|
2000
|
|
|
|
Lan
istripu hori martxoaren 23an gertatu zen, eta, ordurako, gutxienez, beste 24 langile hilak ziren Hego Euskal Herrian (18 EAEn, 5 Nafarroan eta 1 Iparraldean). UGT sindikatukoa zen eta ACB sortu zenetik, hau da, 1996az geroztik, bertan ari zen langile honek ordurako UGTko ordezkariari esana zion" langile urritasunaren ondorioz bazter guztietara korrika ibili behar izaten zutela beti".
|
|
|
|
Lan
istripuak ez dira bat etortze hutsez gertatzen, eta ez ditu patuak erabakitzen. Gehienetan bestelako arrazoi nabarmenak egon ohi dira, hala nola makina zaharkituak, enpresarien nahiz langileen prebentzio eza, lan arriskutsuegiak, lan erritmo biziegiak edo antolamendu kaskarra, edo esperientziarik eza eta behin behineko kontratuak eta abar.
|
|
|
Gehienetan bestelako arrazoi nabarmenak egon ohi dira, hala nola makina zaharkituak, enpresarien nahiz langileen prebentzio eza, lan arriskutsuegiak, lan erritmo biziegiak edo antolamendu kaskarra, edo esperientziarik eza eta behin behineko kontratuak eta abar. Eta aipatu berri dugun ACBko
|
lan
istripu horrek ere horixe erakusten du. Langile horrek berak, bizitzaren makurkeriak, arazoaren muina agerian utzia zuen lanean hil aurretik:
|
|
|
Inolako zalantzarik gabe, langileen heriotzak eta langileek jasan beharreko ondorio larriak dira
|
lan
istripuen alderdirik lazgarriena, baina, hori horrela izanik ere, ezin dugu ahaztu eragiten duten kostu ekonomikoa. Eta, lehenengo aldiz, modu ofizialean ezagutzera eman da EAEn lan istripuek 1999an eragindako kostu ekonomikoa.
|
|
|
Inolako zalantzarik gabe, langileen heriotzak eta langileek jasan beharreko ondorio larriak dira lan istripuen alderdirik lazgarriena, baina, hori horrela izanik ere, ezin dugu ahaztu eragiten duten kostu ekonomikoa. Eta, lehenengo aldiz, modu ofizialean ezagutzera eman da EAEn
|
lan
istripuek 1999an eragindako kostu ekonomikoa. Eta horra datua:
|
|
|
Prebentzio Bateratua" jardunaldietan. EAEko Jaurlaritzako Osasun Saileko Kontseilari Gabriel Valle Inclanek aitortu zuen
|
lan
istripuen ondoriozko kostu ekonomikoa Barne Produktu Gordinaren %3, 4 ingurura iristen dela. Aldi berean beste datu oso larri bat ere eman zuten:
|
|
|
Aldi berean beste datu oso larri bat ere eman zuten: EAEn,
|
lan
istripuen ondoriozko 8.500 ezindu daudela.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzako Osasun Saileko arduradunek beraiek aitortu dute geroz eta
|
lan
istripu gehiago ari dela gertatzen EAEn. Horrela, Guillermo Lopez Vivanco, Osasunaren Plangintza eta Antolamendurako kontseilariordeak adierazi du azken hiru urteetako datuak alderatuz nabarmen ikusten dela urtetik urtera lan istripu gehiago dagoela.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzako Osasun Saileko arduradunek beraiek aitortu dute geroz eta lan istripu gehiago ari dela gertatzen EAEn. Horrela, Guillermo Lopez Vivanco, Osasunaren Plangintza eta Antolamendurako kontseilariordeak adierazi du azken hiru urteetako datuak alderatuz nabarmen ikusten dela urtetik urtera
|
lan
istripu gehiago dagoela.
|
|
|
Egoera" kezkagarria" zela esan zuen, EAEko istripu tasak Espainiako Estatukoak baino handiagoak baitira. Zentzu horretan Lopez Vivancok mila langileko 1,10
|
lan
istripu larriko tasa aipatu zuen, eta Espainiako Estatuan 0,88koa da. Istripuen maiztasuna ere handiagoa da.
|
|
|
Euskal sindikatuak kanpaina bat ari dira bultzatzen 2000ko lehenengo hilabete hauetan modu beldurgarrian ugaritu diren
|
lan
istripuak salatuz eta horiek aurkako protesta eginez. Administrazio kontrol neurri batzuk hartzen ari da ezbehar gehien gertatzen diren enpresetan.
