|
2000
|
|
|
Eta inoiz izarren bati zure izena jarri badiot, barkatu mesedez. Agian kontsolagarri izango zaizu
|
jakitea
ez dudala pitorik gogoratzen, zeruko zein izar ote den horrela bataiatu nuena. Izar koitadua.
|
|
2001
|
|
|
1 Gauza errealak (jolasak, matematika, marrazki bizidunetako fantasmak) eta 2 Misterioak. Umetan ez nuen pentsatzen, ondo
|
bainekien
ez nituela misterioak ulertuko, arrebak pazientzia antojugarriz azaltzen bazizkidan ere. Misterioak ziren eta misterioak gozoak ziren.
|
|
|
Halantxe esan zion, euskaraz. Eta
|
jakingo
ez zuen ba! Ordurako denek genekien Ariane Zubietan, etxe alokatuan eta nabarmenki bakarrik bizi zela.
|
|
2002
|
|
|
Barre egin zuen. Besteek, Alex zela
|
jakin
ez balute, ez zuketen ezagutuko. Zeharo zargalduta zegoen; zurbil zurbil.
|
|
2003
|
|
|
Chicagotik Euskal Herrira etorria zen James Jacob irakasle jaunarekin solasean nengoela, aldi batez, ateraldi hau egin zidan politologo horrek: Zuek ez
|
dakizue
ez dugula denok demokraziaren definizio bera erabiltzen: frantsesentzat zer da demokrazia?
|
|
|
" Artearen arrabal ilunetan ospearen argiraino iritsi nahirik pilatzen den jendailaren artean oso azkar bereizten dira miseriatik ihesi datozenak eta etxe onekoak, eta etxe onekoa zen Romain, zein etxetakoa zen inoiz
|
jakin
ez bagenuen ere –dio gaztetako beste adiskide batek– Esnobismoagatik murgildu zen beharbada hiriaren zabortegietan, gaztetako errebeldia merkeak bultzatuta nahastu nahi izan zuen giza hondakinekin, ezagutu nahi izan zituen gertutik etsipenera kondenatuak, jo nahi izan zuen berak ere bere oinekin bizitzaren hondoa eta dastatu nahi izan zuen gauak, galerak eta porrotak duten distira beltz... Desberdina izan nahi zuen seguruenik, heterodoxoa, eszentrikoa, eta lortu zuen alafede!".
|
|
|
–Ardoaren lamada beroekin batean desioaren ausikiak suma nitzakeen begirada horretan, baina baita beldurra ere.
|
Banekien
ez nuela zer eginik han, alferrik luzatuko nuela nire bazkalondoko kafea, lagunak inguruan zenituen bitartean ez zinela niregana hurbiltzen ausartuko, eta lagunik gabe ere ez beharbada, ez zinela inoiz, gizonengan horrenbeste gorrotatzen nituen hantustezko plantak eginez, esku bata galtzen poltsikoan eta bestean edalontzia, nire inguruan itzuli pare bat egin eta" zure aurpegia ezaguna egiten... Bazkalondoko kafea luzatu nuen, beraz.
|
|
|
|
Badakit
ez duzula berriketarako gogo handirik izango, baina hala ere eskutitz hau idaztera ausartu naiz. Idaztera eta zuri bidaltzera.
|
|
2004
|
|
|
Gauza horiek ezin omen dira horrela plateatu: . Hori esatea, ordea, erraza bezain tranposoa da. Paulo Iztueta ari zaigu?, zeren arazoa ez baita euskara
|
dakitenek
ez dutela erabiltzen konstatatzea; zailagoa da esplikatzea zergatik ez duten egiten eta, esplikatuz gero, azaltzea nolako bitartekoak behar diren hizkuntza egoera desorekatu hau normaltzeko. (...) Hizkuntza erreformaren emaitzak arras mugatuak izango dira, borondaterik handiena jarrita ere, baldin aldi berean ez badira aldatzen gizarte egiturak.
