|
2006
|
|
|
Artikuluetan jaso diren ebaluaketak ere, gehienbat UPV/EHUren egoeraren aurkezpenetan, nahiko bat datoz hitzaurre honetan esaten ditugunekin. Hala bada ere, gerora begira zer espero daitekeen ikustea, eta zer lortu nahi den ikustea ere, epe motzean eta luzean, da garrantzitsuena,
|
baina
hau beste baterako utziko dut.
|
|
2007
|
|
|
2006an jasotako datuek hipotesi hori edota beste batzuk eraikitzeko zilegitasuna berresten dute, Hegoaldeko hiriburuei dagokionez, bederen. Hemen, hala ere, joera horren aipatze hutsean gelditu beharra dugu,
|
baina
honetaz maila teorikoan gehiago jakin nahi duenari Jone Miren Hernandezen artikulu interesagarrira jo dezala gomendatzen diogu (Hernandez, 2004: 79).
|
|
2008
|
|
|
Orokorrean aztertuta, ez hizkuntzaren prozesamenduarekin lotuta dauden aplikazioak bakarrik, euskarak orain informatikaren munduan duen egoera ere ez da guztiz txarra; badira hainbat aplikazio,
|
baina
honetan ere oraindik zeregin handia dago egoera normalizatu batera iristeko. Jotzen badugu berriro Euskararen Softwarearen Katalogora aplikazio motaren arabera honako zenbaki hauek aurkituko ditugu:
|
|
2009
|
|
|
Komunitate hauek, bestalde, taldekideen interesen arabera eratzen dira, ez tradizioaren edo baldintza estrukturalen arabera.
|
Baina
honek guztionek ez du esan nahi komunitate horiek, une jakin batean, sozialki eraginkorrak izan ez daitezkeenik.
|
|
|
Bosgarren zatia: molde generikoz eta teknikoz,
|
baina
hau ere experientzia hori Euskadiri aplikatu gogoz, Elebitasunari buruzko lan bat ematen da (Maria Joxe Azurmendik)".
|
|
2010
|
|
|
Hizkuntza kudeaketa erakundetzea edo erakunde barruko uztarketa lerro estrategiko gisa hartu behar da eta ondorioz, landu behar da.
|
Baina
hau ere ez litzateke nahikoa arrakasta izateko. Arrakasta etorriko da pertsonaren aldagaiak lerrokatzen direnean egitasmo edo ekintza baterako erakundearen estrategiarekin batera eta ekintza zehatzen estrategiarekin batera.
|
|
|
" Eskualdetako" hizuntza erranmoldea eztabaidagarri zela, hizkuntzak eremu geografiko bati ez baitira zehazki loturik. " Hizkuntza baten egiazko lokalizazioa ezagutzen duen hiztunaren burmina" dela baieztatzen zen. eta eskualde lokalizazio hori arriskutsua zela zinez bereizirik egon behar diren hiru nozioren batasuna aditzera ematen baitzuen, eskualde bat, hizkuntza bat eta herri bat. noski testuak ez zuen zehazten
|
baina
hau da frantses estatuak egiten duena Frantziako lurraldearen, frantsesaren eta frantses herriaren batasuna aldarrikatuz. aipatu den bernard Cerquigliniren 1999ko Les langues de France txostenean ere ideologia ofizialaren elementu batzuk agertzen ziren. Cerquiglini, Carcassonne bezala, hizkuntza lurraldetasun printzipioaren aurka agertzen da, haren" justifizio zientifikoa maila estatistikokoa baita eta interes gutikoa". nik, aldiz, uste dut irizpide hori biziki garrantzitusa dela, adibidez hizkuntza baten hiztunen dentsitatea lurralde batean, hizkuntza horren aldeko hizkuntza politika eramateko. beste iritzi bat aitzinatzen zuen Cerquiglinik," hizkuntza, elementu kulturala, ondare nazioanalaren atala da; korsikera ez da Korsika
|
|
|
hizkuntza erroldek hamaika aplikazio dituzte, baina haien azken helburua hizkuntza gutxitua garatzeko neurririk egokienak planifikatzeko tresna baliagarria izatea da. Modu berean, sen onak esaten digu ezin dela hizkuntza politika bera aplikatu gehiengoa elebiduna den eremu batean eta berreskurapen prozesua hasiberria den beste batean.
