|
2000
|
|
|
liburuzaina goiz batez T herrian bakarrik esnatzen da, eta herriko gainontzeko biztanleak desagertu direla ikustean, zoratzear dago. Azkenean, bere nobela idazteko liburutegitik zortzi urtetan ez
|
ateratzea
erabakiko du. Honela, hasiera eta amaierako bi ipuinek Berardoren istorioa kontatzen digute, eta beste guztiek Berardoren nobela amaigabearen zati lirateke.
|
|
|
Argia 1372) Honela mintzatu zen idazlea: " gehienak subkonszientetik
|
ateratako
sua bezalakoak direla uste dut. Sumendiak barriak jaurtitzen dituen modu berean egin ditut."
|
|
|
Literaturaren beraren hastapenetatik dobleen lekuko ugari aurki badezakegu ere, gizakion barne mundua bere ardatz egin zuen Erromantizismoa izan zen desdoblamendu edo bikoizketaren gaiari etekin handiena
|
atera
ziona, Jean Paul alemaniarraren ostean Hoffmann eta hainbaten lanetan eraginez. Margarete Heinrich ipuinean, esaterako, idazleon testuetan sarritan ematen den biki berdin berdinen kasuaren adibide bat edukiko genuke, eta literatura modernoan dobleek gehienetan duten funtzioari jarraiki, oraingoan ere heriotzaren gertutasuna iragartzen digutela esango dugu. (Olaziregi 199814:
|
|
|
Izan ere, pertsonaia nagusiak, hoegeita hamar urtetatik berrogeitara bitarte horretan daudelarik, beren ohiko mundutik itzurtzeko grinak harrapatuta daude. Helduarora iritsi dira ia ia konturatu gabe, eta egoera horretan badirudi errealitatetik
|
ateratzeko
nolabaiteko bidea asmatu nahi dutela: ihes egin, bidaia baten bidez batzutan; bestetan, edarian edo drogan (suizidioaren aldaki bigunak) aurkituko dute personaiok inora ez daraman bidea.
|
|
|
Lehenengo hiruretan Erdi Aro bitxi batera eramaten gaitu idazleak. Erdi Aro bitxi samarra, edo erdi asmatutakoa, zeren, narrazio hauetan, historiari dagozkion elementuekin batera, leiendetatik
|
aterata
daudela ematen duten elementu batzuen integrazioa ere gertatzen baita. Laugarren narrazioa,(...) desberdina da.
|
|
|
Errealitateari lotutakoak gehienak, Euskal Herrian kokatuak, Urolan bereziki, paisaia identifigarria baita oso. Errealitate horretan politikak (badakit esateko modu bat dela, baina ez zait bestelako hitzik
|
ateratzen
) toki aparta du. Kezka, samina, itxaropena ere bai.
|
|
|
" Liburuaren protagonistaren inguruan, gainera, ez da arrotza maitasuna, droga, polizia edota borroka armatua." (Hitzak eta ideiak 3) Hauek guztiek eleberriaren hezurdura osatuko lukete. Idazlearen iritziz," gai guztiek eszenografia osatzen dute, non pertsonaiak sartu eta
|
ateratzen
diren." (Arregi, Montse: Egunkaria)
|
|
|
Zalantza askoren ondoren, erakundean sartzea erabakitzen du eta mugan ikurrina batzuk eramateagatik atxilotuko dute. Martutenetik
|
ateratzean
iparraldera alde egingo du eta handik Parisera. Bertan, ETAko mintegietan esku hartuko du.
|
|
|
Argia aldizkarian ere honakoa aipatu zuen: " hasierako helburua zen pixka bat poliziakoa egitea, nahiz eta gero falso poliziakoa
|
atera
den." (Argia 1739)
|
|
2001
|
|
|
Azken pertsonaia hau bizikletaz ibiltzen da (Molloy bezala) eta noizean behin," hitz egin" egiten du, bere mututasunaren ironia narratzaileak agertuz. a) Estazioari dagokionez, ez dago esplizitazio zehatzik nongo estazioa den jakiteko, nahiz eta dakigunez, bertan, oiloz betetako otarrak daramatzaten emakume" musu gorri bibotedunek" eta" koipez beterik bizikleta sorbaldan dutelarik" doazen gizonek trena hartzen duten. Halaber, deigarria gertatzen da estazioko" komun turkoetatik"
|
ateratzen
den usaiaren errepikapena. Azkenik, aipagarria da, halaber, plano honetan hizkuntza desberdinen erabilera (idazlearen beste bi nobeletan gertatzen den bezala):
|
|
|
Azken nobela honetako" ahots" eta hizkuntza erregistro aberastasuna izugarria da: afusilatuaren heriotzaren kontaketa sumariotik
|
ateratako
testuez, psikiatraren interpretazioez, garaiko egunkarietako aipuez,... eta hainbat testuz adierazten da. Azken batean, errealitatearen transkripzio hutsaz haraindi, idazlearen (irakurleon) memoria historikoan geratu diren gertakizunez hitz egiten zaigu.
