|
2015
|
|
|
Errepideko abiadura muga 55 milia/ h a da. Ixaakek gitarra
|
atera
du eta kantatzen hasi gara. Eta, nola ez, 18:30 dira eta 30 milia geratzen zaizkigu iristeko.
|
|
|
Sunset Boulevard kasu. Kontatu zuten haren bila
|
atera
eta hiru ordu eman zituztela bueltaka, eta ez zitzaiela horren polita iruditu. Gero, txoritxo batek esan zidan GPSan gaizki idatzi zutela, eta horregatik ibili zirela galduta.
|
|
|
Ikusi omen zuten bista itzelak zituen Griffith Observatoryko miradorea ere; nonbait, hiriaren handitasuna bistaratzen duena, eta Los Angeleseko kale infinituak erakusten dituena. Roman ere egon zen Universal Studiosen, eta argazki bikainak
|
atera
omen zituen, baina nik, hoteleko gelan pasa nuen denbora Laida Rockekin akorde berriak asmatuz, Xalbadorren heriotzari bizia ematen, eta Lucky Lukeri kutsu erromantikoa ateratzen. Los Angelesek badu izar berri bat:
|
|
|
Ikusi omen zuten bista itzelak zituen Griffith Observatoryko miradorea ere; nonbait, hiriaren handitasuna bistaratzen duena, eta Los Angeleseko kale infinituak erakusten dituena. Roman ere egon zen Universal Studiosen, eta argazki bikainak atera omen zituen, baina nik, hoteleko gelan pasa nuen denbora Laida Rockekin akorde berriak asmatuz, Xalbadorren heriotzari bizia ematen, eta Lucky Lukeri kutsu erromantikoa
|
ateratzen
. Los Angelesek badu izar berri bat:
|
|
|
Aire girotua besterik arnastu ezin daitekeen horretan ia osorik nuen zigarreta kaxa, eta husteko ezintasunak areagotu besterik ez zuen egiten zaintzaren egoera hura. Halako batean, eta bozgorailuetako hotsa besterik entzuten ez genuen horretan, hitz guztiak amaitu zitzaizkigunean, Ixaakek bere “Fender Electro acoustic Guitar” a kaxa beltzetik
|
atera
eta oholtza bihurtu zuen U formako espazio zabal hura. Guardia zibilek ere entzun gintuzten.
|
|
|
Amerikar batek euskaraz izango lukeen azentu berdina zuen gizon sendo baten ahotsak ongietorria eman zien bertaratutakoei, eta ohiko erretolikaren ondoren, iritsi zen herri kirolariak (gihartsuak eta burutsuak) banaka banaka deitzeko tenorea. Makina bat ke sortutako ke makina ari esker, laino artetik
|
atera
gintuzten banaka banaka, gertatzen ari zen guztiari oraindik laino artetik bezala begiratzen bagenion ere. Ez nuen lehen aldia ke gortina zeharkatzen, baina ez dut uste horretara ohituko denik gizaki hilkorrik.
|
|
|
Izaki boteretsua behar zuen irakasleak, kantuan hasi aurretik guztiak jarri baitzituen lurraldeko banderari begira. Hain kontzentratuta kantatu zuten guztiek, hain berdin, hain bat; handik ere
|
atera
zitekeen beste thriller beldurgarri bat.
|
|
|
Kontua da gaseosarekin sortutako esperimentu hori baldintza oso berezietan baino ezin dela egin; adibidez, entzuleek euskaraz ez dakitenean. Euskal Herritik kanpo bertsotan egitea trainerua uretatik kanpo
|
ateratzea
bezala da: gogo betez ahalegindu zaitezke, baina arraunak ez badu ura ukitzen, nekez egingo du ontziak aurrera.
|
|
|
Nerea karrera egiten ari da oraindik, eta han hemenka dabil lanean sosak
|
ateratzeko
. Ez digu ingurukoei esan, baina aurpegian sumatu zaio pentsamendu bera, zerbitzaria gurpil gainean hurbildu zaigun bakoitzean:
|
|
|
Hori da gure ustez Xenpelar Dokumentazio Zentroak egun duen ezaugarri nagusienetakoa. ...formazioa dokumentatzea etengabeko lana da, eguneroko dinamiketan oinarritzen da gure jarduna, egun gertatu berri, gertatzen eta epe laburrean gertatuko diren saioei buruzko informazioa jasotzen dugu, zein bertsolari non arituko diren bertsotan, nork antolatzen duen, saioetako kartel nahiz iragarkiak biltzen ditugu, bertso saio horietatik lagin bat grabatzen dugu, ahal diren emanaldietan argazkiak
|
ateratzen
dira, aukeratutako bertsoen transkripzioak egiten dira, bertso doinu berrien identifikazioa egiten da, eguneroko nahiz aldizkako prentsan azaltzen den bertsolaritzari buruzko informazioa jasotzen dugu, liburuak, aldizkariak… Egungo bertsolaritzaren jardunaren behatokia izan nahiko genuke, bizia, dinamikoa”, gaineratu du Aranburuk.