|
|
|
Joan den apirilean 1.912 enpresa kontrolatzen hasi zen Osalan. 1999an bere sektoreko
|
lan
istripu tasa %50ean edo gehiagoan gainditu zuten enpresak aukeratu ditu Osalanek kontrol honetarako. Enpresa horietan, 118.502 langile ari dira lanean, eta, guztira, baja eragin zuten 23.363 lan istripu izan zituzten, hau da, Bizkaian, Araban eta Gipuzkoan izandakoen %51 Kontrolpean dauden enpresa horietako 270 Arabakoak dira, 602 Gipuzkoakoak eta 1.040 Bizkaikoak.
|
|
|
1999an bere sektoreko lan istripu tasa %50ean edo gehiagoan gainditu zuten enpresak aukeratu ditu Osalanek kontrol honetarako. Enpresa horietan, 118.502 langile ari dira lanean, eta, guztira, baja eragin zuten 23.363
|
lan
istripu izan zituzten, hau da, Bizkaian, Araban eta Gipuzkoan izandakoen %51 Kontrolpean dauden enpresa horietako 270 Arabakoak dira, 602 Gipuzkoakoak eta 1.040 Bizkaikoak.
|
|
|
Neurri horiekin, prebentzio jarduerak bultzatu eta zigor neurriak ezarri nahi dira.Izan ere, apirilean bertan 557 enpresa zeuden oraindik legedia bete gabe, laneko arriskuak ebaluatzeko eta era ezberdinetako
|
lan
istripuak saihesteko prebentzio planak behar den moduan egin gabe
|
|
2002
|
|
|
Lehen bilera horretan, fiskaltza berezi hori sortzearen kontra azaldu zen Espainiako fiskal nagusia. Nolanahi ere, esparru bakoitzeko fiskalak eta epaileak inplikatzeko urratsak egiten hastea erabaki zuten bi buruek, hainbeste langileren heriotza eta hainbeste egoera larri sortzen duten
|
lan
istripuen gorabeherari aurre egiteko.
|
|
|
|
Laneko
istripuen kontra borrokatzean, oso kontuan hartzekoak dira, halaber, lan baldintza prekarioak. Aipatu sindikatuek lan kontratu prekarioak baztertzeko eskatu diete gobernuei, lan istripu gutxiago gerta dadin.
|
|
|
Laneko istripuen kontra borrokatzean, oso kontuan hartzekoak dira, halaber, lan baldintza prekarioak. Aipatu sindikatuek lan kontratu prekarioak baztertzeko eskatu diete gobernuei,
|
lan
istripu gutxiago gerta dadin. Beren iritziz, administrazio publikoak berak izan behar du adibide, eta, horrenbestez, uko egin behar dio azpikontratazioen bideari.
|
|
|
Beren iritziz, administrazio publikoak berak izan behar du adibide, eta, horrenbestez, uko egin behar dio azpikontratazioen bideari. Alde horretatik,
|
lan
istripuen mutualitateen jarduna mugatzeko ere eskatu dute sindikatuek.
|
|
|
Azken hamar urteotan, 1.200 langile baino gehiago hil dira Euskal Herrian. Urte honetako lehen bost hilabeteetan 53 langile hil dira
|
lan
istripuen ondorioz, horietako bi Iparraldean. Joan den urtean, 2001ean, 121 langilek galdu zuten bizia lantokian edo laneko joan etorrietan.
|
|
|
Joan den urtean, 2001ean, 121 langilek galdu zuten bizia lantokian edo laneko joan etorrietan. Urte batzuetan gehiago, beste batzuetan gutxiago, baina batez beste 120 pertsonak galtzen dute bizia urtero Euskal Herrian,
|
laneko
istripuetan. Nik, lerro hauek idatzi ditudan honek, zehatz mehatz aztertu dut Hego Euskal Herrian azken 25 urte hauetan lan istripuetan hildakoen zerrenda beltz egunerokoa eta urterokoa, eta ondo asko frogatu dut lan istripuak berak bezain erreala dela hamar urteko batez besteko hori.
|
|
|
Urte batzuetan gehiago, beste batzuetan gutxiago, baina batez beste 120 pertsonak galtzen dute bizia urtero Euskal Herrian, laneko istripuetan. Nik, lerro hauek idatzi ditudan honek, zehatz mehatz aztertu dut Hego Euskal Herrian azken 25 urte hauetan
|
lan
istripuetan hildakoen zerrenda beltz egunerokoa eta urterokoa, eta ondo asko frogatu dut lan istripuak berak bezain erreala dela hamar urteko batez besteko hori. Azkeneko 25 urteak hartuz gero, berriz, are handiagoa da erdiko kopuru hori.
