik egin genuen bidea. Sonic Arrow ren irudia jasota zegoen argazki makinetan,
|
baina
memorian ere ezar zedin nahi genuen.
|
|
2014
|
|
|
Printzipio etikoak. Eztabaida batzuk oso zehatzak eta erabat politikoak dira,
|
baina
memoriaz edo giza eskubideez hitz egiten badugu, printzipio etikoak mahai gainean jarri behar dira. Zeintzuk?
|
|
|
Euskal gatazkaren memoria jorratzean bada egia, justizia eta erreparazioari begira egin beharreko lan garrantzitsua, eta alde bakoitzak egin du bere iragan eta jardunaren kritika zorrotza.
|
Baina
memoria egin nahi horretan bada baita ere irabazleen ikuspegia finkatzeko asmo zorrotza eta horretarako, adibidez, euskal presoak espetxean izatea oso garrantzitsua da" ez dago inpunitaterik, justizia bete egiten da"; edo ateratzen badira, eraiki nahi den memoriaren zerbitzura egingo duten baldintzak onartuta egitea. Eta baldintzak ez dira inoiz berberak, hauek eskubide eta bizikidetzari baino, indar harremanen orekari lotuak baitaude.
|
|
|
arropa fardel, haurrak zapi zuri emakumeen beso nekatuetan, gudariz erditu ziren hondar zaku ilara eta txarrantxak... Norberak bere memoria,
|
baina
memoria askok bat egiten. Asko baitziren argazki haietako ibilerak bizi izandakoak.
|
|
|
Aipatu zituzten pastoralak, noski, maskaradak, noski, Matalaz, noski, ai, zer pentsatuko zuen Ttittika Rekaltek??. Kontu ez bereziki berriak,
|
baina
memoria egiteko baliagarriak. Eta halaber gauza bitxiren bat:
|
|
|
Fauxtinen eguneko ondoko urtean egin genuen Libertimenduan bertsolariak bazeuden, gaiak emanak izan ziren eta haur joko iruditu zitzaidan nonbait ariketa. Ez nuen fitsik ezagutzen bertsolarien munduan
|
baina
memoriari itsatsita egon zait inpresio hura. Gehitu zitzaion konstatatu nuela inguruetako jendearen interes eza.
|
|
|
|
baina
memoriak
|
|
2015
|
|
|
Behar duelako.
|
Baina
memorian gorde du Tenerife II presondegiko helbidea. Maiz errepikatu dio bere buruari gau horretan; gizona gainean izan duenean, gizonaren gainean jarri denean.
|
|
|
Memoriak mantentzen gaitu orainaldian, iragana aingura den bitartean; eta imajinazioak mantentzen gaitu baita ere orainaldian, imajinazioa proiekzioen motorra izanik.
|
Baina
memoriak eta imajinazioak ez dute apenas korrespondentzia zuzen eta zehatzik benetan gertatzen denarekin. Izakia oso mugatua da, gu oso mugatuak gara, eta hertsiegia litzateke gure bizitza arruntak errealitate osoa besarkatzen duela esatea.
|
|
|
hutsune irregularrak eta elkarren arteko gainjartze nabarmenak daude.
|
Baina
memoria bera pieza ezberdinez osatutako puzzlea da; materia, motibo eta asmo ezberdinekin osatua edo osatu gabea. Hutsuneen eta gainezartzeen arteko azpijokoa.
|
|
|
errelato koherente bat osatzeko erdipurdika, narraski osatzen ari naizen ariketa horiek baino zerbait gehiago nuke.
|
Baina
memoriaz lehenengo pertsonan baizik ezin da idatzi. Jantzita sartu behar da urmael ederrean:
|
|
|
informazioa pilatzeko erabiltzen den tresnatxo horri ere ‘memoria’ deitzen zaiolako. Informazio biltegi bat da hori,
|
baina
memoria ez da horretarako. Saturatu egiten da gehiegizko informazioz memoria.
|
|
|
markoa eta kristala, leiho itxi bat balitz bezala. Ni ere kristalei begira nabil,
|
baina
memoriaren aldeko erresistentziakoa sentitzen naiz, memoria informazio biltegietan ezabatzen den sasoian. Egia zatiak lurretik jasotzen ditut, kristal apurtuak balira bezala, egindakoaren zatiak, egia egindakoa delako, eta egitekoenak.
|
|
|
berriro ere itzalpera itzuli nahi ez bazuen diskrezio handiagoz jokatu behar zuen. " Atera nintzenean jendeak uste zuen mendekatuko nintzela,
|
baina
memoria selektiboz jokatu nuen. Ahaztu beharrekoa ahaztu nuen.