|
|
|
Xenpelar Dokumentazio Zentroan ez dauden bertso bildumak dituzten erakunde eta elkarteei elkarlanerako tresna bezala eskaini nahi zaie Bertsolaritzaren Datu Basea. Dagoeneko garatutako programa eta bertan bildutako datuei (biografiak, saioak, doinuak, eta abar) etekina
|
atera
eta ahalegin txikiagoarekin edozein lekutan eta edozein motatako bertsoak (bat batekoak edo idatziak, bertso-paper edo eskuizkribuak, audio formatutik edo idatzitik jasotakoak, …) bildu eta modu bateratuan aurkitzeko aukera emango du Bertsolaritzaren Datu Baseak. Horrez gain, beste euskal generoek bere dokumentazio egitasmoa landu eta gauzatu nahi izanez gero, lagungarri izan daitezkeen elkarlanetarako zabalik gaude”.
|
|
|
“Ganbaran udan belar ondua jasotzea bezala da. Jaso baduzu, gero
|
atera
dezakezu. Jaso gabekorik ezin duzu atera.
|
|
|
Jaso baduzu, gero atera dezakezu. Jaso gabekorik ezin duzu
|
atera
. Horri esker idatz dezakegu bertsolaritzaren historia, eta hori kontuan izanda, inoiz botatako bertsorik onenak grabatu gabe daudela.
|
|
|
“Horrelako erabakiak ez dira inoiz momentu batean hartzen. Poliki poliki sartzen zara, oharkabean askotan, eta
|
ateratzea
erabakitzen duzunerako berandu izaten da”, dio herri literatura ikertzeaz.
|
|
|
“Neure kideen artean, jesuiten artean, ere izan ditut nire lanari irribarre maltzurrez begiratzen ziotenak”. “Kontuan izan behar da garai horretan garbizalekeriak indar handia zuela eta bertsoak gaizki ikusiak zeudela, euskara traketsa erabiltzen zutelako –jarraitzen du– Bertsolaritza horregatik baztertu zen eta bazter horretatik
|
ateratzen
lan handia egindakoen artean Manuel Lekuona aipatu behar da. Literatura oral vasca [Ahozko euskal literatura] eman zuen argitara 1930ean.
|
|
|
Literatura oral vasca [Ahozko euskal literatura] eman zuen argitara 1930ean. Badago beste gizon bat egin zuen lana gutxik aitortzen diotena eta Errenteriako Makazaga da, horrenbeste bertsopaper eta bertso liburu
|
atera
zituena eta urtebetez Bertsolariya aldizkaria argitaratu zuena. Liburuxkak ere atera zituen:
|
|
|
Badago beste gizon bat egin zuen lana gutxik aitortzen diotena eta Errenteriako Makazaga da, horrenbeste bertsopaper eta bertso liburu atera zituena eta urtebetez Bertsolariya aldizkaria argitaratu zuena. Liburuxkak ere
|
atera
zituen: Bilintx, Xenpelar eta Txirritarenak, esate baterako”.
|
|
|
Besterik gabe, gordetzeko intentzioarekin hasi zena, ondoren bertso eskolan ere erabili izan dute, eta web orrian ere eskegi izan ditu hainbat bideo eta argazki. “Hasi nintzenean saioak audioz grabatzen genituen walkman batekin, eta argazkiak
|
atera
. Ondoren 2006an edo bideo kamera digital bat erosi genuen eta argazki kamera hobexeagoa ere bai.
|
|
|
Ariketa beretsua egin zuen Hendaian zailtasunez zailtasun jaiotzear zen haurraren inguruan kantatu zuenean. “Kantatzeko premia neukan, eta banekien gaiak zirrikitu minimo bat ematen baldin bazidan, kantatu egingo nuela,
|
atera
egingo nuela gaia. Ez neukan besterik, ezin izan nion ihes egin”, jardun zuen orduko hartan eduki zuen kantatzeko premiaz.
|
|
|
Agian, premia daukadalako da, eta, agian, konplexu asko ere gainditu ditudalako. Zuk katea baduzu jarrita, hori ez zaizu
|
aterako
, baina askatzen duzunean hartzen duzun lasaituarekin, gero horri buruz kantatzeko gogoa edukitzen duzu”, probatua zuen. Aldaketak ahotsean eragin diola ere aipatu izan diote:
|
|
|
Zerbaiten ondorioa da seguru. Gauzak ez dira kasualitatez
|
ateratzen
, oholtza gainean behintzat”.
