|
2000
|
|
|
Izan ere, I. Mundu Gerrako lubakietako egoera irudikatzen zaigu. Honela, Frantziaren armadara gerratean parte hartzera
|
joan
behar izan zuten euskaldunetariko bat dugu eleberri honen protagonista: Jean Etxegoien.
|
|
|
Kutxazainean jolasean ari direla, polizia dator eta ihes egin dute. Honela, neskaren lagun baten etxera
|
joan
beharrean egongo dira, eta bertan jantzi baten lapurretaren berri izango dute. Beraz, neska hura ezagutzearekin batera, lapurreta bitxi batean korapilaturik aurkituko du bere burua.
|
|
2001
|
|
|
Joateko mina eta deskantsuaren atsegina.
|
Joan
beharra eta adierazi ezina. Alfa eta Omega.
|
|
2002
|
|
|
Beranduegi nabil. Bizkorrago
|
joan
behar dot. Ez zara mutil" txaarra".
|
|
|
Zazpi urthe egonik
|
joan
behar izan zen," Ez" eta" ba" doidoia zielarik zuzen".
|
|
|
Halan be, ezin jaramonik inori egin, honako paperik ez baldin badakar. Eragozpena horixe da, atzerrira
|
joateko
behar diran lez, hona sartzeko be paperak jasean ekarri behar dabez. Horra hor untzea.
|
|
|
bihurtu, eta bazkaldu baino lehen, gaztetxuok han urrintxuago egoan iturrira
|
joan
behar izaten eben," Ur gozoaga" iturrira, tangartak eta txongilak hartu, eta aurrera, burdibidean zehar, batzuetan beherantz, hurrengoan gorantz. Iturrira heldu baizen laster, lehenengo ur drungadea tangartaren tapan edaten eben umeok, eta geroago, txongil eta kaikuak urez ondo beteta, bira etxerantz, jeurt egiten eben, bazkaldu eta barriro be azkar eskolara joan eitezan, iluntzerarte.
|
|
|
Gura ta guraez, morroi
|
joan
behar ete zan, basetxe hatako patari politak ikusi ahal izateko?
|
|
|
Alde batetik barnean izugarrizko atsekabearen eta mingostasunaren haizea somatu zuen Basotxek bere lurralde ederreko eremu, landa, zelai, baso eta oihanak utzi eta erbestera
|
joan
behar izango zuela ta. Baina Izarnelekin bizi izango zela amets eginez, liluraz eta atseginez ganezka jartzen zitzaion barrena.
|
|
|
handik lasterrean esan gura da. Gizonik argienak Iparraldera ihesi
|
joan
beharrak, hain leber ez ziranen eskuetan laga ebazan arloak. Honeek dikea saldu egin eben.
|
|
|
Bultzagileak ditugu biko, lau burpileko eta gehiagoko burdi txiker eta galantak. Bultzagileak gara kalean goazanok, alkarri sakadak eginez espaloietan, kalean batetik bestera
|
joan
behar dogunean, denda haundien sarrera urteeretan, kirol jaietan, toki askotan.
|
|
2003
|
|
|
Berak: Iparraldeko geltokiko comisariara eta arin, handik gero kale Jaime Ostosera
|
joan
behar zutela ta.
|
|
|
Arregi familikoa zala esan balio eluke ulertuko nortzugatik erraiten zuan. Behin osaba bat hil zitzaion Ameriketan diru asko utzirik, eta ondasun zaina, administradorea, Arregi familiaren bila etorri zan handik, bainan inundik aurkitu ezinik, atzera
|
joan
behar izan zuan Ameriketara oinordekoak topau gabe.
|
|
|
Txominek ordaindu zuanean Rodriguezek berriz eskatu zuan. Bukatu zutenean eskuturreko erlojuari begitada bat bota, ta Rodriguezek urrun
|
joan
behar zuala ta berandu egin zitzaiola. Astelehen arte ta bakoitza bere aldetik joan zan.