|
|
2016
|
|
|
Atzokoak zer ezkutatzen duen, baldin badu, denborak argitu dezake.
|
Baina
memoria ariketa bat egiteko balio du, gutxienez.Bilera «historikoa»2006ko argazkiak irudikatzen ditu bake prozesu baten lehen urratsak, nahiz eta ordurako hilabeteak, eta urteak, zenbaitzuen kasuan, eraman ezker abertzaleko eta alderdi sozialistako kideek hizketan, modu sekretuan.
|
|
|
Bestalde, Gerra Zibilaren euskalmemoria kulturalaren azterketa euskaleremutik egiteak, memoriaren indar homogeneizatzaileak saihesteko beharrezko deszentralizazioa eskaintzen du. Izan ere, Estatu Espainiarrean den kultur talde bakoitzak modu ezberdinean eraiki du Gerra Zibilaren memoria bere kultur nortasun kolektiboaren baitan,
|
baina
memorien arteko gatazkan kultur talde txiki (tu) enak dauka galtzeko arrisku gehien (Resina 2000). Artikulu bilduma honen osotasunak egiten dituen ekarpen nagusiak Euskal Ikasketen esparrutik Gerra Zibileko euskal kulturaren memoria lekuei (Nora 1984) heltzeko eskaintzen duen ikuspegi aniztasuna eta gatazkaren memoriaren inguruan iradokitzen duen eztabaida kritikoa dira.
|
|
2017
|
|
|
|
Baina
memorian atxiki ditut hauteskundeetan parte hartzeko hiru parada berezi.
|
|
|
Izan ere, Ortizek memoria historikoaren berreskuratze lanei ekarpena egitea erabaki zuen, 87 urterekin. «Pattal zebilen,
|
baina
memoria berreskuratzen hasteak suspertu egin zuen».Ortizek aitortu du 36ko gerra bera baino «gogorragoa» egin zitzaiola diktadura, gertatutakoa ezkutuan gorde behar izan zutelako. «Baina, orain, gauzak aldatzen ari dira, zorionez.
|
|
|
Eta gaur egun hor jarraitzen dut.
|
Baina
memoria hori traumatismo batek elikatu du?. Orduko begirale nagusiak, hain zuzen ere Kakuxekin harremanetan jarraitu zutenetako batek, berak ere ez ditu ulertzen gaur egungo erreakzio batzuk, horrelako kasuak jakitera eman behar ote diren zalantzan jartzen dutenenak.
|
|
|
Beraz, denboraz sobera noala ohartuta, harako bidea hartu dut. Galdetuko balidate zein ote den hiribide handi honen izena, ez nuke sekula asmatuko,
|
baina
memoria gorpuztuak dudarik egin gabe bideratu nau helburura. Eta hantxe dago, azkenekoan utzi bezala, inor edo edonor izatea ahalbidetzen duen leku zikina.
|
|
|
|
Baina
Memorian emakumeak ere badaude:
|
|
|
Noizbehinka bakarrik gomutatzea sekula oroitu nahiko ez lukeen hura.
|
Baina
memoria iturri ezin agortuzkoa da. Agian, egunen batean, harekin topo egingo du.
|
|
|
Gure herriarenak diren berezko eta legezko eskubideak aldarrikatzen dituen ikurra baita. San Sebastian bezpera hartan, ia 41 urtez ezkutuan egon zen ikurriña berriz itzuli zen Usurbilgo udaletxeko balkoira. Gordean pasatako orduak ez dira berreskuratzen.
|
Baina
memoria bai. Ikurriñak memoria duelako Usurbilen.
|
|
|
Erran nahi dut aipatu duzun liburuak, Dialogue avec mon journal," Euskal gazte separatista baten memoriak Paris okupatuan" du azpititulua...
|
baina
memoria sentimentalak iduri dute, politikoak baino...
|
|
|
Areago, Florentzio Basaldua Chubut era ezkondu zen bigarrenez, Rawson hiriburura, nogaz eta goratxoago aipatu dugun Juana Canut maistrarekin. Ez dut aurkitu Basalduaren bigarren ezkontza horren data zehatzik,
|
baina
Memoria sobre la Raza Roja en la Prehistoria Universal (1911) liburuaren aitzinsolaseko azalpenetatik ondoriozta daitekeenez, badirudi 1900 urte inguruan izan zela, alargundu eta handik laster.
