|
2023
|
|
|
Aurretiko plangintza bat edukiko den arren beti, plangintza hau beti aldatuko da ikasturtean zehar, haur eta gazte bakoitzaren eta taldearen nahi eta beharretara moldatu da eta. Uste dugu taldeak ez badu jarduera bere nahi eta interesekin bat datorrela ikusten, interes maila
|
asko
jaitsiko dela; horrek motibazioa eta parte hartzeko nahia murriztuko du, eta, ondorioz, hizkuntza ohituretan eragiteko ahalmena. Baina oraindik garrantzitsuagoa dena, haurrek eta gazteek erabakitzeko ahalmena sumatzen badute, gutxinaka aisialdia haiena bilakatzen badute erabakietan parte hartzearen ondorioz, kide izatearen sentimendua areagotuko da, eta horrek egitasmoa zaintzeko eta zabaltzeko nahia sortuko du.
|
|
|
Bigarren urte honetan jasotako emaitzekin pozik gaude. Gurasoek oso ongi baloratu dute egitasmoa eta haur
|
askok
errepikatu egin dute.
|
|
|
Honek esan nahi du partaideen% 55ek errepikatzen duela! Beraz, Kilikarekiko atxikipena handia dela esan genezake, haur
|
askok
txanda bat baino gehiagotan hartu baitute parte. Badira bi haur zortzi txandatan izena eman dutenak!
|
|
|
Azken finean, era
|
askotako
eragileak helburu berarekin norabide berean aritzean datza gakoa.
|
|
|
Aurre egin behar diogu egoerari, oso sintomatikoa delako, asimilazioarena, honek azkenaldian hartu duen erritmo beldurgarriarena, bereziki, gure ezintasunarena, euskararen benetako normalizazioak aurrera begira dakarkigun erronkarena. Zintzoki eta ausardiaz begiratzen badiogu, aztarna
|
asko
ematen ahal dizkigu egungo egoera zein den ikusteko.
|
|
|
Ezberdintasuna, orain, maiztasuna da, beti entzuten dituzula erdaraz, beti, eta hori gutxi balitz bezala, guri ere erdaraz egiten digutela da orain nabarmendu beharreko alderik handiena. Ez denek, noski, baina
|
askok
eta askok, bai. Eta euskaraz egiten dizutenen artean asko dira, asko, esaldia euskaraz hasi bai, baina bi hitzen buruan erdarara lerratu eta hala bukatzen dutenak.
|
|
|
Ezberdintasuna, orain, maiztasuna da, beti entzuten dituzula erdaraz, beti, eta hori gutxi balitz bezala, guri ere erdaraz egiten digutela da orain nabarmendu beharreko alderik handiena. Ez denek, noski, baina askok eta
|
askok
, bai. Eta euskaraz egiten dizutenen artean asko dira, asko, esaldia euskaraz hasi bai, baina bi hitzen buruan erdarara lerratu eta hala bukatzen dutenak.
|
|
|
Hemen egoera ez da hain nabarmena, baina kezkatzekoa iruditzen zait ikustea nola hemendik pare bat urtera haurren hezitzaile izango diren horiek ez duten euskarari heltzearen hautua (oraindik) egin.
|
Askotan
gertatzen da gaztaroan egitea hizkuntza ohituretako aldaketa, nerabezaro garaiko helduekiko desafio beharra eta gainerako" gorabeherak" gaindituta. Hori hautu pertsonal baten bitartez gertatzen delako iruditzen zait zeresan handia lukeela hor hezkuntzak kontzientzia soziopolitikoan eragin ahal izatea, eta horregatik uste dut hor eragitetik hasi genukeela irakasleok, egoera iraultzen hasi nahi izatekotan, bederen.
