|
2007
|
|
|
Organismo unizelularrak aurkitu zituzten, protozooak, adibidez; baita plurizelularrak ere, onddoak, besteak beste. Teknika berritzaileek agerian utzi zituzten mikroorganismoen komunitateak,
|
baina
baita haien arteko sinbiosiak ere. Gainera, bestelako inklusioak ere aztertu ahal izan zituzten metodo haiekin, bizidunetatik eratorriak ez ziren hainbat egitura, eta horiek guztiek informazio berria eskaini zieten, orain arte anbarean inoiz ikertu ez den informazioa.
|
|
|
Jinzu ibaia arroz sailak ureztatzeko erabiltzen zuten batez ere,
|
baina
baita edateko ura lortzeko, garbitzeko eta arrantzarako ere. Kadmioa arrozean eta arrainetan pilatu zen, eta gero elikagai horiek jaten zituzten pertsonetan.
|
|
|
Beste metal batzuen ekoizpenenean batez ere zinka,
|
baina
baita kobrea eta beruna ere albo produktu gisa lortzen da kadmioa. Albo produktu hori ez da alferrik galtzen, ordea, aplikazio ugari baititu industrian eta teknologian.
|
|
|
Eye tracking sistema bat tresna diagnostiko gisa erabiltzeak begien mugimenduaren eta arretaren arteko erlazioa neurtzeko tresnak sorrarazi ditu. Horiek psikologian aplikatu daitezke,
|
baina
baita beste esparru batzuetan ere; marketin eta publizitate munduan, batez ere.
|
|
2008
|
|
|
Ingeniaritzaren mirari bat den arren, luzera ingurumenean izan dezakeen inpaktuak kezkatzen ditu asko, duen ikusizko inpaktuarengatik,
|
baina
baita turistek eragin dezaketen kaltearengatik ere. Hainbat erakundek, Natural Protection Faculty of Zhangjiajie Environmental Protection Bureauk, adibidez, igogailua itxi eta desmuntatzeko eskatu dute behin eta berriro, eta, denbora batez itxita egon bazen ere, gaur egun martxan jarraitzen du, tokiko gobernuen interesengatik.
|
|
|
Antiinflamatorioek hantura prozesuetan parte hartzen duten zelulei eragiten diete,
|
baina
baita prozesu horretatik kanpo dauden zelulei ere. Horregatik, antiinflamatorio espezifikoak garatzea garrantzitsua da, arazorik ez duten zelulei ez eragiteko.
|
|
|
Seguru asko erantzuna pertsonalizatu daiteke, edo erakundetu,
|
baina
baita orokortu ere: baten batek buruari eragin ziolako eta energia aurrezteko arloan zerbait egin zitekeela pentsatu zuelako.
|
|
|
...dagokionez; jendeak elkar ezagutzen du, eta, oro har, harremana ona da, eta ideiak eta esperientziak trukatzeko aukera dago; politikoki egonkorra da, eta, beraz, udalaren konpromisoa epe luzekoa izan daiteke, eta ez unean uneko egoera politikoen araberakoa; eta, gainera, Orexakoa eredu moduan erabili da beste herrietara zabaltzeko, bereziki Gipuzkoan antzeko ezaugarriak dituen herri asko baitago,
|
baina
baita beste lurraldeetara ere, eta, zergatik ez, herri handiagoetara. Aipatutako erakundeek hitzarmena sinatu zuten 2007an.
|
|
|
Santimamiñeko haitzuloa ondare ikusgarria eta baliotsua da,
|
baina
baita kaltebera ere. Bisitek ez diote batere mesederik egin orain gutxi arte; baina, dagoeneko, hori ez da arazo.
|
|
|
Aurreko kasuetan ikus daitekeen bezala, etxe adimendunak ekar ditzakeen abantailak asko dira, batik bat helduentzat,
|
baina
baita bestelako pertsonentzat ere. Lehen kasuan ikus daitekeenez, erabiltzaileak du ekimena, hark kudeatu eta jarri behar ditu martxan nahi duen helburua lortzeko beharrezko gailuak.
|
|
|
Eta, eztabaida ugari eragiten baditu ere, gainerako bizidunetan ere gero eta garrantzi handiagoa du DNAn oinarritutako taxonomiak. Baditu bere arazoak,
|
baina
baita taxonomia klasikoaren aurrean hainbat abantaila ere. Batetik, ezaugarri morfologikoen bidez argitu ezin diren gauza asko argitzeko oso baliagarriak dira, eta, bestetik, azterketa morfologikoak egitea baino askoz azkarragoa da.
|
|
|
Abantaila gehiago ere badituzte,
|
baina
baita eragozpen batzuk ere. Lehenengoa da zaila dela problemaren definizioa idaztea.
