|
2000
|
|
|
Egun, mikroa aurrean paratuko balit, Alaskak pena ere eman didala esanen nuke: urtsidoak, idi musketadunak, Dall ahuntzak, baleak, aurorak, glaziarrak eta fiordak gozamen hutsa dira enetzat,
|
baina
gizakiaz deus gutxi oroitu dira ahoa laudoz beteta daukatenak. Alegia, eyak, txugatx, aleutiar, yuit, tanaina... hamaika herri itzaliz doaz, gizaki izateko hamaika era desagertzen ari da haien aurrean, baina Alaskak ez die txikiziorik bururatzen.
|
|
|
Osagaiok hitzen bitartez azaltzeko, gainera, osotasunetik bereizi ditu.
|
Baina
gizakiak denboran luzatutakomintzo multzoak baino ez dezake errealitate osoa ezagutarazi, horixe baita, Kojeve reniritziz, filosofiaren xedea. Areago, osagai horiek, berez, ezin dira bereizi berek osatzenduten osotasun horretatik.
|
|
2001
|
|
|
Itzultzerakoan, tresna bakoitzak bere onurak dakartza: itzulpen automatikozko sistemek itzuli, itzuli egiten dute, bai,
|
baina
gizakiaren estilo ukitua falta dute. Itzulpen memoriek, aldiz, ez dute itzultzen, baina koherentzia sendotzen laguntzen diote itzultzaileari.
|
|
|
‘Kosta Atlantikoan ondo errotuta zegoela uste nian.’ ‘Errotuta? Baina jendea ez dun errotzen inon... ’ ‘Batzuk bai.’ ‘Zuhaitzak bai, errotu egiten ditun,
|
baina
gizakia jende deserrotua dun berez. Oinak ditin, ibiltzeko... ’ ‘Eta ipurdi masailak, esertzeko! ’ diot, muturtuta.
|
|
|
Balesen erranetan, XIX. mendeko Europako inperioek egiten zutena egiten dute orain konpainia transnazionalek, hau da, natur baliabide eta lan merkeaz baliatzea, baina orain herri osoa gobernatu beharrik gabe. Modu berean, esklabotza berriak gizakien balio ekonomikoa hartzen du eta mehatxuen bidez menperatzen ditu,
|
baina
gizakien jabetza aldarrikatu gabe eta beren biziraupenaren ardurarik gabe. Horrek errentagarritasun gehiago dakar:
|
|
|
Gai gutxi izango dira maitasuna baino gehiago aipatu, aztertu, erabili eta bikainago goraipatu izan direnak.
|
Baina
gizakiaren funtsezko izaeran datzanez, beragan hautamena eta ezagumena daramatzan maitasun honi buruz ez dut ezer aurkitu idatzita. Aurrerago Kantekin eztabaidan esango duguna laga behar dugu argi hemen:
|
|
|
Hau da, bere giza ziurtasun naturalaz70 behin behineko abstrakzioa egin eta arrazoimenaren ezagutza ahalmenei buruzko azterketari ekitea.
|
Baina
gizakia maitagogo izanik, ezagutari izanik, alfer alferrekoa da gure ezagumenaren abstrakzioa egiten saiatzea, ezagumenez eginiko ezagumenaren abstrakzioa izango litzateke eta. Gogoak gogoaz gogoaren abstrakzioa egitea.
|
|
|
Gizakiaren izana argi eta garbi aurkitu arte, ezina zen, baliteke, gizakiagandik ateratzea sail orora, filosofiara ere.
|
Baina
gizakia gogoan gogoz maitagogo definituz edo aurkituz gero, filosofia ere gizakiaren antropologian kokatu behar dugu, hau da, gizakiak adimenaz daukan gizakiari buruzko jakinduria orokorrean. Kanten eta beste filosofo askoren iritziaren erabat aurka jarriz:
|
|
|
Artelanak gizakiak eginiko giza mezuak dira, zirraragarriak sarritan, ederrak.
|
Baina
gizakiak (maitagogoak) dira ederrik ederrenak, onik onenak, egiarik egiazkoenak. Haurrak jolasean, neska gaztea dabilela, helduak lanean, zaharrak irribarrez, kosmos guztian ageri daitezkeen ikuskizun zoragarrienak dira.
|
|
|
Zabaltze hori gogoko zaio gizakiari, maitagarri da, gogoko zaion bezala bere gorputzeko ahalmenak hobetzea, soinezko den maitagogoaren ahalmenak hobetzea denez.
|
Baina
gizakiaren gogoa argitzea eta indartzea da gizakia burutzea. Zentzumenak zorroztu, adimena argitu, oroimena zabaldu eta nahimena indartu ahala, zentzumenak eta adimena eta nahimena eta oroimena erabiliko dituen gogoa argitzea eta indartzea da.
|
|
|
‘zerbait’ dela. Ez dugu zehatz mehatz ezagutzen, baliteke, zer den ‘ zerbait’ hori,
|
baina
gizakiagan da izan. ’Zerbait’ hori ezagulearena da.