|
|
|
Zoritxarrez goiz
|
joan
behar izan zuan Gabilondok, zakurra etxean lotuta utzi zualako. Joandako larunbatean oihuka eta negarrez egon zan jabea etorri arte.
|
|
|
Hurrengo egunean zinera
|
joan
behar dugu.
|
|
|
Azkenean Londonen arkitu zan, lainoaren erdian eta bildusik. Erdi lotsatuta zebilen hiri handi hartan, larrugorritan
|
joan
behar zualako, eta policeman bi idoro zituan.
|
|
|
Ganera badaukagu batzorde bat be, euskerea eleiz gaietan erabilteaz arduratzen dana, Andoni Gerrikaetxebarria bikario nagusia buru dala. Gotzain nazanetik hona, lehenago baino aukera gehiago dot euskeraz berba egiteko, euskal herri askotara
|
joan
behar izaten dodalako. Bateko hau dala, besteko hori, batera ta bestera ibili behar izaten dot, eta batzar eta eleizkizun askotan euskeraz berba egin behar.
|
|
|
Gorlizen jaiotakoa, Munitibarren bizi izandakoa, euskaldun garbia bihotzez be; gure gerratean Kubako erbestera
|
joan
beharra izan eban, eta han, Santiago uri handian, bertako gotzainaren idazkari eta bikario izan zan. Gotzain hori bizkaitarra zan, Markinaldeko Etxebarrikoa, Zubizarreta kalmeldarra, gizon zentzundun eta jakitun handia.
|
|
|
Euskal Herrian berton be bai. Ez dago urrin
|
joan
beharrik, hori holan dala ikusteko (gure arteko ama baten: Neure semeak fedea ukatu!).
|
|
|
Berari begira, bada, ikusiko dogu, beste inon baino hobeto, zertarako gagozan mundu honetan, nora goazan, eta nondik eta zelan
|
joan
behar dogun, geure bizitzako une ta gorabehera guztietan.
|
|
|
Nik berehala
|
joan
behar dot Unaxek.
|
|
|
Bihotzak txokorik urrunenean ezkutatu nahi izan zion, uzkur. Zerbaitek itzuli eta arineketan alde egiteko eskatzen zion, aldarrika, baina hara
|
joan
behar zuen, logelara, non Unaxek itxarongo ziola esana baitzion. Buruak gero eta ozenkiago zulatzen zion arima, kantuaren beste bertsoez, ahots hura isildu, ukatu nahi bazuen ere, indar osoz.
|
|
|
Karmelek esango deutso, nik orain Bibiotegana
|
joan
behar dot; bulegora deitu deust eta Karmeleri lepoan ukitutxo batzuk emanda, atetik aldendu zen.
|
|
|
Zergatik
|
joan
behar duk?
|
|
|
Burua ez galtzeko bide bakarra, esaten zuen. Eta gizaldi batzuek
|
joan
behar izan zuten berak ere onartu artean. Gizakien artean ezerk ere ez dirau:
|
|
|
Merezi izan zuen Ainhizerena xamurrago eramatea. Harekin ez zeukan azkar
|
joan
beharrik, dena gozoagoa zen eta ez zion axola nahiari eusteak, gero sumendiak eztanda non egin edukiz gero. Batentzat eztitasuna gordetzen zuen bitartean, bestearekin gogoak eskatzen zion gordinkeriari bidea eman ziezaiokeen.
|
|
2004
|
|
|
Jakinda dago hori.
|
Joan
behar haundiren bat izan ezik, ez dakit nik zertarako...
|
|
|
Arin
|
joan
beharra dinat.
|
|
|
Ez da egon hitz sinonimoen sariketan. Gezalara
|
joan
beharra izan du, hango estazioko jefearekin egotera. Ez daki ezer.
|
|
2005
|
|
|
Goizeko seirak puntuan ikusi eban. Asteguna izan balitz, arrapalada baten jagi beharra izango eban, baina ez, gaur igande goiza da, dinotso bere buruari, ez daukat lanera
|
joan
beharrik. Ohean etxunda jarraitzen dau, suerte apur batez lo gehiago egingo daualakoan.