|
|
|
“Euskal Herrian jaio nintzen, onartzen dut Euskal Herrian oraindik gatazka bat dagoela, eta nik gatazka horren parte bat bizi izan dut. Nik bizi izan dudan horretatik
|
atera
izan dudan ondorioa da era honetako espresioak erabili izan ditugula beti: ‘hemen aurrera egin behar da’, ‘gogor egin behar da’, ‘aurrera bolie’… Vazquezek egindako irakurketaren antzekoa egin zuen Enbeitak alde horri dagokionez.
|
|
|
Bizi duzu tentsio hori guztia, eta badago zeozer kolektiboa ukatu dizuna negar egitea, erortzea edo abandonatzea. Jendeak badauka min bat
|
atera
ez duena. Eutsi behar izan dut, eta aurrera egin behar izan dut.
|
|
|
Min horren zati bat Hendaian askatu zuen 2009ko Bertsolari Txapelketa Nagusiko saioan: “Ikusten duzunean pertsona bat min hori
|
ateratzen
bi mila lagunen aurrean, erori egiten da. Jende horrek negar egiten du zurekin, identifikatuta sentitzen da, badauka barruan atera ezin duen min hori, onartzen ez zaion min hori.
|
|
|
“Ikusten duzunean pertsona bat min hori ateratzen bi mila lagunen aurrean, erori egiten da. Jende horrek negar egiten du zurekin, identifikatuta sentitzen da, badauka barruan
|
atera
ezin duen min hori, onartzen ez zaion min hori. Beste batetik esaten dute ordua izan dela baten batek onartzeko triste dagoela, min daukala eta aurrera egiteko negar egin behar duela”.
|
|
|
Badu susmo bat horrekiko: “Nire susmoa da eurek badakitela entzulearengan horrek guztiak badaukala eragin inportante bat, emozioa
|
ateratzen
dutela, eta sortzen dutela horrelako psikodrama kolektibo bat lagunduko diena memento batean arreta deitzen”.
|
|
|
Vazquezek irizten dio seguruago senti litezkeela une batean umorean, eta hori transmititzen dutela. “Alde ilun hori
|
ateratzen
dutenean, horrek segurtasuna txikitzen die logikoki. Abiatzen dira, ez dakite zein portutara iritsiko diren, eta zenbat biluztuko diren.
|
|
|
Agirrek kasu batzuetan bere “kopiak” egin dituela igarri du: “Nik ditudan gabezia berak
|
atera
direla batzuetan”. Landu beharra badela argi du, haatik.
|
|
|
Maskara inoiz baino erantziago duen honetan, Agirrek ez du lehen zuen zuzena izan beharraren beldurrik. “Ahultasuna ez dut azaldu izan, baina ez azaldu nahi ez nuelako, beharbada, ez zitzaidalako
|
ateratzen
edo oholtza gaineko Agirre hori ez zelako biluzten zentzu horretan. Ibilbidean atzera begiratuta ikusten dituzu horrelakoa izan gabe muturrera eraman ditudan jarrerak.
|
|
|
“Emozioak
|
atera
baino lehen burutik pasatzen dira nolazpait, eta buruak ere bidaltzen dizkio gorputzari bere seinaleak”, Odei Barrosoren irudikoz. Hala, alde emozionala “oharkabean” ateratzen zaion alde bat du bertsotan ari delarik, eta bien “beharra” du:
|
|
|
“Emozioak atera baino lehen burutik pasatzen dira nolazpait, eta buruak ere bidaltzen dizkio gorputzari bere seinaleak”, Odei Barrosoren irudikoz. Hala, alde emozionala “oharkabean”
|
ateratzen
zaion alde bat du bertsotan ari delarik, eta bien “beharra” du: “Bien beharra dut zerbait sortzeko, nirea dena eta nire barnetik sortzen den zerbait izan dadin”.
|
|
|
“Pertsona bezala banaiz horrelakoa —lotsagabe samarra izan naiz, ausarta baino—, baina oholtzan harantzago eraman dut hori.
|
Atera
egiten zitzaidan hori: behin oholtza gainean nengoenean, Agirre bihurtzen nintzen eta Amaia itzalean geratzen zen”, Agirreren arabera.
|
|
2016
|
|
|
Xabier Lete Urnietara joan zen bizitzera eta antzerkirako grina zeukan herri batekin egin zuen topo, besteak beste Lurdes Iriondoren lanari esker. Letek antzezlana aurrera
|
ateratzeko
deliberoa hartu eta lanari ekin zion. Jendea biltzeko deialdia entzun bezain pronto azaldu zen Jokin Izagirre:
|
|
|
Xabierrek bi paper egiten zituen, adibidez. Ni babesle lanetan, eta Joxe Mari Berasategi Txapas ere
|
atera
zen obra hartan, nahiz eta ez zuen hitz egiten. Bera da, egun, taldeko aktore profesional bakarra.