|
baina
honetan datza gure arazo handia: normalizazioa ez dela asmo handikoa, estatuaren menpeko egiturei dagokienez. hain zuzen ere, datorren urtean egin behar da europako kontseiluaren menpeko adituen batzordearen hurrengo txostena. azken txostenean, 2008koan, ez zen oso toki onean uzten espainiako estatuak euskararen normalizazioprozesuan zuen jarrera. izan ere, txostenak zituen gaikako zazpi ataletatik soilik irakaskuntzari zegokionean egiten ziren nagusiki iruzkin positiboak, batez ere lehen eta bigarren hezkuntzari zegokienez; hau da, neurri handi batean autonomia erkidegoko gobernuaren menpe dagoen arloan. egiaztapen triste hori alde batera utzita, txostenean bertan ere estatuko hizkuntza lege bat onartzearen alde egiten zen, europako beste hainbat estatuk onartu duten bezala, bertan hitz egiten diren hizkuntza guztien berariazko aitortza xehatua egiteko eta erabiltzaileek dituzten
|
|
|
Frantsesa edo gaztelera ezarri nahi izana euskotarren hizkuntza nazional bakartzat, euskaldunei beren jatorrizko hizkuntza erabiltzeko hamaika eragozpen ezarriz historikoki. erabaki politikoak eta beren kontrako ekimenak ere politikoak direnez, arazo politikoa gertatu da geroztik euskararena. eta hizkuntzaren aukeran berdintasun politikorik ziurtatzen ez den bitartean, hala izaten jarraituko duela dirudi. horren adierazle da prentsari dagokion ikerketa hau. gaur eguneko gaztetxoek, ez dute prentsak erakusten duen politizazio mailarik azaltzen beren euskarari buruzko hizpidean: eskola, Euskalerria, familia eta lana dituzte gairik aipatuenak. beste hizkuntzak ohi duten bezala, euskarak ere, herri izaera edo identitatearekin lotura estua du.
|
baina
honez gain euskara, kultur ondarea da gazte hauentzat, etxekoen bidez edo eskolaren bidez jasotzen dutena. bada, euskara ikasteak lana izateko aukera hobea eskainiko diola uste duenik ere; trukeordaineko jarrerari lotuago dago hizpide mota hau, aipatu tesi lanean (1996) agertu zitzaigunez. prentsan nagusitzen den euskarari buruzko hizpideak, politizatuegia jarraitzen du, eta hizpide horren ondori...
|
|
2011
|
|
|
gure amak ezagutzen zuen ikastaroan ikusten genituen gai guztiak!". kontua da euskara atxikirik dagoen lekuetan ere euskal kulturaren transmisioa eten egin zela. herri menderatu batean kultura" baserritarra" da eta abar.
|
Baina
hau gure kultura da, eta ezagutu ondoren ulertu egin behar da. Transmisio hori moztu egin da eta berpiztu behar dugu nondik gatozen ezagutzeko eta, bidenabar, hizkuntzarekiko motibazioa elikatzeko.
|
|
|
Sarrera eskolari hezkuntza eleanitza eskatzea utopia bat dela esango du norbaitek; hala izango da behar bada,
|
baina
hau ere derrigorrezko utopia dela esan behar. Bronckart eta Schnewlyk 1991ean ama hizkuntzaren didaktika derrigorrezko utopia bezala bataiatu zuten.