|
|
|
Dagoeneko Ene Jesus nobelaren epilogotik ezagutzen genuen psikiatra hau, fikziozko pertsonaia bihurtu zaigu nobela honetan eta bere garrantzi narratiboa dudaezinezkoa da. ...unen trabestismo gordeari dagokion pasarteak irribarre bat baino gehiago eragingo du), heriotzarean aurrean gizakiok dugun beldur eta bakardadea, heriotzaren inguruko gizarte eta erlijio sineskeriak, neurosiak,... eta nola ez, protagonistaren ametsetan azalduko den" mater terribilis" a gai dituzten gogoetak daude (hau ere, Ene Jesus eko amaren modura," zapi txuritxoa manga beltzetik
|
ateratzen
duena"). Guztiak" hiltzeko garela" (et muriremur) azpimarratzen dutenak (media vita in morte sumus) 17.
|
|
|
Bere aluan ditxosozko testua sartzen duenean horixe lortu nahi baitu: gizon doilor horrek ez dezan gehiago izorra6 Nobelako eszena izugarriena den honetan, testua alutik
|
ateratzean
, berez, zakila ateratzen du Juan Martinek. Literatur lan modura mozorrotuta erabili duen zakila.
|
|
|
Bere aluan ditxosozko testua sartzen duenean horixe lortu nahi baitu: gizon doilor horrek ez dezan gehiago izorra6 Nobelako eszena izugarriena den honetan, testua alutik ateratzean, berez, zakila
|
ateratzen
du Juan Martinek. Literatur lan modura mozorrotuta erabili duen zakila.
|
|
|
Heriotzaren Aingeru hori da, hain justu, Juan Martini azalduko zaiona Eugeniak aluan duen testura hurbiltzen denean. Bere hilobitik
|
aterako
bailitzan, erabateko mendekua hartuko baitu Siddalek bere senar ohiaren obsesio bera duen Juan Martinekin (207): naturaz gaindiko indarra duen bere ile gorrian bilduta obsesio guztien iturri izan den artelana ukatuko dio.
|
|
|
Eta hori esan ondoren, sekulan izan den mutilik balienteena, zalditik jaitsi, pantailatik
|
atera
, eta zineko pasiluan barrena abiatu zen." (Txitoen istorioa, 35)
|
|
|
Pantailatik
|
ateratzen
diren pertsonaien istorioak gai berezia izan dira zinemaren historian. Woody Allen-en" La rosa púrpura de El Cairo" ere bere heroia pantailatik irteten ikusten duen damaren historian oinarritu da.
|
|
|
Ezin esan daiteke aldaketa bat batean gertatzen denik, landare bat errotik
|
ateratzen
den legez. Bizitzak bazuen lehen liburuan zer esanik eta zer erakutsirik.
|
|
|
Izuen gordelekuetan barrena poema liburuko hautapena, Gartzelako poemak, urteetan dataturiko 35 poema, eta kartzela espazio itoa bazen, honekin kontrajarpena egiten duen trenaren irudia erabiliz, eta urteetan idatziko Tren luze eta bustiak, 25 poemaz osaturiko bilduma. Baina 1992 urtean Gartzelako poemak, 82 poemaz osaturiko bilduma
|
ateratzen
du plazara, datarekin. Marinel zaharrak liburuan emandako hautapena dela dirudi.
|
|
|
infernuaren esanahiarekin. Horrela Palestinan presoak bere odola
|
atera
behar duenean, erabiltzen duen irudiak akabatzearekin loturik dago:
|
|
|
Zatiari indarra emanez gero, irudiaren partaide den objektua errealitatetik aukeratua da, aterea, etena, bereiztua. Bereizketak arrotz eta bitxi jartzen du aukeratutako gauza, bere girotik
|
atera
eta giro berrian kokatzen dugularik: munduaren kaosean galduta zegoenak, aukeratzen dugun unetik aurrera beste atmosfera baten kokatuz, berria ematen du, beste izaera modu batean, beste atmosferan airea hartuko balu bezala.
