|
2000
|
|
|
" Oinarrizko kontzeptu sinple batzuk aukeratu nituen hortaz, adibidez, sentimen kualitateak eta beren erlazioak" (etzanak jatorrizkoan). Hau zen, beraz, Carnapen oinarria Aufbau ean,
|
baina
besteren bat izan zitekeen, hura aukeraketa bat besterik ez baitzen izan.
|
|
|
limitearena, deribatuarena edo zenbaki konplexuarena, adibidez.
|
Baina
beste urrats bat eman behar zuen zientzia formalak, zenbaki kontzeptua bera logikoki argitzearena, alegia. Lana —batere ez erdeinagarria— aritmetikaren oinarri logikoen ikerketara bideratu zen, bere metodoa zenbakiaren analisi logikoa izanez.
|
|
|
Hitz baten esanahia finkatzeko modu bat definizioaren bitartekoa da, hots, esanahi ezaguna duten beste hitz batzuk erabiliz.
|
Baina
beste hitz hauek prozedura berbera jaso lukete, azkenean hitz definigaitzekin topo egin arte, hau da, bakarrik ostentsioaren bidez finka daitezkeen kontzeptu primitiboekin. Hauek, azken finean, ezin dira definitu, baizik eta soilik erakutsi:
|
|
|
Esan zuen, kasu, Jainkoari buruzko eztabaida asko hauxe esanez konpon daitezkeela: ...te batzuek zentzugabekeriatzat hartzen dituzten gauzek zentzua dutela, eta ez dutela besterik gabe ukatzen beste erlijio batek baieztatutako esaldiren bat"; eta hau argitu zuen esanez jendeak" jainkoa" gizaki baten antzeko zerbaiti erreferentzia eginez erabiltzen baldin badu, orduan" Jainkoak lau beso dauzka" eta" Jainkoak bi beso dauzka" esaldiok zentzua dutela,
|
baina
beste batzuek" Jainkoa" halako modutan erabiltzen dutela ezen" Jainkoak besoak ditu" baita zentzugabekeria —" Jainkoak ezin du besorik izan" esango lukete— Era beretsuan," arima" adierazpenari dagokionez, esan zuen batzuetan jendeak halako modutan erabiltzen duela ezen" arima gizaki gaseoso bat da" adierazpenak zentzua baitu, eta batzuet... " Gramatikaren aldetik" zentzu desberdinak adierazpenaren bitartez esan nahi zuena azaltzeko, esan zuen bilatzen genituela ez" konparagarriak" diren hitzak, adibidez," solido" eta" gaseoso" konparagarriak diren legez, baizik eta desberdinak direnak, adibidez," aulkia" eta" aulkian esertzeko baimena" desberdintzen diren legez, edo" trenbidea" eta" trenbide istripua".
|
|
2001
|
|
|
Orduan, ezagutzen al duzu norbait Aglaofonteren seme den Polignotok8 zer nolako gauzak margotzen dituen ongi eta zein ez adierazteko gai dena, baina ez beste margolariei dagokiena? Eta norbaitek beste margolarien lanen azalpen bat egiten duenean bera loak daramala dago, zalantzak ditu eta ez daki zer berri gehitu,
|
baina
beste margolari bati buruz, Polignotori edo zuk nahi duzun beste bati buruz, bere iritzia azaldu behar duenean, orduan esnatu eta aditu egiten du, esateko asko duelarik. Ezagutzen al duzu?
|
|
|
Erantzun iezadazu, bada, lehen egin behar nizun galderari. Uste duzu teknika guztiekin gauza bera gertatzen dela, hau da, teknika baten bidez gauza batzuk ezagutzen ditugula
|
baina
beste baten bidez, ordea, ez, hirugarren baten bidez beste batzuk ezagutuko genituzkeen moduan, lon.
|
|
|
Dialektikan ere sentimenari eta adimenari dagokionaren arteko nahasketa aztertzen da, beraz,
|
baina
beste ikuspuntu batetik. Hemen adigaiak sentimenetik aldendu eta esperientziaren eremuaz goiti erabiltzean sortzen den ilusio transzendentala da autua.
