|
2001
|
|
|
bata, jostun batengana joan; bestea, liburuetara jo. Jostunak etxean ditut amama eta amona,
|
baina
liburuak ere ez ditut hain urrun: etxean ale batzuk eta liburutegian, berriz, nahi beste.
|
|
|
Liburua euskarara itzuli zutenean, Mitxelenaren artikulua Juan Antonio Letamendiak euskaratu zuen. Mitxelenak eman omen zion azken begirada,
|
baina
liburu hartako itzulpen guztiei azken orrazketa Dionisio Amundarainek eman zien.
|
|
|
Bizpahiru hitz aski izan bitez. Txillardegiren euskara ez da, nire ustez, hutsik gabea,
|
baina
liburu honetan ere ederki bete du egitekorik gaitzena: bizkor, zalu eta erraz mintzatzea.
|
|
2002
|
|
|
Horregatik bereizi behar dira euskaraz" plasmatu" eta" gauzatu", gure unibertsitateko ikasliburuetan ikus daitekeenez: hasieran pentsatu nuen" plasma" hori odol kontua izango zela,
|
baina
liburua zuzenbidekoa da. Gero pentsatu nuen, zuzenbideaz ari ginenez, eta" epailea" aldi berean bizkaieraz" harakina" denez, horrekin lotua egon zitekeela.
|
|
|
Teorian bederen liburu horiek izan behar dute, izan behar lukete, euskararekin nolabaiteko loturaren bat, baina zer pentsatu salduena ez dakit nongo mojek prestatutako sukalde errezetak direla ohartzen garenean? Moja aski euskaldunak, hori bai, eta errezetak ere euskal sukaldaritzakoak, euskal zartaginetan prestatu behar direnak, euskal sukaldeetan...
|
baina
liburua gaztelania hutsez.
|
|
|
Ezaugarri hauetako batzuk, egia da, ez daude horren garatuta gure merkatu txikian, baina nagusitzen doaz pixkanaka (halabeharrez?), eta horren ondorio da liburuen iraupen gero eta laburragoa gure dendetako erakusleiho eta mahaietan, gure kazetari eta kultur kronikarien buruetan, eta, ondotik, guztion memorian.
|
Baina
liburuak hor daude, kriogenizatuta agian, baina bizirik liburutegietako apaletan eta argitaletxeetako biltokietan, erreskatatuko dituen eskuaren zain. Horregatik aldarrikatzen dira lan honetan izenburu horietako batzuk, urteak pasatzen direla baina liburuek (liburu batzuek) hor jarraitzen dutela frogatzeko asmoz.
|
|
|
Baina liburuak hor daude, kriogenizatuta agian, baina bizirik liburutegietako apaletan eta argitaletxeetako biltokietan, erreskatatuko dituen eskuaren zain. Horregatik aldarrikatzen dira lan honetan izenburu horietako batzuk, urteak pasatzen direla
|
baina
liburuek (liburu batzuek) hor jarraitzen dutela frogatzeko asmoz. Lerro hauek idatzi dituenaren ustetan, jakina.
|
|
|
Eta eta abar.
|
Baina
liburu honek, hasieran aipatu dut, ez zuen helburu orokortzailerik; Donostiako Parte Zaharrean zehar pintxoz egindako afari baten antz handiagoa eduki nahi luke, jatetxe bateko menu sendo batena baino (jatetxe hori, zer esanik ez, bilbotarra litzateke).
|
|
2006
|
|
|
Beste plater garbigailu zahar bat dago, nondik aterako ote zuen??, bizpahiru josteko makina (Alfa, modelo ezberdinak), PVCko hodi zatien bilduma berria eta hainbat liburu zahar, gehienak Reno best-seller bildumakoak, ziurrenik aiton amonen etxetik erreskatatuak; hango apalategi batean gogoratzen ditut nik behintzat. Haietako dezente irakurtzera heldu nintzen, igandeetako arratsalde luze haietan, Sven Hassel en nobelak batez ere,
|
baina
liburu pilora hurbiltzeko gogoa erreprimitu behar izan dut; beste alderantz abiatu gara, aitak bere ardo bilduma gordetzen duen lekura. Hautsa da nagusi han.
