|
2007
|
|
|
Eta lehenengo eta bigarren Aintzinak konparatzen hasi garelarik, denetariko iritziak eman dituzte garaikideek aro bietako Aintzinari buruz: Marc Legassen ikuspuntutik, bigarrena lehenengoa baino eskuindarragoa izan zen, Front> populaireri aurre egitea helburu baitzuen779 Philippe Oyhambururen ustez, ostera, bigarrena aurrekoa baino abertzaleagoa izan zen, lehenengoa erregionalista baino ez baitzen izan780 Azkenez, Jacques Mestelanen aburuz, bigarren Aintzina> lehenengoa baino ezkertiarragoa izan zen,
|
baina
ezin izan zuten adierazi, Iparraldeko Euskal Herria Pétainen gobernupean baitzegoen781.
|
|
2008
|
|
|
|
Baina
ezin dugu xede hau inolaz ere bete ez badugu lehenago antzinako doku mentazioa euskal lekukotzat jotzen, ez bagaude seguru zein izen den euskal izen eta zein arrotz, zein soinu euskararena eta zein inguruko beste hizkuntza batena. Segurantza hau hizkuntzalaritza historikoak bakarrik konparaketaren bitartez eman diezaiguke, metodo konparatzaileak eskatzen dituen baldintza zorrotzak garai ezber dineko baina ustez hizkuntza bereko datuei aplikatuz.
|
|
|
Hirugarrenik, hizkera> koa> kera> radizionala> esan ohi da, gizartea dagoenetik, zuzenbidea ere badagoelako (ubi>) eta, hori hitzen bitartez kanporatu behar denez gero, zuzenbidea dagoenetik, zuzenbideko hizkera ere badagoelako. Euskararen kasuan, beharbada, tradiziozko izaera hori ez da hain ugaria,
|
baina
ezin dira ahantzi Foru zuzenbideko nahiz Gaztelako zuzenbideko aztarnak.
|
|
|
Beste aukera zain egon predikatu konplexutik abiatzea da. Badirudi Azkaratek (1991,106) honen alde egiten duela,
|
baina
ezin azal ditzake kategoria eta azpikate gorizazio aldaketak. Azter dezagun hau.
|
|
|
Egungo zenbait eleberriegile berri saiatzen dira mito hau lantzen. Iturriagaren Berandu> da> gelditzeko> edota Belmonteren Hamar> > barru> datozkigu boteprontoan oroimenera?, gehienetan Bilbo zikina (drogarena, militantzia klandestinoarena, langabeziarena) erakutsiz, baina Bilboren ahulezia handiena bere izaera erdalduna da, dudarik gabe. Behar bada Euskal Herriko hiririk hiriena da,
|
baina
ezin horraatik euskal literatura inkarnatu.
|
|
|
Kusindegia> (Igantzi), Kusiñenea> (Goizueta). Bere sorburuan egon liteke cousin> frantses hitza,
|
baina
ezin da alde batera utzi OEHn erranahi bat baino gehiagorekin ageri den kuxin>/ > kuxina> hitza edota Kosin> pertsona izena ere izan dela.
|
|
|
|
Baina
ezin halakorik egotzi beste batzuei, adibidez Piarres sinatzaileari. Réveileko kolaboratzaile nagusietarik zatekeen, euskaraz eta frantsesez.
|
|
|
Aukeran Gipuzkoan egina Akademiaren ildoko gipuzkera bultzatzeko.
|
Baina
ezin bazen Gipuzkoan Azkue bera prest zegoen Bizkaian ateratzeko. Azken kasu honetan Ibaizabal bizkaieraz izan beharragatik tamala agertu arren, ikusten da Azkue euskarazko egunkari bat lortzearren uko egiteko prest zegoela euskalki arloko bere ideiei ere, helburu nagusia euskaldunei egunkari propio bat eskaintzea baitzen.
|
|
|
Baina hau ez zen beti gertatzen eta edozein kasutan ikasgai nagusiak (zein testuliburuak oro) gaztelaniaz ziren. ...zkuntza osoa gaztelaniaz ezarri zuen sistema ofiziala zegoen, erdara ez erabiltzea gogor zigortzen zuen «pedagogia» ahantzi gabe (eraztuna erabiliz, etab) 221 Izatez euskararen bazterketa eskoletan Antzinako Erregimenetik zetorren222 XIX. mendeak ezer berririk asmatu baino lehenagokoa areagotu zuen, orokortu, eraginkortasun handiz III. Errepublikako Frantzian, dorpeago Errestaurazioko Espainian,
|
baina
ezin ukatuzko moduan azken honetan ere.
