|
2000
|
|
|
Baina mehatxuren baten zurrumurrua zabaldu da gure artean, hitzaldiak bonba mehatxua jaso duela, alegia. Eta jendea hasi da esaten protestante putakumeen errua zela, gaur euren egun seinalatua zela (artean ez
|
bainekien
hori ere, nahiz eta famatuak izan" orangista" izeneko talde horiek gaurko egunez egiten dituzten desfile eta alarde harroak), eta Ipar Irlandan istilu larriak izan direla gaur, eta gauean larriagoak izango direla seguruenera. Bitxiena da Errepublikan ere, alegia Hegoaldean, zenbait ekintza txiki burutu omen dituztela txerri lealistek aurten; garrantzirik gabekoak, bai, baina han hemenka izua hedatu dutenak.
|
|
|
Ez dakit, pixka bat artifiziala iruditu zait, turista estatubatuarren neurrira eginikoa. Eta
|
badakit
hori ez dela bilatzen ari naizen Irlanda esmeralda, nire gidaren azaleko paisaia ez dudala inguru horretan aurkituko. Hala ere, inguru hau zerbait desberdina da, itsasoa usaindu daiteke eta nonahi daude zohikatza ateratzeko zuloak.
|
|
|
–Ulertzen dut. Guri ere arraroa egiten zaigu, ez
|
dakit
hori den hitzik egokiena baina. Ez hainbeste hasierako kolpean, baina orain badirudi entzuten dudan guztiak Eiderrekin duela zerikusia.
|
|
|
Eta hura urduri eta sosegugabe ikusi nuelako edo bihozkada bat izan nuelako edo nik al dakit zergatik, kontua duk ezen mihiak labain egin zidala: ‘Gutun hura ez zen galdu, eta berorrek ongi
|
daki
hori! ’ Ustekabean harrapatu nian, hain ustekabean, non ihardesteko betarik gabe utzi bainuen. Eta, nik are aitzinago egiten nuela, hitzak aldapa beheiti, erran nioan:
|
|
|
Eta nik ez nian, bertzalde, Ubarneko etxeko heredero izan nahi, baina jainkotzat nituen Italiako pintore handien heredero, Rafaelena bere batez, aitari argi eta garbi adierazi nion bezala, bere denboran... Eta amak ere
|
bazekik
hori, zeren karta batean jakinarazi bainion hori guztia —eta, begiak urrunean galtzen zituela, malenkoniaren besoetan harturik bezala, erran zuen—: Bai, amagatik ezin gogarago itzuliko nindukek Urbiainerat... baina aitaren memoriak...
|
|
|
—Goikoak bakarrik
|
daki
hori —ihardetsi zidan, hatza zerurat beha ipintzen zuela— Purgatorioa lurrean iragaiten ariko da, beharbada, hil ondoren zerurat xuxen joan ahal izaiteko... —erran zidan gero, ni sosegatu nahian edo.
|
|
|
—Jainkoak bakarrik
|
zekik
hori, Pedro. Zeren, nork daki gaztetan hartu hinduen su hark hartuko ez ote hauen egunen batean berriro, eta mudaraziko ez ote duen hire pintura goiti beheiti...?
|
|
|
—Ongi da. Hitz eginen diot aita Bartolomeri, baina ez
|
dakit
horrek nehongo eraginik izanen ote duen. Halarik ere, jakizu ezen gaizki egiten duenak nola edo hala ordaindu behar izaiten duela, eta osabak egina ez zela nolanahikoa izan...
|
|
2001
|
|
|
Ez zuela hilerrira joan nahi esan zion Lucasek Mariari, nekatuta zegoela eta olinpiadak ikusi nahi zituela telebistan eta, astirik izanez gero, Annapurnako espedizioaren artikulua irakurriko zuela aldizkarian, erdia falta zitzaiola. Gero azaldu zion larri zebilela espedizio-kide bat eta atzera egiteko esan ziotela lagunek eta ekaitza hur zegoela Annapurna aldean, zeruari begira
|
zekitela
hori espediziokoek eta euren minutuko 120 taupadei galdetuta ere bai.