|
|
|
Ikastolan baizik ez da euskaraz erabat ikasten ahal, eta unibertsitatean, Euskal Ikasketak dira euskaraz ikas daitekeen lizentzia bakarra. Horregatik, oso diferentea da bertan izena ematen duten ikasleen soziologia, euskara maila, eta motibazioa; gauzak horrela,
|
askok
eta askok ez dute bokazio filologikorik, euskara gehiago ikastearen helburua, edo etorkizunean lana euskaraz egin ahal izateko asmoa baizik. Hala ere, errealitateak errealitate, lanean euskaraz arituko diren maistrak eta maisuak hortik aterako direla jakitea kezkagarria zait, hor ere ikusten dudan jarrera antzekoagatik.
|
|
|
Ikastolan baizik ez da euskaraz erabat ikasten ahal, eta unibertsitatean, Euskal Ikasketak dira euskaraz ikas daitekeen lizentzia bakarra. Horregatik, oso diferentea da bertan izena ematen duten ikasleen soziologia, euskara maila, eta motibazioa; gauzak horrela, askok eta
|
askok
ez dute bokazio filologikorik, euskara gehiago ikastearen helburua, edo etorkizunean lana euskaraz egin ahal izateko asmoa baizik. Hala ere, errealitateak errealitate, lanean euskaraz arituko diren maistrak eta maisuak hortik aterako direla jakitea kezkagarria zait, hor ere ikusten dudan jarrera antzekoagatik.
|
|
|
Intonazioa, hitz ordena, hiztegia noski, gero eta gehiago dira erdaraz, hainbeste non badirudien erdaraz ari garela, eta euskarak morse kode baten funtzioa baino ez duela betetzen.
|
Askotan
zaila da jakitea ea erdaraz kutsatutako euskara den, ala euskaraz kutsatutako erdara. Horrek galdera bat pizten du nire baitan.
|
|
|
Ikasleek adierazkortasun bila jotzen dute erdaretara, kasu
|
askotan
ez dituztelako euskararen berezko baliabideak ezagutzen, ez dizkiegu erakusten, eta ez dituzte inon entzuten. Erdarekiko menpekotasuna hortik ere uler liteke, hizkuntza kolonizazioa gertatzen dela, hizkuntza hegemonikoek funtzio guztiak betetzen dituztela, euskararen kaltetan.
|
|
|
Ume txikiek gehiago egiten dute euskaraz, helduaren erreferentziak oso garrantzitsuak direlako oraindik, ez dagoelako halako desafio jarrerarik, haien errealitate afektiboa familiak eta eskolak baino ez dutelako osatzen. Baina euskararen erabilera
|
asko
jaisten da mailetan gora egin ahala, gero eta behar sozial handiagoak dituztelako, eta gizarteratze zabalago horretan euskara topatzen ez dutelako. Hor lehiatzea zaila da, zeren eta afektiboki esanguratsuak diren helduek eduki arren zer esan, zer erakutsi edota zer eredu eskaini, irabazi egiten duelako mundu handiaren hizkuntzak, eta hizkuntza horretan topatzen duten erakargarritasun guztiak.
|
|
|
Modu batean ala bestean, mugatu egin behar da ikasleen joera geldiezin hori, eta haiek jakitun izan behar dira horretaz. Gainera,
|
askotan
oharkabean pasatzen zaigun kontu bat ere badago, eta honakoa da: mugak aukera ere adierazten duela.
|
|
|
Besterik gabe, ezin dugulako ikasleon" gorrotoa" ren prezioa ordaindu.
|
Askotan
gertatu zait klasean, ahalera azaltzen egotea, eta beste planeta bateko hizkuntza erakusten ari nintzela sentitzea. Ez dute euskaraz egiten, euskararen beharrik sentitzen ez dutenez, arrotz egiten zaie eta...
|
|
|
Beharbada ilun eta triste atera zait kolaborazioa. Baina
|
askotan
, gauzen errealitate krudeletik ateratzen dira txinpartak eta esperantza hariak. Hori da nire borondatea, ez dezazuela zalantzarik egin.