|
|
|
Edozein kasutan, 1918ko hitzaldiko Antillen pasartearen interpretazioa hau, esan beharrik ez dago, hipotesi bat da. Probablea,
|
baina
ezin baiezta daitekeena.
|
|
2010
|
|
|
|
Baina
ezin dugu erran orokorki lagunarteak biziki euskaldunak direnik. Ponderazio bat egiten badugu, laurdena emanez doi bat euskaldunak direnei, AEKko ikasleen lagunarteen euskalduntasuna %28, 5 da:
|
|
|
Itxuraz bai, euskaldunen eta erdaldunen zutabeak ikusiz, erran dezakegu beren inguruko egitura berdinak konparatuz gero eta euskaldun gehiago aurkitzen direla eta gero eta erdaldun guttiago.
|
Baina
ezin da erran ikasleenganeko bilakaera bat denik, ikasturte batetik bestera ez baitira ikasle berak. Nolazbait egoera soziolinguistikoa da aldatu dena, adibidez euskarari buruzko aldekotasuna.
|
|
|
–Niretzat, proiektua izan da beti inportanteena; eta horiek ziren momentuan momentu jantzi beharreko jantziak. Guk nahi genuen bost federazioentzako jantzia, noski;
|
baina
ezin zenez, bada, laurentzat. Baina, praktikan, bitartekoak jarri genituen Seaskak gainerakoen antzera parte hartzeko?.
|
|
2012
|
|
|
Elioten poema berberaren bi bertsio edo itzulpen direla? Gehiegitxo esatea litzateke beharbada,
|
baina
ezin ukatuzkoa da biek ala biek sorburu testu berbera izan dutela iturri. Sarrionandiak Elioten poema gisa aurkezten du. Lur eremua?, eta. Apirilari gorazarrea?, berriz, berak sortutako poema gisa.
|
|
|
beren buruak bizitza errealeko zorigaitzetatik isolatu, eta iragana oroituz nork bere arima biluztu eta ametsen munduan bizi. Gehitxo litzateke beharbada Sarrionandiaren poema O marinheiro dramaren itzulpen libre eta laburtua dela esatea,
|
baina
ezin da ukatu antzezlan hartan oinarritutako birsorkuntza denik. Pessoaren antzezlaneko egoerak bere eginez eta bere burua haren lekuan jarriz(. Fernando Pessoa izan naiteke,/ pertsona hori Alberto Caeiro zen legez?), Sarrionandiak portugaldar idazlearen drama estatikoaren bere irakurketa proposatzen du, eta, sorburu testu zehatz batean oinarrituta, poema berri eta original bat sortzen.
|
|
2013
|
|
|
22 urte zituenean, Euskal Herria utzi behar izan zuen ikasketen jarraitzeko. Larresoroko eskolatik Baionako seminariora joan zen ikastera,
|
baina
ezin izan zituen ikasketa guztiak han bukatu, 1906an, Frantziako Gobernuak seminario guztiak beretzat hartu zituelako eta ikasleak handik haizatu.
|
|
|
Jean Saint PierrekCharleroiko porrotetik zenbait hilabetera aipatu zuen hastapenean kanoi gutxi zeukatela eta horregatik egin zutela gibelera.
|
Baina
ezin erran kritika biziki zorrotza zenik: kanoi azkarrak eskuratu zituztela aipatzeko artikulu batean azaldu zuen hastapenean ez zeukatela halakorik, baina artikuluak kutsu baikorra zuen, ongi armatuak zirela argitzea baitzen helburua.
|
|
|
Beste artikuluetan, alemanez trufatzen zen, indarrik ez zutela erranez. Adibidez, 1915eko otsailaren 19an, alemanek Parisen sartu nahi zutela
|
baina
ezin zutela idatzi zuen. Jatekoa eta erregaia xuhurtzen ari zitzaizkiela eta horregatik urduri zeudela kontatu zuen, ironia erabiliz, Paris arrautza bezala «klik» irentsi nahi zutela erran zuenean.
|
|
|
Eskualduna ere gertakari horien zabaltzen ibili zen, dena egia bezala aurkeztuz, nahiz eta dena ez egia izan.
|
Baina
ezin diogu Eskualduna ri leporatu jakinaren gainean gezurra erratea, baizik eta zabaltzen ziren zurrumurruak egiatzat jotzea. Dena den, soldaduek propaganda haren baitan ez zuten gehiago fede handirik, hilabete batzuk iragan ondoan.