|
|
|
Zeren errealitatea ez baita mezu huts. Artistak errealitatea adierazten duenean bere poemetan ez du errealitate hori kutxa huts bateko haizea bezala agertzen, joera eta helburu moral zein politiko batekin ari da, irakurleak bere helburuak
|
atera
ditzan (Litvak, 1988, 26).
|
|
2002
|
|
|
Heriotzaren Aigeru hori da, hain justu, Juan Martini azalduko zaiona Eugeniak aluan duen testura hurbiltzen denean. Bere hilobitik
|
aterako
bailitzan, erabateko mendekua hartuko baitu Siddalek bere senar ohiaren obsesio bera duen Juan Martinekin (207): naturaz gaindiko indarra duen bere ile gorrian bilduta obsesio guztien iturri izan den artelana ukatuko dio.
|
|
|
Juaristi, J. Rojo, J. Kortazar, J. L. Zabala, J. Benito, A. Iban, A. Urkiza...), aurkezpen egunean esandakoen laburpena gainditzen duten iruzkin gutxi aurkituko du irakurleak29 Gure aburuz, euskal liburugintzari buruzko argitalpen batek gaur egun daukagun gabezia nabarmenetakoa betetzen lagunduko liguke: euskal literatura betiko zirkuituetatik kanpora
|
ateratzen
eta hartzaile sail zabalagora iristen. Alegia, gure literatura normalizatzen. c) Kritika akademikoaz30
|
|
|
Kasualitate bat dela medio, 1944ko abuztuaren 7an tigre bana ehizatu behar dute bi protagonistek, aita semeek. Martin, El Llanoko petrolio konpainiako bere lankideekin batera, Parigua oihan amazonikoan zenbait lagun hil dituen tigre bat ehizatzera
|
ateratzen
da (ik. L. Sepúlvedaren El viejo que leía novelas de amor), eta Martintxo semeak, berriz, azkenaldian alemaniarrek Larresoro okupatu izanaren lekuko, herriko bere lagunekin batera, tanke alemaniar bat" ehizatzea" erabakitzen du, lagunartean" tigre" esaten dioten tankea" ehizatzea".
|
|
|
Hitzak eta ateraldi zorrotzak han hemenka barreiatuz, elkarrizketak modu bizian aurkeztuz, erritmo narratibo azkarra erdiesten du tradizio errealistenaren teknikak bere egiten dituen eleberri honek. Hortik, ikuspuntu behavioristaren gailentasuna, komunikabide desberdinetatik
|
ateratako
pasarteen transkripzio zuzena, edo plano narratiboen konbinaketa azkarra.
|
|
|
Alegia, oraindik ez da sortu gurean argitaratzen diren liburuei buruzko kritikak eta aipamenak bilduko dituen aldizkari espezifikorik. Gaztelaniazko Qué Leer edo galegozko Eido de Libros (1998) eta Guía dos libros (1998) har daitezke liburugintzari buruzko aldizkarien adibide gisa; argitalpen hauetan irakurleria zabalari begira antolatutako informazioa kaleratzen da eta euren helburu behinena literatura betiko zirkuitu hertsi eta mugatuetatik
|
ateratzea
da. Egungo euskal kritika publikoa sakabanatuegia dago, ordea, eta, gainera, ez da oso izpiritu kritiko zorrotzez egina.
|
|
|
Azken batean, gure jarduna euskal eleberrigintzaren azterketara mugatu badugu ere, dudarik ez dago ipuingintzak gurean erdietsi duen mailak hurbilpen kritiko zabal eta gaurkotuak merezi dituela. Ondorio horixe
|
ateratzen
da I. Mujika Iraolak (1991), I. Aldekoak (1993; 2000) edo X. Mendiguren Elizegik (1997) argitara eman dituzten artikulu nahiz sarrera interesgarrietatik1: euskal ipuingintza modernoak 1980ko hamarkadatik gaurdaino izan duen bermatze prozesuak liburu honen mugak gaindituko lituzkeen azterketa zehatzagoa eskatzen duela.
|
|
|
Hauxe izango dugu hizpide, laburki bada ere, jarraian: eleberriak, ipuinak edo eleberri laburrak definitzeko erabili diren hurbilpenetatik
|
atera
daitezkeen ondorioak.