|
|
|
Teknikoki hutsaren hurrengoa ginen… eta hala ere, txaloak! Frankismotik
|
atera
berri, euskaraz zerbait egiten bazenuen, arrakasta bermatuta zegoela esan daiteke. Jendeak akatsak barkatzen zizkizun, euskaraz ari zinelako.
|
|
|
Sustrai, Hillary Clinton zara; eta, Amets, Donald Trump. Hauteskundetako emaitzak
|
atera
berri dira, eta, ohi den bezala, Clinton, Trump telefonoz deitu duzu.
|
|
|
Mikrofonora
|
atera
eta gai jartzaileak gaia eman zien: “Hizkuntza txikiak”.
|
|
|
Bueno, batzuetan lortzen dugu, hala ere… Niretzat deskubrimendu bat da beti: bi hitz lotu Cynghanedd bat dagoelako, alegia oihartzun bat dagoelako kontsonanteen artean, nahiz eta itxuraz hitzen artean harremanik ez izan, eta lortzen duzunean mezu bat
|
ateratzea
hortik… agian, espero ez zenuen mezua, baina hain zuzen horrexegatik interesgarriagoa dena, dibertigarriagoa, berria zaizuna… hor sentitzen duzu Cynghanedden indarra.
|
|
|
Azken batean, bizitza ere hala da, ataka estuan gaudenean eta
|
ateratzea
lortzen dugunean, gu, beste gu berri eta hobe bat gara beti, eta hori lorpen bat da. Bizitzak presiopean jartzen zaitu eta estutasun horretan konexio berriak sortzen dira, eta konexio berri horiek ideia berrietara zaramatzate.
|
|
|
Ez badago komunikaziorik, ez dago ekoizpenik, ez olerkirik, ez tradiziorik; ez dago ezer ere. Entzuleengana ez iristekotan, hobe nuke Cynghanedd egitera kobazulo batera sartu eta ez handik
|
atera
ilea mozteko ere!
|
|
|
Nik horiengana iritsi nahi dut. Eta entzule hori ez datorrenez nigana, ni joaten naiz entzule berri posible horien bila, langile auzoetara, eurak fabriketatik
|
ateratzen
direnean, adibidez; edo autobusetan egiten dut Cynghanedd.
|
|
|
Yoslay kubatarraz gogoratzen naiz, atarian zigarreta bat sutzen, alkandora finak bistan uzten zizkion besoak igurzten, que frío ka. Autobus gidaria bera, irla i tik a-ra ezagutzen zuena, baina sekula irlatik
|
atera
gabea. Lehen pertsona tantak azaltzen ziren aterpetxeko ateetatik, hots gehiago egiten zuten tanta batzuek besteek baino.
|
|
|
Aitzol Barandiaran: Dinamika bat hartuta daukagu prestatzeko, eta ez gara horretatik asko
|
ateratzen
. Azkenean, batez ere, eskatzen duena ez da saio bakoitza prestatzea; baizik eta, ia ia beti prest egotea, kontzertu kopurua dezentekoa delako.
|
|
|
Batez ere, geuk sortutako hitzak eta kantak jotzea nahi izaten dugu. Disko berria
|
atera
berritan, gainera, ilusioa normala da.
|
|
|
Bi Bala bezala ere, hasierako bertigoa ez da egungo bertigoa. Hasierako bertigoa gehiago zen ongi
|
aterako
zen ala ez exekuzio aldetik, eta, orain, gehiago da gure proposamenak funtzionatuko al duen, ondo pentsatutako proposamen honek.
|
|
|
Baina nik uste eszena berdintsuak toki askotan errepikatuko zirela Euskal Herrian zehar. Ohikoa zen komodako kajoian, koltxoi azpietan eta abarretan bertsopaper ugari gordetzea, gero handik
|
atera
, buruz ikasi eta okasioa zen guztian kantatzeko, bai etxean bertan eta bai lagunarteko otorduen mahaiondoko moduan.
|
|
|
Edo esanguratsua zen esaldi hau ere: “Habil tentuz, bertsoak
|
ateratzea
nahi ez baduk”.
|
|
|
«Askotan aipatzen zuen Basarrik: eskerrak bertsolaritza
|
atera
genuen taberna zulotik antzokira. Baina zer gertatu zen?
|
|
|
Baina zer gertatu zen? Bizi mundutik
|
atera
zutela eta pixkana pixkana espektakulu bihurtu. Eta orain lanak bertsolaritzak espektakulu mundutik bizi mundura etortzen.
|
|
|
Manuel Lasarteren aurrean txundituta egon nintzen, EGAko ahozko proban zelako cum laudea
|
aterako
zuen imajinatuz, ahozkoan sintaxia hobeto erabiltzen duenik ez dudalako ezagutu inoiz. Zer lotura, zer komunztadura haren berbetan!