|
|
|
Eskualduna k ez zuen erakustera ematen edo ez zuen aitortzen desertore anitz bazela.
|
Baina
ezin zuen ukatu, eta lerroen artetik ihes egiten zion informazio horrek. Norbaitek desertore ez izateko hautua egitea azpimarratzeanerakusten zuen beste anitzek kontrako hautua egin zutela, bestela ez zuten desertoreen aipamena hala eginen:
|
|
2014
|
|
|
zentsurak bere bizialdi luzean izan duen aldaketarik nabarme nena 1966koa izan da. Fraga iribarne ministroaren lege bezala ezagutzen da Ley> de> Prensa> e> Imprenta> delakoa. ordura arte ko anabasa ordenatzearen meritua du batez ere,
|
baina
ezin da pentsatu zentsura kendu zuenik. nominalki bai, hitza bera, aurre rantzean ezin baitzen zentsura zegoenik esan, baina errealitateak gordin zirauen, lehengo lepotik burua. tramitazioan bai ekarri zuela aldaketa: eskuizkribua, borondatezko kontsultara?
|
|
2015
|
|
|
Erabaki eztabaidagarria, bestelako bat hartu izan balitz bezala. Saiatu da txapel batez bi buru estaltzen,
|
baina
ezin. Ondorio guztiekin.
|
|
2016
|
|
|
Zergatik? Arrazoi desberdinak izanen dira,
|
baina
ezin dugu baztertu frantses literaturaren pisua hor dugula, horrekin formatu garela eta haren eragina handia izan dela eta dela.
|
|
|
Herria, hizkuntza, fedea, hiru hitz horietan bildu dezakegu idazle handiak utzi digun obraren mamia.
|
Baina
ezin dugu aipatu gabe utzi antzerkiaren bitartez herriarekin izan zuen komunikazio berezi eta aberatsa. Horregatik, lan honetan, Larzabalen antzerkiak zergatik izan ote zuen honenbeste garrantzia gizarte nortasunaren garapenean esplikatzea, alde batetik eta, bestalde, idatzi zituen antzerkien testuen aberastasuna eta herriarekiko hurbiltasuna adieraztea dugu helburutzat.
|
|
2021
|
|
|
Lehen galderari, ardoa, jateko zerbait, dirua... erantzun dakioke,
|
baina
ezin erantzun atzo edo zurekin edo bai. Halako galderetan, galde hitza aski da galdera dela seinalatzeko, eta ez da, beraz, beste marka sintaktikorik erabiltzen horretarako.
|
|
|
Halere, jatorria kontuan izanik edo, Villasantek ez du eratorpen atzizkien zerrendan aipatzen. Atzizkiak, bestalde, ez du aldaerarik;
|
baina
ezin da ahaztu eratorpen atzizkietan ez bezala, e lotura bokala agertzen dela oinarria kontsonantez amaitzen denean (muturreko eta abar), eta belarritako, oinetako izenetan oso argi ikusten da pluraleko sintagmek leku postposizioak hartzen dituzteneko eta (ikus § 21.7, § 21.8).
|
|
|
—Guk ere (bai); —Guk ere (goian).
|
Baina
ezin dezakegu erantzun beste hau: * Goian ere.
|
|
|
unibertsaltasuna adierazten duenez, ezin dugu unibertsaltasun hori mugatu, ezin dugu esan zerbait unibertsala edo mugatua dela, aldi berean. Horregatik, etxe zuri guztiak baldin badiogu, zuriak diren etxe guztiak, ezaugarri hori duten etxe guztiak, besarkatzen ari gara,
|
baina
ezin esan, hori hala bada,* bost etxe zuri guztiak edo holako zerbait, bost horrek mugatu egiten baitu berez unibertsala den guzti hori, guztik nahitaez multzo osoa hartzen baitu.
|
|
|
34.1b Mendeko perpaustzat hartu ohi dira baldintzazko perpausak,
|
baina
ezin da esan perpaus nagusiko aditzaren mendean daudenik: elkartzen diren bi perpausen arteko harremana ez da aditz predikatuen eta modifikatzaileen artekoa bezalakoa, eta bi perpausen artean nolabaiteko korrelazioa dago.
|
|
|
34.2b Adizki jokatugabeekin ere eratzen dira baldintzazko perpausak.
|
Baina
ezin da esan zehazki baldintzazkoak bakarrik eratzeko menderagailurik dagoenik: hemen aipatuko ditugun guztiek lotura zuzena dute denborazkoekin, moduzkoekin, edo helburuzkoekin.