|
|
2012
|
|
|
Jakina, galdu zuena" konnotatzeko gaitasuna" izan zen, eta irabazi, aldiz, denotatzeko gaitasuna: euskarak ez du mundua" ordezten" (are gutxiago, eraikitzen, artikulatzen edota eratzen), euskarak, askoz jota, munduko gauzei" izendatzaile zurrunak" jartzeko balio du. ez dute esanahirik, nonbait,
|
baina
hau edo beste seinalatzen dizute: Iker, Dornaku, Aiora edo Doltza izenen gisan, Osakidetza, Ertzaintza, Construcciones Etxeandia Eraiki edo Panader� a Okinder kasuetan bezala... euskararen lana denotatzea da; konnotazioa, esanahitik" kodera" lerratu da, euskara edo euskal zera baino ez dute euskal hitzek konnotatzen. erdaraz egiten dugula, neutro, zibil, zabal, aberats eta unibertsal egiten dugunez, munduaz aritzen gara lasai asko.
|
|
|
" euskal ikuspegiz egindako erdarazko egunkari eta astekariak beharrezko zaizkigu.
|
Baina
hau ezin daiteke euskararen galeran egin. euskara indartzea eta zabaltzea nahi baldin badugu euskal komunikabideetan, euskaraz diren komunikabideak alegia, indartu eta zabaldu behar ditugu".
|
|
2014
|
|
|
|
Baina
hau ez da betikoa. Begoña Echeverria antropologoak euskararen lehenengo testigu idatzia ikertu zuen, sinestunak erakarri nahian 1571 urtean Joanes Leizarragak euskaraz idatziriko" Testamentu berria".
|
|
|
Hika promozionatu beharraz mintzo dira
|
baina
honetarako beren iritzi eta ikuspuntuak biltzea beharrezkoa da, beraiek ere diseiunu eta plangintzetan protagonismoa hartuaz.
|
|
|
Seguruenik Tolosaldeko gazteen gehiengoa ez da hitanoa hil aurreko azken salbatzailean bilakatuko. Asko ez desagertzearen aldekoak dira, gustokoa dute berau entzutea...
|
baina
hau maila teorikoa da, izan ere ez baita beren prioritateen artean berau ikastea. Hitanora gazte berriak gehitu badira berarekin bilatzen duten funtzio ezberdinduagatik da, hots, egoera informaletarako aurkitzen dioten baliagarriatasunagatik bestea beste.
|
|
|
Barre egiteko, haserretzeko, ligatzeko... baliotasuna duela erakusteari garrantzia ematen dio.
|
Baina
honetarako metodologia berri bat asmatzea beharrezkotzat ikusten du. Haseran bospasei esaldirekin hasi, oinarri bat osatu eta ostera zazpigarren esaldia nola etortzen den sentitu.
|
|
|
Hala, eredu horretan aurreikusten genuen jada aldagai linguistiko kulturalak edo psiko sozialak erabilera edo praktika horiek azaltzen lagunduko zuten alderdiak izango zirela. Korrelazioen bidez, ikusi dugu bereizki alderdi linguistiko kulturalen garrantzia,
|
baina
honek ez du esan nahi beste aldagaiek ere euskararen erabileran edo euskal kulturaren praktikan eragiten ez dutenik, aurreko analisietan aditzera eman den moduan.
|
|
|
" Gaztelania ez dut atsegin" itemarekin ez daude ados
|
baina
hau ere tarteko zenbakira gerturatzen da, eta berdina gertatzen da" gaztelania atsegin dut" itemarekin ere. Ez dakite gaztelania atsegin duten ala ez duten atsegin, ezta gaztelaniaz hitz egiten ondo sentitzen diren ere.
|
|
2015
|
|
|
Aldiz, adibidez, aginterako adizkien ariketak errezeta testuetan egitea oso eraginkorra izan daiteke ikasleek adizki horiek errezetak idazterakoan nola erabili trebatzeko.
|
Baina
honetarako ez dago agintera adizkien paradigma modu beregainean
|
|
2017
|
|
|
Gure ikerketan ikusitakoarengatik Eskoriatzan honelako zerbait ematen dela esango nuke baita ere. Eskoriatzako gazteak eta beste leku askotakoak seguru askihitanoa hurbil
|
baina
honen transmisio zuzena ez edukitzerakoan honelako" hizkera esperimentazioak" egiten hasten dira eta saiakera horietatik datoz" gitzuanian" bezalako aditzak hitanoa ondo kontrolatzen ez dutenaren seinaleeta ikusitako ikasketa prozesuak13.