|
|
|
Urte batzuetan gehiago, beste batzuetan gutxiago, baina batez beste 120 pertsonak galtzen dute bizia urtero Euskal Herrian, laneko istripuetan. Nik, lerro hauek idatzi ditudan honek, zehatz mehatz aztertu dut Hego Euskal Herrian azken 25 urte hauetan lan istripuetan hildakoen zerrenda beltz egunerokoa eta urterokoa, eta ondo asko frogatu dut
|
lan
istripuak berak bezain erreala dela hamar urteko batez besteko hori. Azkeneko 25 urteak hartuz gero, berriz, are handiagoa da erdiko kopuru hori.
|
|
|
|
Laneko
istripuek, dena dela, ez dute heriotza bakarrik ekartzen; kontuan hartu behar dira, halaber, lan istripu larriak eta ez hain larriak. Istripu larri askok ondorio irrebertsibleak izaten dituzte langileentzat.
|
|
|
Laneko istripuek, dena dela, ez dute heriotza bakarrik ekartzen; kontuan hartu behar dira, halaber,
|
lan
istripu larriak eta ez hain larriak. Istripu larri askok ondorio irrebertsibleak izaten dituzte langileentzat.
|
|
|
Istripu larri askok ondorio irrebertsibleak izaten dituzte langileentzat. Hala ere, hiltzen direnean langile ugari denbora baten buruan hiltzen da, heriotzak ez dituzte kontatzen
|
laneko
istripuen ondoriozko moduan. 2001 urtean, adibidez, 72.314 lan istripu gertatu ziren baja eskakizun izan zutenak; 2000 urtean baino %2, 43 gehiago.
|
|
|
Hala ere, hiltzen direnean langile ugari denbora baten buruan hiltzen da, heriotzak ez dituzte kontatzen laneko istripuen ondoriozko moduan. 2001 urtean, adibidez, 72.314
|
lan
istripu gertatu ziren baja eskakizun izan zutenak; 2000 urtean baino %2, 43 gehiago. Istripu horietatik 788 izan ziren larriak, aurreko urtean baino %5, 34 gehiago.
|
|
|
Bizkaian, 2000n baino %20 langile gehiago hil zen 2001ean. Araban, %63, 16 jaitsi zen heriotzen kopurua; Gipuzkoan, %38, 71; Nafarroan, berriz, %50 Ondoko taulan jaso ditugu Hego Euskal Herrian 2001ean gertatutako
|
lan
istripuen gaineko datu ofizialak. Espainiako estatuan, 1.021 lagun hil ziren laneko istripuetan, 2001 urtean, Hegoaldeko lau lurraldeetako ezbeharrak barne.
|
|
|
Araban, %63, 16 jaitsi zen heriotzen kopurua; Gipuzkoan, %38, 71; Nafarroan, berriz, %50 Ondoko taulan jaso ditugu Hego Euskal Herrian 2001ean gertatutako lan istripuen gaineko datu ofizialak. Espainiako estatuan, 1.021 lagun hil ziren
|
laneko
istripuetan, 2001 urtean, Hegoaldeko lau lurraldeetako ezbeharrak barne.
|
|
|
|
Laneko
istripuen kausa ohikoenak ez dira izaten kasualitatea, patua, zoritxarra eta antzekoak, baizik eta langileak edo enpresak prebentzioko neurriak aplikatu ez izana eta modu prekarioan, presaka edo nekatuta aritzea. Kasurik gehienetan, gizakia, dirua, lantokia edo enpresa izaten dira errudun, eta erraza izaten da erantzuleak izen abizenez izendatzea eta konkretatzea.
|
|
|
Sindikatuek diotenez, oraingoz egundo ez dute ikusi ohartarazpenik, zigorrik edo enpresa ixterik, prebentzioaren gaineko arauak ez betetzeagatik. Kontuak horrela, gehiengo sindikalak lan komuna egiteko eskatu die lan departamentuei, Gizarte Segurantzari, OSALANi, Laneko Ikuskaritzari eta Nafarroako Lan Osasuneko Institutuari,
|
laneko
istripuak ahalik eta gehien murrizteko.
|
|
|
EPAILEAK ETA FISKALAK INPLIKATZEA. Orain arte, beste alde batera begiratu izan dute epaileek eta fiskalek, eta ia batere ez dira inplikatu laneko heriotzen edo
|
laneko
istripuen arduradunak atzematen. Laneko heriotzen bat gertatu den bakoitzean ikerketak hasi arren, oso epai judizial gutxi eman da azkenean.
|
|
|
Horregatik, poztekoa da Hego Euskal Herriko gehiengo sindikalak, hots, ELA, LAB, ESK eta EILAS sindikatuen baturak, hartu duen erabakia: fiskaltza propioa eskatuko dute,
|
laneko
istripuak ofizioz ikertzeko. Adierazi dutenez, lan hitzarmenetan ere batera jokatuko dute, eta laneko osasuna lehentasunezko eskakizuna izango da.
