|
2000
|
|
|
Hegoaldeko herrialdeetan ezda bien arteko loturarik ikusten: izan ere, Bizkaia eta Araban populazioaren erdia daetorkina,
|
baina
euskal herritartasuna etorkin gutxi duten Iparraldeko herrialdeetanbezain hedatuta dago, hedatuago kasu batzuetan. Azken herrialde hauetan pareanagertzen dira nortasuna eta jatorria:
|
|
|
Zerikusi zuzena diogunean hauxe esan nahi dugu, alegia, artikuluak ez duela ezertarako aipatzenEuskal Herria, osorik zein bere zati bat?, eta soilik Espainiaz ari dela. Artikulu batek Estatu Espainiarosoan eragina duen gertaera bat aipatzen badu (esaterako, Madrilgo Gobernuaren Ministro kontseiluakhartutako erabaki bat)
|
baina
Euskal Herria era espezifikoan aipatzen ez badu, orduan. Espainiarekin soilikzerikusia duen artikulutzat, hartu dugu.
|
|
|
Hemen nortasunbiak eta erreferentzia eremu biak ez dira kontrajarriak.
|
Baina
euskal herritartasuna etaespainoltasuna hartzen baditugu, batzuen ikuspegitik bata bestearen osagarri denbitartean, beste batzuen ikuspegitik elkarren aurkakoak dira eta kontrajarrita daude.Era berean, Euskal Herria eta Espainia eremu kontrajarriak lirateke.
|
|
|
Horrela, badakigu ezen bizkaitarra Bizkaiko albisteak jasotzen ari den bitartean, arabarra Arabakoakjasotzen ari dela.
|
Baina
Euskal Herriaren irudia albistegi orokorrak eskainiko dio. Ezberdina izan daiteke, ordea, Iparraldeko albistegiaren kasua:
|
|
|
Adibidez, gerra zibilean erailzituzten hainbeste nafarren heriotzaren ondorioz, gaur egun indar korrelazioa aldatu egin da Nafarroan; Bizkaiko Ezkerraldean, emigrazioaren ondorioz, indar korrelazio berria sortu da; Ipar Euskal Herrian Paristik bizitzera etorri diren pertsoneneragina ere hor dago...
|
Baina
euskal herritar sentitzen garenon eskubide politikoakaitortzeko eskubidea ukaezina da. Inori ez zaio euskaraz aritzeko eskubidea ukatzen, nahiz eta Erriberakoa izan eta gaur egun eskubide hori han legez ukatuta egon.Edonori ea pertsona horrek eskubide linguistiko batzuk dituen eta, beraz, euskarazaritzeko eskubidea daukan galdetzen badiogu, inork ez luke hori ukatuko.
|
|
|
Selekzioen errebindikazioa estatututik aterata dago; horregatik, euskal selekzioaklegalak dira. Niri espainiar selekzioak bost axola;
|
baina
euskal selekzioak egondaitezela.
|
|
|
Sei herrialdetako Euskal Herria dugu Bizkaiko golkoan,
|
baina
euskal jatorrizkoeuskaldunak mundu osoan zehar dabiltza. Horietatik ez gutxik nahi dute zilbor hesteasorterriarekin osasuntsu mantendu.
|
|
|
Nazio identitatearen sisteman beste osagaiak ez ditu ukatu nahi Txillardegik (historia, lurraldea, kultura, erlijioa, mitoak...).
|
Baina
Euskal Herrira so jarrita, bestezeinu horien gainetik, hizkuntzaren baitan dakusa gailentasuna: euskara dugu, beraz, gutasunaren ezaugarri hegemonikoa.
|
|
2001
|
|
|
Esate baterako, Txuma Lasagabasterrekgurean euskal nobelaren errepresentazio gaitasunaz agertu dituen zalantzak, hauda, gure errealitatea irudikatzeko orduan euskal nobelagintzak betetako zereginaz: «Parece como si los narradores tuvieran miedo a enfrentarse con la realidad historico social». Izan ere, esperimentazio formal eta teknikoak beste hizkuntzetako nobelagintzarekin homologatu bai,
|
baina
euskal nobelagintzak bizi dugun gizartearenahalegin eta nekea, idealak eta porrotak islatzen al ditu. Horixe da Tx. Lasagabasterrek planteatzen duen zalantza:
|
|
2002
|
|
|
i) irakasleriaren egonkortasuna txikiagoa dela, irakasle lagunen eta behin behinekotitularren portzentajea askoz altuagoa delako, eta ii) irakasleen menpekotasunahandiagoa dela, lanpostu motak maila baxuagokoak direlakd. Adibidez, katedradunek osatzen dute erdal lerroan irakasleriaren %11, 5,
|
baina
euskal lerroan ezdago katedradunik. Horrek ikerkuntza talde euskaldun finkoak eratzeko gaitasunamurrizten du, irakasle euskaldun gehienak erdaldunen batek zuzendutako taldebatean integratuta baitaude.