|
|
|
Eskoriatzako gazteak hitanoa hurbil
|
baina
honen transmisio zuzena ez edukitzerakoan honelako" hizkera esperimentazioak" egiten hasten dira eta saiakera horietatik datoz" gitzuanian" bezalako aditzak.
|
|
2019
|
|
|
euskarak bere etorkizuna jokoan duela badakigu, eta joko zelaietako bat ingurune digitala dela askotan aldarrikatu dugu.
|
Baina
hau esaten dugun bakoitzean, berehala dator galdera: hain garrantzitsua izanik, zein da euskararen egoera ingurune digitalean?
|
|
|
Jarraipenak bete dituzten erronkalarien artean, oro har, hasiera batean hartutako erronkari jarraitu dio jendeak; erronkaz aldatu dutenak gutxiengoa dira.
|
Baina
honetan ere aniztasuna da nagusi: hain justu, egon badaude erronka zazpi aldiz aldatzera iritsi diren pertsonak ere.
|
|
|
Giltza sekretuaren dohainak sentitu egin behar dira, eta horrek eragin, euskara beste modu batean sentitzea. ...neroko erritmoarekin, bizi baldintzen presioarekin, gertukoen sarea ez izatearekin, ez da erraza halako ekimen batera hurbiltzea etorri berria dena, ez soilik hizkuntza bat ikastea soilik eskainita, askotan gainera, bi edo hiru hizkuntzatik gora jada badituztenean. hizkuntza gure herriko identitatearen parte garrantzitsu da, sinbolikoki garrantzia ematen diogu, duen historia eta berezitasunagatik,
|
baina
honek ez du esan nahi hona bizitzera etorri berri den batek, hori sentitu behar duenik. " euskaldunon problema da, beti pentsatu izan diagu kanpotik etorri eta munduko gauzarik normalena dela euskara ikastea... eta guk alfabetatzea egin dugu?
|
|
|
Hizkuntza gure herriko identitatearen parte garrantzitsu da, sinbolikoki garrantzia ematen diogu,
|
baina
honek ez du esan nahi hona bizitzera etorri berri den batek, hori sentitu behar duenik.
|
|
|
" haietako bat sentitu naiz" esan zuen auzotar batek, parekidetu egiten baitu ekimenak.
|
Baina
hau ere gertatzen da beste norabidean: hona etortzean ere, aurreiritziak dituzte maletan, eta interakzio horretan bestelako ikuspegi eta praktikak jasotzen dituzte.
|
|
2020
|
|
|
Horiek izan baitira abiaburuko bosturtekoan egin ditugunak.
|
Baina
hau ez da hasiera besterik. Euskarazko komunikabideen inguruko ikerketak aurrera egingo du, elkarlanean etorkizunerantz.
|
|
2022
|
|
|
Arrazoietako bat izan daiteke, denborak aurrera egin ahala etorkin horiek bertako hizkuntza hegemonikora egiten dutela jauzi, haien hizkuntza albo batera utzita.
|
Baina
hau hipotesi hutsa da oraingoz. Hiriburuetan eta zonalderik erdaldunenetan, gainera, hizkuntza horiek batera, euskara bera baino gehiago entzuten dira.
|
|
2023
|
|
|
Hizkuntza gutxituez ari garenean, ordea, ez da nahikoa gutxiengoa" gehiengoa osatzen ez duen taldea" (Euskaltzaindiaren Hiztegia 2021) dela esatea. Adibide gisa India jarrita, 12 hizkuntza nagusietatik bakarra ere ez da herritarren erdia baino gehiagoren ama hizkuntza (Haberland 1991, 182),
|
baina
honek ez du esan nahi horietako guztiak hizkuntza gutxituak direnik. Skutnabb Kangas eta Phillipsonen definizioak (Skutnabb Kangas eta Phillipson 1989, 470) ematen digu gakoa," boterea" ere aipatzen baitute:
|