|
|
|
Begien lana eta belarriena ez dira gauza bera. Begien lanean, irakurketa da nagusi (irakurtzen hasi aurretik, seinalatuz izendatzea, nonbratzea, gauzen izenak esatea edo asmatzea, umeek
|
askotan
egiten duten bezala; mundua seinalatzen eta irakurtzen hasten dira, testu idatziak irakurtzen hasi baino lehenagotik). Belarriaren kasuan, ordea, zeuk esandako edo inori entzundako hotsen eta oihartzunen identifikatzea (identifikazioaren aurretik, errepika eta entzundakoaren emozioa barneratzea; gero, identifikazioa eta, pixkanaka, mezuaren ulertzea, batik bat konparazioak erabiliz).
|
|
|
Belarriaren kasuan, ordea, zeuk esandako edo inori entzundako hotsen eta oihartzunen identifikatzea (identifikazioaren aurretik, errepika eta entzundakoaren emozioa barneratzea; gero, identifikazioa eta, pixkanaka, mezuaren ulertzea, batik bat konparazioak erabiliz). Hots bakoitza esperientzia
|
askoren
enkontrua da eta ez du berdin funtzionatzen ingurune guztietan: hemen nagi ageri zaizun hotsa atseginez portatuko zaizu beste hitz baten ondoan.
|
|
|
hizkuntzarekin batera kultura transmititzen da, biak batera dira. Kanta eta jolas tradizionalen biltzaile
|
askoren
helburua etnologikoa zen askotan, eta sehaskari eragiten zioten emakumeen (amonen eta amen) artea jaso zuten, itxura batean ezer askorik esaten ez omen duten hotsak, ume jolas xaloak, etxeko sehaskaren erritmo musikala. Ez dago pentsamenduaren edo diskurtsoaren logikaren nagusitasunik, hitzen hotsaren eta mugimendu erritmikoaren dinamika baizik.
|
|
|
hizkuntzarekin batera kultura transmititzen da, biak batera dira. Kanta eta jolas tradizionalen biltzaile askoren helburua etnologikoa zen askotan, eta sehaskari eragiten zioten emakumeen (amonen eta amen) artea jaso zuten, itxura batean ezer
|
askorik
esaten ez omen duten hotsak, ume jolas xaloak, etxeko sehaskaren erritmo musikala. Ez dago pentsamenduaren edo diskurtsoaren logikaren nagusitasunik, hitzen hotsaren eta mugimendu erritmikoaren dinamika baizik.
|
|
|
hitzez deskribatu eta hitzekin deskubritutako mundua jartzen digute aurrean, alditan modu gozoan, alditan saminez. Bi mekanismoak desberdinak izan arren, osagarriak dira biak, hizkuntzari
|
askoz
ere etekin gehiago ateratzen zaio biak menderatzen ikasitakoan.
|
|
|
Ahozkotasuna, nondik? Ume
|
askorentzat
familia, lagunartea, kalea, telebista, trepeta digitalak ez dira euskararenak. Eskolatik irten bezain laster, ume askori ez zaizkio gaztelaniazko oihartzunak baino iristen.
|
|
|
Ume askorentzat familia, lagunartea, kalea, telebista, trepeta digitalak ez dira euskararenak. Eskolatik irten bezain laster, ume
|
askori
ez zaizkio gaztelaniazko oihartzunak baino iristen. Ume askok eskola du euskararen txoko bakarra, eta ez guztiz:
|
|
|
Eskolatik irten bezain laster, ume askori ez zaizkio gaztelaniazko oihartzunak baino iristen. Ume
|
askok
eskola du euskararen txoko bakarra, eta ez guztiz: eskolan ere ezin dezake euskaraz guztiz bustitzeraino murgilik egin euskararen igerilekuan.
|
|
|
Baina irakurtzen ikasten hasten direnetik, gehiago da gaztelaniaz irakurtzen dutena karteletan, iragarkietan, dendetako kristaletan, futboleko kromoetan, eguneroko bizitzan euskaraz baino. Eta euskaraz irakurtzen dituen testu
|
asko
ez ditu ulertzen, abisu ofizialak direlako euskara burokratiko batean emanak. Ume askorentzat, berriro ere eskola da irakurketaren txokoa.