|
|
|
Jainkoa ahalguztiduna dela esatea judizio erabat zuzena da; horrekin esaten dugu jainko baten ezaugarriak lituzkeen izaki bat existituko balitz, horrek ahalguztiduna izan lukeela, hau da, subjektua halakoa bada, predikatu hori ere barne hartu behar duela. Ondorioz, ezin dut predikatua kendu eta subjektua mantendu,
|
baina
beste aukera bat ere badago: biak ken ditzaket.
|
|
|
Aurrera egin dezagun konponketaren bila. Gorputz orok usain ona du edo ez du usain ona, argudia dezakegu;
|
baina
beste aukera ere badago, usainik ez duela, alegia, eta aurreko bi baieztapenak, beraz, faltsuak izan daitezke. Oposaketa dialektikoa daukagu hemen.
|
|
|
Adibidez, egiaren bila, egiaren baten ikerketan eta aurkitu nahian gabiltzanean maitatzen dihardugu, dudarik gabe.
|
Baina
beste gauza bat da ondorengoa: egia aurkitua edo argitua gure lagun hurkoari eskaini nahi izatea, maitasunez.
|
|
|
Maitasun betearen gogo biziak erantzun eske ipintzen gaitu, Jaungoikoaren gose, bai.
|
Baina
beste gauza bat da —nahiz eta litekeena izan120— gogoeta hutsez, geu hutsez Jaungoikoa aurkitu dugula esatea, badela baiestea.
|
|
2002
|
|
|
Eta sailkapena egiten den kasuan ere, ez da beti presoaren onurarako. Emakume kartzeleratuen kasuan, esaterako, hauen baldintzak txarragoak izan ohi dira gizonezkoenak baino, populazio osoaren ehuneko txikiagoa osatzen dutenez (espainiar estatuan, adibidez, %8 dira,
|
baina
beste estatuetan ez dira %4ra iristen), beraientzako egiten den gastuak pertsona kopuru txikiagoa asetzen duenez, gastu hau ez baita egiten. Honen adibide esanguratsuena gizonen kartzeletan espazio berezitu bat uzten zaien kasuetan aurkitzen dugu:
|
|
2003
|
|
|
Batek beste gauza harrigarri asko gorets litzake Sokratesengan,
|
baina
beste arloetan batek agian beste norbaitetaz antzekoak esan litzake, gizakietako beste inoren antzeko ez izatea ordea, ez antzinakoen eta ez oraingoen artean, horrek merezi du mirespen osoa. Akiles izan zenarekin Brasidas eta beste batzuk aldera litzake batek, eta Perikles bezalako batekin Nestor eta Antenor34 —beste batzuk ere badaude—, eta gainerakoak ere horrelaxe aldera litzake batek. d Baina gizon hau bitxikerian horrelakoa bihurtu da, bera eta bere hitzaldiak, inork ez lukeela eskura aurkituko berarekin alderatzeko inor, ez oraingoen eta ez antzinakoen artean, nik esaten ditudan horietako batekin ez badu alderatzen, gizakietako inorekin, sileno eta satiroekin baizik, bera eta bere hitzaldiak.
|
|
|
Horien artean, gutxiago dira oraindik zati batez nork bere burua maitatze horretan oinarritzen ez direnak. Gainera, beste batzuetan, lagunetako batek xede du bere burua maitatzea,
|
baina
besteak jokatzeko ez du araurik lehen legeen espiritua baino. Hortaz, gaur egungo gizartearen egoeran, mota horiek guztiak nahasi egiten dira, adiskidetasuna zein subjektuk izan eta horrek ematen dituen xedapenen arabera.
|
|
|
4 Jainkoak, halaber, beste baliabide batzuk erabiltzen ditu gizartea iraunarazteko;
|
baina
beste horiek ez dira nork bere burua maitatzea bezalakoak. Izan ere, nork bere burua maitatzea zinezko gaitza da, Jainkoak horretatik ondorio onuragarriak ateratzen baditu ere.
|
|
|
Gure erabilerak ere beste batzuk hartu ditu, denbora politikari dagozkionak.
|
Baina
beste batzuei muzin egiten diegu, gure erabileran izan ez edota Frantziako elizaren zuzenbide eta askatasunen aurkakoak direlako.