|
|
|
Koxkortzen denean, gizonezkoak Sheela liluratzen saiatuko dira. Gurasoek
|
badakite
hori. Babesle bat izan dezan, beharbada ezagutzen ez duen mutiko batekin ezkontaraziko dute.
|
|
|
Holako beherakoekin ohituta dago hango jendea. Erizainek
|
badakite
horren berri. Eskura dituzte beharrezko botikak.
|
|
|
Amaginarrebak harriturik esan zion: " Ba al
|
dakizu
horren ordaina bizitza osoan espetxean egon beharra edo hiltzea izango duzula?". Sinestezina bada ere, Manjulak ez zekien.
|
|
|
Liburua ikasleren bati ematen zion eta, bakoitzak pasarte bat irakurri behar zuen eta ikaslez ikasle pasatzen zen liburua. Liburuaren 67 orrialdean, eta denok
|
genekien
hori, ehun pezetako billetea uzten zuen, billetearen ertza liburu bazterrean igartzen zela.
|
|
2002
|
|
|
Eta hori nahi zitenan leku hauek eraiki zituztenek –pixka bat agondu zen egurrezko bankuan. Eskuak buru atzean jarri zituen– Jainkoaren handitasuna harri bihurtua –burua astindu zuen, liluratuta bezala– Ez
|
zakinat
horregatik den. Baina bai izugarri tiratzen didala.
|
|
|
Kittolisek
|
badaki
horren berri. Badaki Felisa etxekoandreak zelako lanak izaten dituen bere oilo gizalegebakoekin.
|
|
|
Sararen ariman, ordea, hesiak eta hormak ziren nagusi, etsiaren eta beldurraren gainean eraikiak. Eta Karmelek
|
bazekien
hori, ahizpari egiten zizkion galderen aurrean noiznahi geratzen baitzitzaion hura mutu. Sarak isiltasuna baitzuen harresi, isiltasuna babestoki.
|
|
2003
|
|
|
Gorderik zeraman historia norbaiten bizkar arintzeko gogoa sumatu nuen erregu horretan, kontatzeak zama arintzen digu edo gertatua ulertzen lagunduko du beharbada. Ez
|
dakit
horretaz askorik. Nire zamak txikiak dira.
|
|
|
–Hamabost urte egin ditut anonimotasunaren gordelekuan, izenik gabeen linboan, idaztea beste nekerik gabe eta ez da gutxi, zuk
|
badakizu
hori, baina zakur amorratuak bezala ari zaizkit hurbiltzen, aurki gainera oldartuko zaizkit; irakasle eta ikertzaile andana bat komisario bat buru dutela, ez dute nire arrastoak aurkitzea beste obsesiorik, bost axola zaie zer egin dudan, nire lanari etekina atera nahi diote, gure bizkar gizendu nahi dute, azken batean –esan eta norabiderik gabe bezala, galduta geratu omen zen, Monikak bere a...
|
|
|
Gazte izateari uzteko zorian dagoen arren, badaki gazte izaten jarrai dezakeela, abagune jakinetan bederen.
|
Badaki
horretarako aski duela soineko arin bat janztea, exhibitu gabe ere edertasuna agerian utziko diona, edo bere ilaje harro eta naroa bizkarrean behera aske duela kalera irtetea. Badaki oraindik kalean gizonezkoak itzuli egingo zaizkiola eta hori aski duela adinaren ezinbesteko muga ez duela oraindik gainditu jakiteko.
|
|
|
Txominek
|
badaki
hori, eta, pentsamendu horiek burutik uxatu ezinik, amaren etxerantz abiatu da. Atean jo du, eta Miren atera zaio.
|
|
|
Ondoren, beste elekzio batzuk eginen dira". Bai, Don Kosme urteetako lozorrotik esnatu duk, eta ongi
|
zekik
hori... Guk uste dugun baino azkarragoa duk don Kosme, Pello!
|
|
|
–Ondotxo
|
dakizu
hori. Gogoratzen zer gertatu zitzaizun Ibanekin?