|
|
|
+ aditz predikatua’ (galdea igorri, desiratuz, uste izanik).
|
Baina
ezin da guztiz baztertu izenlagun interpretazioa ere.
|
|
|
(e) na menderagailuaz esana errepikatu behar dugu hemen ere: joerak, jokabide nagusiak ikus ditzakegu (e) nik eta (e) la menderagailuen artean;
|
baina
ezin eman daiteke arau zehatzik. Nolanahi ere, seinala daitezke zenbait bide, ondoren emango ditugunak.
|
|
|
Gerta liteke hori izatea arrazoi nagusia.
|
Baina
ezin da izan ezinbestean hori arrazoi bakarra, ez dugu daturik aski hori hala dela besterik gabe baieztatzeko. Beharbada, hizkuntzek korapilo eta sigi saga anitz dituztenez (ez nahitaez beti boterearekin lotuak), gerta liteke, besterik gabe, hizkera mota hori, eredu hori, gizonezkoen artean gehiago garatzea.
|
|
|
Mugatzaile eta guzti.
|
Baina
ezin esan dezakegu* Ene ezer ak; Dagigun hitz hain deus probetxosoaz (Etxeberri Ziburukoa); Hain deus izigarria (Etxeberri Ziburukoa).
|
|
|
diogunean ere.
|
Baina
ezin dugu esan, ordea, ingurune horretan,* asto zenbait dira! Horregatik diogu desberdinak direla.
|
|
|
Hiru Erratzak ostatuan Blacki buruz isil gordeka entzun zuen elkarrizketarena Lupini kontatzea gustatuko zitzaion, Blackek bere aita amei traizio egin ziela esatea (I. Mendiguren); Inolako frogarik gabe sinetsi genuen komunistaren edo juduren baten boikotagatik joan zela argia (Lertxundi); Biharamunean izugarrizko ajeaz esnatu nintzen, bezperan edan genuenagatik eta Marik eman zidan gauagatik (Iturralde); Bezperan ikusi zuen neskaren aurpegia ezin zuen ahantzi (R. Etxeberri); Bezperan aitarekin izan nuen portaeraren ondoren, barrenak eskatzen zidan emateko poz hori aitari,
|
baina
ezin nuen (Lertxundi). Oro har ekialdeko hizkerak emanagoak dira [tua (k)+ izan/* edun] perifrasiak erresultatibotik kanpo erabiltzera.
|
|
|
Literaturako adibide gehienak egon eredukoak dira: Arratsalde osoan borrokatu da,
|
baina
ezin izan du konpondu; Etsaien kontra borrokatzen ziren eta abar. Gaurko literaturan borrokatzen dute, borrokatzen zutenek ez zekiten... bezalakoak nahiko arruntak dira.
|
|
2022
|
|
|
Ber denboran, Karlos II.a laborari matxinatuen aurka sartu zen, jauneriaren bo terea mehatxatzen baitzuten, eta holako iraultzarik ezin zuen onartu jaunen jaun horrek.
|
Baina
ezin garaituz negoziatzera deitu zuen haien aitzindaria, Gui llaume Carle. Berehala hitza jan zuen, gizona preso hartu, hiltzera kon denatu eta 800 lagunekin erail zuten lepoa ebakiz, berari burdinazko koroa bat su tan gorriturik burutik behera jarri ondoren.
|
|
|
Hor segida prestatu zuen Nafarroa Garaira igaiteko. Irunberri setiatu zuen,
|
baina
ezin hartuz Espartza eraso zuen, laster Agoitz, eta gero Zangozan os tatu hartu zuen Joan II.aren meneko hirian. Iparraldera itzulirik, desmasiak egin zituen Armendaritzeko jaunaren etxean, Aiherrako Beltzuntzenean, Do namar tiriko gazteluan.
|
|
2023
|
|
|
Antzerki berri bati buruz joan nahi izan zen. Misterioak baztertzen ziren, joko berri bat bilatzen zen,
|
baina
ezin zen fartsa izan.
|
|
|
Sukarrez blai aurkitu zuen anaia, oso gaizki,
|
baina
ezin zuen negarrik egin, anaia salbatu behar zuen. Pierre Jourda historialariak zioen erregeak arreba ez zuela ezagutu.
|
|
|
Henrikek Margaritaren lanak ezagutzen zituen, be re ingurukoek bezala. Kontra jartzea zaila izanen zitzaion Margaritak zuen pisu politikoarengatik,
|
baina
ezin da erran Henrikek bat egiten zuenik Margaritak zeraman bidearekin.
|