|
|
|
Eta guragarrien artean, une eta aldi bakoitzean erakargarrienera jotzen du animaliak, besterik ezinean.
|
Baina
gizakiei era guztietako erakargarriak azaltzen zaizkie, gogoko zaizkienak eta gogoz kontrakoak; maitagarriak direnak eta ez direnak, baina une zehatzetan erakargarriak zaizkienak. Eta bereizi egiten ditu erakargarrien artean, gogoko zaizkionak eta sasigogoko direnen artean (gero aipatuko dugu gogoko ez direnen —sasigogokoen— erakargarritasunaren misterioa).
|
|
|
Beraz, zientzialaritzat ematen du bere burua,
|
baina
gizakiaren askatasuna aitortzen du, bere egiten dituen zientziaren printzipio funtsezko hauen kontra jarriz: kausalitate fisikoa besterik ez dagoela, helbururik ez dagoela natura osoan.
|
|
|
gizakia gizaki arrazoimenak egiten badu, gizakiagan egon daiteke legea.
|
Baina
gizakia gizaki maitamenak egiten badu, gizakiagan ez dago legerik. Maitabeharra dago, eta kito.
|
|
|
|
Baina
gizakien eta aingeruen azken atarramentuari buruzko gaia geratzen zait. Gizakiak, bere gogoz, Jesukristoren soka laga eskaladan —maitajarduna utzi—, eta ere, azken batean, etsi egingo dio, maitasunari uko egiten dion gizaki horri —norbaiti—, betiko amiltzen lagaz?
|
|
|
Lan honen zati hau ez da beharrezkoa nire tesiaren azalpenerako.
|
Baina
gizakiaren izana eta sorrera egunero darabil zientziak, batez ere eboluzioaren gaia aztertzerakoan. Bere berri izanez gero, eboluzioa jakin min izan zen niretzat, gaixotasunekin, gizakiaren jardun okerrekin eta heriotzarekin korapilatuta askotan.
|
|
|
Beti oso zaila, batez ere gizakiaren gogora iristean.
|
Baina
gizakia maitagogo hautari eta ezagutari definituz gero, nik maitagogo izanez eta izatetik behatzen diot adimenak eginiko zientziari. Eboluzioari buruz, aldiz, zientzia barrutik ariko naiz, eta zigotoan datzan gizaginkodearen sorrera izango da niretzat ere erreferentzia nagusia.
|
|
|
Baina adierazpen fundamentalista hori bera ere herrena da. Jainkoa den zientziagan sinesten du,
|
baina
gizaki den zientzialaria —Mahoma— ez du onesten. Zatirik garrantzitsuena falta zaio:
|
|
|
Baina hurko maitagogoa ezagutzean bertan, beste maitari epailea ezagutzen dugu. Horrela, denok dakigu denok garela epaile, bakoitza bereetan,
|
baina
gizaki guztiok garela epaile. Eta denon eta bakoitzaren neurririk gabeko metroa, bete betean denon eta bakoitzaren gogoko den maitatzea dela.
|
|
|
Esandakoa gizakia maitagogo definituz da zentzuduna.
|
Baina
gizakia horrela definitu ezik, non aurkitu bataren eskabideen eta bestearen lagundu beharraren arteko lokarri teorikoa. Erantzuna ‘gizakia’ izan ohi da.
|
|
|
|
Baina
gizakia Jaungoikorik gabe iruzurkor eta ulertezin izatetik gizakiaren ezagumenarentzat, ezin dugu Jaungoikoa izatearen baietza berehala demostratutakotzat eman. Jaungoikorik gabe gizakia ulertezina izatetik, gizakia gure ahalmenentzat ulertezina edo ulergaitza dela azaltzen zaigu, ez besterik.
|
|
2002
|
|
|
|
Baina
gizakien buruaren arloko espezialista hauek ez dira egoera kritikoetan bakarrik baliagarri; aitzitik, arazoak prebenitzeko bitartekoak eta estrategiak eskaintzen dituzte, eguneroko bizitzan egonkor eta indartsuago egoten lagunduko digutenak.
|
|
|
Bakoitzak bere erreinua behar du, bere berea.
|
Baina
gizaki kultuak jakin luke, ezen beretik aparte beste hamaika ere badaudela, eta ezagut ditzakeela, eta ulertu, eta errespetatu; eta, halaber, bere bereari eusten eta berea errespetarazten.
|
|
|
Gizakiaren kasuan, aldaketa biologiko barik, aldaketa nabarmenak daude komunikazioan lekuan lekuan. Hizkuntzak bortizki desberdintzen dira han eta hemen,
|
baina
gizakia ez da biologikoki hain desberdina han eta hemen. Gizakiaren kasuan, espezie berekoek komunikatzeko tresneria entzungarri desberdinak darabiltzate han eta hemen.
|
|
|
kulturak aldakorrak dira, hizkuntzak aldatu egiten dira denboraren joan etorrian, gastronomia aldatu egiten da, legeak eta arauak aldatu egiten dira. Kulturak gizakiaren bizitza arautzen du,
|
baina
gizakia bera da kulturaren sortzailea, erabiltzailea eta aldatzailea. Gizakia bizirik den heinean, kulturak ere bizirik dirau.