|
|
|
Etxerako bidean irratiz iragarri eutsien Dimitrisi hurrengo egunerako plana aldatu eutsiela. Spinalonga irlarako ibilaldia egiten eban gidaria gaixorik egoala eta, berak
|
joan
beharra eukala. Etxean emongo eutsan gainbegiratua bide mapari, hurrengo egunean dana izango zan barri berarentzat eta.
|
|
|
Batzuk hautsi, bestek peka. Zentrora
|
joan
behar dutela supemerkatuarentzat egiten duten bezala. Bai!
|
|
|
Aberats dira, pobreago ziren garaieri konparatuz. Erromak garbiki errana du ez duela Europak apez bila
|
joan
behar lehenagoko misionetara141.
|
|
|
Iheslari politiko
|
joan
behar du amaren bizkarrean Egiptora, Herodesek hil nahi duelarik. (Mt 2,3)
|
|
|
Gorago aipatu Bibliako erakaspen horietarik ez atera Liburu Sainduak enganatzen direnik, baina bide bat ideki dutela eta bide horretan gizonak aitzina
|
joan
behar duela. Eta aitzina doala.
|
|
2006
|
|
|
Itxura horretan jo eban kilometro eskas batera egoan herri aldera. Hara heltzeko etxe albotik igaroten zan burdinbide uherretan barrena
|
joan
behar izaten eban. Bagoi eta errail pusken artean biziagotzen zan haize zakarraren eraginez, haren ibilkerea are saskelagoa egiten zan.
|
|
2007
|
|
|
Momentu txarrak pasa genduan orain a [r] i naiz kontatzen, Gerrara danok
|
joan
biarra gutxi giñala bueltatzen.
|
|
|
Bertso batzuek jarri nai ditut motiboa ema [n] dirate, Arjentinara
|
juan
biarra Uruguaijok daukate.
|
|
|
10 Nezesidadiak beti
|
joan
bear aurrera ez dute geitu nai iñork danaren atzian.
|
|
|
Ogeitabat urte pasa, postura orretan. Soldadu
|
joan
biarra, tokatu zait bertan, eta etzait tokatu, etxetikan bertan, urte bat an pasata, etorri naiz bueltan.
|
|
|
Gero sekulan faltako danik ez dirate akordatzen, ospitalera
|
juan
biarra iñoiz badira gaizkitzen.
|
|
|
Zerbait ondo datorrenian gelditzen gera poztuta. Zerbait geiago izan naian tokatze [n e] z dana artuta, gero azkenian
|
joan
biarra guztiak emen utzita.
|
|
|
Soldadu
|
joan
biarra, tokatu zait bertan. Eta etzait tokatu, etxetikan bertan.
|
|
|
Atzean, itxaroten, euskal etorkinentzako lana eskaini zuten tanbojabeak zeuden. Postre garaian langileak banatu zituzten; eta nork norekin
|
joan
behar zuen argitu eta ostean, tanboak urruti zeudenez, azkar azkar bilera amaitutzat jo zuten:
|
|
|
Bela [e] re
|
juan
biarra ein zaie tokatu.
|
|
|
Gero sekulan faltako danik ez dirade akordatzen, ospitalera
|
juan
biarra iñoiz badira gaizkitzen.
|
|
|
Kostaldetik hur, arrantzaleak ibilten dira antxoen eta bestelako arrainen bila, eta pinguinoek horren eragina be igarri dabe. Orain urrinago
|
joan
behar dabe jateko bila.
|
|
|
Pobrezia ikaragarri zabaldu da herrialde osoan. Gaur egun Buenos Aires Argentinako beharrik gehien dagoan lekua izan arren, askok handik Patagoniara eta beste probintzietara
|
joan
behar izan dabe behar bila. Gauza asko aldatu jakez urte gitxian argentinarrai, eta oraindino be egokitze prozesuan dabilz.