|
|
|
Bai, Garazi, bai. Zuk ederki
|
dakizu
hori. Eta orain ez etorri istilutxo bat izan dela eta hori ahazteko eskatuz.
|
|
|
Gu zuregandik eta zu guregandik. Hala ere, nik beti izaten zintudan gogoan, eta deitu nahi izaten nizun, besterik gabe buelta bat ematera edo zinera joaten ginenean ere, baina, zuk
|
dakizun
horrek jada ez zidan uzten. Ainhoak ez zuen zure izenik entzun ere egin nahi.
|
|
|
Bai,
|
badakit
horrek ez lukeela eraginik izan behar lan egiteko nire moduan; banatzeko dagoena ahalik hobekien banatzea dela postarion lana, dena dela ere banatu beharreko jeneroa; eskutitzak bezala gutunak ere txukun banatzea dagokigula guri, eta ez besterik. Badakit hori guztia.
|
|
|
Ni Garazi naiz, eta ez gara berdinak. Zuk
|
badakizu
hori.
|
|
2004
|
|
|
Zergatik jarri nintzen horrela? Ez nekien, eta gaur ere ez
|
dakit
horren zergatia. Beharbada, estatubatuarra nintzela esateak eragingo zidan aztoramen hura.
|
|
|
–Nola
|
dakizu
hori?
|
|
|
Eurentzat gu amerikarrak ginen, eta ez zuten nahi arabierazko izenen arrastorik edukitzea kanpora begira. Urteak pasatu arte ez nuen
|
jakin
horren arrazoia, eta ez nuen ulertzen zergatik ezkutatu behar genituen gure benetako izenak.
|
|
|
Zuk goraxeago dituzu Beñat liluratzeko beste bi arrazoi. Eta zuk ederki
|
dakizu
hori. Nik bezalaxe.
|
|
|
Zuk horrela ez dela baldin badiozu, ederki, aurrera. Zuk ere esan duzu Iratik ñir ñir egiten duela nire begietan, baina nik
|
badakit
hori ez dela horrela. Zuk zure iritzia eman duzu eta besterik ez.
|
|
|
Bihotza ezin duk dominatu. Hik
|
badakik
hori. Buruak ezin dik beti bihotza errenditu.
|
|
|
Bestetik, aldiz, inongoa izan gabe esapidean amarruren bat dagoela ematen du. Irakurleari ez dakit zer irudituko zitzaion, damurik, ezin baita
|
jakin
hori, baina azpimarratua ipini dugun esapidearen harian zerbait esan dezakegula uste dut. Izan ere, badirudi inongotasun horrek zereko zera iradokitzen duela:
|
|
|
Goazen apur bat aurrerago: abertzaletasunaren ideologia adarrak ez al dira dena delako praxi
|
jakin
horren berorren baitan gorpuzten. Esan dezagun, bada, behingoz, esan nahi genuena:
|
|
|
Alegia, jendeak euskaraz badaki. Baina euskaraz
|
badaki
horrek bi esanahi ditu. Norbaitek euskaraz badaki esateak esan lezake edo hizkuntza badakiela edo hizkuntzaz badakiela.
|
|
|
Ardi larruz jantzitako otsoa da gizarte elebitasunaren aldeko azpijoko maltzurra. Ardi guztiak berdinak direla uste du kaletarrak, baina artzainak
|
badaki
hori ez dela egia. Elebitasunaren ideologian bazka eta bazka ari denak ere gauza bertsua pentsatzen du:
|
|
|
Guk dakigula, hiztunaren behar komunikatiboak, egitura soziolinguistiko jakin baten arabera eraturiko testuinguru komunikatiboetan mamitzen diren ekintzak dira, eta ekintza horien betekizun aukera hizkuntzen ezarpen logikari darraio.
|
Dakigun
horretan zuzen baldin bagabiltza, hiztunaren behar komunikatiboen auzia hiztunaz haraindi dagoen esparru soziolinguistikoaren ezaugarrietan ere erabakitzen da, eta, horrenbestez, kontzeptu hori ezin dugu hizkuntza jokabidearen dimentsio pertsonal hutsera murriztu. Egin, ordea, halaxe egiten dugulakoan nago, hiztunaren ekintza komunikatiboaz daukagun adigai murrizgarria dela medio.