|
|
|
|
baina
memoriak ere ihes egiten dit
|
|
2018
|
|
|
" Beti izan ditugu buruan fusilatuak, eta gutxi oroitu gara herrian geratu ziren emakumeekin. Jada ez daude gurekin,
|
baina
memorian egotea garrantzitsua da". Ahaztutako eta ezabatutako emakumeak dira:
|
|
|
Memoria historiko bat esango genuke gaur apika; imajinario bat, mitologia bat.
|
Baina
memoria historikoarekin, zeinek ere eman behar omen baitio edukia nortasunari, esan dugu, identitatearen arazorik ez omen dutenentzat ere (kuestionatzen ez duten bitartean behinik behin), arazo handitxoak daude egon: Zein. Espainiak?
|
|
|
Halatsu esango nuke lekuek ere: gorde bai, gordetzen dute memoria, nahi bada,
|
baina
memoria hori gaurko bizitzaren azalera ekarriko duen usain, izen, argazki, hitz, tximistaren bat behar du.
|
|
|
Miren Amurizaren koplak irakurrita otarraina agertu zitzaidan berriz; koraza, orbanak, urradurak eta zauriak aipagai. " Errelatoa jadanik/ paperera iraganik/ dago
|
baina
memoria/ azalean daramat nik. / Azalean daramat nik/ errelatoa jadanik".
|
|
2019
|
|
|
Bergwall inplikatuko zuen lekukorik eta armarik ez zen aurkitu. Hasieran Thomas ez zen hilketa kasu horietan gertatuaz oroitzen,
|
baina
memoria berreskuratzeko egindako terapia saioen ondoren, benzodiazepinen laguntzaz egindako terapia saioen ondoren, memoria" berreskuratu" zuen eta poliziaren txostenetan erregistratu zuen. Poliziaren bertsiora hurbiltzeko, liburutegietako informazioa eta galdeketetan terapeutek eta poliziek egindako iradokizunak, sugestioak eta adierazpenak erabiltzen zituen.
|
|
|
Ez zuen zertan sekretu bat izan, baina, sakonean, sekretuan gorde behar nuela esaten zidan ahots urrun batek. Ez nuen horren arrazoia azaltzeko hitzik aurkitzen,
|
baina
memoria duen gorputz bat nuen, eta esaten zidan sekretuan gorde behar nuela, baita ahaztu behar nuela ere. Horixe esaten zidaten emakumeen ahots haiek, gorputz haiek, atzetik etengabe belarrira xuxurlaka nituenek.
|
|
|
San Sebastian bezpera hartan, ia 41 urtez ezkutuan egon zen ikurriña berriz itzuli zen Usurbilgo udaletxeko balkoira. Gordean pasatako orduak ez dira berreskuratzen.
|
Baina
memoria bai. Ikurriñak memoria duelako Usurbilen.
|
|
|
Denbora mordoa daramat hemen, ados, baina gauza naiz ikertu beharreko pertsonen izen eta abizen guztiak buruz gogoratzeko. Ilea jausten zait, bai,
|
baina
memoria mantentzen dut, kar, kar.
|
|
2020
|
|
|
Eñaut Etxamendik kultura eta ezagutza idatziak menperatzen ditu.
|
Baina
memoria kolektiboak suspertzen du eta gai da orduan urradura biografikoa eta soziokulturala ekoizpen literarioa bihurtzeko. Aukeratuko duen forma narratiboa alegoriarena izanen da, mundu ohiturazaleak zituen balioei egokien erantzuten diona izanez.122 Horrela uler daiteke Etxamendiren narratibak alegorikotasun profetikoa lantzea.
|
|
|
Bat uste dut baietz,
|
baina
memoria txarra dut aurpegiendako eta ez zait anitzetan gertatu hau, hala ere. Gehiago pasatu izan zait bezeroak niri onartzea ez duela nahi emakume batek egitea konponketa, baina, aldi berean, ez denez bertze aukerarik:
|
|
|
Ondoren, exijentzia geroz eta handiagoa izan da; Eusebio [Sacristan, entrenatzaile ohia] eta ni klubetik atera ginen urtean Europa Ligan aritu ginen. Horrek jada ez zuen balio; ona da hori, jendeak gosea izatea,
|
baina
memoria ere izan behar da. Kontuz ibili behar da ematen diren pausoekin.
|
|
|
Opariak, familia mahaiaren bueltan... dena eder eta argitsu iruditzen zitzaigunekoa.
