|
2000
|
|
|
Gai zerrenda zabala ukitzen du: boterea, iraultza, lengoaia, zapalketa...
|
baina
honetan aurrekoetan baino osatuago eta sendoago azaltzen omen da Sarrionandiaren pentsaera. Lopez Gasenik 1993an adierazten duenez, Marginalia, Ez gara gure baitakoak (1989) liburuari dagokion beste aurpegia da" gogoeta teorikoen alderdia." (Egan, 1993)
|
|
|
Izan ere, narratzaileari Iñakik berak bere istorioaren berri eman ziola aitortzen du. Beraz, Iñakiren istorioa kontatzen ez duenean,
|
baina
honen berri nola izan zuen azaltzean, narrazioan parte hartzen duen narratzailea dugu. Bestalde, askotan Iñakik berak hartuko du hitza, maila metadiegetikora jauzi eginez.
|
|
2002
|
|
|
|
Baina
hau ez da beti horrela izan gurean eta atzera begiratuz erraz topatuko dugu literatur kritikak zeresan handiagoa eman zuen garairik. Orduan, poetika desberdinek, literaturaren helburuek edo kritikak berak gogoeta ugari eragiten zuten eta bizitasun handiko eztabaidak bultzatzen zituzten.
|
|
|
Autonomiak askatasuna ematen dio arteari; hau da, literaturaz kanpoko helburuetatik aske uzten du.
|
Baina
honek ez du" l" art pour l" art" lelopean estetizismoak bilatu zuen marfilezko dorrera kondenatzen jarduera artistikoa. Eguneroko praxian barneratu nahi du abangoardiak artea, Arte Instituzioaren inplikazio erabatekoa bilatuz artearen beraren buruaskitasuna lortzeko.
|
|
2003
|
|
|
Hau ezta gertatzen Gaztelako erderarekin eta, azkeneko denboretan izan ezik, etziran agertzen gaztelerazko literaturan eleberritxo hontan agertzen diran bezela, hitzegileen hitz modu bereziak. Gaur, Camilo José Celak eta beste idazle erdeldun batzuk, batez ere Hego Amerikakoek, eleberrietako hizlarien esakerak hitzez hitz idazten dituzte,
|
baina
hau ezta azkeneko urteetako moda bat baizik, inglesezko literaturaren imitazio pobre bat baino. Gutxi irabaz dezake gaztelerazko literaturak bide hontatik.
|
|
|
Askotan ematen zituzten telefonuek okerreko numeruak eta fitxa bat iruntsi zizularik zuk ezin zenezaken atzera eskatu. Milaka iresten zituzten honelako fitxak,
|
bainan
hau nahikoa etzitzaienean milaka aldatzen zizkizuten numeruak zuk jakin gabe, eta eurek egindako bilabidea ondo zegoelakoan numerua markatzen zenuenean kendu zizuten beste fitxa bat.
|
|
|
Eta esango nuke, euskara batuaren eredua dela ta Mitxelenarekin eta belaunaldi gaztearekin zituen diferentziak are handiagotu zirela han hartu ziren norabideen ondorenez. Oraindik ez zen zaharra, inolaz ere, Oskillaso,
|
baina
honen aurka ere joan zen, antza, Arantzazun oihukatu zen" Zaharrak etxera!" aldarria. Edozelan dela ere, literatura sorkuntzaren alorrean halako mutualdi baten murgilduko da urte batzuetarako gure idazlea, eta larogeiko hamarkadan ondo sartu arte ez du berriro bururik agertuko.
|
|
|
|
Bainan
hau Txominek txartzat hartu behar dualakoan Inasi bere alde ateratzen da.
|
|
|
|
Bainan
hau etzan Madriden jazotzen zana. Han adina etzan ezer, gaur Euskal Herrian ere eztan bezela.
|
|
|
Zabaldu zan bere tokian alboetara begiraturik.
|
Baina
hau ganora barik egin zuan. Konturatu egin zan.
|
|
|
Inasi ta Iziartxu eztira joaten goizero meza entzutera eta eztute gehiago errosariorik esaten bere aurrean. Oraindaino aintzinan baino hotzagoak ziran bere hartuemanak eurekin, egia zan,
|
baina
hau ere konponduko zan denborarekin.
|
|
|
|
Baina
hau be autortu behar: XVIIIgarren mendearen azken aldirarte, herri jakintza hori herriak berak baino ez eban aintzat hartzen; gizon" landuak" kulturadunak" huskeritzat" eta" itsusitzat" euki eroen herri jakintza hori.