|
|
|
Hitz egiteari eman behar zaio garrantzia, ez jakiteari. Hizkuntzak hitz egiteko dira, ez jakiteko, eta ez
|
dakit
hori gure artean nahiko argi dagoen eta nahiko indar egiten den horretan. Ahalegin handia egiten da jendeari euskara erakusten eta gero hor konpon.
|
|
|
Inguruko mundua bereganatzeko, eta bera munduratzeko, edota bere mundu sinbolikoa eta kulturala eraikitzeko baliatu den hizkuntzaren bitartez erdietsi du hiztunak bere izana. Hori, ordea, ikasteko modu
|
jakin
horretan bakarrik gorpuzten den izana da. Ez da halakorik gertatzen ikasteko modua bigarren mintzairarena denean, orduan garatzen diren ezaugarri psikosozialak arras bestelakoak direlako.
|
|
|
Hizkuntzen erabilera arauak egitura soziolinguistikoaren harremanetan txertatuak daudela pentsatzeak lanak ematen dizkio halakoari, eta lanak diodanean, ez naiz ari adimen lanari buruz soilik, gogoeta lan horretarako darabilen galbahe ideologikoaren trabaz baizik. Adimena kamustu egiten dio delako galbahe ideologiko
|
jakin
horrek hizkuntza harremanak modu demokratikoan eratzeko dauden ereduetan sakondu nahi duenari.
|
|
|
Izan ere, oro har eta salbuespenak salbu, hizkuntza trebetasun horiek banaka ote dabiltza elkarrekiko eragin osagarrian edo kengarrian? Bakoitza bere eskuko balebil, euskal hiztunak bere munduaren berri emateko orduan ez luke eragozpenik izango, eta ahozko hizkeran trebe dabilen euskaldunak kode
|
jakin
horretatik bakarrik eraikiko luke bere munduari dagokion diskurtsoa. Horretarako, ordea, adierazi behar duen gizarte kulturaren mugak ahozko kulturaren barrutira errenditu behar.
|
|
|
Mundu guztiak
|
daki
hori, denek, pelikulako narratzaileak izan ezik.
|
|
|
Baina Pablok aspalditik
|
zekien
hori, eta ez zuen arrastorik uzten lana amaitu ostean. Paperik txikiena ere ez zitzaion deskuidatuko, baina ardo saltzaileak ere ez zuen inongo arrastorik izango etxean, eta hala ere.
|
|
|
–Tira, halako kontuetan aritzen dituk Zerbitzuak. Denek
|
zekitek
horren berri –bizkaitarraren ahotsak haserre kutsu arin bat hartu zuen, gehiegi hitz egin zuela ohartu izan balitz bezala– Nolanahi ere, ez zidatean deus ere esan. Zer nahi duk haiek niri esatea?
|
|
|
Eta etxekoek ere
|
bazekiten
hori.
|
|
2005
|
|
|
–Hasieratik egin behar genioan uko makina horretara konektatuta izateari, ez
|
zakiagu
horrek zer demontre egin dion edota gure porrota haren errua den. Azkenean erabaki errazenaren aurrean makurtu gaituk.
|
|
|
Hirian, berriz, argazkiko neska topatu du, arratsaldean, Asakusa ko tenpluan, eta berak eramango du Urkoren lagunaganaino, honen etxean lo egingo ei du eta. Ordura arte –batek
|
jakin
hori noiz izango den–, jantzi zikinetan sentitu behar.
|
|
|
Niri galdetu beharrik gabe eta aldi bakoitzean telefonoz deitzen ibili beharrik gabe elkar ulertzea nahi nuke. Ez da egunero etorri bazenu bezala...
|
badakit
hori... Badakit astean bitan etorrita ez duela den dena egiteko denborarik ematen...