|
|
2004
|
|
|
Lehenik, gorago esan dudanez, ez da batere garbi gertakari bat inolako konparaziorik gabe deskriba daitekeenik. Konparazio bat utz dezaket, bai,
|
baina
beste konparazio baten beharrean aurkituko naiz, nahi eta nahi ez. Bigarrenik, Wittgensteinek ez digu behar bezala argitzen zergatik hasieran konparazioa zirudiena, orain funtsean zentzurik gabekoa dela dirudien.
|
|
|
Wittgensteinen aforismo hau iluna bezain eztabaidagarria dateke. Egia bat adierazten du,
|
baina
beste egia (handiago) bat ezkutatzen du. Egia da" mintza ezin daitekeenaz" (hots, etikaz, mistiko denaz, bizitzaren zentzuaz) ez daitekeela hitz egin matematika eta natur zientzien hizkuntza apodiktikoaz.
|
|
2006
|
|
|
|
Baina
bestetik Liburu hori ez da gizaki bat izango. Aldatu gabe agertuko du bere edukia.
|
|
2007
|
|
|
Bestea nirekin ados dagoenean bakarrik dakit, zinez, nik egiazko zerbait aurkitu dudala.
|
Baina
besteak eragozpenak jartzen badizkit, orduan, nahitaez egin ditut zuzenketak, eta ustekabeko isiltasun horietan —pentsatzearen" frikzio" horietan— pizten da hain zuzen mugimendu sortzailea. Pentsatze isolatuak bere norabide bakarreko kontsekuentzian soilik ahal dezake aurrera egin.
|
|
|
Gizartearen tipo psikikoa da, bere ezaugarriak dituen tipoa, bere existentzia baldintzak dituena, bere garapen modua duena, hain zuzen tipo indibidualek bezalaxe,
|
baina
beste modu batean.63
|
|
2008
|
|
|
Gauza desberdinen kausak eta printzipioak desberdinak dira zentzu batean;
|
baina
beste zentzu batean, unibertsalki eta analogiaz hitz eginez gero, berberak dira gauza guztienak (1070a31).
|
|
|
Potentzia beste baten baitan dagoen edo beste bat den aldetik bere baitan dagoen mugimenduaren edo bilakaeraren printzipioari esaten zaio; adibidez, eraikitzeko artea eraikiaren baitan ematen ez den potentzia bat da; aitzitik, sendatzeko artea sendatuaren baitan eman daiteke, baina ez sendatua den aldetik. Horrela, potentzia, alde batetik, beste baten baitan dagoen edo beste bat den aldetik bere baitan dagoen bilakaeraren edo mugimenduaren printzipioari esaten zaio;
|
baina
beste aldetik, beste batek edo norberak —beste bat den aldetik— bilakatua edo mugitua izateko duen gaitasunari[...]. Gainera, potentzia zerbait ongi burutzeko gaitasunari edo ongi burutzeko nahimenaren araberako gaitasunari esaten zaie.
|
|
|
... osaturikoaren definizioa badago zentzu batean,
|
baina
beste zentzu batean ez: materiarekin batera hartuz gero ez dago (zehaztugabea baita), baina substantzia lehenarena badago; adibidez, gizakiaren arimaren esakunea da, substantzia bere baitako forma baita, forma eta materia substantzia osatua (synolos) deiturikoaren osagaiak direlarik (VII 10, 1037a26).
|
|
|
• Autokontzientziatzat ezartzea edo nia bestea ukatzea da.
|
Baina
bestea ukatzea nire burua ukatzea da, nire autoezartzea ukatzea. Orduan, ni izatea (berbaitan eta berbaitarako) da beste batentzat izatea.
|
|
2009
|
|
|
Geroago ikusten da Nietzschek lehen baztertzen zuen hura berriro bere kontura hartzen duela. Kontuan hartu bai,
|
baina
beste helburu batekin: auzia ez da jada gure orainak bakarrik duen egiaren izenean iragana epaitzea; auzia etengabe hedatuz doan jakite borondatean ezagutzaren subjektuaren suntsipena arriskatzea da.
|
|
|
Eta geure burua kokatzeko berriro errepikatuz, Kantengandik tiraka, izpirituaren ildotik tiratu dutenak izan dira Hegel eta Marx.