|
|
2003
|
|
|
Herri honetan beti gertatzen baita zer edo zer gaia sortzeko modukoa: Prestige, Espainiako bandera erraldoia,
|
lan
istripuak, Nafarroa Oinez... Behar fina egin du gai jartzaile taldeak, eta publikoak gozatu izanaren errua haiena ere bada.
|
|
|
Egia da, izan, gero eta kontzientzia sozial handiagoa dutela produkzio katean parte hartzen duten agente politiko, sindikal, ekonomiko eta enpresarial guztiek, baina egia da, halaber, hainbeste langile hilko ez bada eta beste hainbat bizi guztirako elbarri geratuko ez badira, aplikatu egin dela zenbait neurri efikaz eta aurrerago jo dela. Joan deneko aspaldian,
|
lan
istripuz norbait hiltzen den aldi oro mobilizatzen dira sindikatuak. Dena dela, haratago joatea dagokie, zeren beren erantzukizunekoa baita enpresa bakoitzean prebentzioko plana eskatzea, baita enpresa bakoitzeko langileei segurtasuneko eta prebentzioko neurriak aplika ditzaten eskatzea ere.
|
|
|
Batez bestekoa egiten hasita, ondoko datu hauek ateratzen dira: iaz, 11 langile hil ziren hileko
|
lan
istripuz, edota, bestela esanda, hiru langilek galdu zuten bizia urteko aste bakoitzean. Produkzioko ia sektore guztietan gertatu ziren honelako edo bestelako istripu laboralak, baina, nolanahi ere, eraikuntzan eta metalurgian kontabilizatu zen laneko heriotza eta laneko zauritu larri gehien.
|
|
|
Sindikatuen iritziz, lan baldintza prekario horiek dira, besteak beste, lanpostuetan egunero gertatzen diren
|
laneko
istripuen iturri, eta oso bereziki eraikuntzako sektorean gertatzen direnen sorburu
|
|
|
Euskal Herriko enpresetan, etengabe ari dira ugaltzen laneko zoritxarrak, eta egitate horrek benetan kezkatu ditu sindikatuak. ARGIA aldizkarian azaldu genuen moduan (ikusi 2003ko urtarrilaren 5eko zenbakia), behin behar eta, 2002 urtean ere gehitu egin ziren laneko heriotzak (140 gehiago edo) eta
|
laneko
istripu larriak. Nahiz eta egoeraz ongi jabeturik egon, Patronala garrantzia kentzen ahalegindu da.
|
|
|
Orain artean, estresa
|
laneko
istriputzat hartzearen gaineko sententziek irakaskuntzarekin dute zerikusia. Horregatik solastatu gara Ruben Belandiarekin, laneko osasunaren arloko arduraduna baita STEE EILAS irakaskuntzako sindikatuan.
|
|
2005
|
|
|
Adibidez
|
lan
istripu bat. Baina lan istripu bat labur txiki bat baino ez da izaten, ez balu bezala da, eta ni sutu egiten nau horrek.
|
|
|
Adibidez lan istripu bat. Baina
|
lan
istripu bat labur txiki bat baino ez da izaten, ez balu bezala da, eta ni sutu egiten nau horrek. Pertsona hori beste zirkunstantzia batzuetan hil izan balitz sekulakoa izango zen, kondenak, doluminak, baina nola aldamiotik erori den izorra dadila.
|
|
|
\ Segurtasuna eta lan osasuna: Hego Euskal Herrian urtean 100dik gora behargin hiltzen da
|
lan
istripuz. Enpresek ez dute legea betetzen, justiziarik ez dago arlo honetan eta administrazioaren jarrera (bereziki ikuskaritzarena) ez da onargarria.
|
|
|
Baina, honek guztiak ez gaitu itsutu behar. Beste zenbait biolentzia ere gure gizartean barneratzen ari dira, non zenbaitzuk biolentzia estrukturalak bihurtzen ari diren, hala nola,
|
lan
istripuen biolentzia, emakumeenganako biolentzia, eta askotan gizakiok eragiten dugun inongo arrazoirik gabeko biolentzia. Azken kasu honekin lotuta gogoratzen dut neskatxa baten kasua, Madrilgo metroko trenbidera bota zutena.
|
|
|
Eta oraindik hirugarren elementu bat geratzen zaigu.
|
Lan
istripuen hilketak suposatzen duen biolentzia estrukturala. Ez ditut erailketatzat kalifikatuko, sindikatu bateko buruzagi batek egin duen bezala, ez dira, baina askotan langilearen bizitza arriskuan jartzen da etekin ekonomikoaren alde.