|
|
|
Ez du lotsarikizan behar itsusia baldin bada, ezta harrokeriarik ere ingurukoak baino ederragoabada.
|
Baina
Euskal Unibertsitateak ikusi egiten den unibertsitatea behar du izan: bere gorputza behar du, gorputz fisikoa ere (ez bakarrik fisikoa, agian; bainafisikoa ere bai).
|
|
|
Zoritxarrez, gaur egun EuskalHerriak ez dauka botere politiko hori.
|
Baina
euskal unibertsitarioek ezin duguonartu egoera zapaltzaile hori luzaroan; horregatik, orain bilatu behar ditugu konponbideak. Unibertsitateak Euskal Herrirako erreferente argia izan behar du, bestelako eremuetan ere egituraketa nazionalak gauzatuz joateko.
|
|
|
Ilustrazio garaiko giro berriak eredu deskoordinatu batzuk eman zizkionEuskal Herriari (Bergarako Mintegia, Deustua, Real Colegio de Medicina delReino de Navarra),
|
baina
Euskal Herria eremu gisa hartu gabe eta euskarairakaskuntzako hizkuntza zela onartu gabe.
|
|
|
Foruen inguruko kulturapolitikoa aberatsa eta indartsua da.
|
Baina
euskal historia ezin da horretara mugatu.
|
|
|
|
Baina
Euskal Herrian euskaraz egiten den kulturak, babesa eskain diezaiokeen lurralde administratibo komunik ez badu ere, fisikoki nazio muga ezaguturik ez badu ere, fikziozko eta sentipenen bidezko lurraldea eraikitzen du euskaldunen artean.
|
|
|
Filologo klasikoa ez den letretako unibertsitate ikasle batek ezagutu lituzkeenak sartu ditugu, alderdi anitzetako garrantzia kontuan hartuta, batzuetan zalantzak izan arren. Nepote, adibidez, ez litzateke sartu kalitateari begiratuta,
|
baina
Euskal Autonomia Erkidegoko ertainetako irakaskuntzan derrigorrezkoa izan denez, komeni da ezagutzea. Estazio bat ordea, kanpoan utzi behar izan dugu, maite dugun idazlea izan arren.
|
|
2004
|
|
|
Halaber, pentsatzendugu, bereziki aproposa dela unibertsitateko ikasleentzat. Ez da gidaliburu bat,
|
baina
Euskal Herriko unibertsitateetako hainbat fakultatetan irakasten diren hainbat irakasgaitan material osagarri gisa oso baliagarria izan daiteke.
|
|
2006
|
|
|
Eta ikusle arabiarrak? Inkesta bat egiteko modukoa da esaldia,
|
baina
gauregungo euskal gazteen artean ere... Eta hemen ez naiz harago joatera ausartzen.Benetan pentsatzen du hori Chimok?
|
|
|
Pribilegio hauek guztiak populatua izan zedin bultzatzeko ematen ziren. Hiribildu hauek Europa osoan XII. mendetik aurrera gertatzen den hirien berpizkunde aldiari lotuta daude,
|
baina
Euskal Herrian fundazio arrazoi desberdinak izan ziren. XI. mendearen bukaeran eta XII. mendearen hasieran fundatu zirenak musulmanei kendutako lurretan populazio kristaua bultzatzeko eta erakartzeko egin ziren(, birpopulazio?
|
|
2007
|
|
|
EITB Euskal Herri osora zabaltzen da eta hiru milioi pertsonengana iristengara. Gehiagora ere iristen gara
|
baina
Euskal Herria da, batez ere, gure erreferentea, guri nortasuna ematen diguna eta gure helburua.
