2005
|
|
Euskaraz idatziz gero erra zaga sortzen da Euskal Herriarekiko begiradaren zirkulua beste mundu zir kuluen biran dagoela ahaztu gabe.
|
Baina
euskal subjektua esaten dugunean orri bat delakoaren bateratasuna ez diogu erantsi behar halabeharrezkoa balitz modua. Subjektua egin eta desegin egiten baita eten gabe historian barrena eta beharbada euskal subjektuez, pluralean, hobe legoke pentsatzea.
|
|
Foruen inguruko kultura politikoa aberatsa eta indartsua da.
|
Baina
euskal historia ezin da horretara mugatu, historia nazionala denboraren igarobidean aldi bat baino ez delako.Tokian tokiko historia zehatzak, komunitate jakin batzuena indarberritu da. Enpresaren historiak, historia ekonomikoaren arloan, hutsune nagusia da.
|
2019
|
|
Lexikografia batzordeak bere lanen berri ematen zuen batzarretan. 1945ko irailean," a" letra amaitua zutela adierazi zuten,
|
baina
euskal ordainik ez zuten zenbait hitzen arazoa eztabaidatu zen. Batzordeko kideek eta I. M. Echaidek (gogoan hartu haren 1929ko Telefonoa’ren sortze ta aurrerapena) hiztegi normatiboa egin nahi zuten, behar adina neologismo sortuz.
|
|
Kexu zen, orobat, Espainiako linguistikaren maila apalaz, eta horrek euskalgintzan zuen ondorio negatiboaz.
|
Baina
Euskal Herriko egoera soziopolitikoari erreparatuta, gipuzkera proposatu zuen estandar gisa, geografikoki erdigunean dagoelako, italierarekin gertatutakoaren bidetik. Hala ere, P. Lafittek 1944ko gramatikan proposatutako hainbat irizpidetara gerturatzea komeni zela uste zuen, adibidez, ortografia konbentzionalagoaz edota lexiko ez hain garbizaleaz den bezainbatean.
|
|
Akademia garai horretan ez zen izan barne erresistentzian aritu zen elkarte heroikoa, ezta diktaduraren propagandarako tresna otzana ere, baizik eta muga estuen barruan gutxieneko jarduera prekario baina duinari eutsi zion giza instituzio inperfektua. Besteak beste, zentsura aparatuaren kontra,
|
baina
euskal frankista erreformisten eta falangismo errebisionistaren laguntzarekin (A. Tovar errektorearen konpromisoa euskararekiko zintzoa izan zen, baldintza ideologikoak gorabehera), Euskera agerkari ofiziala berriz argitara eman, estatutuak berritu, lexikografia akademikoaren oinarriak ezarri, ortografia jeltzalea eguneratu, geolekto zentralerako joera indartu edota Aro Modernoko tradizio literarioa berreskuratu zituzten.
|
2021
|
|
Abbadie bera 1835ean olerkigintzan ingelesez
|
baina
euskal doinuak erabiliaz aritu zela aipatu berri da. Ez zuen, bada, Harrietek asko tematu bide hori hartzeko.
|
|
Xabi Payak, esaterako, foruzaletasunaren eta abertzaletasunaren arteko tenka aipatzen du: " Txirritak foruzaletasuna sinbolizatzen zuen txapelketa hartan, balio tradizionalen izaera estatiko eta irmoa; Basarrik, ezizenetik bertatik, euskal balio tradizional horiei erreferentzia egiten zien,
|
baina
euskal irudi kanonikoaren eguneratzea zekarren berarekin —txapela eta gorbataren nahasketa horren metafora argigarria da—" (2013: 43).
|
|
Bertsolariaren heriotzan ere La Baskonia izango da gertakariari orrialde gehien eskainiko dizkiona, hainbat sinadurarekin,
|
baina
Euskal Erria, La Voz de Guipúzcoa, Baserritarra edo Novedades gisako medioetan ere nahikoa zabal eman zen horren berri.
|
|
El Pueblo Vasco aurreko ziklotik dator,
|
baina
euskal atala 1931n abiarazi zuen Zubimendik, eta orduan hasi zen bertsolaritza jorratzen. Euzkadiren kasuan sorreratik bertatik funtzionatu zuen atal horrek, baina Aitzolen, Lauaxetaren eta Basarriren parte hartzearekin hartu zuen presentzia garrantzitsua gaiak, 1930eko hamarraldian baita ere.
|
|
Erromantizismoak kultura popular oro baserri munduarekin lotu zuela azpimarratzen du Burkek. Esentzializazioa orokorra izan zen, beraz, alderdi horri dagokionez,
|
baina
Euskal Herrian euskal nortasun modernoaren eraikuntzarako oinarri gisa hartu zen euskaldun (basati) onaren irudikapenarekin bat egin zuenez, oso luze iraun zuen: " Euskaldun onaren gizarte errepresentazio hori euskal identitatea euskarritzeko eta modernizatzeko erabiliko den lehengaietako bat izango da[...] XIX. mendearen amaieratik[...] XX. mendeko lehen
|