|
|
2006
|
|
|
Iragan den ekainean, Espainiako Gobernuak gizarte segurantzako
|
lan
istripu eta gaixotasun profesionalen mutuen funtzionamendua arautzen duen errege dekretu bat onetsi zuen kanpoko prebentzio zerbitzu gisa. Horrek prebentziozko jardueren pribatizazioa dakar.
|
|
|
Gainera, horrela mutuek gero eta eskumen handiagoa dute enpresa jardueren baitan. Hasieran bakarrik
|
lan
istripuak eta gaixotasun profesionalak tratatuagatik, gerora ohiko gaixotasunen ondoriozko bajen zatia lortu zuten ere, eta aipatutako dekretuari esker prebentzio zerbitzu pribatu bilakatzeko urratsa egin dute, Gizarte Segurantzarekin inolako loturarik izan gabe.
|
|
|
Kezka sindikal horren adierazpen gisa, LAB sindikatu abertzaleak Mutuak ezagutu eta haiekin jarduteko gida" kaleratu du langileek eta ordezkari sindikalek
|
lan
istripuen mutuekin nola aritu behar duten jakin dezaten. Gida horren jatorria" ordezkari sindikalak mutuen ekintzei aurre egiteko beharrezko baliabideez hornitzeko premia eta osasun arloan ageri den politika pribatizatzaileaz ohartarazteko beharrizana dira".
|
|
|
Aipatutako sindikatuaren arabera," mutuek euren elkartuen esanak fideltasun osoz betetzen dituzte eta euren helburuak gaixoak berehala sendatzea,
|
lan
istripuen ebidentzia ukatzea, enpresari ongi ez datorkiolako bajarik ez ematea, arriskuak ezkutatzea ebaluazio askoz ere errazagoa egiteko eta abar luzea". Sindikatu abertzalea gehien arduratzen duen gaietako bat medikuaren alta goizegi ematearena da, mutuen kasuan sarritan agertzen baita.
|
|
|
Aipatutako fusioaren ondorioz, La Previsora kontuan hartuta, Mutualia Euskal Herriko
|
lan
istripu eta gaixotasun profesionalen mutuen lider bihurtuko da, %35, 8ko merkatu kuota izango baitu 196 milioi euroko diru sarrerak izateaz gain. Bi datu horiek oraindik handiagoak izango dira Arabako mutuak bat egiten duenean Mutualiarekin.
|
|
|
Hego Euskal Herrian hamabost langile hil dira
|
lan
istripuetan uztailean (9) eta abuztuan (6). Zaurituak gehiago izan dira.
|
|
|
Zaurituak gehiago izan dira.
|
Lan
istripu horiek uda betean gertatu dira, produkzioa nabarmen jaisten den urte garaian. Azken lan istripu larria lehengo astean gertatu zen, Tubacex enpresan, eta 17 langile zauritu ziren.
|
|
|
Lan istripu horiek uda betean gertatu dira, produkzioa nabarmen jaisten den urte garaian. Azken
|
lan
istripu larria lehengo astean gertatu zen, Tubacex enpresan, eta 17 langile zauritu ziren. Aurten, Hegoaldean, dagoeneko 65 langile hil dira eta ehunka zauritu, horietako batzuk larri.
|
|
|
Aurten, Hegoaldean, dagoeneko 65 langile hil dira eta ehunka zauritu, horietako batzuk larri.
|
Lan
istripuak langileen benetako «odolustea» ari dira eragiten. Ordua da produkzioan inplikatuta dauden agenteek segurtasun neurriak hartu eta aplikatu ditzaten.
|
|
|
Elkartzen, eta Euskal Herriko beste hainbat gizarte talde, ez dator bat «maskara» baten atzean ezkutaturik gero eta handiagoa den indibidualismoarekin. Hain zuzen, gizarte dualizazioa ikusten ez duelako, dualizazioa ukatzen duen indibidualismoarekin; Euskal Herrian pobrezia dagoela ukatzen du, ez duelako ulertzen lanean egonik pobre izan daitekeenik; ez du ulertzen gazte, emakume eta etorkin askoren soldatak pobrezia atalasearen azpitik daudela;
|
laneko
istripuak langileen errua direla uste dute, ez dutelako babesteko behar beste neurri hartzen. Egoera ezegonkorrean egon arren pertsonen porrotaren emaitza dela uste duelako ezegonkortasuna ukatzen eta ezkutatzen duen indibidualismoaren aurka ere badago Elkartzen.
|
|
2007
|
|
|
Mendian euskaldun dezente hil baita. Gutxi, oso gutxi, ordea, errepidean edo
|
lan
istripuan hil direnekin alderatuz gero.