|
|
|
Sei herrialdeko Euskal Herria dugu Bizkaiko golkoan,
|
baina
euskal jatorrizkoeuskaldunak mundu osoan zehar dabiltza. Horietatik ez gutxik nahi dute zilborhestea sorterriarekin osasuntsu mantendu.
|
|
|
Hori onar nezake hizkuntzaren diziplinetan, baina ez plastika batean».Amaitzeko, honako hau eransten du Agotek: «Eta badakigu zer den euskal artistabat,
|
baina
euskal estetika zer den definitzea beste kontu bat da»35.
|
|
|
Kulturak ez dit ematen identitatepolitiko legalik, ez nau bihurtzen eskubidedun.
|
Baina
euskal identitatea euskalkulturari datxekio, hau da, euskal identitatea ez da identitate politiko legala (soilikera subordinatuan, EAEn eta Nafarroa Garaian bizi garen hiritar espainolentzat). Ondorioa: euskal herritar osoa izan nahi baduzu, has zaitez euskal kulturapolitizatzen, nazio kultura dela aldarrikatzen.
|
|
2008
|
|
|
oihukatzea gaur egungo. Gora Euskadi? deiadarraren parekoa zela, eta Iztuetak berak, euskara goratu bai,
|
baina
Euskal Herriaren kontzeptu orokorra falta zitzaiola. Iztuetak anaiatzat zituen Gipuzkoaz gainerako euskaldunak, baina erakunde politiko desberdinekotzat (San Martin, 1987:
|
|
2009
|
|
|
Gobernu errepublikanoaren aldeko adierazpena aldarrikatu genuen. Gogo handirik gabe hartu genuenebazpen hori,
|
baina
Euskal Herriko interesei begira alderdirik aldekoena sinetsitahautatu genuen. Etsi etsirik, beste bandoaren alde jokatuz gero, gure jendea aurkaizanen genuela» (Fraser, 1979:
|
|
|
Horrela, Aintzinakoek defendaturiko «Euskalherriaren alde» programak elebitasunaren bidezko euskararen ofizialtasuna eskatzen zuen, eta baita autonomia pixka bat ere Frantzia federal batean biziko zen Ipar Euskal Herriarentzat. Jeltzaleen programari zenbait eraldaketa eginda berau Iparraldera egokitzen saiatu ziren,
|
baina
Euskal Herriaren batasunaz eta burujabetasunaz inoiz ere ezertxo esan gabe. Ez zuten, azken beltzean, Frantziatik bereizi nahi, jakin bai baitzekiten jende ugari zela horren aurka.
|
|
2010
|
|
|
Ez zen
|
baina
Euskal Herrian amaitu ihesa eta, ekainean, Bilbo frankistekhartu zutenean Santander aldera egin zuten lau ugalde oradretarrek. Gaur egungoKantabrian sakabanatu ziren laurak, patuak edo galtzaileen zoriak bakoitza puntabatera bidaliz.
|
|
|
Eta Argentinako kasua ez zen bakarra. Txileko gobernuak ez zuen dekretuberezi bat euskal errefuxiatuei sarrera errazteko
|
baina
euskal erbesteratu guztieneskaintzak baieztatu zituen. Santiago Zarrantzek argitu zuen bezalaxe, «tanto lasinstrucciones del presidente Aguirre Cerda, primero (y los que le siguen en talmandato), como la de los funcionarios del departamento del ministerio de relaciones exteriores, Carlos Errazuriz y Luis Castellon, responsables del otorgamiento de permisos, contienen instrucciones precisas de aceptar todas las peticionesvascas».
|
|
2011
|
|
|
Unibertsitatean euskararen presentzia oso urria izan arren, euskarazko goi mailako produkziorik (aldizkariak, liburuak, ikastaroak eta abar) bazen,
|
baina
euskal kulturgintzak ekoitzia (eta ez erakunde publikoek, administrazioek edo unibertsitateek). Hau da, Udako Euskal Unibertsitateak, Jakinek, UZEIk, Elhuyarrek eta beste batzuek bideratutako proiektuak.