|
|
2003
|
|
|
Istripuen errealitatea irudietan erakusten duten kanpaina horiek badakit jende bati ez zaizkiola gustatzen.
|
Baina
gizakiok, zoritxarrez, zer gertatzen den gogoratu araztea behar dugu. Errealitatea horrelako krudela da, eta ikusi beharra dago.
|
|
|
II. Mundu Gerlatik landa, Nazional-sozialismoak eta haren aldeko Estatu Nazioek egin desmasiak ikusi eta, irabazleek erabaki zuten, 1948an, Nazio tipi ala handien eskubiderik ez aipatzea aldi honetan,
|
baina
gizaki bakoitzaren eskubideez arduratzea mundu osoan eta Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsala aldarrikatzea.
|
|
|
–Buru sortzaileak salbuespena diren aparteko pertsonekin erlazionatzen ditugu, jakintsu etajenioekin.
|
Baina
gizaki oro, bere erara, bakoitzak toki desberdin batetik esperimentatzen du bizitzaeta, horren ondorioz, bere esperientziak ideietan formulatu eta besteei pasatzerik badu, badauka besteei eman diezaiekeen zerbait. Mundura datorren gizaki bakoitza hasiera berri bat da; eta unibertsoakhartzen du berarengan abiapuntu freskoa eta, maila txikian bada ere, egiten saiatzen da beste inorkoraindik egin ez duen zerbait?
|
|
|
Nire ama. Bai, badakit maniki bat dela
|
baina
gizakia hain da ahula, oroitzapen eta sinboloak behar ditu babesa bilatu eta apurtxo bat hobeto sentitzeko. Batzuek erlijiora jotzen dute.
|
|
|
|
Baina
gizakiak suntsituak izan daitezkeen arren inoiz ez dira garaituak izaten, eta horixe da kontuan eduki behar duguna: ahaleginduko diren arren, ez gaituzte bentzutuko.
|
|
|
" Na tu re and Nurture" (natura gehi elikadura, biak kultur eta natur mailetan ulertuta) nortasun bat ematen digute, izaera bat, jite bat. Nortasun edo izaera hori hezi eta alda daiteke,
|
baina
gizakiarenonez izan behar badu, beti muga batzuen barnean eta lege psikologiko oso zorrotzei jarraikiz.
|
|
|
Bestela esanda, kasu horretan gizakiak jakingo luke bi xedapen horiek nola lotu bere ondasuneta familia egoerarekin, edota seme alabei begira dituen eginbeharrekin; halaber, gizakiak beste pertsona bat aitortu behar izango balu edo norbaiti eskuzabaltasunen bat eman balio, jakingo luke harako xedapenak nola egokitu egoera horiei.
|
Baina
gizaki orok ez dio espiritu horri ekiten; alderantziz, batzuek euren ondasunak xedatzeko askatasunaz abusatu edo ondasunon nahiz negozioen egoera jakin ez, eta seme alabei begira dituzten eginbeharrak urratzen dituzte. Horregatik, ez litzateke zuzena izango askatasun zehaztugabea uztea horretaz abusatu dezaketenei, baina, aldi berean, gizaki bakoitzarentzat lege bat ezartzea ezinezkoa izango litzateke.
|
|
2004
|
|
|
Gaurko Veneziaz, eta gehienez, duela 25 urtez geroztik ezagututakoaz aritu naiteke. Mende laurdena ezer gutxi da 1.500 urteko historia duen hiri batentzat,
|
baina
gizakion bizitza itxaropen eskalan, heren bat da. Aspaldiko Veneziari buruz asko idatzi da, marrazki eta pintura bidez artisten irudiak ere badaude, fotografia teknikari esker duela ia 150 urteko argazkiak ere ikus genitzake.
|
|
|
Eta gauza jakina da azken uneetan beti beti esaldi jenialak esan behar direla, edo tutik ere ez esan.
|
Baina
gizakiak abildade aparta dauka azken uneetan barregarri geratzeko eta bere bizitzan lortutako gailurrak segundo batean zapuzteko.
|
|
|
Eta natura perfektua bada bere osotasunean eta baita bere zatietan ere, zer egiten du hor txertatuta gizabanako akastunak? Esan dugu gizakia inperfektua izateak ezin zuela Jainkoaren inperfekzioa ekarri,
|
baina
gizakia naturaren zati eginez, al dugu hemen esan gizakia akastuna bada, natura akastuna dela. Egia esan, Jainkoari dagokionez badago funtsezko ezberdintasun bat arazoa konponerrazagoa bihurtzen duena, gizakia ezin delako, inondik ere, Jainkoaren zatia izan.
|
|
|
|
Baina
gizakiak gizartetik (erkidegotik, komunitatetik) edaten duen adina du edaten gizarteak gizakietarik, egitate hau behar beste azpimarratzen ez bada ere. Gizartea ez da, izan, multzo soil bat, elkarte bat da, funtzio eta egitura jakinak dituen giza elkartea, hain zehatz ere.