|
|
|
Beraz, hausnarketa honetatik euskal eleberri modernoa ikuspuntu konparatzailez aztertu behar dela
|
ateratzen
da ondorio. Modernitatea bereganatzeak hori ekarri baitzuen gurera:
|
|
|
Bainan, bada punktu bat igarri duzuna. Zinetan egia da lan hori Parmenideri laguntzeko egin dudana, hari iñaka egiten bermatzen direnen kaltez, guztia bat dela azalduaz geroz, ondorio barregarri eta zeiherrak
|
athera
ahal ditezkela baiterrate. Pluralitatetasun zaleen aurkako ihardespena baitut, alegia.
|
|
|
Etxeko
|
atera
heldu, edegi eta han be, ezetariko atzerapiderik bage, barrura!
|
|
|
Leenago aipatu bezela, Madrilleko gobernuari ez zitzaion batere gogoko izan Iparragirreren kantu ernagarria, eta Joxe Mari kartzelatik
|
atera arren
, ez zuan onek giro egokirik izan geroztik euskal lurretan, eta erbestera bidean jarri zan. Asturias-en zear, Galiziraiño jo zuan eta azkenez Portugal-en egotalditxoa egiñaz, Ameriketarantz abiatu, 1857 urtetik geroz.
|
|
|
bidaidea bidekatu: bidetik
|
atera
bihorrera: bihurrera bihotzila:
|
|
|
lortu, eskuratu ialki:
|
atera
, bota, jaurti iare: aske iauzkatu:
|
|
|
takadakoa tangarta: ura
|
ateratzeko
ontzia taranta: jarduna, hitz aspertu luzea tarranta:
|
|
|
Lantegian ere, poliki poliki ari gaituk. Orain ez dik iñortxok ere txistik
|
ateratzen
. Guztiak lanean jo ta su, isilik eta txintxo txintxo.
|
|
|
Andres aurretik, erakusle antzean; besteak ondoren. Otak, sasiak eta elorriak han egozan euren arantzak, euren ezpata zorrotzak
|
aterata
. Horkoak zizt eta hemengoak zazt, urrakadak mutilen eskuetan eta berna biloizetan.
|
|
|
Tokioko espia bat harrapatu zuten Afrikan, batzorde aintzitiko batzordepeko talde ataleko xizkin bateko hiru laguneko mordoxkaren aztarnategian dokumentuen fotokopiak
|
ateratzen
ari zenean.
|
|
|
Mariñel zaharrak ahoan zeukan pipattoari tengada luzea egin, kee txuria
|
atera
eta beste hitzik gabe, handik aldegin zuen.
|
|
|
Espaiñian eta Egoe Euskalerrian ere, gerratea sortu eben. Orduko egoera ura, egia esan, ez zan normala ez gustagarria; baiña nork esango, alako ondamendirik eta sarrakiorik iñork
|
atera
zeinkeanik?
|
|
2003
|
|
|
Nekeak eta pozak eman zizkion lana. Nekeak, zeren, hiru tomotan
|
atera
ahal izateko, autoreak berak ordaindu behar izan zion dirutan eta koadrotan La Gran Enciclopedia Vasca ri. Obra hau dela ta asko nahigabetu zen, zeren argi ez dauden interesakatik liburuen zabalkuntza blokeatu egin baitzuten.
|
|
|
Obretako beste pertsonaia asko, protagonistaren inguruko edo adiskide direnak, benetako bizitzatik
|
atera
eta" egokituak" dira. GabAt elaberriko senar emazteei oporretan doazela gertaturiko pasadizu zelebrea, emazteak aitortu digunez, Tuterako beraren ezagun edo lagun harrosko bati gertatua omen da, elaberrirako atondurik.
|
|
|
Oskillaso, Gernikan, Saraspe auzokoa zen, eta handik hurbil dago Lurgorri auzoa. Gure eritzian hortik
|
atera
zukeelakoa dugu Arrigorrieta hiri izen literarioa. Idazlearen jaioterriagazko atxikimendua aipatua dugunez, ez gara honetan gehiago luzatuko. f) Dialogoen bizitasuna, entretenigarritasuna, ugaritasuna eta sinesgarritasuna da beste ezaugarri argi bat, hemen horrezaz luzatuko ez bagara ere.