|
|
|
Sebastian Lizasori hizketan ulertzea lortu nuen; Andoni Egañari titularra
|
atera
nion 33 urte zituelarik, 40tik aurrera ez zuela bere burua bertsotan ikusten; Mañukortak popatik hartzera bidali ninduen Joxeanen ideia kimeriko hura adierazi nionean, egun osoa elkarrekin pasatzeko, ´Zu nire atzetik polizia bat bezala. Ezta pentsatu ere! ´ esanez, ordurako bai bainekien Landetan afaltzen zuela askotan, gero Larreko baserrian ostatu hartzeko.
|
|
|
badudala garaia aitaren etxea atzean uztekoa, Edipo edo gisakoren batek bultzatuta ari ote naizen, inork irakurtzen ote duen aldizkaria… Nire etxea ere bada, ordea. Gustatu egiten zaizkit aldizkarira bidaltzen dituzten testu eta argazkiak, maketaren gaineko eztabaida, inprentatik
|
atera
berriaren usaina, Azokako saltsa. Izatez, aurrekontua orekatzeko buruhausteei eta publizitatea lortzeko egin beharreko deiei ere gustua hartzera iritsi naizela esango nuke.
|
|
|
Bestalde, kazetari gisa ibili izan naiz beste medio batzuetan—lizentziatura ere
|
atera
nuen eta klaseak ematen nabil orain—, baina Bertsolarin bezalako askatasunik, astakeria ederragorik, gutxitan topatu izan dut: 60 orrialdeko erreportajea, dozena eta erdi iturrirekin landua; 40 orrialdeko bost bandako elkarrizketa, soslaiekin eta hogeitaka oin oharrekin osatua; gai beraren inguruan 40 lagun elkarrizketatzea, edo euren artean elkarrizketak egiten jartzea; bertsolariak marrazten, fikziozko istorioak asmatzen, igarle bat edo grafologoa bisitatzen; Finalari buruzko 250 orrialdetik gorako kronika, finalisten, antolatzaileen eta adituen testuekin eta puntako hiru argazkilariren lanarekin; bertsolarien aholku eta pasadizoekin osaturiko errezeta liburua…
|
|
|
…eta Lazkao Txikik arrosari ura eman eta baobab sustraiak
|
atera
zituen planetaren lurpetik.
|
|
|
Andoaingo Martin Ugalde Kultur Parkeko bulego txikiena da, seguru, gurea. Ez dauka leihorik, ez dauzka 10 metro karratu baino gehiago, ez dauzka mahai bat eta bi aulki baino gehiago, eta urte hauetan guztietan
|
ateratako
aldizkari, liburu, egutegi, kamiseta eta abarrez beteta dago leporaino, alderik alde… Egia aitortu dugu, azkenean: Martin Ugaldekoa ez da bulego bat, postontzia daukan biltegi txiki bat baizik.
|
|
|
Urte askoan Joxean Agirrek berak hartu du bere gain kazetaritza lanaren pisurik handiena. Lehen urteetan Laxaro Azkunek ere gauza dezente
|
atera
zituen, eta hurrengoetan Pako Aristi ere makina bat zenbaki egindakoa da bakarrik, erdibana edo heren batean. Geroagoko etapa batean, lau urtez, Josu Martinezek, izenorde ezberdinekin eta Txaber Larreategiren laguntzarekin, hainbat lan bikain argitaratu zituen baita ere … Aldizkariaren diseinuak eta maketazioak ere izen abizenak ditu:
|
|
|
Txema Garcia Urbina, hogei urtez ari baita lan horretan. Eta erreferentziazko argazkilaria ere badugu, Conny Beireuther, 15 urtetik gora aritu baita kamerarekin hiru bertsolari belaunaldiri argazki bikainak
|
ateratzen
. Kudeaketa, berriz, Xanti Jakak eraman zuen lehen urteetan, eta neronek, hurrengoetan.
|
|
|
Urteena omen da kargamenturik txarrena, baina gehitu horri birus suntsiezin batzuen kargamentua, eta hortik
|
atera
kontu, zer nolako aldartean nengoen ni, Antxokaren “proposamena” jaso nuenean: indarrez urri eta kemenez urriago.
|
|
|
Beste baten izena agertzen duk artikulugile, baina idatzi, neuk idatzi nian”. Kontuak
|
atera
nituen. Hogeita bat urte ziren orduan.
|
|
|
Are gehiago: aldizkaririk ez
|
ateratzea
erabaki bagenuen ere, ni konbentzitu ninduen Basarriren etxera joan eta lehen aldizkari hartarako elkarrizketa bat egin niezaion. Eta beti eskertuko diot Joxani aukera eman izana, ordura arte ez bezalako hurbiltasunetik ezagutu ahal izan bainuen laurogei urteak urruti ez zituen bertsolari handia.
|
|
|
Ezetz esan eta, halere,
|
atera
, eta etzez esan genuenak, lanean jarri. Eta hori baino meritu handiagoa ere badu Joxanen tamainarik oneneko gorreriak.