|
|
|
Baina horretarako naturak ez dio bat bateko eta behin betiko erantzunbiderik eskaintzen. Oinarrizko ahalmen batzuk eskaintzen dizkio naturak era inkoatibo batean
|
baina
gizakiaren (eta gizartearen) ardura da errealitatearen esangura (bere buruarena eta inguratzen duten gauzena eta beste pertsonena) atzematea eta horren arabera jokatzea. Gizakiaren dimentsio edo berezkotasun honi" hondogabetasuna" deritzogu, aipatu anbibalentziaren sustraia delarik.32
|
|
|
a) baldintzapen materialak (fisikoak, ekologikoak, ekonomikoak...); b) baldintzapen psikoafektiboak (inkontzienteak barne); c) baldintzapen sozialak (normatibo objektiboak zein subjektuak barneratutakoak autobeharkizun modura)... Baldintzapen hauei guztiei beste indar edo bektore bat erantsi behar zaie" baldintzapen" gisa ezin har daitekeena
|
baina
gizakiaren hautuak eta erabakiak sakonki modulatzen dituena: gizakiaren balioak, alegia.
|
|
2005
|
|
|
Bere burua akabatu duen kristauari mende luzez eliza katolikoak ezarritako zigor beldurgarriak izango du zerikusirik horretan.
|
Baina
gizakiok noizbait gure baitan edo inguruan aurkitzen dugun gai nagusi hori bizia eteteko unea iritsi dela erabakitzeko eskubidea Paleolitikoan bezain bizirik dago gaur.
|
|
|
" Hil da Jainkoa" kantatzen du πLT Bizkaiko rokero taldeak Nietsche, Heggel, Michelet eta beste zenbaiten ondotik. Jainkoa ez da hila
|
bainan
gizakia eri.
|
|
|
" Habil gibelera Satan! Eror bide haiz neretzat, hire gogoetak ez baitira Jainkoarenak,
|
bainan
gizakiarenak." (Mt 16,23). Zer konplimendua Elizako Burulehen famatuenarentzat!
|
|
|
Hortaz, gizaki eta animalien arteko harremana nahitaezkoa da itsasertzean.
|
Baina
gizakien eragina ez da hirietan bakarrik nabari.
|
|
|
Beraz, azaleko ezaugarri geologikoen zergatia ezagutzeko jakin mina izanez gero, halabeharrez Lurraren bihotza aztertu beharra dago.
|
Baina
gizakiak Lurra era zuzenean aztertzeko duen aukera azaleko 15 km-etara mugatuta dago, orain arte behintzat ezin izan delako zundaketa sakonagorik egin. Beraz, nola ezagut daiteke batez beste
|
|
|
Udzungwa mendietako mangabeyak ez daude arriskuan, parke nazional baten barruan baitago.
|
Baina
gizakia hegoaldeko lur garaietako koloniarentzat mehatxua da, bereizi gabeko mozketak oihan hezea suntsitzen baitu.
|
|
|
Bakterioak kutsatzen dituzten birus askok,
|
baina
gizakiei erasotzen dieten batzuek, herpeek esaterako, “motor” molekular bat erabiltzen dute inbaditzen diren zeluletan beren DNA sartzeko. Mekanismo konplexu hori Kaliforniako ikertzaile talde batek bere nahierara manipulatzea lortu du.
|
|
|
Nahiz eta hirukoa bere idealetik urrun izan egun, zientzia fikzio hermetikoak mezu mehatxatzaile baten alde egin du apustua: edo teknologian sinetsi, hura eta bere ondorioak garatuz, edo mesfidantza erakusten diogu,
|
baina
gizaki mugatu legez jarraitzen dugu geure burua arrastatzen. Utopia ala distopia?
|
|
2006
|
|
|
Giza arima, ideia nobleek bultzatuta, ezin krudelagoa izateraino hel daiteke.Gizakiak ongia edo gaizkia egin dezake. Gizaki izatez gaiztoak zenbaitetan ongiaere egin dezake,
|
baina
gizaki izatez onak gaizkia egin dezan gauza bat behar du, bakarra: Fedea.
|
|
|
Arrazoiak ideia eternoez hornitu behar zituen gizakiak, berauen helburuak bete ahal izateko,
|
baina
gizakiaren arerio bihurtu da, Weber-ek seinalatzen zuen egiteko arrazionalizatzailearen bidetik besterik ez baitu jo. Eta izan, arrazoiak bazuen bestelako egitekorik.
|
|
|
Gaur egun, hainbat hamarkadatan, gripea ia katarroa izatea lortu dute.
|
Baina
gizakiaren immunitate sistemak ez du inoiz H5N1 aurkitu; beraz, mehatxu izaten jarraitzen du. Hori dela eta, H5N1aren aurkako estrategiaren funtsezko urrats bat da organismoari oraindik ez dituen defentsak egiten laguntzeko gai den txertoa ekoiztea.