|
|
|
Elaberri hau, tamalez, abarrots handi barik
|
atera
zen. Egilearen izena ere ia ohartzeke igaro zen euskal irakurleen aurretik, ez baitzuen liburuak kanpo azalean egilearen izenik aipatzen.33 Gai
|
|
|
Bitzuk 1986an argitaratu ziren Ika Ibaizabal argitaletxearen eskutik. Bizkai euskaran idatzirik
|
atera
ziren, baina ziurtasun neurri batez esan daiteke lehenengo bertsioa idazleak ohi zerabilen" euskara osotu" horretan egin zuela lehenengo. Erregegaia eta eskekoa ipuinaren eredu horretako bertsio bat bada idazlearen etxeko artxiboan.34
|
|
|
Saio bildumari ematen dion izenburua El libro negro del euskara Euskaltzaindiak aurreratxoago
|
atera
zuen saio bildumaren eta haren izenburuaren El libro blanco del euskara iruntzitako alderdia da. Euskaltzaindiaren saio bildumak ikuspegi baikorra erakusten bazuen euskara dela ta, Oskillaso arduratu zen haren segitu segituan, hizkuntzaren errealitate soziolinguistikoaren belztasunak agerian ipintzeko, matematikari bati zegozkion zehaztasun eta kalkuluekin on egiten zituela bere baieztapenak.
|
|
|
Aipatu beharrik ere ez dago, erdialdeko euskararen ezaugarriak dira azken baten nagusi Oskillasoren" euskara osotu" horretan ere, Azkueren ahaleginean bezala. Morfologia, sintaxi zein lexiko ezaugarrien portzentaiak
|
ateratzera
joko bagendu, duda barik erdialdeko ezaugarriak nagusituko lirateke bazterretako guztien gainetik. Eta horrek arrazoi sinplea du:
|
|
|
Bada beste bizkaitar pertsonaje bat, Gabilondo, komunista eta ateo deklaratua, Fernandoren lagun handia, bizkaieraz mintzo dena, baina ez Gernikaldekoaz ez ekialdekoaz, ezpada Uribe kostako edo Mungiakoaren antza hartzen zaion berbaikuneaz. Beraren berbalditik
|
atera
daiteke Gatikakoa dela jatorriz, zeren baitio
|
|
|
Hemendik
|
atera
nuan nik novela hau egiteko asmoa. Esan dizudan guztia egia hutsa da.
|
|
|
Esan dizudan guztia egia hutsa da. Gainerako guztia nere burutik
|
aterata
dago. Izenak aldatu ta egia ta guzurra ondo nahastatu ostean novelatxu hau sortu zan.
|
|
|
Jarri zutik, hartu maletäa buru gaineko saretik, utzi exertokian, eta txakea janzteko aitzakiaz, Txominek nagiak
|
atera
zituan.
|
|
|
Jatsi dira banan bana aurreko guztiak eta azkenean Txomin ere
|
atera
da wagoitik.
|
|
|
Txominek eztaki nora jo, eta azkenean zurubietatik igon eta kalera
|
ateratzen
da.
|
|
|
Hala behintzat bizirik irteteko aukera gehiago ei zeukan. Izan ere, kartzelatik arin
|
ateratzen
zituztenak fusilatzeko eroaten ei zituzten; horren zurrumurrua bazuten atxilo zeudenek ere.9 Jon seme gazteenak" División Azul" en izena eman zuen. Batetik aita kartzelatik libratzeko.
|
|
|
Haren hainbat liburu gordetzen dira Iruñeko etxean, frantsesez, ingelesez eta italianoz, matematikari buruz. Ingelesa bihurtuko zen aurrerago, batez ere 1954an oposizioak
|
atera ondoren
, bere irakaskuntzaespezialitatea, eta horretan jardungo zuen zaharsaridun izatera heldu arte.
|
|
|
Jose Basterretxearen Iruñeko egotaldira itzuliz, urte t" erdi inguru egon ei zen han eta gero ostera ere Madrila joan ei zen matematika irakasle moduan (1941ean?). Han ikasteari ekingo dio berriz, gudu aurrean hasi eta Sorbonan jarraiera eman zien ikasketen lizentziatura oraindino
|
ateratzeko
zeukalako.11 Fisikak ikasten ere ekin omen zion Complutense an ondoko urteetan 1943gn urtetik aurrera izango zen, beharbada, behin Zientzia Zehatzak amaiturik zituenez, asignatura asko baliokidetzen baitzizkioten.