|
|
|
Beharbada, hor sumatu zenuen nire asmoen berri. Ez
|
dakit
horrek beldurtu zintuen, edota gaua nire etxean pasatzeko proposatu izanak. Apika, azken arrazoi hau izan zen atzerantz eragin zizuna.
|
|
|
Eta horrekin esan nahi du ez dagoela arkitekto hoberik inon. Eta nik ez
|
nekien
hori, baina izeko Rosak eta izeko Martinak bai. Amak ere bai.
|
|
|
Fenomenoa hura. Esaten zen orduan... jendeak esaten zuen orduan...
|
badakizu
hori, ezta. Esaten zen Europako ebanistarik onena zela zuen aitite Julian.
|
|
|
–Ez dut
|
jakin
hori –Gurrek. 130 kiloko pertsonak imajinatu zituen gero, igerileku batean.
|
|
|
–Baina pentsatuta daukat hori ere.
|
Badakizu
hori andre hori, Piedad, Rosaren etxean eta asko egoten dena. Ingalaterran egon da hori urte askoan, ospitale batean.
|
|
|
Bederatzi euskaldun geunden Valcornejan. Jakin
|
banekien
hori. Baina ez nuen beretako inor ezagutzen; eta gartzela barruan sekula ez nituen gurutzatu.
|
|
|
–Ez zenekien ala? Sekulako musuak ematen ditu, baina bueno, zuk ondo
|
dakizu
hori honezkero.
|
|
|
–Nola
|
dakizu
hori dena?
|
|
2006
|
|
|
|
bazenekien
hori ez zela sekulan guretzat egin.
|
|
|
Euskal Herria Espainiaren modernizazio eta birreraikuntzan osoki enplegatzeko erabakia, osoki bertan" bat eginez", hainbesterainoxe, ezen horretarako euskara iraitzi eta hizkuntza espainola baitaratu bailuke beretzat. Euskararen" agoniarena" kapitulu sentibera da, Unamuno-k
|
badaki
hori. Euskara utzi eta espainola hartzea, ez al da norbere nortasuna, historikoa (ez dago bestelakorik) erantzi eta besterena jantzi nahi izatea, hots, beste bat bilakatzea?
|
|
|
Gauean nik lagundu behar ordea. Une hark izan zezakeen tentsio apurra kentzearren berriketan hasten nintzen ni, erizainok gaixoekin egiten dugun moduan, praktiketan ikasita
|
nekien
hori. Julianek, aldiz, ez zuen hitz erdirik esaten, ezta nire galderei erantzuten ere, eta neuk ere isiltzea erabaki nuen.
|
|
|
Ez zen hilekoa, ondo asko
|
nekien
hori ez zena. Baina hilekoarekin bezala isurki epel bat sentitu nuen izterretan behera:
|
|
|
Zor nizun ez ote nizun, ez naiz auzi horretan sartuko. Neure burua argitzeko aritu naizela esan nizun idazten hastean, eta oraintxe bertan ez
|
dakit
hori lortu dudan ere. Ea zuri behinik laguntzen dizun.
|
|
|
Bertzeren erranetara ibiltzeak osoki gardenak ez diren egoeretara moldatzera behartzen du menekoa. Edozein etxe aberatsetako sehiak
|
daki
hori, eta berdin soldadurik zozoenak. Finean, sehigo mota bat baizik ez da soldadutza.
|
|
|
Zortzi hamar hilabetetik behin bidaia egiten zuen Zuberoako hiriburura, eta han zenbait egun egiten. Garrüzeko gazteluko biztanle guztiek
|
genekien
hori. Ez zen gordeka aritzen.
|
|
|
|
Badakit
horrek, berez, ez duela deus erran nahi. Korrituak ditut bi Nafarroetako lurrak, ipar eta hego, Biarnokoak, Frantziakoak, Aragoikoak...
|
|
2007
|
|
|
Orain sikiera
|
badaki
hori:
|
|
|
Momentuan sentitzen nuena esaten nizun. Zuk
|
badakizu
hori. Nik ez nizun sentitzen ez nuen gauzarik esan.