|
|
|
Egoera berezi batean dinagu gogoa halako kasuetan, eta ezin dizkinagu azaldu ez deskribatu hitzen bidez. Gehienez ere, haiku baten bidez biziberritu ahal dizkinagu. Bitxia dun,
|
baina
gizakiak eta animaliak baino ez dizkinate qualia delako egoera horiek bizi. Landareek ez.
|
|
|
Egia da proposamen honek ontzat jotzen duela" erdara" hitzaren etimologia jakin bat, oraindik ere agian erabat ziurra ez dena.
|
Baina
gizaki eta herri askoren ezaugarri hain unibertsala den hurkoarekiko mespretxua eta burla guk ere egitea ez al da nahikoa sinesgarria?
|
|
|
Hizlari horren diskurtsoaren analisia egin lukeen beste garai bateko edo beste nazio bateko kritikariak zirkunstantzia horiek guztiak kontuan hartu lituzke, eta bere burua entzuleriaren kokapen berean jarri luke diskurtsoaren gaineko judizio egiazko bat eratze aldera. Antzera, lan bat publikoarengana zuzentzen denean, nahiz eta ni egilearen adiskidea edo etsaia izan, egoera hori ez dut kontuan hartu behar; aintzat hartu behar dut neure burua,
|
baina
gizaki gisa, zentzu orokorrean ulertuta, eta ahal den neurrian ahantzi behar ditut nire izate partikularra eta nire zirkunstantziak. Aurreiritzien mendean dagoen pertsonak ez du betetzen baldintza hori, eta bere kokapenari eusten tematzen da; ez du bere burua kokatzen obrak duen ikuspuntuan; obra beste garai eta nazio bateko pertsonengana zuzenduta baldin badago, haien ikuspegia eta aurreiritziak ez ditu aintzat hartuko.
|
|
|
Beraz, ekintza askea, denborari lotu behar bazaio ere, denboraz berex dago nolabait. Kanten hautu librea ez da denborazkoa,
|
baina
gizakiaren denborazko existentzia osoa erabakiko du. Horrenbestez, existentzia denborazkoan, berez, ez dago askatasunik.
|
|
|
|
Baina
gizakia, hilkor ez ezik, hiltzaile ere bada berez.
|
|
|
zakur erreala da, jan eta edan eta lasterka egiten duen zakur biziduna.
|
Baina
gizakiok" zakur" esentzia" zakur" hitzera igaroarazi eta ‘adiera’ abstraktu bilakatzen dugunean, orduan esentzia hil egiten da. " Zakur" hitza, jakina, bere adieraren bitartez argitzen eta ezagutarazten duen zakur erreala ez bezalakoa da, bertan esentzia hilik baita:
|
|
|
ari naiteke.
|
Baina
gizakien munduak bere legeak betearaztera behartzen nauelarik, nire nahiak debekuen kontra jo eta kopeta hausten duelarik, nire esku eta zangoak aurreiritzi eta kulturen burdina inplakableetan preso atzematen direlarik, orduan dardar egiten dut, intziri eta negar egiten dut. Espazioa, galdu egin zaitut eta ni baitan sartzen ari naiz.
|
|
2007
|
|
|
Hezetasuna maite du
|
baina
gizakiak sortutako biotopoetan bizi daiteke, hala nola: lorategietan, parkeetan...
|
|
|
Izaera horren erruz, askotan setiatua egon da herria, batez ere Espainia eta Frantziaren arteko gudetan, eta XX. mendean zehar, kontrabandorako leku egoki bihurtu zen, gerran nahiz gerra ostean. Kontrabandisten bidea ez dugu egin,
|
baina
gizakiak eraikitako harresiak utzi eta harresi edo muga naturalak zeharkatzeari ekin diogu bidaiaren bigarren zatian. Horretarako, Ainara izan dugu lagun, txalupa txuri urdina, eta Pedro lemazain, txaluparen jabea eta Irungo bizilaguna.
|
|
|
–La question de la place de l, homme dans l. Univers est toujours d, actualité?.
|
Baina
gizakia kosmosaren helburua dela sinestea, ez ba bidezkoa.
|
|
|
Beraz, unibertsoa izpirituaren ezizpiritutara jaiste eta materia bihurtze, eta materiaren baitan goititze, izpiritualtze prozesu bat da, azkenean bere buruaren ezagutza osoan bere baitara osoki itzultzera bidean.
|
Baina
gizakiaren mundura (historikora) gatozenean, bide horretan izpirituak hartzen duen bi forma funtsezko bereizi behar dugu: izpiritu subjektibo eta objektiboa.
|
|
|
/ Antzina, hartz arrearen bizi eremua ikaragarri zabala zen.
|
Baina
gizakiak munduan zehar hedatu ahala, hartz handi honek bere bizitokiaren erdia galdu du. / Munduan egun dauden berrehun mila hartzen herenak Alaska eta Kanada iparraldeko kostalde eta lautadetan bizi dira.
|
|
|
Ideien tokia nire pentsamendu edo kontzientzian dago.
|
Baina
gizakia, kimera, etxea, nik joan den astean pentsatu nituen, eta orain berriro pentsatzen ditut: gauza bera al dira?