|
Baina
memorian aztarka hasten bagara ahalegin handirik egin gabe topatuko ditugu orduan ere bazirela haserrealdiak, gehiegi edandakoak, elkarri ezkutuan gorde eta botatakoak, sestrak. Familia nahiz jendarte perfektuaren ilusioa barru barruraino sartu digute, eta zaila egiten zaigu gatazkek, hanka sartzeek, nahi gabe esandakoek, emandako nahiz hartutako minek, negarrek, pozek, ezinek ere egiten gaituztela onartzea.
|
|
|
Imajinazioa sormen lanean ari den memoria da.
|
Baina
memoria ez da bakarrik norberaren esperientziatik sortzen, ezpada buru askoren informazio truketik. Istorioak etengabe fintzen, zuzentzen eta egokitzen ditugu.
|
|
2021
|
|
|
Are, esfortzua izan da aurkariak edertzea. Zerbait azaldu behar duzunean, ez da beti zuri edo beltz; memoria pertsonala askotan hala izaten da, eta hala behar du,
|
baina
memoria kanporatzen baduzu, ezin da bata edo bestea izan. Orokorrean, mundua, aitatasunarekin deskubritu nuen hau, hasiera batean uste duzuna baino hobea da.
|
|
|
Memoria oso txarra dut,
|
baina
memoria dudanetik ETB 1en arratsaldero ikusten genituen marrazki bizidunei ahotsa jartzen ziotenekin lanean ari nintzen, eta, gainera, gustuko nuen lana. Asko gustatu ere, jakina, ez bainuen diru askorik ateratzen.
|
|
|
Eragileek adierazi dute ordu hartan lehen lerroan borrokan aritu zirenen seme alabak eta ilobak direla, eta eraildako senideen eta lagunen borrokek bizirik dirautela. «45 urte igaro dira, bai,
|
baina
memoriak bizirik dirau».
|
|
|
|
Baina
memoria eta tradizioa batera doaz, garen guztia atzean dago (bere garaian Xaho ere oso modernoa zen). Orduan, zer gertatzen zaigu garai honetan, berria den horri halako beldurra izateko?
|
|
|
Etxolak eta honen ezaugarriek guztiz baldintzatuko zuten egunerokotasuna. Etxola motak askotarikoak ziren,
|
baina
memoria kolektiboan mantendu diren etxolak Uretamendin jasotzen zirenak ziren. Zorua lokatza zen, lokatz zapaldua; beraz, hezetasuna eguneroko kontu bat zen, bizilagun bat gehiago.
|
|
|
Zeruaren eta Lurraren alaba eta bederatzi musen ama, Mnemosine dugu memoriaren jainkosa, eta gizakiok hark emana hain preziatua dugun gaitasun hori.
|
Baina
memoria ez omen da gizakiona bakarrik, animalia zenbaitekin partekatzen baitugu altxor hori. Hala dio, behintzat, Aelianusek:
|
|
|
Saiakera hau idazteko bulkada, agian, su leun bat bezala xuxurlaka ari zitzaidan Petrarcaren liburu haren beroan jaio zen. Gerora pergaminozko beste eskuizkribu batzuk izan ditut esku artean, eta hobeki ikasi dut haiei begiratzen,
|
baina
memoria beti lehen aldiari loturik gelditzen da.
|
|
|
Ez zuen egunkaririk irakurtzen, ordu jakin batzuetan baizik ez zuen pizten irratia, berrogeialdiaren sistema moduko bat hobetu zuen bere aurreko historiarekin inongo kontakturik ez izate aldera.
|
Baina
memoriaren kontra immunizatzeko ahalegin horrek haluzinazioak eta amesgaizto estugarriak ere bazekartzan, eta, azkenean, lehertu eta behea jo zuen nerbioek jota. Londresen, udaberriko egun batez, Museo Britainiarretik hurbileko liburu denda batean sartu zen.
|
|
2022
|
|
|
Ez naiz hasiko pasarteak (sarrera edo post ak) banan banan errepasatzen,
|
baina
memorian iltzatuta geratu zitzaizkidan batzuk hona ekarri nahi ditut, liburuak daukan begirada islatu nahian:
|
|
|
Zabalak dioenez, «maitasun kolektiboko keinu bat» izango da ekitaldia.
|
Baina
memoria oinarri duen maitasunarena: «Nahi gabe, baina Iñigo erreferentzia bilakatu da, oroitu nahi dugun norbait.
|
|
|
Memoria Demokratikoaren Legea onartu ostean, estatuaren zeregina izango da desagertuak bilatzea eta hobi komunetan lurperatutakoak horietatik ateratzea,
|
baina
memoria historikoaren aldeko elkarteek azpimarratu dute legeak prozedura horien judizializazioa ukatzen duela, eta horrek «frankismoak egindako milaka krimenen frogak suntsitzea» eragingo duela: «Egia judizial baten existentziarik ezak krimenen inpunitatea berresten du».