|
|
2017
|
|
|
Bertsolarien ukoak zirela eta ez zirela, epaimahaikoen erabakiak zirela eta ez zirela, saioen antolakuntzatik
|
ateratzen
ziren diruak norentzat ote ziren edo ez ote ziren… giroa nahikoa saturatuta zegoela ikus daiteke, eta, itxuraz behintzat, nekea gailendu zen.
|
|
|
Aurreko bi txapelketetan ez zegoen faborito garbirik, 1993koan bai. Lagun batek esan zidan istripu latza zuela txapel hura Andonik ez
|
ateratzeko
.
|
|
|
Izar gorriak susmoak biztuta, ea hori zer zen eta ea Igor eta Unai nortzuk ziren galdezka hasi zitzaizkien guardia zibilak, ongietorriren bat antolatzen zebiltzalakoan edo. Txapelketako eskuorriak
|
aterata
eta Gu ta gutarraken diskoko izar gorria erakusten ibili ei ziren, estu. Kotxearen jabeari “A usted, la próxima vez la llevo detenida” esan omen zioten.
|
|
|
Arriskua hartu baitzuen biderik zailena hautatzean. Txalorik errazenak (eta ziurrenik oparoenak) biktima paperak emango zizkion, baina bide errazari uko egin eta zailetik ere oso ondo
|
atera
zen. Eskertzen dira horrelako erabakiak…
|
|
|
Nik alboko lagunari begiratu niola daukat akorduan, “poesixi eitten dabil” esanez, eta “kabroie! ” erantzun zidala lagunak, inbidia sano bete betean. Kontua da doinu berria
|
atera
zuela, eta izan daiteke entzule batzuk hor galdu izana hasieran. Baina, niri oso onak begitandu zitzaizkidan lehen entzunaldian, eta bigarrenean, hobeak.
|
|
|
Barkatuko didate aipatu gabe utzi ditudan beste ale eta bertsolari on guztiek, baina ez zegoen gehiagorako tarterik. Nire belaunaldi kideei omenalditxoa egin diet nahi barik, horrelaxe
|
atera
baitzait. Eragina izango du ziurrenik plazan eurekin hasitakoa (eta hazitakoa) izateak, entrenamendu kide ohiak izateak euretako batzuk, eta zergatik ez, beste barik, garai bera konpartitu izanak.
|
|
|
Aitor Mendiluze, Igor Elortza, Unai Iturriaga, Sustrai Colina, Aitor Sarriegi eta Beñat Gaztelumendi (lehen aldiz). Mendiluzek eta Arzallusek beren seme alaba nerabeak elkarri biluzik argazkiak
|
ateratzen
aurkitu zituztela eta egindako elkarrizketa dialektikoa geratu zait buruan. Lujanbiok “norbere mundu intimo” doinua estreinatu zuen desamoreari kantatutako bakarkakoan.
|
|
|
Izan ere, uztail hasieran, eguraldiaren erruz, bertan behera geratu zen urtez urte sona handiagoa hartzen ari den musika festibal hori, eta galera ekonomiko inportanteak jasan arren, ez da txikiagoa izan euskal herrietatik jasotako elkartasun uholdea. San Andres plazako lanekin amaitzeko, Rafak udazkenean
|
aterako
duen disko berritik aurrerapen bat eskaini digu, Nahikari izenekoa. Eta amaitu orduko, Josu Zabalak megafonia heldu eta manifestazio batean bezala abiatu gara emanaldiaren bigarren geltokira.
|
|
|
Saiatu zen irakaslea txapelketara bideratzen, Maiderrek panderoa jotzen baitu, baina alferrik. Horretan aitonaren antzekoa
|
atera
da”, dio Arantxak. Senarrak, Jose Ramon Arrietak, okindegi batean egiten du lan, eta berak dendan, ogia saltzen.
|
|
|
Seme alabek gida-baimena atera bitartean gora eta behera ibili behar izaten dugu. Eskerrak orain Jon Anderrek
|
atera
duen. Hark ekartzen du etxera Maider dantza entseguak bukatutakoan, autoa amari kenduta”, dio Arantxak.
|
|
|
Ta pinuak
|
atera
|
|
|
Neuk ere lau urte egin nuen lan hemendik gertu zegoen Muebles Imaz lantegian, 14tik 18ra bitartean. Tornuan egiten nuen lan txirbila eta hautsa irentsiz, baina tornuak
|
ateratzen
zuen zaratak lagundu egiten zidan kontzentratzeko, eta uste dut ez dudala bertsotan neure gisara sekula santan orduan adina egin. Hamar ordu lanean, hamar ordu bertsotan egiten nuen”.