|
|
|
Hau da, hauteman du objektu bat, ardi bat, esaterako?, mila ezaugarri diferente ageri du berez,
|
baina
gizakiaren oharmena eskasa da, alde guztietatik bonbardatzen ari diren mila inpresioei batera arreta egiteko, eta objektu bakoitzeko inpresio bat bereizten eta hautatzen du, eta hura hartzen dizu bere gogoan. Ikur baten bereizte hori, ezaugarri baten bidez egindako objektuaren identifikazioa, hori da objektuaren ideia, aldi berean objektuaren (barne) izena:
|
|
|
«on voit le caractère des peuples et le génie de leur langue marcher d, un pas égal, et l, un est toujours garant de l, autre») 561 Beste hizkuntzak izan litezke frantsesa baino abilagoak sentsuen alorrean, bertsorako edo kanturako adibidez («ces deux arts vivent de sensations», «le chant demande le désordre»), edo irudimenaren eremu galduetan, metafora fantastikoak asmatuz eta.
|
Baina
gizakia sentsazioez eta arrazoimenaz osatzen da, hori besterik ez da («sensation et raisonnement, voilà de quoi tout l, homme se compose») 562 Eta arrazoimenaren esparru zehatzean hizkuntza landu eta eskuaireko bakarra («ayant la clarté par excellence») 563frantsesa da, esan bezala, «ordena erregular konstantekoa» ideiak banan bana hurrenkera logikoan aletzen, «ordena direktokoa» natura...
|
|
|
Txinpantzean dagoen
|
baina
gizakian agertzen ez den genoma zati bat da.
|
|
|
bitamina emankortasunean gehitzeak dituen onurak berresten dituzte zenbait ikerketak,
|
baina
gizakietan lortutako emaitzak ez dira oraindik erabakigarriak
|
|
|
Erreakzio primitiboa Haurrak bi urtetik aurrera hasten dira elikagaien neofobia agertzen, eta, kasurik larrienetan, helduarora arte luza daiteke.
|
Baina
gizaki guztiek hasieran ukatzen dituzte jaki ezezagunak, arratoi, txinpantze eta tximino kaputxinoen antzeko animalia orojaleekin batera. Cooke k uste du iraganean elikagaien neofobiak babes funtzioa izan zuela.
|
|
|
Era horretako ahoskatze bakoitzak, iluntasunean ezkutatutakoaren manifestazio bakoitzak, errealitatea sortzen du, eta, bide batez, ausardia eskatzen dio berori entzuten duenari.
|
Baina
gizakia, azken finean, bere burua erakuste horretan hazten da.
|
|
|
Sistema politiko autoritarioa, finean, inolako elkarrizketarik ezagutzen ez duelako ezaugarritzen da. Hitz egiten du, bai,
|
baina
gizakiaren hizkuntz gaitasuna galbideratzen duen modu jakin batean bakarrik. Hizkuntza ezagutzen du, bai, baina dominazioaren bitarteko bezala bakarrik, hain zuzen aldekoen aurrean aginduaren eta instrukzioaren forman eta kanpokoen aurrean —eta horiek bereganatu nahian— propagandaren forman.
|
|
|
Jaiotako gizakumeak ikasi egin behar du gizaki izaten —gizakia egin egiten da—,
|
baina
gizaki bihurtze hori ezin daiteke modu orokor eta abstraktu batean planteatu, baizik eta zinez egokitutako baldintza sozialak eta kulturalak oso kontuan hartuz. Azken finean, Ferrerok dioen bezala," gizakia bere naturak berak zuzentzen (’kondenatzen’) du gizartean bizitzera:
|
|
2008
|
|
|
kantagintzara emana dagoenaren alorrean.
|
Baina
gizaki orok kantatzen du, ondo zein gaizki, munduan zehar. Beste batzuk dira" kantu ontzaile" Etxahunek esango zukeen moduan, hor langintzaz ari gara, ofizioaz, eta hor ikasi egiten da.
|
|
|
Argi dago ingurumen faktoreek (klimak, irradiazioak...) erabateko eragina dutela Pirinioetako floran.
|
Baina
gizakiaren presioa ere ez da nolanahikoa. Hain zuzen, loreen funtzioa intsektuak erakartzea da, oro har; izan ere, haien laguntzarekin, landareak ugaltzeko aukera gehiago ditu.
|
|
|
Horrek ez du esan nahi planetan egiten ari garen aldaketa azkarrek ez dutela eraginik izango. ...
|
Baina
gizakion denboraren eskala ez da planetarena. ... Gure espezieak Lurra orduan zegoen moduan okupatzeko eboluzionatu zuen.
|
|
|
(OFF) Mundua konkistatu nahiko lukeen Magnetoren laguntzailea eta maitalea da, eta jakina, gaiztoa.
|
Baina
gizakion aurreiritziek bilakatu dute gaiztagin.
|
|
|
Animaliak biologikoki moldatzen dira ingurunera, baita gizakia ere,
|
baina
gizakiak, ingurunera egokitzeko, ingurunea bera alda dezake. Gizakiak tresnak eta teknikak sortzen ditu.