|
|
|
Lehen ere banuen susmo hori, eta gaur areagotu egin da nire ilusioa. Ez
|
dakit
hori gaur bertan galdetzearekin aski nuen, baina orain berandu da. Ez dut aukera aprobetxatu.
|
|
|
Meinecke ren tesia da,, humanitatearen idealaren? aldiko autore handiek (Kant, Herder, Wieland, Goethe, Schiller), baina baita horien oinordekoek ere, erromantizismoaren goizaroko eta helduaroko autoreek (Novalis, F. Schlegel, etab.) 287, Iraultzaren lekukoak izan arren, Estatu nazional modernoaren sorkundeari funtsean ez diotela antzeman, ez dutela
|
jakin
hori politikoki irakurtzen; h. d., betiko beren posturan jarraitu dutela betiere, hots, Estatuaren kontzeptu bat Antzinako Erregimendarra gehi printzipio iusnaturalista (kritikoa) k. Ilustratu soilak fundamentalki.
|
|
|
–Ni ez naiz kuxkuxeroa, Maria del Carmen, zuk
|
badakizu
hori. Ni ez naiz hor zehar mihia dantzatuz ibiliko atzeko kaleko dendariak Marisaren hamalau urteko alaba haurdun utzi duela-eta.
|
|
|
Baleude ere ez litzateke haiei begira geldituko, errespetuagatik, baina Malinek ez du argazkirik etxean. Etxe bakoitzean nahikoa dira bi begi erantzungo lioke, galdetuko balio, baina ez dio galdetuko, eta Malinek Pär ek bezain ongi
|
daki
hori.
|
|
|
Ez omen da gauza bera bere salako lanpararen pean idaztea, eta gure platoko fokuen pean hirugarren adineko estasiez hitz egitea. Ez al
|
zenekien
hori hona etorri baino lehen, atso alua. Zer espero zenuen?
|
|
|
Zerbaiten zain nengoen hasieran, zeharkako seinaleren bat, baina orain badakit ez dela inoiz horren inguruko hitzik izango.
|
Badakit
horrek zer esan nahi duen, eta ados nago berarekin. Berrogei urte beteko ditu datorren hilean.
|
|
|
Ipuin ugari idatzi ditut. . Ez
|
daki
horrek mutikoa inpresionatuko duen, baina saiatu?. Etor zaitez nirekin.
|
|
|
Gorroto duzu aita. Eta gaur balleta utzi behar duzula esan behar diozu,
|
badakizu
horrek min egingo diola. Asteburuan esan zenionak mindu zuen bezala.
|
|
2008
|
|
|
etxean nengoen. Zuk ere
|
badakizu
hori.
|
|
|
aita karmeldarrari, elizaren ordezkariari? obedientzia zor zion, berak
|
bazekien
hori, baina, horrekin batera, frai Millanen itzala sentitzen zuen aurkako norabidean tiraka, itzal hark Ernestinaren gorputzean gorputz hartu balu bezala; esan nahi baita Ernestinak bizi zuèn paradoxa erabatekoa zela, zeren argiarekin edo argi iturri batekin aldera zitekeèn elizaren ordezkariak, kapilau berriak, itzal ematen baitzion, estutasuna eta desosegua, eta elizak baztertutako frai Millanen itzalak, aldiz, argia, bakea eta atsedena.
|
|
|
edo inor ez, nork daki! Baina hau zuri esaten dizut, zuri bakarrik,
|
badakidalako
horrek bultzatuko zaituela are bertutetsuago izatera, Jainkoak huts egingo ez dizula jakiteak emango dizun lasaitasunaren barruan, baina frai Millanek ez zuen amaitu, antza, isilune baten ondotik aurrera ekin baitzion berriro?: Eta badakizu zer gehiago esan zidan?
|
|
|
–Nola
|
dakizu
hori, ahizpa gaixotu izan den guztietan zu ere gaixotu izan bazara?
|
|
|
Hariari tiratuz eta tiratuz gero, ordutan luza zezakeen mediku jaunak elkarrizketa,
|
bazekien
hori; zertarako, baina, berak ere ongitxo bazekien biak iritzi diferentekoak zirela eta bien arteko leizea gero eta handiagotzea izango zela lortuko zuèn etekin bakarra. Mediku batek, ordea, irtenbideak bilatu behar ditu.