|
|
|
Morro de Sao Paulon Madriletik Euskal Herrirakoa erosi dot. Poza ez da sentiduten dodana hemendik
|
joan
behar nazalako. Hasierako lau hileko joan etorria sei hilebeteko biaje bihurtu jat. Biajeko bizimodura ohitu naz:
|
|
|
Berrogeta zortzi ordu, halan ba, Chaltenetik Esquelera joateko. Kostalderaino
|
joan
behar izan gara, eta handik iparralderantz. Hegoalderantz etorri ginan bidetik iparralderantz egin dogu, eta barriro be Andeetan sartu gara.
|
|
|
Autobus geltokiaren alderdia sano arriskutsua ei da, baina zeozer gehiago bilatu gura badot hara
|
joan
behar naz. Han dagoeta motxileroentzako informazino bulegoa.
|
|
|
Beragaz batera kamaraduna eta kamara, polizia bat eta beste persona bat. Eurokaz
|
joan
behar dodala esan deuste, motxilan eta boltsan zer dagoan aztertzeko. Bildurtu egin naz hainbeste jentegaz.
|
|
|
Denporea ederra egiten jatzu. Lagun dozu biajean, ez da arerioa, ez dozu haren kontra
|
joan
behar. Eta denporeak gauza ederrak opesten deutsuz:
|
|
2008
|
|
|
Egia esan, gurean ez eban inork gerrara
|
joan
beharrik izan, aita edadez nagusia zalako eta semerik zaharrenak oraindino 18 urterik ez eukalako. Gerrako konturik be gitxi entzun neban.
|
|
|
Soinekoak sutondoan eta kaltzerdiak labean epelduta eukazan ordurako. Armozua prestetan ez egoan lanik, Jaunartzera baraurik
|
joan
behar zan eta.
|
|
|
Ilun dago baina uretara
|
joan
behar dot. Iturriko txorrotean kantina zintzilikatu eta urak ontzian egiten dauan hotsa mehetu danean, hartu eta etxerako bideari ekin deutsat.
|
|
|
Orain ipurtargien distiratxoak ditut bidelagun, ilargia hodei artetik kurikan dabilen artean. Iturrira ilundu eta gero
|
joan
beharra genduanean holan lasaitzen ginduzan amak: Segi trankil!
|
|
|
Badoa Luisa radioak saltzen diran denda batera eta erosi dau azken modako bat, sei edo zazpi botoiduna. A zelako dantzak egin behar dituen berak eta Joxek gauero, erromeriara
|
joan
beharrik barik! Aprobak egin eta ondo dabilela ikusita gero, zorrak pagau eta sartu dau astotzaran polito polito, manta baten batuta.
|
|
|
Astoagaz ez eze burdiagaz be sarritan izaten genduan Lekeitiora
|
joan
beharra. Egurra eroatera askotan.
|
|
|
eskatzen euskun maistreak baina guk danari ikutu behar. Etxeetako hormei ikutuaz
|
joan
behar eta, jakina, eskuak baltz baltz eta gero eskuak aurpegira, erropetara... Zikin egozan bazterrak, demontre!
|
|
2009
|
|
|
Auzolan zehatz horretarako Herriko Etxeak zuzendari bat izendatzen zuen, Kartapasa izenekoa. Kartapasak erabakitzen zuen noiz egin behar zen auzolana, nortzuk
|
joan
behar zuten, zelan egin behar zen lan, zeintzuk erreminta erabili, behar osteko jatorduaren antolakuntza, agertzen ez zena apuntatu... gero Herriko Etxeari isuna ordaintzeko. Sarritan aitzurrekin zabaltzen zituzten bideak.
|
|
|
Auzo alkatearen ardura etxerik etxe joatea izaten zen, jabeei lurrak emateko eskatzera. Etxeren batera zazpi biderrez
|
joan
behar izan zuten, jabeak erakusten zuen aurkako jarrera zela eta. Antzina egin ei zuten Larrauritik Jataberako bidea.
|
|
|
Sasoi batean etxe guztiak zeuden herri basoetan landareak sartzera derrigortuta. Gaur egun, ostera, dirua ordainduta ez dute landareak sartzera
|
joan
beharrik. Gainerakoa lotetan banatuta zegoen, eta hala dago gaur egun ere.