|
|
|
Gizakiok ere badugu komunikatzeko seinale sistema primario bat.
|
Baina
gizakiak, komunikazio primario hori erabiltzeaz gain, komunikatzeko bide konplexuago bat sortu zuen, mintzaira, hain zuzen.
|
|
|
Ez du arazo larririk sortzen, baina kaltetuak beste patologia batzuk izateko aukera handiagoa izan dezake. Izurriteak hiltzen jarraitzen du eremu degradatuetan Rift haranaren sukarrari dagokionez, zoonosi birikoa da, eta batez ere animaliei eragiten die,
|
baina
gizakiari ere eragin diezaioke. Eritasun hori eragiten duen birusa eltxo ziztaden bidez transmititzen da.
|
|
|
Bera askatu izanak Kolonbian bakea posible dela erakusten duela esan du, eta dei egin dio nazioarteari, «mugi dadin», eta bahituta dirautenak askatzeko borrokan jarraitzeko eskatu du. «Ni aske egonda dena amaitu dela uste dute,
|
baina
gizakiak laga ditut FARCen eskuetan eta behar ditut», zioen atzo. Sarkozyk berriro ere Kolonbiako presidente Alvaro Uriberekin hitz egin duela nabarmendu zuen.
|
|
|
Gizakiek, gainerako animalien moduan, egunero gure kezkak, beldurrak, penak eta premiak jasan behar ditugu.
|
Baina
gizakiok besteek ez duten zama berezi bat jasan behar dugu: ergelkeriaren presentzia, hain zuzen.
|
|
2009
|
|
|
Prozesua ez da erraza, bakoitzak bere erritmoa du, eta duen mina edo zauria kontuan hartuz, denborak desberdinak dira. " Norbait puskatzen denean, besteoi ere eragiten digu, familia bat gara,
|
baina
gizakiekin lan egiten dugunean ezin dugu pentsatu dena karratua denik, beti espero bezala aterako denik. Hala ere, askorentzat hau azken aukeraren etxea da, aurretik leku ugaritan izan direlako, eta horregatik pazientzia handia izan behar dugu, euren aldeko apustu garbia egin behar dugu", dio Etxeberriak.
|
|
|
Lana eta bertan bizitzea uztartzea ahalbidetzen zuen hiria diseinatzea izan zuen xede. Proiektu progresista zen,
|
baina
gizakiaren neurrira egina. Aldirietan antolatutako hiriak baino arrazionalagoa eta humanoagoa zen.
|
|
|
Euskal Herrian ez dugu azken hilabeteetan euria edo elurraren falta igarri, baina munduko beste zenbait tokitan alderantziz gertatzen ari da; Txinan, azken 50 urteetako lehorterik txarrena izan dute, atzo elurra (Pekinen, besteak beste, bota duena) berriro ikusi arte. Alde batetik, prezipitazioak naturak berak ekarri ditu, otsailaren 12an euri arina jaso zutelako;
|
baina
gizakiaren eragina nabarmena izan da gaur hainbat kale zurituta ikusi ahal izateko. Izan ere, zilar ioduroko suziriak zerura bota dituzte malutak lortzeko, eta lehorteari agur esateko.
|
|
|
Sare sozialak, internetek jarri ditu modan,
|
baina
gizakiaren inguruan beti izan dira lagun sareak, ohiko koadrilak edo afizio baten inguruan sortutako lagun taldeak horixe ohartarazten digu Joxe Rojasek. Euskal blogaria, aspaldian da sare sozialen erabiltzailea.
|
|
|
Adolfo Morais: Naturak dakar klima aldaketa
|
baina
gizakiak areagotu du. Hor gakoa da jakitea zer neurriraino den gizakiaren eraginez.
|
|
|
Tristea da
|
baina
gizakia da drillak duen arrisku nagusia
|
|
|
|
Baina
gizakiaren eskuen diseinua ez da eskuetan eta gizakietan bakarrik agertzen. Gizakien oinek ere badute bost hatzen diseinua, aldaera txiki batzuekin.
|
|
|
Hogeigarren mendearen hasieran, hipotesi atomikoa oso errotua zegoen zientzialarien artean,
|
baina
gizakiak esku artean zituen tresnak (bai eta argiaren uhin luzera ere) handiegiak ziren atomoak eurak ikusteko; zientzialari batzuen ustean, atomoen esparrura arrazoia soilik hel zitekeen. Alabaina, 1980ko hamarkadatik hona, atomoak banan banan ikustea eta ukitzea ahalbidetzen duten tresnak eraiki ahal izan ditugu (tunel mikroskopioa, adibidez), eta horretan dautza, neurri handi batean, nanozientziaren eta nanoteknologiaren jaiotza eta garapena.
|
|
|
Lurraren errebindikazioa askatasunarena da:
|
baina
gizakiaren askatasun espiritual, pertsonalarena, politikoarena baino lehen (eta gero hori ere noski).
|
|
|
(Alderantziz ere esan liteke: bere burua ahalik gehiena bazter utziz,
|
baina
gizakiak planteatzen duena). Ba al dago Jainkoa era horretan?