|
|
|
Gainera, profesional horiek gaixotasunen eta
|
lan
istripuen estaldurarako eskubidea izan dute. Prestazio horiek hautazkoak ziren orain arte autonomoentzat, izan ere, kotizazio handiagoa eskatzen zuten.
|
|
|
Aldi baterako ezintasunagatik emandako prestazioa (gaixotasunak) orain arte hautazkoa bazen ere, derrigorrezkoa izango da. Ezbehar tasa altua duten lanbideetan
|
lan
istripuei dagokien kotizazioari ere aurre egin zaio. Baina aurrez, Lan Ministerioak jarduera horiek zein diren zehaztu du.
|
|
2009
|
|
|
Bankari eta espekulatzaileez" ahaztu" langabezia izugarria sortzen ari den krisi ekonomikoaren arduradunak, eta aldiz, jateko lapurtzen duen hura kondenatzen duen justizia berbera da hau.
|
Lan
istripuetan hainbeste heriotza izatearen arduradun diren enpresari horietaz ahaztu eta aldarrikapenerako manifestazioetan" desordena publikoak" sortzen dituzten langileak kondenatzen dituen justizia. Errepresiogileen justizia da, errepresaliatuen kontra.
|
|
|
Joan den asteak argazki erreal bat utzi du:
|
lan
istripuen eta arduradun politikoen hipokresiaren ondorio diren langileen heriotzarena. Aste horretan Bilboko eraikuntza sektorean bi hildako izan ziren, horietako bat Udalaren obra publiko batean.
|
|
|
Bitartean, politikoek atentatuen aurrean, edo pintada batzuengatik, edo euren egoitzei eta sindikatuenei egindako erasoengatik segituan mobilizatzen diren horiek beste aldera begiratzen dute amiantoaren edo
|
lan
istripuen biktima izan diren langileen heriotzaz ari garenean. Ez dute inoiz kontzentraziorik deitu.
|
|
|
Jarrera hipokrita horren azkeneko adibidea joan den astean eskaini du Bilboko Udalak. EAJ, EB, PP eta PSEren botoekin, ezker abertzaleak
|
lan
istripuez planteaturiko mozioari betoa jarri zioten. Ez zuten konprometitu nahi izan Bilbon hildako langileei elkartasuna adierazteko, istripuak argitzeko, bide judizialera jotzen bada akusazio partikular bezala aurkezteko, edota lan prekarietatearen kontra 15 minutuko kontzentrazioa deitzeko orduan.
|
|
2010
|
|
|
Hawassek dioenez, langile horien lan baldintzak nahiko onak ziren. Lan gogorra zenez, langileak hiru hilabetean behin txandakatzen ziren eta, hala ere,
|
lan
istripuak ohikoak ziren, aurkitutako hilobiak lanean hildakoenak baitira.
|
|
|
Mikel Telleriak bezala, Mutuekin ez du batere esperientzia ona izan Ainara Garciak. LAB sindikatuko Iker Espolosinek eta Ibon Zubielak argi dute enpresarien mesedetan jokatzen dutela beti Mutuek, ahal denean
|
lan
istripua izan dela ukatuz, langileari alta ahalik eta goizen emanez, behar duten errehabilitazioa ezeztatuz, ezintasunak ezkutatuz…
|
|
|
Garraiolarien kasua larriagoa da, sindikatutik azaldu digutenez: istripua dutenean, lantoki kamioia badute ere, ez da
|
lan
istriputzat hartzen, trafiko istriputzat baizik. Hala, ez dira lan baldintzak eta halakoak ikertzen," eta agian kamioilariak egun pila zeramatzan jarraian gidatzen, edo ez zituen frenoak ondo, gurpilak higatuta zeuden…".
|
|
|
nola saihestu istripuak. Mikel Telleria donostiarrak 33 urte ditu eta eraikuntzan egiten du lan, duela hamabi bat urtetik. Eraikuntza, siderurgia, muntaketa kateak eta garraioa dira, hurrenez hurren,
|
lan
istripu gehien jasaten dituzten sektoreak, eta horregatik hurbildu gara lehenik Telleriarengana.
|
|
|
|
Lan
istripuekiko sentsibilizazio falta. Bestelakoa da Ibon Zubiela eta Iker Espolosin LAB sindikatuko kideen iritzia:
|
|
2011
|
|
|
Nerabe zela itsasontzi bateko sukaldari laguntzaile lanetan hasi zen Blanco. 20 urterekin Basauriko La Basconia burdingintza fabrikara aldatu zen, eta, berehala,
|
lan
istripu bat izan zuen: burdin barra goria ezkerreko oinean sartu zitzaion.