|
|
|
Antzinako lurrezko probalekua makal biren artean zegoen. Zuhaitz horiek erreferentzia legez hartuta markatzen zuten lurra, harriak nondik nora
|
joan
behar zuen jakiteko. Makal bietariko batetik eskegita kodaina bat egon ohi zen eta mailuarekin jotzen zuten probei hasiera emateko.
|
|
|
Guk kanposantun eskubete lora beti imintxen gendun jardiñeko. (...) Egun horretan eleizara bere
|
joan
behar izaten zan. Bai, eta kandelak imiñi, eta samu esate" akon, samu mantel bat, ta ain ganera diru bota abadentzako.
|
|
|
Meta egiteko azpian egur apur bat behar du, egurrezko oinarria, ezpabere hezetasuna sartzen zaio behetik gora. Gero behea zabaltzen zaio, eta gorantz egin ahala estutzen
|
joan
behar du. Horretara, metak zabalagoa izan behar du beheko aldetik goikotik baino.
|
|
|
Lazoekin, zuloak eginez, eskopeta eta ehiza txakurrekin ibiltzen ziren kazeruk. Hainbatek bizio moduan hartzen du, izan ere, ehiza denboraldian, batzuek egunero
|
joan
beharra zeukaten.
|
|
|
Jataben, lekukoen gomuta ailegatzen den ginoan behintzat, beti egon da medikua, baina dentistarenera Mungiara
|
joan
behar izaten zuten. Haginak eta matrailaginak dira janaria ahoan ebaki eta mamurtzeko atalak.
|
|
|
Zelemin bete gari eta zelemin bete artagarau eman behar izaten zitzaion abadeari bedeinkapenaren truke. Astoa bete bete eginda, hustera
|
joan
behar izaten zuen abadeak, bedeinkapenekin jarraitzeko. Soro ondora joaten zen abadea, Aitxe gure bat errezatu eta gurutze batzuk egiten zituen.
|
|
|
Eremu geografiko berean ez da egoten ardientzako urte guztirako janaririk. Ondorioz, beste inguru batera
|
joan
beharra izaten zuen artzainak bere artegiari jaten emateko.
|
|
|
San Tomas eguna, abenduaren hogeita bata, izaten zen errenta ordaintzeko eguna. Jabe nagusiak, edo euren administratzaileak, hirian bizi ziren, Bilbon gehienetan, eta hara
|
joan
behar izaten zuten errentadoreek. Bertan, bazkaria ematen zieten nagusiek eta errenta ordainduz gero bakean amaitzen zen urtea.
|
|
|
Berriemaileen arabera, gozamena zaharra hil arte izaten zen kasu batzuetan. Hots, izan zirela hainbat kasu, elkarbizitza arazoengatik edo dena delakoagatik, guraso zaharrak hiltzerakoan emantzipatu gabeko neba arrebek etxetik
|
joan
behar izan zutena. Edozelan ere, arauak hil arte etxean geratzeko eskubidea onartzen zien oinordekoa izan ez eta etxean bizitzen jarraitu gura zuten neba arrebei.
|
|
|
Antzinako sasoietan gurdibidea zen egun pista bihurtutakoa. Gurdibideaz gainera, bidezidorrak ere izaten ziren; eskolatik etxera bide horietatik
|
joan
behar izaten zuten umeek arinago egiteko. Jatako bizkarrean jaiotako berriemaile batek jakinarazi zigun moduan, otez beterik egon da orain hamarkada batzuk arte inguru hori.
|
|
|
Urtaroaren arabera ordua egokitu egiten zen, noiz iluntzen zuen kontuan hartuta. Baina Abemarietako kanpaiak jo ostean, dantzaldia amaitu eta gazte guztiek
|
joan
behar izaten zuten etxera. Neskatoen kasuan, Abemarietako kanpaiak jotzerako etxean egon behar zuten gehienek.