|
|
|
Umbertok liburu txiki bat atera zuen pila batetik. Liburu metak balantzatxoa egin zuen, ematen zuen orduantxe bertan hasiko zela denda bitxi hartako antolaketa prekarioaren hondamendia,
|
baina
liburuen dorrea, eroriko ez eroriko ibili eta gero, ez zen suntsitu.
|
|
|
Berriro deitu zidaten. Umberto ikusi nuen besoa jasota,
|
baina
liburu dendaren gaineko leiho batetik ari zen. Ez bainion ondo entzuten, leiho pareraino hurbildu nintzen.
|
|
|
Bere burua kontrolatzen ari zen, beldurrez balego bezala ni ez nintzenen batek entzungo ote zion, Umbertoren hitz egiteko modu baxu behartuak ukaezina zuen hori.
|
Baina
liburu dendan ez zegoen gu biok beste inor. Haren emaztearekin gogoraturik, goiko solairura begiratu nuen, baina han ere ez zen inor ikusten, ezer sentitzen.
|
|
|
Tira, hartzak beste bat eta eragiok heuk ere, ea baliozko zerbait bilatzen duan orri artean, eta hitz horien ondoren, niretzat hain bitxia zen jokabide haren argibidea eman zidan Umbertok: Gaur goizean erositakoak dituk paketeko liburu horiek; saltzaileak, belaontzi frantses bateko kontramaisuak, negoziotxoa egin nahi zian nire kontura,
|
baina
liburuek ez ditek piperrik balio. Ezta ordaindu diodana ere.
|
|
|
Ez nuen, ordea, izarretan bizi nintzen kontzientziarik: sufritu egiten nuen eta poztu ere bai,
|
baina
liburuetako pertsonaiekin eta istorioekin.
|
|
2009
|
|
|
" Jakina kariñoa diedala liburuei.
|
Baina
liburuek ere kariñoa didate niri", esan zidan behin emakume batek. Oso gaixo egona zen, pare bat urte egin zituen liburuak zituelarik ia kontsolamendu bakar.
|
|
|
Garrantzi handia ematen diet izenburuei, gure lanen aurkezpen txartelak dira?, eta hanka sartze bat baino gehiago egin dut liburuak bataiatzerakoan,
|
baina
liburu bati Irakurlea deitzea bezalakorik, ez. Eskolarako manual bat ematen du.
|
|
2010
|
|
|
Abuelos paternos Bernardo de Villanueva y Margarita de Goizueta, y los maternos Fco de Elizalde ya Cathalina de Yñarra.
|
Baina
liburu honetan gauza asko oker ageri denez, nik uste datu horiek ez direla oso fidagarriak. Are gehiago:
|
|
2011
|
|
|
Maiz ez zizkidaten ezta kritikatu behar nituen liburuak ere ordaintzen, eta, libururen baten faktura pasatzen nienean, kontu eske hasten zitzaizkidan esanez berek dohainik lortzen zituztela argitaletxeetara eskatuta.
|
Baina
liburua iritsi baino lehen hasten zitzaizkidan esaten bazela halakoren nobedadea ateratzeko ordua, egunkari guztiek emanak zituztela jada haren albistea eta kritika. Txelo zen txorrotxena kritikekin, baina ipurdia galtzen zuen goikoak kontentatzearren.
|
|
|
Barkatu esatea,
|
baina
liburuari dioan errespetu hori ez duk benetakoa. Egunkariaren paperak ogitartekoak biltzeko balio duela, eta kazetariek beti alibi bera baliatzen duzue.
|
|
|
Carl Honoré kazetari kanadarrak idatzi du liburua. Bitxia da,
|
baina
liburu hori prestatzen ari zela, poliziak gerarazi eta isuna ezarri zion, bizkorregi gidatzearren. Inor ez da libratzen.
|
|
|
Bizitza galtzen dugu, maitasuna galtzen dugu, osasuna, lagunak, adiskideak, lurraldeak...
|
Baina
liburu honek ez zukeen biribiltasunik izango, eta ez dakit argitaratu ere egingo zen ere, azkeneko atala gabe, Neguan izan zen izeneko atala gabe.