|
|
|
NASAk, berriz, ontziak diseinatzeko erabili ditu,
|
baina
baita nano zuriak aztertzeko eta ordutegiak diseinatzeko ere. Hain zuzen ere, ordutegiak egiteko oso eraginkorrak dira algoritmo genetikoak, enpresetan, aireportuetan zein eskoletan.
|
|
2009
|
|
|
Eta basogintza intentsiboak mesede eskasa egiten dio naturaren kontserbazioari. Ideia hori indartzen duen hamaika adibide dago,
|
baina
baita kontrakoa adierazten duenik ere.
|
|
|
Arazoa denontzat da arazo; gizakiarentzat bai,
|
baina
baita beste espezieentzat ere; hain zuzen, haietako batzuk kezkatzeko moduko abiaduran ari dira galtzen. Biziaren galera, behar baino lehenagoko heriotzak eta biziaren estandarren gainbehera bortitzak galarazi nahi ditugu.
|
|
|
Orain EHUn egiten ari diren ikerketan, Lanestosako eta Karrantzako meatzeguneetako bare populazioak aztertu dituzte. Gune horietako lurzoruek metal kontzentrazio altuak dituzte; batez ere burdina, zinka eta beruna dituzte,
|
baina
baita kadmioa eta kromoa ere. Delikako gune ez poluituko populazioekin alderatu dituzte meatzeguneetako bareak.
|
|
|
Eta Da Vinci pauso bat haratago doa. Laparoskopiaren abantaila berak ditu,
|
baina
baita gehiago ere.
|
|
2010
|
|
|
Arriskua neurtzen badakigu, eta aukerez baliatu behar dugu; baina datuak eskaini eta exijitu behar ditugu, egokienak iruditzen zaizkigun erabakiak hartzeko. Aukera berriak dauzkagu aurrean,
|
baina
baita erronka berriak ere. Zientzia eta teknologiaren museok heldu nahi eta behar dieten erronkak.
|
|
2011
|
|
|
Nafarroan, Abauntz eta Koskobillo. Gipuzkoan, Lezetxiki da onena, neandertal zaharren eta ziurrenik Homo heidelbergensisaren arrastoak ere bai baititu,
|
baina
baita neandertal berriagoenak ere; halaber, badaude aire zabaleko aztarnategiak, adibidez Irikaitz. Araban, Arrillorko koba da garrantzitsuena.
|
|
2012
|
|
|
Baina, hemen ere baditugu karniboroak, Carnivora ordenako ugaztunak, alegia; eta ez gutxi, dozena bat, hain justu. Azken urteetan behera egin dute batzuek,
|
baina
baita gora ere beste batzuek. Eta litekeena da hurrengo urteetan hamahirugarren bat ere izatea.
|
|
|
Gero eta ikerketa gehiago ari da erakusten landareek usaimen gaitasun sofistikatuak dituztela, dio De Moraesek. Gaitasun horrek abantailak ekar ditzake,
|
baina
baita arriskuak ere. Berriki aurkitu dugu beste landareez elikatzen diren landare parasito batzuek usaimena erabiltzen dutela ostalariarenganantz hazteko.
|
|
|
Hortik dator transplanteen medikuntzaren modernotasuna, teknika aurreratuekin,
|
baina
baita gaixoaren egoera orokorraren azterketa sakona egitearekin ere. Beharrezkoa den kasuetan, ehun eta organo sintetikoak ere transplanta daitezke; baina, ahal bada, transplante konplexuenak baztertzen dira.
|
|
2013
|
|
|
Lan hori egitean, sarritan ikusi ditu genero ikuspegia aintzat ez hartzeak emakumezkoei ekartzen dizkien ondorio txarrak,
|
baina
baita gizonezkoei ere. Azken finean, genero ikuspegiarekin lan egitea denentzat da mesedegarria, eta horretan ari dira ahalegintzen.
|
|
2014
|
|
|
Izan ere, mikroorganismo horiek eragin handia dute bi gaixotasun horietan.
|
Baina
baita gorputzeko funtzio nagusiekin ere: metabolismoarekin, immunologiarekin eta neurologiarekin.
|
|
|
Bortizeak dira erdigune baten inguruan azkar biratzen diren hodei haizezko egitura konplexuak. Ur zurrunbiloak eta urakanak Lurreko bortizeen eredu dira,
|
baina
baita Artikoko eta Antartikako bortize polarrak ere, poloen inguruan biraka dabiltzan zikloiak. Eguzki sistemako planeta askok dituzte bortize polarrak.
|
|
|
Ez du ukatzen geneek ere egiten gaituztela,"
|
baina
baita bizi ditugun esperientziek". Munduaren ikuspegi bayesiarrarekin lotzen du:
|
|
2015
|
|
|
Horregatik, biodibertsitatearen altxorra mantentzea ez da soilik zientzia ezagutza mantentzeko jarduera bat, behar praktiko bat baizik. Lantzen ditugun barietateek ezaugarri batzuk dituzte,
|
baina
baita gabezia asko ere, azaldu du Garmendiak. Barietate zahar horiek gordetzen dituzte gaur egungo barietateek galdu dituzten ezaugarrietako batzuk, dio.