|
|
|
Zer abiadura eta intentsitaterekin bidali, hala erantzun ohi du ondokoak ere. Pilotariak jardun daitezke mihia
|
aterata
, eta bertsolariak, patrikan hatzak igurtziz. Bien kolpeak sortuko du oihartzuna, izan horman zein entzuleen buruetan.
|
|
|
Pilotariek gupidarik gabe jokatzen dute, baina Bertsopilota, ezer izatekotan, jolasa da. Guk, oraindik ume izateari uzteko prest ez gaudenez, jostailu hura albora utzitako kutxatik
|
atera
, hautsak harrotu eta itxura berrituta atera genuen plazara. Oraingo honetan, sekula baino urrunago.
|
|
|
Pilotariek gupidarik gabe jokatzen dute, baina Bertsopilota, ezer izatekotan, jolasa da. Guk, oraindik ume izateari uzteko prest ez gaudenez, jostailu hura albora utzitako kutxatik atera, hautsak harrotu eta itxura berrituta
|
atera
genuen plazara. Oraingo honetan, sekula baino urrunago.
|
|
|
Epaile gisa ere aritu da Redbull ek antolatutako ‘Batalla de gallos’ lehiaketan, eta baita payadoreen txapelketetan ere. Argentinan letragile moduan da ezagun,
|
atera
dituen hiru diskoak onenen artean kokatu baititu Rolling Stone aldizkariak.
|
|
|
Hasiera hartan CDak erosi, elkarrekin trukatu eta parkean inprobisatzea zen ikasteko era. Maila apur bat hartu ostean jo zuen Mustafa Yodak Txileko lehiaketa batera, eta garaile
|
atera
zen: “Ez zen lorpen makala, entzuleak, epaileak eta inprobisatzaile guztiak txiletarrak zirela kontuan izanik”.
|
|
|
Aukera ona zela pentsatu nuen buruan nituen bi kapritxo egiteko: neure bertsoen liburua Auspoan
|
ateratzea
(Dozenaka sortuak), eta txosten hau eta Xenpelarri zor zaiona izeneko lan honi ekin nion. Gerra aurretik jaiotako 14 bertsolari aukeratu genituen, Fernando Amezketarra eta Manuel Lasarteren artean daudenak; hau da, XVIII. mendetik hasi eta 1936ko gerrara bitartean jaiotako bertsolari handienak.
|
|
|
lehendik zegoen materiala bildu, sailkatu eta egiaztatu genuen. Ondoren, bertsolarien jaiotetxeetara jo genuen, lekuak ezagutu eta argazkiak
|
ateratzeko
. Aipatutako bertsolarien herrietako kultur teknikari edo zinegotziekin ere hitz egin genuen informazio bila, eta, kasu batzuetan, senitartekoekin ere harremanetan jarri ginen.
|
|
|
Aipatutako bertsolarien herrietako kultur teknikari edo zinegotziekin ere hitz egin genuen informazio bila, eta, kasu batzuetan, senitartekoekin ere harremanetan jarri ginen. Bi hilabete osorik eman nizkion lanari, eta horrela
|
atera
zen Xenpelarri zor zaiona, 65 orrialdeko txostena, 2010ean. Diodan, bertsolariei omenaldi gisa jarri zaizkien eskultura, busto, plaka eta oroigarrien katalogo gisako bat dela.
|
|
|
Bakarrizketen hezurdura, saioarena, Beak eraman zuen, nahiz eta antzerki taldeko jende gehiagok ere parte hartu. Saioak arrakasta handia izan zuen, oso ondo
|
atera
zen”, kontatu du Labakak.
|
|
|
Ezetz uste dute berek. Feministek entzun behar izaten dituzten klixeen zerrenda eginda
|
atera
zuten izenburua: Erradikalak zarete.
|
|
|
Beren buruari barre egitea, trapu zaharrak
|
ateratzea
, kontraesanak azaleratzea… aipatu ditu Labakak umorea egiteko darabiltzaten tresna gisa. Umorea arma boteretsua dela uste du berak, jendeari eragiteaz gain, norbere burua sendatzeko ere balio dezakeena.
|
|
|
Zer ekipo erabiltzen duzu argazkiak
|
ateratzeko
–
|
|
|
Ez naiz munduko argazkilari trebatuena. Argazkia hartzeko botoia sakatzear nagoenean, ez nago ziur argazkia nola
|
aterako
den, baina badakit zer esan nahi dudan argazki horren bidez. Argazki baten edertasuna bilatu dezaket, bai; baina, kasu horretan, jakin nuke zergatik bilatzen dudan edertasun hori. Seriotasuna bilatu nahi badut, jakin behar dut zertarako, eta orduan sortuko dut atmosfera serio bat.
|
|
|
agian, kontzentrazioa etengo diozu edo, agian, zuri buruzkoa botako du hurrengo bertsoa… biktima erraza naiz horrelakoetan. Eta entzuleriari argazkiak
|
ateratzea
ere ikaragarri gustatzen zait. Ikuskizunaren parte dira.