|
|
2012
|
|
|
Hala ere, historia liburu soila ez ezik, metodo kritikorik ezaren eraginez, lan historikotik baino hurbilago dago kontakizunetik.
|
Baina
liburuak bere eragina izan zuen. Zamakolak abiapuntu bezala euskaldun taldeak, komunitateak eta nazioak hartu zituen, Oihenarten ildoan kokatuta.
|
|
2019
|
|
|
Aldizkari artean patxadan egoteko asmoz joan zen,
|
baina
liburu batek atentzioa eman zion sartu orduko. Izenburuak jakin mina piztuta, Chris Harman batek ondutako historia liburu mardula irakurtzen aritu zen, ia hiru orduz.
|
|
|
1882an, hau da, istriputik zazpi bat urtera, Julienek fantasiazko liburu bat idatzi zuen beste adiskide baten laguntzarekin, eta liburua haren alabari dedikatu zion, Jeanne Dive izeneko neskatilari.
|
Baina
liburuaren hitzaurrean hari aitortu zion galdua zuela bera bezalako haurrak munduratzeko esperantza, hain zuzen ere galdua zuelako berak maite zuen eta aukera hori bideratzen ahal zion pertsona, eta horrek behartu zuela ezinbestean liburua Jeanneri dedikatzera.
|
|
|
Nik gisa horretako asko irakurri nituen gaztetan, eta, segurutik, zuri esandako gauza bera esango zidakeen niri ere zure irakasle horrek.
|
Baina
liburu zaila da Whitmanena. Oso zaila ere (nolanahi ere, ezin dut esan gabe utzi egiaz pentsatzen dudana:
|
|
|
ez dago hainbeste esaterik laburrago eta zorrotzago.
|
Baina
liburua bera irakurtzea da zuzenena, noski. Literaturzaleari ez zaio damutuko.
|
|
|
|
Baina
liburua oso estimatua zuen arren, ez zuen inoiz sentitu hura berrirakurtzeko premiarik. Konta ahaletan irakurtzen zuen liburu bera bi aldiz.
|
|
|
Gero ingelesez.
|
Baina
liburua ez dago euskaraz.
|
|
|
Ferenc Karinthy ren Metrópolis nobela irakurri berri dut gaztelaniaz. Autorea hungariarra da,
|
baina
liburua frantsesetik, zubi hizkuntza batetik, itzulia dago gaztelaniara.
|
|
|
XIII XIV XV. mendeetako 300 urte horien barruan lau gertakizun bakarrik. Izango dira gehiago,
|
baina
liburu eta paperetan ez dira hainbeste gelditu. Azken mende honetan, berriz, uholdeak ikusgarri gehitu dira.
|
|
|
Ebanjelioetan ez da ageri horrelakorik.
|
Baina
liburu apokrifoetan, Eliz Amak ofizialtasun kanonekoa eman ez zien haietako batean. Santiagoren Protoebanjelioan, hain zuzen ere?, han ageri dira Maria Nazaretekoaren gurasoen izenak.
|
|
2020
|
|
|
–Ez garrasirik egin, mesedez. Ez zintudan beldurtu nahi,
|
baina
liburua eman behar didazu oraintxe bertan.
|
|
2021
|
|
|
Zorrotz jarrita, artikuluak bazeukan nondik ausiki egin; nire ustez, Jonaneren poesiaren gai oinarrizko bat aipatu gabe utzia zuen: suizidioarena; jakina, ez zegoen esplizituki adierazia poemetan,
|
baina
liburu osoa buruaz beste egiteko modu bat zen, eta eskerrak heriotza sinboliko batean geratu zen guztia. Bide horretatik jarraitu izan balu, Storni bat edo Plath bat izango zuen euskal sistema literarioak.
|
|
|
Horren harira, Txillardegi idazle eta hizkuntzalariak ez zuen hipotesi ausartik egin, Euskal Herria helburu izeneko lanean gaia jorratu zuenean.
|
Baina
liburuan azaldu zuen zertan zegoen orduan euskararen hedadura historikoaren ikerketa. Alvarez Enparantza, Joxe Luis (Txillardegi):
|