|
|
|
nire jaioterrian badago, izan ere, sutegi bat, ni jaio nintzèn urtean itxi zutena, eta hura berregokitu nahi nuke, modernizatu? zure lehengusuak ere asko
|
daki
horretaz, eta ez dit aholkua ukatuko, nik uste. Baina gauza bat utzi nahi dizut garbi:
|
|
|
neurriz hartutako ardoa argi bihur zitekeela, alegia, burua argiagotu ziezaiokeena; neurriz kanpokoak, aldiz, iluntzen zuen eta baldartzen. Beñardok
|
bazekien
hori, baina hain ziren bere autoestimu eta maitasun beharrak larriak, antza, eta hain zen bere borondatea eskasa, non ohartu gabe ematen baitzuen neurritik neurriz kanporako pausoa. Eta Beñardok hamasei eta hamazazpi urte egin zituen, eta ez ziren harritzekoak egunak, zeinetan erdi hordituta iristen baitzen etxera, baita guztiz hordituta ere?. Ez al dakik mozkortzea bekatu mortala dela, eta zuzenean joango haizela infernuko su leizera, gaizki erori eta burua hausten baduk, egunen batean??
|
|
|
Badakizue zer den Olloren eskua zeurean lauzpabost segundotan edukitzea? Probatu duenak bakarrik
|
daki
hori!
|
|
|
Plazara jotzen ez zuèn jauregiaren bestaldean esparru bat zegoen, sagarrondoz eta udareondoz jositako zelai bat?, nora biltzen baitziren jauregiko bizilagunak goiz batzuetan, baita arratsalde batzuetan ere.
|
Bazekien
hori Reginak, eta hala, harresira hurbildu eta, oinak zulo egoki batzuetan bermatuta, zelatan jarri zen. Orduan ere, soineko arrosa harekin ikusi zuen markesa, eta bi alabak, berdez jantziak.
|
|
|
–Sendagile guztiak lanbasak dituk, esan zuen?; eta beste sendagile horrek ere zer? Zer
|
daki
horrek nabigatzaileei buruz. Infernuko zuloa bezain toki beroetan izana nauk ni, adiskideak erreskadan erortzen zirela sukar horiarekin, eta lur bedeinkatua itsasoa bezala harrotzen zela lurrikarekin?
|
|
|
–Hildakoek ez ditek kosk egiten?, hala esan ohi zian. Baina hil egin behar hark ere; honezkero
|
bazekik
horretaz jakin beharreko guztia; gizon zakarra, sekula iritsi bada gizon zakarrik portura.
|
|
|
Egia da: gure auzo batzuek diote historia ezin luzeagoa eta ezin benetakoagoa dutela (baina
|
badakigu
hori defendatzen dutenak ez direla intelektualki sobera aitzineratuak). Egia da:
|
|
|
Nazionalismoaren inguruan, modernisten tesiak dioskun bezala, ustezko bi eredu teoriko nagusi egotekotan, mundu abertzalean bertan ere joera nabarmena dago oinarri etnikoa omen duen nazionalismo etnokulurala gaitzesteko eta eredu hiritarra hobesteko. Ez
|
dakit
hori horrela zergatik den zehatz mehatz: mendean gaituzten bi nazio estatuen jazarpen ideologikoak eta politikoak horretaratu gaituztelako, edo filosofia politiko modernoaren goiko dogma hori irentsi dugulako, edo estatu dinastikoen ondotik sortutako nazio totalitarioen historia ahantzi dugulako.
|
|
|
Hori zioen Albert Memmi k, eta ondo
|
zekien
hori esatean zer esan nahi zuen. Korapilo nagusirik inon egotekotan, herri nazioen arteko kontraesanetan zetzala.
|
|
|
Ezkerraren balioak lehenetsiz naziotasunarenak gutxiesteko. Aoizek guk baino hobeki
|
daki
horren berri noski, eta nekez irentsiko du amu horrek daukan amarrua. Halarik ere, bien arteko solasean, ez nuke esango helduleku egokian paratu duenik bere arrazoibidea.