|
|
|
sailera lekualdatzen dira, besterik gabe...
|
Baina
gizakiaren
|
|
|
Aplikazio gehienetan, erabiltzaileak adierazi behar dio bere bezeroari zerbitzaria zein konputagailutan dagoen kokatuta. Horretarako IP helbideak erabil daitezke,
|
baina
gizakientzat ez da batere erosoa, IP helbideak gogoratzeko zailak direlako. Horregatik, Interneten izen sistema bat definitu da, erabiltzaileek makinak izendatzeko.
|
|
|
Protokolo hauen mezuak interpretatzeko bitez bit aztertu behar dira. Karakterekoak baino eraginkorragoak dira, bit gutxiago behar dituztelako mezuak kodetzeko,
|
baina
gizakientzat askoz zailagoak dira lantzeko, hizkuntza bitarra mintzaira naturaletik urrutikoa delako. Aplikazio mailatik beherako protokoloak bitekoak dira gehienetan, aurreko kapituluetan ikusi dugun bezala.
|
|
|
Gaur egungo ikerketak onak badira ere, gehiegizkoak izan daitezke goji zuku komertzialarekin batera ematen diren mezuak, bai ontzian bertan, bai edaria aurkezteko orrietan. Ikasketa gehiago Oraindik ere aztertzen ari dira haren eragin antioxidatzaileak eta ahalmen immunea areagotzekoak,
|
baina
gizakiei buruzko ikerketa gutxi da oraindik. Gojiaren immunitate sistemaren propietate antioxidatzaileei eta estimuluei buruz egin diren azterketa gehienak laborategian egin dira.
|
|
|
Gojiaren immunitate sistemaren propietate antioxidatzaileei eta estimuluei buruz egin diren azterketa gehienak laborategian egin dira. Gojiaren polisakarido aktiboek (“Lycium barbarum”) puntu antioxidatzaile handia dute in vitro, determinazio fisikokimiko zehatzek islatzen duten bezala,
|
baina
gizakietan in vivo duten biomarkatzaile antioxidatzaileak, zukua kontsumitu ondoren, azterketa bakar batean aztertu dira. Ikerketa horretan, zukua merkaturatzen duen konpainiak ere parte hartu zuen, Daviseko University of Californiako eta Bostongo Tufts University School of Medicineko ikertzaile estatubatuarrekin batera.
|
|
|
Jessica Hellmann biologoak (Notre Dameko Unibertsitate Estatubatuarra) esan du klima aldaketaren ondorioak datozen hamarkadetan jasango direla, eta berehala neurri praktikoak eskatu ditu. Iaz, Australiako, Ingalaterrako eta Estatu Batuetako ikertzaileek Science aldizkarian azaldu zuten berotze globalak animalien mugimenduak eragin zituela,
|
baina
gizakiak naturan egindako aldaketek zaildu egiten dute beste espezie batzuetarako bidaia. Horregatik, aditu horiek lagundutako migrazioen alde ere egiten zuten, eta esaten zuten egungo kontserbazio neurriak ez direla nahikoa espezieak babesteko, tenperatura 3 °C tik gora igotzen bada.
|
|
|
Mundu osoan garrantzia duen behatokia da Igeldokoa, eta Klima Zaintzeko Munduko Sarean parte hartzen duenetako bat. Aurrerapen teknikoak ondo daude,
|
baina
gizakiaren lanaren osagarri izan behar dute. Argindarra joaten delako edo komunikazioetan arazoak sortzen direlako, hainbat behatokitan datu serieek balioa galdu dute, adierazi du Margarita Martinek, EAEko Meteorologia Zentroko zuzendariak, eta Igeldon orain arte bezala lanean jarraitu behar dela azaldu du.
|
|
|
Gizarte mugimenduek ohartarazi zuten,
|
baina
gizakien diru gosea ikaragarria da, eta espekulazioan dabiltzan finantza erakundeen presio bideak oso handiak dira. Jendea jokoan sartu da, zekenkeriaz.
|
|
|
" Kobazulo gehienek kanpoko tenperaturaren antzerako hozberoa dute
|
baina
gizakiok sartzen garenean beroa jariotzen dugu. Arrikrutzeko batez besteko tenperatuta 10 gradu ingurukoa da eta gizakiona 36 gradukoa, ur lurruna eta CO2 ere isurtzen dugu eta horrek kobazuloan eragina dezake", azaldu zuen Oterok.
|
|
|
–Lagun turkiar bat dut Frantziara ezin dena etorri, ez duelako aski sos bere kontuetan. Merkantziak herri batetik bestera joan daitezke,
|
baina
gizaki batzuk ez?. Gogoetarazi, ironia erabiliz:
|
|
|
Gakoa, esango digu, produkzio tresnen jabegoan datza.
|
Baina
gizakia alienatua dago, bere lanaldira dago alienatua, produktua arrotza baitzaio. Horrela, laburbilduz, historiaren esentzia lana izatetik kapitala izatera pasatu da.
|