|
|
|
Etxe batzuetan maiztasun handiagoarekin hartzen zuten besteetan baino. Mezatara goiz
|
joan
beharra zegoenean, behiak jetzi aurretik, txerria hil aurretik... hartzen zuten. Zenbait lekukok barausia gizonezkoena bakarrik zela esan digute.
|
|
|
Zazpi logela zituen gaua bertan egitera joaten ziren bidaiarientzat. Bertako berriemaileen hitzetatik dakigu, antzina kaminorik egon ez eta jendeak Plentziatik Bilbora eta Bilbotik Plentziara gurdiz
|
joan
behar izaten zuen sasoian, askok hartzen zutela bertan ostatu; eta egin egin behar, basatzak, eguraldi txarrak, nekeak eta sarritan bidean aurrera egiten ez zieten uzten eta.
|
|
|
Iratxoek bide batetik
|
joan
behar zena hartu eta beste bide batetik eroaten zuten. Iritxok, ba bide bateti yon ber danak, besteti eron itxen" txusela.
|
|
|
Konfesatzera, aurreko egunetik baraurik
|
joan
beharra zegoen. Aurreko gaueko hamabietatik, ezin izaten zuen ezer jan ez edan konfesatzera zihoanak.
|
|
|
Solaiei arranak eta dunbak ipintzen zizkieten euren autoritatea indartzeko. Aurretik artzainak
|
joan
behar izaten zuen. Solaia gidari izan arren, sarritan okerreko bidetik joaten zen eta.
|
|
|
Artaburuak labean sartu eta hurrengo egunean
|
joan
behar izaten zen nontzebarri: artaburutik eskua igaro eta esku bete garau lortuz gero, ondo ihartuta zegoen.
|
|
|
Arratsaldeko eskolara ezin joan, baina. Ardiak eukiezan etxean, eta eurak zaintzera
|
joan
behar eban mendira. Asko maite ebazan Josetxuk ardiak eta pozarren ibilten zan artzaintzan, batez be bildotsak jaioten ziranean.
|
|
|
Hamazortzi urteko neskatilea irudian eta! Eta horretarako, jakina, edo joskileagana
|
joan
behar, edo joskilea bere etxera ekarri behar. Zergaitik ez dakit baina, bigarren hau iruditu jakon ondoen gure Nikolasari:
|
|
|
Hurrengo egunean, beste hiru lau baserritar lagun hartuta, hamabost kilometrora egoan herri bateko feriara
|
joan
behar ebala otu jakon gure Praiskuri. Beharbada bertan aurkituko eban osturiko zaldia.
|
|
|
Eta, jente guztiaren irribarreak leporatuta, oso lotsaturik, lehengo kortara
|
joan
behar izan eban gaixoak.
|
|
|
esan eban pozarren gure txangurruak. Ogigaztai Nagusiaren gelara bertaraino
|
joan
behar joat".
|
|
|
Baina egun baten gure Apartxuk eskutitz edo karta bat hartu eban herriko alkateak botata. Eta karta haretan herriratze bat agintzen jakon, herrira
|
joan
behar ebala; bere kumetxuen barri emotera edo. Bihozmin handia hartu eban Apartxuk karta hau heldu jakonean.
|
|
|
Neskatilaren batzuk esanda edo, besteak be joiazalako edo, zergaitik ez dakit baina, gure Txinpaseri autortzera
|
joan
behar ebala emon eutsan behin buruak. Eta ez, gero, buruak emon bakarrik!
|
|
|
Halako baten gure mutilari, mundu honetan nahikoa bizitzarik eroan ebala ta, zerura
|
joan
behar ebala otu jakon. Eta, gehiagoko barik, heldu zeruko ateetaraino eta, tilin tilin, tilin tilin, deitu eban hango kanpaitxuaz.
|
|
|
Ez egoan erremediorik. Patxok, nahi zein nahi ez, otsoaren urdailera
|
joan
behar eban. Baina, egiaz be jan egin behar ete eban?
|
|
|
Abadeak be ez uste, gero, kolko barruan halako kili kili edo pikakada batzuk sentiduten ez ebazanik. Baina eleizea bere kontura eban eta, ezeren jaramon barik, nahi ta demoninoak eurakaz eroango baeben be, eleizea zaintzera
|
joan
behar eban berak. Luziano barik zelan, ostera?