|
|
|
Uztapide asko ibili zen eta Lasarte ere bai. Adituta nago behin Lasarte Urdaneta aldeko kuadrilla batekin
|
atera
zela eta biharamun goizaldera, kantuan aspertuta eta nekatuta, kopla hau kantatu zuela:
|
|
|
Nik ere banekizkien kopla jarriak, baina bat batekoak askoz ere gehiago gustatzen zitzaizkidan. Eta neure buruari agindua nion egunen batean Santa eskean
|
ateratzekotan
, bat batean kantatuz aterako nintzela. Gure kuadrillarekin Eizmendiko Sabin ibiltzen zen koplari, eta hark jakingo zituen 60 bat kopla.
|
|
|
Nik ere banekizkien kopla jarriak, baina bat batekoak askoz ere gehiago gustatzen zitzaizkidan. Eta neure buruari agindua nion egunen batean Santa eskean ateratzekotan, bat batean kantatuz
|
aterako
nintzela. Gure kuadrillarekin Eizmendiko Sabin ibiltzen zen koplari, eta hark jakingo zituen 60 bat kopla.
|
|
|
Gure kuadrillarekin Eizmendiko Sabin ibiltzen zen koplari, eta hark jakingo zituen 60 bat kopla. Nik ere koplari
|
atera
nahi nuela esan nionean, papera ekarri zidan eta, bere aurrean, puskatu egin nion. Harrokeria puntu hori nuen barruan.
|
|
|
Lazkanok gogoratu duenez, Manuel Lekuonak 1925ean Oñatin egin zen batzar batean esan omen zuen bertsolaritza ez zela mozkorren kontu bat, bertsolariak herriaren ahotsa zirela eta orduko elizgizon buruak kontra
|
atera
zitzaizkion.
|
|
|
Etxeberriko Anbroxio, Agerre harri jasotzailearen anaia zeharrena, Jose Mari, koplari polita zela esaten zuten, neuk ezagutu ez banuen ere. Urtero, beharbada, ez ziren denak
|
aterako
, baina, gehienetan, bakoitza bere taldearekin atera eta ibilbide jakin bat egiten zuten. Mutikoa nintzela baserri batetik bestera korrika ibiltzen nintzen, baten saioa entzun eta, hurrena, beste batena harrapatzeko.
|
|
|
Etxeberriko Anbroxio, Agerre harri jasotzailearen anaia zeharrena, Jose Mari, koplari polita zela esaten zuten, neuk ezagutu ez banuen ere. Urtero, beharbada, ez ziren denak aterako, baina, gehienetan, bakoitza bere taldearekin
|
atera
eta ibilbide jakin bat egiten zuten. Mutikoa nintzela baserri batetik bestera korrika ibiltzen nintzen, baten saioa entzun eta, hurrena, beste batena harrapatzeko.
|
|
|
Ibili horiek, askotan, 24 ordukoak izaten ziren. Gogoratzen naiz, Meagako kuadrilla batekin, Zarauzko Azken Portutik
|
atera
ginen eguerdi aldera, eta Izetatik gora Urdanetara igo eta Zestoa alde horretara jaitsi ginela behin. Eta horko auzoetan barrena ibili ondoren, Aizarnazabalgo sakon horretako baserri guztiak pasatu eta Urteaga Berrira iritsi ginela biharamuneko eguerdi aldera.
|
|
|
Euskaldunak gauza exotikoa ziren orduan. Orain 400 ikasleko ikastola bat dugu herrian eta mila bat ikasle
|
atera
dira bertatik. Erabileran daukagu erronka.
|
|
|
Euskaraz ondo idazten duen gazte andana dugu. Etxean, guk euskaraz egiten dugu bizimodua, semeak euskaraz idazten du bere egunerokoa, baina kalera
|
atera
eta sekulako joera dute gaztelerara pasatzeko”, gogoratu du.
|
|
|
Hogeita sei urterekin, zinegotzi
|
atera
zen Agrupación Electoral Popular zerrendatik, frankismo ondoko lehen hauteskundeetan. Alkatea atera zuten eta, geroztik, herrian alkate euskaltzaleak izan dituzte.
|
|
|
Hogeita sei urterekin, zinegotzi atera zen Agrupación Electoral Popular zerrendatik, frankismo ondoko lehen hauteskundeetan. Alkatea
|
atera
zuten eta, geroztik, herrian alkate euskaltzaleak izan dituzte. Altaffaylla kultur elkartearen sortzaileetakoa izan zen, eta, Txalaparta argitaletxeko zuzendari, 1989tik aurrera, 60rekin aurrejubilazioa hartu zuen arte.
|
|
|
1988an
|
atera
zuen Jotas heréticas de Navarra liburuaren lehen edizioa. Historia eta eleberri historikoa landu ditu:
|