|
Baina
beste alde batetik, berbaitango gauza errekuperatu duen beste bide bat zabalduko da, Schopenhauerrengandik Nietzscherengana doan haria: nahimenaren filosofia.
|
|
2011
|
|
|
Eta amaitzen du: bata, poeta da,
|
baina
bestea, ez. Hori guztia Enpedoklesi buruz esaten badu, zer pentsatuko du Parmenidesi buruz?
|
|
2012
|
|
|
Amodioa esperientzia hori da; horregatik da amodioaren esperientzia unibertsala. Amodioak mundua indibidualki ez
|
baina
beste modu batera bizitzeko, esperimentatzeko aukera ematen digu.
|
|
2013
|
|
|
Uste dut AIMren aldaera askotan horrelako argudioa erabiltzen dela, eta argudioa guztiz tranpatia dela iruditzen zait; izan ere, premisa etiko moral batetik (benetako justiziaren premiatik) tesi ontologiko batera, hots, muturreko dualismo batera, iristen gara. AIMren bestelako aldaeratan agian ez da premisa etiko moral zehatz hori erabiltzen,
|
baina
beste ezkutuko premisa bat erabiltzen da normalean: hilezkorrak izateko dugun nahia.
|
|
|
Hiltzea identitatea galtzea da eta, halaber, beste guztiarekin bat egitea. Berak identitateari eutsi zion,
|
baina
beste guztia galdu zuen...
|
|
2014
|
|
|
Hala, musikan, joan den mendean, konposatzaile askok, euren abildadeari esker eta boladan zegoen horretan oinarrituta, kalitate artistiko susmagarriko opera ugari idatzi eta aberastea lortu zuten.
|
Baina
beste batzuek, masentzako artea zen operaren baldintza guztiak onartuta, publiko burgesaren menpe, istorio melodramatikoekin, luxuzko eszenografiekin eta bel canto ko izarrekiko kontzesio ugarirekin, musikaren historian leku nabarmena duten maisulanak idatzi zituzten. Eta aipa ditzakegu Bellini, Verdi, Bizet edo Puccini.
|
|
|
Baina aipa dezakegu XIX. mendean jada bereizketa argi bat ezartzen dela operako konposatzailearen eta gainontzeko konposatzaileen artean. Operako konposatzailea gizartean integratua dago; ohorez eta aberastasunez estaltzen da; aditu bat da gainera, operak ez diren lanak egiteko astirik ia ez duena, ez bada marjinalki, denbora pasa gisa, sinfoniaren bat, edo laukoteren bat gainontzeko artistei erakusteko operara lerratu bada gustuarengatik izan dela,
|
baina
beste edozer egiteko gai dela, eta karreraren amaieran Requiem bat.
|
|
|
ikuskizun hori ez zelako lana zeuretzat, eta ordea antzezten duten aktoreentzat, abeslarientzat, ahalegin erraldoiaren prezioa dauka; musikarientzat, teknikarientzat, zeure emozioarentzat lan egin duten guztientzat.
|
Baina
beste zentzu batean, zuk zeuk ere ‘lan’ bat egin duzu, ez dizute horregatik ordaindu, baina ‘lan’ bat izan da ere. Ulertzeko egin duzu lan, aztertzeko.
|
|
2016
|
|
|
Darwinek, soka horretan bai, baina auzi hori oinarri biologikoetatik hara planteatzeko atea zabalduz, sekulako iraulketa eragin du pentsabideotan. Darwin bera aski zuhurra izan da, eboluzioaren bere teoriarekin giza historiaren filosofia unibertsal bat ez laboratzeko;
|
baina
besteren batzuek horixe entseiatzeko aski material eta bultzada eman du. Sozial darwinismoaren inspiratzaile nagusitzat H. Spencer eta Th.
|
|
|
E. O. Wilsonek, dualismoa gainditutzat ematen du,
|
baina
beste testuinguru batzuetan ohartarazten du oinarrizko dualismo hermeneutiko bat badagoela (linguistikoa, mendebaleko mintzoetan behintzat), arrunta dena esperientziako mundua egitamu eta ordena batekin kontzeptuatzeko eta klasifikatzeko, hori gabe ozta ozta mintzo ahal baikaitezke: goi/ behe, zuri/ beltz.