|
|
|
Eta euskaraz irakurtzen dituen testu asko ez ditu ulertzen, abisu ofizialak direlako euskara burokratiko batean emanak. Ume
|
askorentzat
, berriro ere eskola da irakurketaren txokoa. Ez beti.
|
|
|
Irakurtzeko ematen zaien materiala, digestiboa izan dadin, euskaraz dago baina
|
askotan
euskara digestiboegian, xehatuan, purean. Euskaraz irakurtzen ari dela horixe da praktikatzen ari dena, baina eguneroko errealitatetik —ahozkotasunetik, zein euskara formaletik— urruti dagoen hizkera bat, monotonoa, pobrea.
|
|
|
Orain, ordea, bukatu samartu dira kritikak, baina ez euskarazko eskaintza ugaritu edo hobetu delako, baizik belaunaldi berriek gero eta telebista gutxiago ikusten dutelako. Telebistaren presentzia gure bizitza domestikoan ez da, alor
|
askotan
, orain arte bezalakoa.
|
|
|
Populazioaren gehiengoa erdaldun hutsa izanik ere, euskaldunen kopurua gero eta handiagoa dela, ez hain nabarmenki, halere, adierazten digute inkestek; baina, aldi berean, euskaldun
|
askorengan
erdarak gero eta toki handiagoa hartzen duela ahozko harreman formaletan zein informaletan. Euskaldunen kopurua hazten ari da neurri handi batean helduen euskalduntzeari eta, bereziki, haurren irakaskuntzari esker, eta, horregatik, adin tarte gazteenak dira euskaldunenak ehunekotan.
|
|
|
Euskaldunen kopurua hazten ari da neurri handi batean helduen euskalduntzeari eta, bereziki, haurren irakaskuntzari esker, eta, horregatik, adin tarte gazteenak dira euskaldunenak ehunekotan. Euskara ikasi dute, bada, haur
|
askok
ikastetxeetan, baina euskal hiztunak dira. Hiztun komunitatea aberastu al dute?
|
|
|
4" Norberak euskaraz eta erdaraz hitz egiteko duen erraztasuna. Euskaraz erdaraz baino errazago hitz egiten dutenek erdaraz errazago mintzo direnek baino
|
askoz
ere gehiago egiten dute euskaraz" (Eusko Jaurlaritza, 1995: 121).
|
|
|
Jarreren eta jokabideen arteko harremana azaldu bezalakoa bada, euskara ez erabiltzeak (jokabidea) talka eginen du aldeko jarrerarekin eta euskararekiko atxikimenduarekin. Gazteei
|
askotan
errepikatzen zaien bezala, euskaldunen arteko gizarte araua da euskaldun izateko euskara erabili behar dela. Euskararekiko atxikimendua izan arren, gutxi erabiltzen duen hiztunak (gaitasun nahikorik ez duelako edo erabiltzeko sarerik aurkitzen ez duelako) bi erantzun mota dauzka aukeran sortutako tentsioa baretzeko:
|
|
|
Gure ikasle
|
askok
barneko hizkuntza gatazka bizi dute. Sentimendu anbibalenteak edota kontrajarriak etengabe aipatzen dituzte, maitasun gorroto anbibalentzia agerikoa da.
|
|
|
(hau da, gu ez bezalako hiztunekin enpatia sortzea). Hortaz, betiko desagerrarazi behar ditugu euskara ez erabiltzeagatik botatako mespretxuzko iruzkinak,
|
askotan
gazteen identitatearen kontra jotzen dutenak. Izan ere, desegokiak izateaz gain, ez dira eraginkorrak, presio egoeran ez baitira jarrerak aldatzen, sendotu eta finkatu baizik.
|
|
|
— Ahozko gaitasun linguistikoa hobetzearekin batera, hiztunaren eta hiztun komunitatearen testuinguru soziolinguistikoa ulertzea jokabide diglosiko naturalizatuak aldatzeko abiapuntua izan daiteke.