|
|
|
Erdalduna eta erdalzalea, ondo landutako gaztelania dotore ta aberatsa erabilten ekiana, bai berbaz eta bai idazkietan.
|
Baina
hau be esan behar da haren alde, egia da ta: gotzain honen denporan (5 urte egin zituan guztira Bizkaian,), Erromako lehenengo Bulatik hasita, eleiz agiri ofizialik gehienak erderaz eta euskeraz argitaratu ziran Bilbo eleizbarrutiko Boletinean.
|
|
|
Hoba ez!
|
Baina
hau be esango deutsut: nire euskerazko eskutitzei gure amak erderaz erantzuten eutsen!
|
|
|
Ikasleek alde egin dute,
|
baina
honek ez ditu oporrak ekarri gainontzekoentzat. Izan ere, batzuen arabera hauexek dira ikasturteko egunik gogorrenak.
|
|
|
Patxik ostikoz jo zuen Joxe,
|
baina
honek ezer ez zioenez, berak hitz egin zuen.
|
|
|
Joxe izutu egin zen honen aurpegia ikusirik.
|
Baina
honen izua ikaralditxo inozoa zen Patxiren hezurretarainoko lazturaren ondoan. Izan ere, Patxik segundo baten infernuko garrak bere haragi puska belztuak betirako erretzen eta txingartzen ikusi zituen bere aurrean, zelan iritsi zen ez zekiela, agertu berri zen Unaxen begietan.
|
|
|
Oso azkar gertatu zen dena Joxe ondo ohartzeko. Honek lagunaren aurpegiaren aldaketa baino ez zuen sumatu,
|
baina
hau ere azkarregia izan zen Joxek arrazoirik bilatu ahal izateko. Patxiri ergel aurpegia geratu zitzaiola, hori bai igarri zuen.
|
|
|
Bueno, gitxienez berba egin dogu eta orain hobeto ezagutzen dogu ze urde putakume mota dan. Neuk be badaukat zeozer zuri kontetako, eta gogoa daukat gainera behingoz botateko...
|
baina
hau ez da momentu aproposa. Bihar Alde Zaharretik urtengo dogu, barruan daroadana atarako dot eta biok mozkortuko gara, bale?
|
|
|
Hartzeko presarik ez zuela aitortu behar bere buruari, horretarako irakaslearen albotik mugitu egin baitzuen.
|
Baina
honek, beraren buruan garden irakurtzen baleki bezala, eskua luzatu eta telefonoa hurbildu zion.
|
|
2004
|
|
|
Azpiratu du ia Herio Juanek.
|
Baina
honek sudur zuloetan sartzen dizkio hari esku ezkerreko behatzak, eta ahoan eskuiko ukabila. Ezin du arnasarik hartu Juanek, ta estu ta larri dago, ito aginean; indarka batean ari da baina, galdu ditu indarrak; nekatuta dago eta dardarazko keinuak egiten ditu; arpegia gorritu ta hazi egin zaio, begiak irten nahirik ditu, sudur zuloetatik odola dariola dago.
|
|
|
Bai,
|
baina
honetan ez. Honetan andrazkoak izan dira beti nagusi.
|
|
|
Hankaz gora jausi da Gezalako jauntxoa bere txifa txakurren gainera.
|
Baina
hau miraria: Don Trifon hil eta beste Don Trifon bat agertzen zaio Pedrori berehalaxe.
|
|
|
Esku zarta burrunbada. Mikrofono aurretik alde egiteko agintzen dio zuzentzaileak gazte bizartsuari;
|
baina
hau taket bat bezala dago, geldi. Geroago ta urduriago dago jendea.
|
|
|
|
Baina
hau da itzela! Egia dela, ba!
|
|
2005
|
|
|
Enkontru edo bidaiariak egiten dituen harreman horiek ez dute amaiera onik, iragankorrak dira, bidaiak bezalakoak. Harremanotan jendearekiko maitasuna aurkitu nahi da,
|
baina
hau ezinezkoa, iragankorregia suertatzen da, edo arriskutsua, bidaia bera legez. Horra hor hakuna matata!
|
|
|
" Neska ala urrixa" pentsatzen duzu.