|
|
|
Aldizkaria Iparraldean egiten zen,
|
baina
Euskal Herri osokoa zen. Euskal Herriko zein munduko denetariko gaiak, baina bereziki Giza eta Gizarte Zientzien ildokoak landu zituen kultur aldizkaria izan zen:
|
|
|
Datu hauek guztiak kontuan hartuta, pentsa liteke, baina oraindik aztertu gabe dago, Eusko Ikaskuntzaren proiektuan bildu zirela abertzaleen baitan zeuden bi tradizio oso desberdin: batetik, euskararik ez zekitenak
|
baina
euskal gaiekiko interesa zutenak, (EAJn ohikoa zen, abertzalea izanik ere, kulturalki euskal gaiekiko praktika erdalzalea izatea), eta bestetik, abertzale, euskaldun eta euskaltzaleak zirenak. EAJk bazuen ere bere historian euskaltzale sutsuen tradizio bat (adib.
|
|
2012
|
|
|
Logika hori bera da nagusiNafarroan. Foru Erkidegoak autonomia dauka,
|
baina
euskal nazionalistekinmodu baztertzailean ezartzen da, Patxi Zabaletak 1990ean El Paisi emandakoelkarrizketa batean azaldutakoari jarraituz: «Nafarroan, duela 60 urtetik egiten dapolitika garaitutako sektore baten kontura».
|
|
|
Ondorioz, mobilizazio horren eremu izan den euskal protesta zikloan ez daestatu independentea lortu, baina estatugintzan aurrera egin da13 Ez da nazioaguztiz errotu, baina naziogintza indartu egin da. Ez da euskal herritarren kategoriaerabat osatu,
|
baina
euskal demokratizazioan urrats sendoak eman dira.
|
|
|
euskaldunak euskaraz egiten dutenak dira.
|
Baina
euskal herritarrek euskaraz, gaztelaniazedo frantsesez egiten dute. Gure aztergaia hemen euskal herritarrak dira.
|
|
|
Geroztik hainbat film egin dira Euskal Herrian; hori bai, ia denak erdaraz.Euskal zinemari buruzko legedia egon badago,
|
baina
euskal zinema industria ahulada ekoizpenaren zein bikoizketaren ikuspuntutik. Euskal Telebistaren inguruanikus entzunezkoak ekoizteko eta itzultzeko industria bat sortu bazen ere, horrekez du behar bezalako zinema industriarik bultzatu.
|
|
2013
|
|
|
Aipatu dugun moduan, Regiones Devastadas izan zen berreraikuntzaz arduratu zen erakunde nagusia.
|
Baina
Euskal Herriari dagokionez, estatuan 1936 bitartean hedatu zen Gerra Zibila, 1937rako bukatuta zegoen, eta jarraian txikituta geratu ziren hainbat udalerritan, besteak beste, Gernika, Irun eta Eibarren, berreraikuntzalanak hasi ziren. 1937ko martxoaren 19an Iruneko Udalak komisio tekniko bat osatu zuen, eta urte bereko uztailaren 28an Junta Irunesa de Reconstrucción Inmobiliaria.
|
|
2015
|
|
|
Lehenengo eta behin, mapa bat ikusten duzue [18 irudia]. Mapa gehiena beltzez dago, gauezateratako argazki bat da, eta berdegune batzuk edo ikusten dira,
|
baina
euskal hiriaren kontzepziohonetan, hiriek hartzen duten garrantzia ikusten da. Azkenean ez dakigu hau euskal urbe bat denedo metropolizazio horretan areagotzeko borondatea den nahia, hitz horrek atzetik zer dakarrenzehazki.
|
|
2019
|
|
|
Euskal merkatuaren jarrera oztopo nagusi bat da euskal literaturaegokia garatzeko Iparraldean.
|
Baina
euskal irakurlegoa muga administratiboetatik at kokatzen da etaperiferian kokatzen direnen ezberdintasunei balioa eman genuke merkatuak gureaberastasunak leundu aitzin.
|
|
|
Batasunaren aldeko giro horrentanmurgildurik, askatasun nazionalen aldeko mugimenduak ere babes handia jaso zuen. Nafarroakooposizio antifrankistaren gehiengoa ez zen abertzalea,
|
baina
euskal nazionalismo berriarensorreraren eraginez eta 60eko hamarkadatik aurrera bizitako euskal kulturaren berpizkundeareneraginez, euskal sinboloek (hizkuntzak, ikurriñak,...) konnotazio positibo, aurrerakoi etademokratikoa hartu zuten. Horrexegatik, ezker erradikaleko partiduek, eta batez ere eurenoinarri sozialak, euskaltzaletasuna bereganatu eta haustura demokratikoaren ideiarekin lotuzuten, abertzaleak sentitu ez arren.
|