|
|
|
Bizitza errealean, Lleidatik Madrilera bihurtzeko arrazoia, hango" Instituto Nacional de Electrónica" n lan plaza bat
|
ateratzeko
zuen aukera izan zen. Fisikari batentzako plaza bat ei zegoen eta han lan egiten zuen bere lagun batek, Dominguez zeritzanak, plaza hori eskaini ei zion.
|
|
|
Valladolid-en urte bi edo egin eta ostean, Jose 19 urteko zela edo izango zen, aita, itsasgizona zenez," Cuerpo general de Servicios Marítimos" erakunde ofizialerako oposizioetara aurkeztu zen, itsasoratzeari utzi eta lehorrean familiarekin gelditzeko usteaz, eta oposaketok
|
atera ondoren
, familia Madrila aldatu zen bizitzera, aitak lan berria han zuen ezkero, eta Madrilen segituko du ikasketekin Josek. Unibertsitate ikasketak noiz amaitu zituen ez dakigu zehatz; agian 1933an2, baina ez da gauza segurua.
|
|
|
Unibertsitate ikasketak noiz amaitu zituen ez dakigu zehatz; agian 1933an2, baina ez da gauza segurua. Lizentziatura gerra ostera arte
|
atera
ez zuelako susmoa dugu, beste datu batzuen arabera. Gerra hasten denean ere Unibertsitateari atxikirik dago moduren baten; beharbada, postgrado kurtsoren bat edo luzapen ikasketaren batzuk egiten egongo zen.
|
|
|
Egoera erosoago horretan, Sorbonako unibertsitatean matrikulatu zen zientzia adarrean; zientzia zehatzak, matematika eta fisika ikasten zuen denbora berean frantses hizkuntza ere sakontzen zuela.7 Sorbonan Cambridge eko antzeko ikasketa sistema ei zegoen, ikasketa gidatua eta nork bere kabuz lan egin beharrekoa. Horrek asko lagundu ei zion, gero atzera Madrila bihurtu zenean Espainian lizentziatura abantailaz
|
atera
ahal iza5 Baliteke frantses ikasten Gernikako agustinoen ikastetxean hasi izana.
|
|
|
Lasaialdi baten ondoren, gauzak berriro okertu zitzaizkion, eta diru eztasunez berriro ere gorriak ikusi zituen. Etxez aldatuko da eta umeei eskolak emanez
|
aterako
du bizimodua. Egoera eramanezina gertatu zitzaionean, Paris utzi eta norabait joatea pentsatzen hasi zen.
|
|
|
Bizkaiko berbakerak hurkoago zitzaizkion jatorriz, eta giputz hizkerekiko kontakto ugariak zituen, baina nafar hizkeretakoak bere ahaleginez biltzen saiatu zen. Hala, Sakanako azpieuskalkia baliatuko du bere narrazio laburretan behin edo behin. rrituko fonologia ikerlan bi (1974 eta 1975)
|
atera
zituen, eta" Hizkera soinua dela ta" (1976) hirugarren lan batez osatu aurreko biak. Nafarroako FLV aldizkarian argitarako ditu lanok.
|
|
|
Agustinoen ikastetxera joan zen eskolara eta han egongo zen hamasei urtegaz batxiller amaitu arte. Ikastetxeak
|
ateratzen
zuen Guernica aldizkaritxoan ere erakutsi omen zituen gerora izango zituen trebetasun handi biak: arteeta idaz zaletasuna.
|
|
|
arteeta idaz zaletasuna. Arana Martijak dioskunez, 1926an, oraindino 14 urteko zela, Don Kixote Mantxakoren lehen edizioaren azalaren irudi bat egin ei zuen eta aldizkarian
|
atera
; eta hurrengo urtean, 15 urtegaz, honako izenburudun idazlantxoa argitara omen zioten: " Caso de conciencia.
|
|
|
Goizeko zortziretan edo, nagiak
|
ateratzen
hasten da. Ahoa zabaltzen duanean trenaren geltoki barnea baino handiagoa dirudi.
|
|
|
Gogoratu zaizkio azkenean aurreko gabeko gauza guztiak, eta zutik jarririk, berriz nagiak
|
atera
, eskuaz ileak orraztu, hatzak ileen artetik sarturik, eta atetik zurubietarantz abiatzen da.
|
|
|
Mostradore guztia jendez beteta eta tokirik ez. Egunorokoa
|
atera
eta irakurtzen hasten da.