|
|
2011
|
|
|
Touryren teoria, laburki esanez, (Toury, 2004) xede kulturaren sisteman, itzulitako testuak estatus ezberdinak har ditzake; eta kontestualizazio egokiaz ari garela, Touryk azpimarratu egiten du ez dela jakintzat eman behar, berbarako, itzulpen sistema ezagutzen denik itzulpenean eragiten duten hizkuntzen ezaugarriak deskribatzeko gai izanagatik. Harago
|
joan
behar da, hizkuntza azterketaz harago, alegia. Itzulpena behar bezala kontestualizatuko bada, kultura jakin bateko itzulpen elementuen artean behar den moduko bereizketa egin behar da, itzulpen jakinen posizio justua deskribatu behar da, ezen testu beraren itzulpen bik ez baitute jatorrizkoaren leku berean zertan egon.
|
|
|
Osterantzean, petroleoeta karburo argiak erabilten ziran, baita kandeladun farolak be. Uretan iturrietara
|
joan
behar izaten zan eta erropea garbitzen erreketara. Lehenengo irratiak agertu ziranean, jentea halako aparatoen inguruan batzen hasi zan, partiduak entzuteko eta.
|
|
|
Telefonoa oraintsuagoko barrikuntza da: lehenago Meakaurreko Sakristauenen (sakristaua bizi zan etxean) baino ez egoan, eta hara
|
joan
behar izaten eban telefonoz deitu edo deia hartu gura ebanak. Normalean, dana dala, gitxi erabilten zan eta, erabilten zanean, telegrametarako izaten zan.
|
|
|
Etxeetara urak ekarri aurretik, etxetik kanpora garbitu behar izaten zan erropea. Etxe gitxitan egozan labaderoak, eta andrazkoek inguruko erreketara
|
joan
behar izaten eben bogadea edo lexibea egiten, uda nahi negua izan. Normalean erropeari etxean bertan emoten jakon jaboia (Chimbo eta Lagarto erabilten ziran orduan), erdibitutako tinaku edo balderen baten sartuta.
|
|
|
Altamirako bizilagunek, beste busturiar guztien moduan, Axpera
|
joan
behar izaten eben eleizeagaz zerikusia eukan guztirako. Egun euritsuetan arlo txarra izaten zan hori, lehenagoko estratzak zirala eta.
|
|
|
Urte bi inguru egon behar izaten zan soldadu, eta guztiz izaten zan gatxa soldadutzea egin barik estatutik kanpo beharrean joatea. Halanda be, Busturian hainbat ziran itsasora edo Ameriketara joan ziranak, soldadutzara
|
joan
beharrik ez izateko. Ama alargunen seme bakarrak izaten ziran libre geratzen ziranak, normalean.
|
|
|
Medikua etxera etorrenean be domeketako erropak jan tzi ohi ebezan. Alkondara zuria izaten zan domeketan ohikoena; baita norbait hilten zanean, esku muna, eskumune egiten
|
joan
behar ebenean be. Frakak jeneralean ilunak izaten ziran.
|
|
|
Hogeigarren mendearen erdialdean berrogeta hamar hogerlekotan ordaintzen zan ganorazko aharito bat. Behin baino sarriago jazo da, soldadutzara
|
joan
beharra tokau eta artalde osoa beste artzain bateri saldu beharra. Baina normalean, halako kasuetan, zerbitziora joan behar eban artzainak bere ardirik onenak etxekoen ardurapean ixten ebazan, handik osterakoan atzera bere beharrari ekiteko.
|
|
|
Behin baino sarriago jazo da, soldadutzara joan beharra tokau eta artalde osoa beste artzain bateri saldu beharra. Baina normalean, halako kasuetan, zerbitziora
|
joan
behar eban artzainak bere ardirik onenak etxekoen ardurapean ixten ebazan, handik osterakoan atzera bere beharrari ekiteko.
|