|
|
|
Bai, Hezurren Osineko bilduma, Erdi Pleistozenoko (430.000 urte) hogeita hamar bat hezurdurekin, benetako altxorra izaten ari da Historia letra larriz berreraikitzeko, giza espezieen jatorriari dagokionez, kasu honetan, neandertalena.
|
Baina
baita historia berreraikitzeko ere, letra xehez, banako batena eta bere heriotzarena. Diziplinarteko lanketek, tartean, auzitegiko teknikek, bide ematen digute Historia kontatzeko historien bidez, eta gu baino milioi erdi urte bizi izan ziren ahaideak gerturatzen dizkigute.
|
|
2016
|
|
|
Haren esanean, espezie guztiok behar dugu lekua. Norbanako gisa behar dugu,
|
baina
baita espezie gisa ere. Eta hori ez da gizakiaren kontua bakarrik; beste edozein bizidunekin ere gertatzen da, animalia zein landarea izan.
|
|
|
Pieza horiek gorde eta zaintzen dira Gordailuan,
|
baina
baita Gipuzkoako beste hainbat erakunderen ondare higigarria ere. Esaterako, San Telmo Museoaren 26.500 pieza, Untzi Museoaren ia 5.000, edo Porcelanas Bidasoak emandako 7.500 Orain, arte eta etnografiako 65.000 pieza inguru dituzte guztira.
|
|
|
Gero, erabiltzaile bakoitzari emaitza pertsonalizatuak eskaintzen hasi zen Google. Horretarako, gure aurreko bilaketak, zer emaitzetan egin dugun klik eta horrelakoak hartzen ditu kontuan,
|
baina
baita gure sare sozialeko erabiltzaileen informazioa ere. Horrek ere bi desabantaila nagusi ditu.
|
|
2017
|
|
|
Marteren analogo on bat izanik, hara bidaltzeko asmoz diseinatzen diren tresnak probatzeko ere baliatzen dute ikertzaileek. Bereziki bizia detektatzeko tresnak,
|
baina
baita bestelakoak ere. Marten bizia detektatzeko tresna bat diseinatzen baduzu, baina ez bada gai Tinton detektatzeko, hobe da tresna hori Lurretik ez ateratzea, dio Amilsek.
|
|
2018
|
|
|
Bestalde, koinfekzioen efektuak ere interesgarriak izan daitezke, Lopez Goik azaldu duenez: Batzuetan birus baten infekzioa duzunean, bigarren birus batek okertu ditzake gauzak,
|
baina
baita alderantziz ere. Birus batzuek, beste birusekiko infekzioetatik babestu dezakete, immunitate sisteman eraginez.
|
|
2019
|
|
|
Ezinbestekoa da, beraz, dieta osasungarri bat zer den garbi izatea. Badira ikuspuntu desberdinak eta desadostasunak,
|
baina
baita adostasun garrantzitsuak ere.
|
|
2020
|
|
|
Ikusi denez, eta jakina zen bezala, tantaidi bikainak erabiltzen dituzte,
|
baina
baita oso bestelako eremuak ere: lur gutxi duten lekuetako baso kaskarrak, anduitik berritutako basoak, lepatutako zuhaitz motzak eta abar.
|
|
|
Gorputzaren beste zati batzuek ere zalantzak sortzen dituzte. Obulu eta espermatozoideek, esaterako, beste gizaki bat sortzeko ahalmena dute,
|
baina
baita edozein zelulak ere, zelula ama bilakatuz gero.Horrenbestez, legalki, pertsona terminoaren ordez, funtsean pertsona erabiltzea proposatu dute, horrek barruan hartuko lituzkeelako mugen ertzetan daudenak.Hala ere, zaila dirudi proposamen horrekin auzia ebatzita geratzea, zenbait kasutan eztabaidagarria izan baitaiteke zer esan nahi duen funtsean horrek. Hortaz, jarraituko du
|
|
|
Geure buruari galdetu behar diogu zertarako teknologia berriak eta ezagutzan egindako aurrerapenak. Atomoaren aurkikuntzak, adibidez, aurrerapen handiak ekar ditzake,
|
baina
baita arrisku handiak ere. Gauza bera gertatzen da gaur egun arlo zientifiko ugaritan egindako aurrerapenekin.
|
|
|
Hortaz, 2030erako garapen jasangarriaren helburuak gauzatu eta osasun estaldura unibertsala lortzeko, munduan 9 milioi erizain gehiago behar direla jakinarazi du OMEk. Batetik, pazienteak zaintzeko baliabide gehiago izan ditzaten,
|
baina
baita osasun politikan parte hartu eta erantzukin postuetan ardurak har ditzaten ere.
|