|
|
2017
|
|
|
Horrek adierazten du nik Bestea objektu gisa atzemateak, probabilitatearen mugetatik irten gabe eta probabilitate horren beraren kausaz, funtsean Bestearen oinarrizko atzemate batera igortzen duela non eta Bestea jada ez zaidan agertzen objektu gisa, baizik eta ‘pertsonazko presentzia’ gisa. Hitz batean esateko, Bestea objektu probable izateko, eta ez objektuzko amets, bere objektutasunak ez du igorri behar jatorrizko bakartasun batera nire eskumenetik kanpo legokeena, baizik eta funtsezko erlazio batera, non eta Bestea agertzen den ez nik beraz dudan ezagutzaren bitartez
|
baina
beste modu batean. Teoria klasikoak hizpidean daude giza organismo ikusi orok zerbaitetara igortzen duela aintzakotzat hartzen dutenean, eta zerbait hori dela bere probabilitatearen funtsa eta bermea.
|
|
|
|
Baina
Bestea oraindik objektua da niretzat. Nire distantziei dagokie:
|
|
|
Izan ere, ni naizenez Bestea egotea ahalbidetzen duena nire ipseitatearen baieztapenaz, Ni objektua nirea da eta aldarrikatu egiten dut, zeren Bestearen eta nire arteko bereizketa ez baita inoiz emana eta, nire izatean, ni betiro bainaiz bereizketa horren erantzule.
|
Baina
Bestea ko erantzulea denez gure arteko oinarrizko bereizketan, Ni horrek ihes egiten dit, Besteak ez izatera jotzen duen nia baita. Hortaz, nirea bezala eta niretzat aldarrikatzen dut ihes egiten didan ni bat eta, nik Bestea ez izatera jotzen dudanez, Besteak nire bat batekotasun bertsua duelarik, Ni objektu hori ihes egiten didan Ni gisa aldarrikatzen dut, hain zuzen.
|
|
|
Hori bigarren ezeztapenaren azalpena da, nigandik Bestearengana doana. Egia esateko, hortxe zegoen hasieratik,
|
baina
Besteak ezkutatua, gorde egiten baitzen Bestea agerrarazteko. Baina Bestea, hain zuzen ere, ezeztapen berria agertzeko arrazoia da:
|
|
|
Egia esateko, hortxe zegoen hasieratik, baina Besteak ezkutatua, gorde egiten baitzen Bestea agerrarazteko.
|
Baina
Bestea, hain zuzen ere, ezeztapen berria agertzeko arrazoia da: ezen, baldin eta Beste bat badago jokoz kanpo jartzen nauena eta nire transzendentzia, besterik gabe, kontenplatutako transzendentzia bezala ezartzen duena, horrek esan nahi du Besteagandik askatu egiten naizela nire muga aitortuz.
|
|
|
Bestea bihurtzen da, orduan, ez izatera jotzen dudana eta bere posibilitateak dira nik ukatu egiten ditudan posibilitateak eta kontenplatu baizik ezin ditudanak, alegia, posibilitate hilak. Horrekin, bada, gainditu egiten ditut nire posibilitate presenteak, hartzen baititut Bestearen posibilitateek gaindi ditzaketen posibilitatetzat,
|
baina
Bestearen posibilitateak ere gainditu egiten ditut, hartzen baititut bere ezaugarri bakarraren ikuspegitik berak ezin duena berezko posibilitatetzat jo Bestetasuna, nik ahalbidetzen baitut Bestea egotea, eta hartzen ere baititut ni gaindi nazaketelarik nik posibilitate berrietarantz gaindi ditzakedan posibilitatetzat. Horrela, ni (re) kontzientziaren bere baitarako izatea berreskuratu dut posibilitate infinituen sorgune etengabetzat eta, aldi berean, Bestearen posibilitateak posibilitate hilak bihurtu ditut, guztiei egotzi baitiet ez nik bizituaren izaera, alegia, zerbait emana izatearena.
|
|
|
Baina ez nire baitarako, jakina: ezin erreparatuko dut inoiz ere Bestearen begiradan atzematen dudan eserita izate hori; kontzientzia izaten jarraituko dut betiere,
|
baina
Bestearentzat. Berriz ere bere baitarakoaren ihes ezereztatzailea finkatu egiten da, berriz ere bere baitakoa bere baitarakoaren barruan eratzen da, eta metamorfosi hori, beste behin ere, distantzian burutzen da.