|
|
|
Bukatu du aurreko gizonak eta dirua sakeletik
|
ateratzen
ari da. Heldu da beraz egunorokoa sakelean sartzeko garaia.
|
|
|
|
Ateratzen
du ba berriz egunorokoa.
|
|
|
Emazteak, basua mahai gainean utzi, eskuzapi txiki bat mahangatik
|
atera
, eta ezpainak garbitzen ditu.
|
|
|
Berriz entzuten da joarea eta Iziartxu doa orain
|
atera
, mandarra kendu ostean.
|
|
|
Bainan hau Txominek txartzat hartu behar dualakoan Inasi bere alde
|
ateratzen
da.
|
|
|
Kanpora
|
atera
zanean zurubietatik eta berriz eguzkiaren argi diztiratsuan murgildu zan.
|
|
|
Eztakit... behinipehin hemen topeu dot lana, ta besterik ezpadago, hemen gelditu behar derrigor ihardesten dio Txominek, eskuzapia
|
atera
eta aurpegiko izerdia txukaturik.
|
|
|
Morroiak habano kutxäa zabalik eskeintzen diola, kafe beroberoa eta kopa bat hutsik mahai gainean utzi ostean, Txominek zigarro bat hautatzen du, eta besteak botila bat cognac edegiten duala, berak sakel aizto bat
|
atera
, puntäa zilotu eta zigarroa biztutzen du.
|
|
|
Txominek tripäa bete beterik dauka eta astiro astiro edaten du cognaca, zigarroari kea
|
atera
eta jaurtitzen duala, bainan beste toki batean dauka burua eta eztauka gogorik musean egiteko.
|
|
|
Asko jeitxi da eguzkia handik
|
atera orduko
, bainan eztabil haizerik eta lehen bestekoa da berotasuna.
|
|
|
Orain giza uholde bat datorkie kontra eta jendeen artean sartzen dira korrienteen kontra, jende asko
|
ateratzen
da orduan handik hurbil dagoen zine batetik kalera, eta gure adiskideak atearen parera heltzen diranean ia ibili ere ezin dira. Bainan laurak, bakoitzak ahal duan bezela, arkitzen dute bidea azkenean.
|
|
|
Ondotik igarotzen zaionean gelditu eta Etxeberriak Madrideko azentoaren imitazio on bat
|
atera
eta, Así se pisa, morena! erraiten dio.
|
|
|
Garmendiaren parera heldu ta beronek, Contigo pan y ceboya erraiten dionean, Etxeberriak baino madrileñoagoa
|
ateratzen
du azentoa.
|
|
|
Ixildu dira azkenez, pelotari batek sakea
|
ateratzen
duala.
|
|
|
Txominek eskua jaso ta corredoreak, Eta
|
atera
block bat sakeletik, hartu lapitza belarritik eta zerbait idatzi ostean orria kendu ta pelota baten barruan sartu ta bota egiten dio. Txominek aidean harturik, atera papera, sartu sakelean, eta atzera botatzen dio pelota hutsa.
|
|
|
Txominek eskua jaso ta corredoreak, Eta atera block bat sakeletik, hartu lapitza belarritik eta zerbait idatzi ostean orria kendu ta pelota baten barruan sartu ta bota egiten dio. Txominek aidean harturik,
|
atera
papera, sartu sakelean, eta atzera botatzen dio pelota hutsa.
|
|
|
Sudurrandik orain ere ezetz. Partidu batean diru asko irabazteko, dio berak, eta asko izan da galtzea komeni izateko, diru asko
|
atera
da pelotariaren aurka. Eta apropos galtzera doala eztakitenentzat, batez ere corredoreentzat eta ohiturazko diru jokalari purrukatuentzat (puntos direlakoentzat) diru hau gaizki jokatua izanen da.
|
|
|
Parkatu... oraindik oroitzen zait arras ongi nola esplikatzen eusk... nola esplikatzen zigun, sakia
|
ateratzeko
pelotia heltzen euts... heltzen zion jokalariari, zelan... nola sartzen eutson burua basatzan.
|
|
|
Badatorrela ikusten dutenean beheruntz hasten dira. Sol deritzan geltokian
|
ateratzen
dira. Handik Victoria kalera, euskaldunak biltzen diran ardantegietara.
|
|
|
ooo! Handia da gero..." eta honelako soinuak
|
atera
behar dituzte.