|
|
2012
|
|
|
Sail honetan bertan azaldu genuenez (Argia, 2.185 zbkia.), piramideetako langileak izan ziren greba egiten lehenak (eta faraoiak langileen eskakizunei erantzun zien). Lan horren eragozpenik handiena segurtasun gabezia zen;
|
lan
istripuak oso ohikoak ziren, eta heriotza tasa altua.
|
|
|
Huraxe bai, iraultza!
|
Lan
istripuak gutxitzeko erabateko pausoa izan zen. Laneko gaixotasunari ez genion askorik begiratzen, poliki poliki ikasi genuen horretan ere.
|
|
2013
|
|
|
Kontu jakina da arlo ugaritan egindako murrizketek bizkorrago lan egitera behartu dituztela langileak; prekarietatea eta lan baldintzen kaskartzea ekarri du horrek. Lan osasunarentzat kaltegarria da (depresioak, gaixotasunak, suizidioak…) eta bizitzarentzat ere bai,
|
lan
istripu hilgarriek erakusten duten gisan.
|
|
|
Hala, ez da kasualitatea Euskal Herrian azken hiru asteetan
|
lan
istripuetan zortzi langile hil izana, bestalde, langabezian zegoen pertsona batek bere buruaz beste egin du. Bistan da murrizketen ondorioz gehiago eta segurtasun gutxiagorekin lan egiten dela, jende asko prekarietateak harrapatuta baitago.
|
|
|
Sistema kapitalista honek hil egiten du, paradisu fiskalak mantentzen dituen bitartean, milioika lagunengan gosea, langabezia, miseria eta pobrezia sortzen duelako, batez ere gazteengan.
|
Lan
istripuek ere heriotzak sortzen dituzte, baita amiantoak, suizidioak… Kapitalismoak ongizate estatua desegin du, baita ametsetako europar" paradisura" iristeko ahaleginetan Hirugarren Mundutik emigratu duten milaka lagunen heriotza eragin ere. Franciscok zehaztu ez duen arren, horrek guztiak baditu erantzuleak:
|
|
2016
|
|
|
Bi langilek bizia galdu zuten martxoaren 1ean Ondarroako portuko Santa Clara Kofradiaren fabrikan izandako
|
lan
istripuan. Konpresore baten hutsegiteak amoniako ihesa eragin zuen, izotza sortzeko gai funtsezkoa.
|
|
|
Sindikatuek patronala salatu dute, haien esanetan lan segurtasuna ez delako lehentasun bat enpresarientzat, eta ondorioz, ez dituzte beharrezko inbertsio ekonomikoak egiten.
|
Lan
istripu hilgarri bat gertatzen den bakoitzean ohikoak diren manifestazio eta kontzentrazioak ere egin zituzten.
|
|
|
Patronalarena eta instituzioena den erantzukizunaz gain, badaude ardura batzuk sindikatuek eta enpresa komiteek beren gain hartu behar dituztenak eta ahaztu ezin ditugunak.
|
Lan
istripu asko eragotzi daitezke prebentzio politika irmoa eskatzeko jarrera etengabearekin. Ondarroako kasuan, hainbat herritarrek ahotsa altxa dute esanez lehenago ere egon izan direla amoniako ihesak.
|
|
|
|
Lan
istripu hilgarri bakoitzaren atzean hipokresia itxura har dezake sindikatuak eta enpresa komiteak pankarta atzean ikusteak patronala eta instituzioak salatzen, lan segurtasun falta eta inbertsio nahiz kontrol eza dela-eta. Ez gutxitan, gehiago egin dezakete heriotzak eragiten dituen lakra laboral horren kontra; adibidez, horien prebentzioan azkeneraino konprometitzea.
|
|
2017
|
|
|
Euskal Herrian inoiz egin den garraio azpiegitura handiena da AHT. Duela hamar urte hasi ziren eraikitzen, orduz geroztik
|
lan
istripu ugari izan da bertan, eta gutxienez zazpi pertsona hil dira lan horietan.
|
|
2018
|
|
|
Horren aurkakoa naiz. Behin
|
lan
istripuz hil zen langile baten argazkia egin nuen. Izugarria.
|
|
|
Trabajadoreen lan baldintzak gogorrak zirela esatea ez da gauza berria. Gaixotasunak ohikoak ziren, eta gauza bera esan dezakegu
|
lan
istripuez. Horien ondorioz hilzorian geratutako langileak Zumaiako ospitalera eramaten zituzten eta haietako asko han hil ziren, aztarna dokumentalik apenas utzi gabe.
|
|
2019
|
|
|
Azkenik, Glovo eta bere langileen arteko harremana ulertzeko kontuan izan behar dugu lan izugarri arriskutsua dela.