|
Baina
honek, emaztea maite du eta ohaiderik gabe egoten den gizon bakarra da. Gertatzen zaio gogoeta aritzea ez ote duen bitzi aire bat, batere normala ote den.
|
|
|
Honek, delibero bat hartu apezpikua Baionara etortzera bortxatzeko.
|
Baina
hau beti bere herrian egon Tolosa aldean. Azkenean Parlamentuak bere dirua bahitzea erabaki zuen... eta apezpikua jin orduan!
|
|
2006
|
|
|
Konortera bihurtu zanean, barriz, ezpanak milikatuz, hain jateko goxoa behin be ez ebala jan eta aurrerantzean halangorik nekez dastatu eikeala erantzun eutsan senarrari. Oskarrek, ha entzunda, zirt zart eten gura izan eban emaztearen laidoa,
|
baina
honek senarraren esku mehatxagarriai ihes eginda, balkoira jo eta bere burua jausten itxi eban. Polizia heldu zanean, Oskarrek emaztearen gorpua eukan besoen artean kulunkan, kalearen erdian.
|
|
2008
|
|
|
Inuzente bai,
|
baina
hau neuretzako, behintzat! Arre astua!
|
|
|
Bakarra geratu da bere amagaz etxe inguruak ezagutzen eta katuak ezkaratzetik uxatzen,
|
baina
hau da marka! Kaminora atera da gaur eguerdi ostean eta auto batek jo eta bertan garbitu dau.
|
|
2009
|
|
|
Ahozkoa, berriz, ahoz zabaltzen denari esaten zaio.
|
Baina
honen mugak ere ez dira zehatzak, ahoz zabaltzen diren testu atal batzuk artean idatziz sortu izan dira eta.
|
|
|
Zer egin ezean, jatordua be laster eta, gure Triskili zopa apur bat ipintera joan zan ezkaratzera.
|
Baina
hau tamalgarria! Ogia ebagi ordean, ez dau, ba, atzamar bat ebagiten?
|
|
|
Hiltekotan etxean bertan hilko balira...!
|
Baina
hau baino txarragorik emon eutsan buruak amordeari:
|
|
|
|
Baina
hau egia! maltzurkeria honetan be, Txinpas beti maitegarri.
|
|
2011
|
|
|
" Zure aita katigu dago eta handik urteterik ez dauka. Ezkondu zaite neugaz eta zeu izango zara Bizkaiko Jauna."
|
Baina
honek ezetz esan eutsan lez, andreorrek goiz beranduan urten isilean logelatik arpegia urratu beharrean, eta aldarrika hasi zan harek behartu egin gura izan ebala esanez. Semea, hau ikusirik, mugarantz zuzendu zan aita askatzera, eta adu onak lagundurik, aurretiaz harrapatu eban mauru baten truke atera ahal izan eban handik, eta aitagaz lagunduta bihurtu zan; baina ez ei eban etxera sartu gura izan.
|
|
|
Niri behintzat, nire kontzientziak esaten jaustak bola horri eutsiten jarri behar dodala, nahiz eta berak ni beragaz batera tarraz eroan.
|
Baina
hau eskatzen deutsuet hiri eta hi lakoei: boleari aurrera egin ez daian eutsiten jarten ez bazaree be, ez zaitezela jarri berari beherantz bultzaka".
|
|
|
Nik ere badakit jinasi gaurkoz egin behar zuena,
|
baina
hau ere bromak engañau, hori gauza nabarmena! Baina Juanito beti izan da alaia eta zuzena.
|
|
2013
|
|
|
Labayru Ikastegiak ahalegin handia egin dau lekukotasunak batzen,
|
baina
hau dana ezin posible izango zan lekuan lekuan euki ditugun laguntzaile, informazino emoile eta kontaktuen laguntasunik barik. Ate asko jo behar izan ditugu dana lortzeko, eta dandanetan alderik alde zabaldu deuskuez ateok behar dan guztian erraztasunak emoteko.
|
|
|
Beobideri Larretak jarraitu eutsan bandearen arduran, ez hainbeste estudiantinakoan,
|
baina
honek be sortu zituan pieza batzuk estudiantinarentzat. Hauxe izan zan gerra aurreko azkeneko zuzendaria.
|
|
|
Bedian Gabon egunez Olentzero kantetan ibilten da talde bat.
|
Baina
hau barri antzekoa da, demokrazia etorri orduan Euskal Herri osora zabaldu zan bertako ohituratzat, eta Bedian be ordurik hona eutsi egin jako.