|
|
|
Hain zuzen ere, zentzura etorri zanean, universidadea utzi eta aitarekin lan egitera joan zan eta orain aberatsa da. Haurzarotik ardo artean ibilia izanik inork ere etzekian autobusean berak beste gai hontaz, baina honelako catedrático bat, ardoz mintzatzen zala, hasi zan tontokeriak esaten eta ayudanteak baietzko burukadak eman eta erranikako soinuak
|
atera
zituan.
|
|
|
Arrisku handia pasatu. Etzuan baietzko burukadarik eman eta etzituan ohiturazko soinuak
|
atera
, bainan bai beste ayudanteek, eta bestetan baino berotasun handiagorekin. Orain danak zauden ados catedráticoarekin Txomin izan ezik.
|
|
|
Han sartu baino lehen kanpoan egon behar izaten zuten itxaroten, batzutan ordu lauren, askotan ordu erdi, eta behin baino gehiagotan ordubete baino luzaroago. Klaustrotik zetorrela ayudanteek zutik jarrita agurtzen zutenean etzan gelditzen catedráticoa, etzizkien ematen lepoko batzuk, eta danentzako zigarrotxoak
|
atera
ta, etzien esaten parkatzeko berandu etorri zalako, eta ayudanteek etzioten ihardesten urrengoan garaian etortzeko, bestela joan egingo zirala ta. Ez, zuzen zuzen segi bere bidetik eta ia begiratu gabe ta ozta oztan errespetoko agurra erantzun eta riast sartzen zan bedelak zabaltzen zion atetik.
|
|
|
Eta gero, atea itxita eta ayudanteak kanpoan, beste hogei minutu egoten zan problemak atontzen, edo egunorokoa irakurtzen, edo hitz gurutzatuak
|
ateratzen
, edo... nahi zuana egiten. Azkenean tinbrea jo eta bedela joaten zitzaion.
|
|
|
Huna zer eginen luken berak gobernuko lehendakaria balitz: lehenengo lehenengoz
|
atera
On Bixente universidadetik eta jarri atezain bezela ministerio batean, handikiak azpitik ikusita nolakoak diran ikas dezan eta komunak garbituerazo. Egunoro agurtu luken On Domingo hemendik, Agirre jauna hortik, eta Txomin, gobernuko lehendakaria, harro harro igaro eta elioken jaramonik ere eginen.
|
|
|
Lan egiten duenak, asko edo gutxi, beti gura izaten du dirua irabaztea, eta hau lortzeko ayudanteek gauza bat egitea asmatu zuten: Joan egunoro On Bixenteren klasera, idatzi esaten zuan guztia,
|
atera
cyclostilez, eta saldu ikasleei.
|
|
|
Idatzita zeukaten lehenengo hilabeteko guztia cyclostilez
|
aterateko
prest, Txomin beste ayudanteekin exeri zanean Moises bigarrenak esan behar zuana entzuteko. Ayudante bati otu zitzaion orduan cyclostilekin hasi baino lehen baimena eskatu behar zitzaiola On Bixenteri.
|
|
|
mutilek bezela. Ez, baldin catedráticoak esaten duena barrea eragiteko asmoz esana dala susmatzen badute, denbora luze luzean egoten dira jijijiji jajajaja egiten nekatu gabe, eta gauza serioak entzuten dizkietenean, mutilek baino egi kutsu handiagorekin
|
ateratzen
dituzte euren harrigarritasunezko soinuak. Honela egiteak arreta gehiago eskatzen du beti, barregarrikeriak harrigarrizko gauza seriotzat, eta gauza serioak barregarrikeritzat hartzeko arriskua askoz handiago baita.
|
|
|
Utzi muskilak plateretan, biztu zigarrotxoak, eta kanpora
|
atera
ziran biak. Bazkaltzeko ematen zieten ordu erdia igarota zegoala, bakoitza bere aldetik joan zan lanarekin jarraitzeko.
|
|
|
Facultad de Ciencias delakoaren liburutegia oso aberatsa da izan, bainan libururik
|
atera
berrienak eta jakingarrienak catedráticoek dauzkate eurentzat gordeta.
|
|
|
Bazekian ze orduetan egoten zan han sartuta. Garaia heldu zanean, utzi zabalik liburua mahaian eta lumäa ta tabakoa ondoan eta
|
atera
egin zan.
|
|
|
Indar asko zeukan oraindik eguzkiak Rodriguezekin kanpora
|
atera
zanean.
|