|
|
|
Trenbidea dago Nouadhibou baino lehen, eta astiro pasa gara gainetik. Izan ere, Nouadhibou arrantza portu garrantzitsua ez ezik, bermeotarrek ondo
|
dakite
hori, inongo trenbide berezienetako baten amaiera ere bada.
|
|
|
Kontuak kontu, hiriburua baino ederragoa da Mauritania, jende atsegin asko bazterretan, baina nekez polizia ustel eta narrasagorik. Alegetik marra gorria gorantz doala ikusi dugu, 140 kilometro Sangrafa herrian berriz hegoalderantz jo arte, eta
|
badakigu
horrek zer dakarren: dunak, harea, bakardadea.
|
|
|
Horretaz hitz erdirik esaten badizut, hilda gaude biok. Poliziari batzuetan lan zikina egitea suertatzen zaio, zuk ondo
|
dakizu
hori. Gainera, ez nago ziur nor den honen guztiaren benetako arduraduna.
|
|
|
Beti esaten zidan ez gidatzeko edanez gero. Nik ere ondo
|
nekien
hori, baina?
|
|
|
Zure gerriari helduta hartzen ninduen loak, azken orduko pentsamenduren bat kontatzen nizun bitartean. Orain, ateko sarrailan giltza entzuten dudanean badakit ez zatozela bakarrik, ate irekitik hirugarren bat sartuko dela etxean eta haren hitzak dituzula gogoan, harentzat bakarrik dituzula belarriak, eta ohean burukoaren kontra liburu bana eskuetan dugula eseriko bagara ere, tarte bat utziko diozula nik ez
|
dakidan
horri. Esan dizut lehen ere, ez dizut ezer aurpegiratzen.
|
|
|
Sentimendu horren bila joan ziren gure gurasoak gerrara gazteak zirenean eta joan dira mundua mundu denetik beste hainbat eta hainbat gudari ere, eta lubakietako triskantza eta hondamendi guztien gainetik bizitza bere ederrean eta handian atzeman uste zuten, kidetasun hori bizi zutelako. Gudari batek bakarrik
|
daki
hori zer den, gehitu zuen indar handiz, ni ez nintzela inoiz gudari bat izan eta ez nintzela izango aurpegiratuz bezala?. Institutuan ibili ginen elkarrekin eta bazuen ordurako Garibaldik, aitortu beharra dut, exhibizionismorako joera puntu bat, bereziki jende askoren aurrean hitz egiten zuenean.
|
|
|
Bastida estimatua: Harritu egingo zara
|
jakinik
horren atzeratuta daudela lanak. Baina kontua okertzen hasi zen Ama Birjinaren irudia pintatzen hasi nintzenean.
|
|
|
–Nola
|
dakizu
hori, ahizpa gaixotu izan den guztietan zu ere gaixotu izan bazara?
|
|
|
Bakan batzuk joango direla infernura... edo inor ez, nork daki! Baina hau zuri esaten dizut, zuri bakarrik,
|
badakidalako
horrek bultzatuko zaituela are bertutetsuago izatera, Jainkoak huts egingo ez dizula jakiteak emango dizun lasaitasunaren barruan –baina frai Millanek ez zuen amaitu, antza, isilune baten ondotik aurrera ekin baitzion berriro–: Eta badakizu zer gehiago esan zidan?
|
|
|
Badakizue zer den Olloren eskua zeurean lauzpabost segundotan edukitzea? Probatu duenak bakarrik
|
daki
hori!
|
|
|
Baina hain ziur hitz egiten badizut, ideia bikain bat dudalako da: nire jaioterrian badago, izan ere, sutegi bat, ni jaio nintzèn urtean itxi zutena, eta hura berregokitu nahi nuke, modernizatu... zure lehengusuak ere asko
|
daki
horretaz, eta ez dit aholkua ukatuko, nik uste. Baina gauza bat utzi nahi dizut garbi:
|