|
|
|
Hala izan ohi da jendearentzat.
|
Baina
memoria historikoak, ariketa kolektiboa den heinean, beste zerbait izan luke. Memoria historikoaren esparruan, ahalegin pertsonalak eta baliabide publikoak gai jakin batzuetan pilatu dira.
|
|
2023
|
|
|
Gertatzen zaio askori gertatzen zaigunaren aurkakoa. Nik, esaterako, buru txarra dut,
|
baina
memoria ona. Tamamesek buru aski ona du bere adinerako.
|
|
|
Iraganean, ikaskuntzan oroimena gehiegikeriaz erabili zen.
|
Baina
memoria beharrezkoa da hezkuntzan eta bizitzan. Eta gauza batzuk bakarrik buruz ikas daitezke (Afrikako hiriburuak, biderkatzeko taulak, phrasal verbs eta beste asko).
|
|
|
Halere, izendapenaren osteko urratsek zalantza eragiten die: «Panel informatiboak jartzea ondo dago,
|
baina
memoria leku izendatzeak azalpen euskarriak jartzea dakar soilik. Zein memoria politika garatuko da bere bidez?».
|
|
|
Beste teilatu batzuetan gabiltza orain.
|
Baina
memoriak bere bidea egin dezan eskatu nahi dugu. Suntsitu eta desagerrarazi zituzten herrien oroimena aldarrikatzearekin batera, oraindik bahituta dituen lanak itzultzeko eskatzen diogu Nafarroako Gobernuari.
|
|
|
Gogoan hartu zituzten euskal presoen kontrako sakabanaketa politikaren ondorioz Espainia eta Frantziako espetxeetara egindako bidaietan hil diren hamasei senideak eta hurbilekoak. «Etxerat ek aktibo izaten jarraitu nahi du bizikidetzaren eta memoria inklusiboaren eraikuntzan,
|
baina
memoria kolektibo ofizialak oraindik ez ditu aintzat hartzen presoei eta haien ingurukoei hiru hamarkada luze hauetan erantsitako zigorraren bidegabekeria jasan zutenak. Etxerat en ustez, 12/ 20216 legea izan liteke tresna egokia sakabanaketaren biktimen aitortza eta erreparazioa ezartzeko, motibazio politikoko indarkeria dela-eta giza eskubideak urratu zaizkien biktimei aitortza eta erreparazioa ematen dien legea.
|
|
|
Azken unera arte izan zuen hori aitortzearen beldurra. Pena sentitzen dut gehiago ez jakiteaz,
|
baina
memoria hori berreskuratzeko helburuarekin ere egin dugu lana. Espero dugu hau zabaltzea, eta gure senitartekoen duintasuna berreskuratzea.
|
|
|
Ikasle gaixoek, beraz, testuliburuan idatzitako definizio hori eskuratu, artxibatu eta azterketarako berreskuratzen jakin behar dute. Eta, ados, ikasteko ezinbestekoa da memoria lantzea,
|
baina
memoriaren ikuspegi askoz zabalagoak eta gizatiarragoak proposa daitezke. Memoriak zerikusia dauka akatsak berriro ere modu berean ez errepikatzeko saiakerarekin, pertsonon biografiak duintzeko ahaleginarekin, denboraren poderioz gertatutakoa beste modu batera interpretatzeko aukerarekin, edo elkarrekin eraikitako memoria kolektiboarekin eta kontu batzuk ahazteko eskubidearekin.
|
|
|
Eta hala gerta liteke, aginduek zentzua izanez gero. Faucik, Bidenek, Gatesek eta beste diru agintari askok agindu ziguten txertoa jarriz gero kutsatze orokorra geraraziko zela (dokumentatua dago,
|
baina
memoria pixka bat ere aski da); orain diote inork ez zuela esan Covidaz kutsatuko ez zinenik, zu. Zu, zu eta zu.
|
|
|
Agian ekintza hauek guztiak egin ziren aurreko hamarkadetan, eta askok erokeria utopikoetan nabilela pentsatuko dute.
|
Baina
memoriaren antzerkiaz (Tadeusz Kantor ek zioen bezala), memoria historikoaz ezin gara ahaztu! Bestela guztia jainko txikien eskuetan gelditzen den ustelkeria hutsa da antzerkia, benetako euskarririk gabea.
|