|
|
2015
|
|
|
|
Baina
honekin batuarena baino gehiago edozein hizkera literariorena den problema bat jo dugu, hots, batuaren problema espezifikorik ez den, baina edozein hizkera literariorena delakoxe batuarena ere baden problema: hizkera literariorik ez dagoela alegia (ez batuan, ez euskalkietan).
|
|
|
Handik apurrera beste dokumentu bat be izenpetu zan abadeen artean,
|
baina
hau Kontziliorako zana. Kontziliorako eskatzen eben, Eleizeak euki egiala askatasun osoa obispoak hautatzeko.
|
|
|
Orduan gotzaindegia Alameda Mazarredon egoan.
|
Baina
hau izan zan izenik handiena hartu ebana. Oihartzun handia euki eban gizartean.
|
|
2019
|
|
|
Senarraren abandonuak gutxiagotasun sentimenduak sortzen dizkio eta Barbarak behin eta berriro iradokitzen dio senarrari banatu egin behar luketela,
|
baina
honi ez zaio komeni, eta ezezkoa ematen dio beti, emaztea jabegotzat gorde nahi baitu41 Barbarak bezala, Bihotz Bi. Gerrako Kronikakeko Florak maitasun erromantikoaz eta ezkontzaz duen ideiaren biktima dirudi.
|
|
2021
|
|
|
" Gu konturatu gara hemen Iruñerrian,
|
baina
hau Bilbo, Donostia eta Gasteiz bezalakoa da. Ez da izango Azpeitia, baina Donostiako 14 urteko gazteek eta Iruñerriko ereduko gazteek perfil oso antzekoa dute.
|
|
|
" Graduetan ez da ia formazio pedagogikorik eskaintzen eta Bigarren Hezkuntza masterrak irauten duen ikasturtearekin ez da nahikoa. Berritzeguneetatik ere formazioa ematen diegu irakasleei
|
baina
hau sakondu eta areagotu behar dugu".
|
|
|
ama hau nagusiki, seguru asko berezko lotura edo harremanaren ondorioz izeko eta amama. Eta, zenbaitetan, lehengusinari egiten zaio erreferentzia,
|
baina
hau nabarmen gutxiagotan. Hau da, MIR1 ek adierazitakoaren haritik, emakumezkoak dira irakurzaletasunerako eta literaturarako erreferente nagusiak familietan.
|
|
|
Etxean hurbilekoek egiten dituzten aukeraketek nerabeek ondoren literaturan egiten duten hizkuntza hautuan edota euskal autoreenganako izaten duten hurbilpenean funtsezko eragile gisa jokatzen dute. Beste batzuk aipatu dira dagoeneko, hala nola, hizkuntza gaitasuna edota euskal literaturaren erreferentzialtasuna,
|
baina
hau erabakigarria den faktorea dela onartzen dute. Parte hartzaile gehienek eskolaz kanpo batik bat gaztelaniaz irakurtzen dutela adierazten dute, euskaraz ere hainbatek, eta ingelesez, genioen moduan, etxekoren baten eraginez.
|
|
|
Literaturaren irakaskuntzaren egoeraz modu zuzenagoan edo zeharka aritu izan gara aurreko ataletan ere,
|
baina
honetan gaiari sakontasun handiagoz heltzea da xedea. Hortaz, eta lehen ideia gisa, IEE1, LIR1 eta LIR3 rentzat ere literatura lantzeko modua ez da asko aldatu haiek ikasle ziren garaitik gaur egunera eta lanketa oso oso parekoa dela diote.
|
|
|
Literatur sistemaren egoeraz mintzatu gara aurreko kategoriari zegokion atalean,
|
baina
honetan literaturak gizartean, oro har, eta instituzio desberdinetan duen babesaz modu zehatzagoan elkarrizketatuek esandakoari helduko zaio.
|
|
|
Hortaz, talde osoak parte hartzea inportantea izango da, betiere, hitzartzeak apur bat orekatuz. Kasu honetan, zaila izango da denek parte hartzea,
|
baina
hau kontuan hartuko dugu ondoko hitza hartzeetarako (EL). Aurreko bi galderei beste hauek gehituko zaizkie:
|
|
|
Eta zelan ahaztu nire maitale, emazte, andra, buztarrilagun izan dodan eta izaten jarraitzen dodan Maitegaz!
|
Baina
honek aparteko atal bat merezi dau.
|