|
|
|
zoko ilunak korridorean ezkutatzeko aukera zekarkidan, bere iluntasunaren ezaugarri potentzial gisa, bere ilunpearen gonbite gisa; objektuaren nolakotasun edo tresnatasun hori objektuari bakarrik zegokion eta ezaugarri objektibo eta ideal bezala agertzen zen, situazio deitu dugun sare horren benetako parte bat zela adierazten zuen.
|
Baina
Bestearen begiradarekin sarearen antolaketa berri bat gainjarri zaio lehengoari. Nire burua ikusitzat hartzea munduan ikusitzat hartzea da, eta mundutik abiatuta.
|
|
|
Ikusten dudan jendea, noski, objektutan finkatzen dut; beraientzat ni naiz Bestea niretzat den modukoa; beraiei begiratuz, nire ahalmena neurtzen dut.
|
Baina
Besteak begiratzen badie eta badit, nire begiradak indarra galtzen du, luke bihurtu jende hori Bestearentzako objektu, jadanik bere begiradaren objektu baitira. Nire begiradak erlazio bat adierazten du bakarrik, munduaren barruan, objektu niaren eta objektu begiratuaren artean, bi masak elkar erakartzen duten bezala distantzian, nolabait esateko.
|
|
|
|
Baina
Bestearen begirada ez da hartzen espazioaren zabaltzailetzat bakarrik, denboraren zabaltzailea ere bada. Bestearen begirada ‘Erlebnis’ baten modura agertzen zait, bakartasunean ezin nezakeena printzipioz atzeman:
|
|
|
horra atetik hamabost pausora nagoela, leihotik sei metrora.
|
Baina
Bestea bila datorkit berarekiko distantzia jakin batera eratzeko. Besteak eratzen nauenez berarekiko sei metrora, bera niri distantziarik gabe egiten zait presente.
|
|
|
Jakina, Husserlek erakutsi duenez, ‘nire’ munduaren egitura ontologikoak eskatzen du mundu hori Bestearentzako mundu ere izatea.
|
Baina
Besteak nire munduko objektuei objektibotasun mota jakin bat aitortzen dien heinean, horrek adierazten du bera jada mundu horretan dagoela objektu gisa. Egia bada Pierrek, nire aurrean irakurtzen, objektibotasun partikular bat ematen diola bere aldera biratzen den liburu azalari, printzipioz nik ere ikus dezakedan liburu azal bat da (nahiz eta ihes egiten didan, ikusi dugun bezala, hain zuzen, berak irakurria den neurrian), ni nagoen munduari dagokiona eta, horrenbestez, Pierre objekturekin uztartzen dena distantziaz harago eta lotura magiko batez.
|
|
|
Ni lotsa naiz nirekin Bestearen aurrean, genioen.12 Erredukzio fenomenologikoak lotsaren objektua jokoz kanpo uztea izan behar du ondorio, lotsa bera hobeto agerrarazteko, bere subjektibotasun absolutuan.
|
Baina
Bestea ez da lotsaren objektua: lotsaren objektua da nire ekintza eta nire situazioa munduan.
|
|
2021
|
|
|
uste dut generoaren bueltako posizioen barietate zabala onartu behar dugula. Batzuek genero gabeak izan nahi dute,
|
baina
beste batzuek beraiek diren horretan erabakigarria den generoa izateko aske izan nahi dute. (Butler 2015)
|
|
2022
|
|
|
Ahalmenak eta ezintasunak bat egiten dute geure baitan, eta gorespenak gaitzespena ordezkatzen du eta konfiantzak susmoa.
|
Baina
beste alde batetik gu geu eta geure bizi aukerak kritikatzeko erremintak zorroztu egiten dira. Beharrizana, gaixotasuna, lana, ugalketa eta heriotza, baita zentzumenak eta pasioak ere, hala, ez dira gainditu beharreko zigorrak, baizik geroni pentsatzeko errealitateak eta gu hori historikoki, sozialki eta politikoki zehatz egiteko baldintzak.
|