|
Askotako
esku hartzeak bidera daitezke. Hona adibide pare bat:
|
|
|
Aipatutako esku hartze posible
|
asko
hezkuntza arloarekin lotu daitezke, neurri handi batean. Argi dago erantzukizuna ez dela soilik hezkuntza arloko profesionalena, baina ezin da ukatu lehentasunezkoa dela hizkuntzaren jabekuntza ulertzeko ohiko modua aldatzea, ezin baita euskara irakatsi hizkuntza gutxitua ez balitz bezala.
|
|
|
Euskararen ezagutzak gora egin du eskolan egindako ahaleginaren ondorioz, baina, gaur egun
|
askoz
gehiago dira erdal elebidunak elebidun orekatuak baino. Jendarteak, oro har, erraztasun handiagoa du trebetasun hartzaileetan (irakurmena eta entzumena) trebetasun ekoizleetan baino (mintzamena eta idazmena), eta, azken
|
|
|
Hortaz, gela barruan ari garela, sarri
|
askotan
jakintzat jotzen dugun zenbait alderdi berariaz jagon beharrean gaude irakasle lanetan dihardugunok. Azaldu dugun hizkera akademikoaren konplexutasun horren kontzientzia izan behar du irakasleak, azken finean, ikasleak trebatu behar ditugu testu konplexuak modu sofistikatuan irakurtzen eta ideia korapilatsuak modu sotil eta limurtzailean komunikatzen.
|
|
|
Gaitasun irregularra eta aldakorra da, erabiltzaileak ez baititu baliabide berberak izango hizkuntza batean edo bestean dabilenean. Hiztun eleaniztunek errepertorio bakarra dute, zereginak bete ahal izateko, euren beste gaitasun orokorrekin eta era
|
askotako
estrategiekin uztartzen dutena.
|
|
|
|
Askoren artean
(2009). Ikastolen hizkuntza proiektua.
|
|
|
Nafarroako eremu
|
askotan
, euskararen sustapena, normalizazioa eta erabilera bermatzeko tresnen sorrera urteetako lana izan da eta bada gaur egun. Bertako euskaldunok euskaraz bizi ahal izateko aurkitzen ditugun zailtasunak agerikoak dira, urteetan zehar egin den lanak aurrerapausoak eman ahal izatea ahalbidetu duela ahaztu behar ez dugun arren.
|
|
|
Garrantzitsua da azpimarratzea aisialdiko eta denbora libreko euskarazko eskaintza, hizkuntzaren praktikaz gain, euskararen inguruan gozatzeko guneak sortzeko modu bat ere badela. Hori bereziki garrantzitsua da gazte
|
askok
euskara eskola hizkuntzatzat hartzen duten testuinguruan, eta ez komunikatzeko, bizitzeko, jolasteko eta gozatzeko hizkuntza gisa. Euskaraz aisialdirako guneak sortzea pertzepzio hori aldatzeko modu eraginkorra izan daiteke, eta gazteak eroso eta seguru senti daitezke euskaraz hitz egitean eskola testuingurutik kanpo.
|
|
|
|
Askotan
aipatzen da ahozkoa modu sistematikoan eta planifikatuan landu behar dela ikasleekin. ereduan ahozkoa lantzen dela inork gutxik ukatuko du, baina azken urteotan lanketa hobetzeko beharra ikusten da, emaitzak hobetu nahi baditugu.
|
|
|
Ipuinak hasteko formulak: bazen behin, duela urte
|
asko
, Txantrea auzoan...
|
|
|
Ildo horretatik, 2014ko apirilean, Europako Kontseiluko Ministroen Batzordeak" CM/ Rec (2014) 5 Gomendioa" onartu zuen4, hezkuntzaren ekitaterako, kalitaterako eta hezkuntza arrakastarako hizkuntza gaitasunak hezkuntzan duen garrantzia azpimarratu zuena, hain zuzen. Gomendioaren funtsezko printzipioek hizkuntzaren balioa nabarmendu zuten, ez bakarrik eskolako irakasgai den heinean, 3
|
Askoren artean
(2009). Ikastolen Hizkuntz Proiektua.
|