|
Lan
istripuei dagozkien datu zehatzak lortzea zaila bada ere, garraioen sektorea arriskutsuenetarikoa da Espainiako Estatuan. Ikerketen arabera, txirrindulari batek istripu larri bat espero dezake 3.200 kilometrotan behin, batez beste.
|
|
|
La Razon eko rider ak bizikletaz 10.000 kilometro baino gehiago egin ditu Glovon lanean hasi zenetik, orain dela bi urte. Rider baten lehen heriotza aurtengo maiatzean gertatu da, baina hori ez da inola ere lehengo
|
lan
istripua izan Glovon. Rider lanean eman nituen hiru hilabete eskasetan, horietako askoren berri izan nuen, eta ikusi ere egin nituen.
|
|
2021
|
|
|
Saihestu ezin den kasualitatea, patua balitz bezala hartzen da, zorte txar baten modukoa. Patronalek tragedia pertsonal eta enpresarial onartezinari buruz hitz egiten dute, baina aldi berean mila langileko
|
lan
istripuen indizea murrizten doala azpimarratzen dute, guztiak pozik, orduan. Indizeak, zenbakiak baikara.
|
|
|
Ezaguna da behin behineko kontratu bat duen langile batek, behin betiko kontratua duen beste baten aldean,
|
lan
istripua izateko 1,7 aukera gehiago duela. Ez da lan esperientzia faltaren ondorioa, baizik eta lan baldintza okerren efektu zuzena.
|
|
|
Datuak gordinak dira. Euskal Autonomia Erkidegoan eta Nafarroan, 2019 urtean 46.585
|
lan
istripu izan ziren; horietatik 308 oso larriak. Datuetan ez da lan gaixotasun anitz sartzen, horien onarpena mutuen edo Espainiar Erresumako INSSren esku baitago.
|
|
|
Beno, arazo publiko hori saihesteko Administrazioak jardungo du. Horretarako lan osasuna bermatzeko baliabideak jarri lituzke,
|
lan
istripuak saihesteko dagoen tresna publikoa erabiliz: Lan Ikuskaritza da lan osasuna bermatzeko duen erreminta.
|
|
|
Beste langile bat hil da lanean,
|
lan
istripu baten ondorioz. Urte hasieratik hamasei hil dira (apirilaren 12ko datuak dira); 2020an, hildakoak 75 izan ziren.
|
|
|
Kolektibo honek lan baja gutxiago hartzen du, lan kontratua ez berrizteko arriskua dela eta. Horri gehitu behar diogu
|
lan
istripu bat izateko arriskua handiagoa dela 1 eta 25 langile artean duten enpresetan, gure enpresa sarean ohikoa den tamaina, zeinean enpresarekiko harremana estuagoa den. Kasu honetan, langilearen okerrerako.
|
|
|
|
lan
istripua izateko
|
|
|
Beharginetako askori aprendiz kontratua egina zioten, zergak bezala karga sozialak gutxitu eta langilea prekariotzan atxikitzeko. Oihalgintzak Italia mailan daukan hitzarmenak obreroei bermatu arren opor eta jai egunen ordainketa, gaixotasunagatiko atsedenaldia,
|
lan
istripuen kalte ordainak eta beste, Telprintekoek horrelakorik ez zeukaten batere.
|
|
2022
|
|
|
Herri askotan ibili zuten lanean Arenal, tartean Altsasuko herri lanetan, eta 95 Batallon de Soldados Trabajadores (Langile Soldaduen 95 Batailoia) liburuan bere bizipenak kontatzen ditu naturaltasun osoz. Sarean erraz aurki dezakegun argitalpenean, eguneroko lan gogorra aipatzen du, material astuna bizkarrean eramanez egin beharreko ibilaldi luzeak, barruraino sartzen zitzaion hotz hezea, janari urri zein txarrak ase ezin zuen gosea, lankideek pairatutako
|
lan
istripuak, zorriak, higiene falta, diziplina gogorra, zigorrak, jipoiak, umilazioak. Lanaldiak astelehenetik larunbatera izaten ziren, goizeko 8:00etatik iluntzeko 18:00ak edo 19:00ak arte, urtaroak eskaintzen zuen argi naturalaren arabera.
|
|
|
Euskal Herrian 2020an lanean hildakoen %15 azpikontrataturik zeuden, sindikatuek kaleratutako txostenaren arabera. Aurten azken
|
lan
istripu larria Cementos Añorgan gertatu da urtarrilaren 26an: azpikontrataturiko migratzaile bat elbarri geratu da, gidatzen ari zen garabiak prebentzio neurri egokiak ez zituelako.
|