|
|
|
Alegia: euskera folklore jazkera gisa erabiltzetik ateratzen
|
jakin
ez dutenek, eman diren pausu guziak (Baionakoak, Arantzazukoak berak) kondenatzen dituztela. Eta erderaz kondenatu!
|
|
|
" Politikarik" ezak hondatu gaitu euskaldunok, hain zuzen. Euzkadi sortzen
|
jakin
ez dugulako gaude gure huntan. Ez gaitu galdu hitz batez," politika" ren gehiegiak eta" soberaniak", ezak eta eskasiak baizik!
|
|
|
Moduren batean jabetu ziren nik sekula
|
jakin
ez nuenaz. Argi zegoen.
|
|
|
irudikatzen bainuen haur hura umezurztegian, erizain edo hezitzaileren batek tratu txarra ematen: bai,
|
banekien
ez zuela halakorik zertan gertatu, baina gertatu ere gertatzen ziren halakoak noizean behin, egunkarietako eta teleberrietako albisteen arabera. Eta, gauzak hala baziren, nola permiti nezakeen nik halakorik?
|
|
2005
|
|
|
Sudur txikiaren zuloak airea hartzeko zabaldu dira, Naroak interpretatzen
|
jakin
ez duen keinua eginez.
|
|
|
Nik denbora asko igaro zen arte
|
jakin
ez nuen arren, kontatzen hasi naizena baino hiru urte lehenago, udaberrian baita ere, Larraitz Azua, hamasei urteko neska gazteak, haurdun zegoela aitortu behar izan zion bere aitari, eta ekintza larri honek gure bizitzekin lotu zuen betiko.
|
|
|
Alde zaharrean uzteko eskatu zidan; birritan esan nion etxeraino eramango nuela, baina berak bietan erantzun zidan ondo zetorkiola alde zaharrean uztea. Agian non bizi zen inork
|
jakiterik
ez zuela nahiko erabaki eta eskatzen zidana egin nuen.
|
|
2006
|
|
|
Eta arazo gabekoa baldin badu berea, ez da zaila asmatzea, zein identitate duen. Identitate horrek
|
badakigu
ez duela arazorik, harrotu beharrik ez dauka, kuestionatua ere inoiz ez da izan. Ehun urtean beti eta etengabe Espainiarekin identifikatu dena, identitatearen arazorik gabe, eta euskal identitatea horregatik ignoratuz, hiritar liberal irekia da noski, ez da nazionalista.
|
|
|
Nerearen lehenengo hitzak traketsak izan dira, motelak. Nondik hasi
|
jakingo
ez balu bezala. Eta benetan ez daki nondik hasi.
|
|
|
Anek bere burua madarikatu zuen. Baina ulertu zuen Ponsek alargunaren berri
|
jakiteak
ez zuela hainbesteko garrantzirik.
|
|
|
Oraindik gauzak atontzen ariko zen jauregian. Une batera, ordea, nondik atera zuen esaten
|
jakingo
ez nukeen liburu batekin hurbildu zen.
|
|
2007
|
|
|
Errekan gora, hala ere, baziren ur jauzi basati antzeko batzuk, garai batean elektrizitatea lortzeko eginak baina aspaldian erabilera
|
jakinik
ez zutenak, txalburuen bizitoki izatea ez bazen. Roberrek entzun omen zion bere anaia Juankarri, komunako garaian hara joan ohi zirela gau batzuetan, halako festatxo batzuk egiteko.
|
|
|
Orain
|
badakit
ez nuela halakorik esan behar, baina artean ez nekien eta esan banuen esan nuen. Nire hitzen zain baleude bezala, zakurrak zaunkaka hasi ziren eta katuak makakorroka.
|
|
|
–Musu ematen badizut haserretu egingo zara??. Ordurako
|
bazenekien
ez zenuela ezetzik jasoko, neskak ere nahiago zuelako elkarrizketaren haria aldatu, eta musu bat aukera ona zen. Gainera, bazekien ondo ematen zuela musu, eta eroso sentituko zen berriro.
|
|
|
Whisky eta Gin. Izenak alabak aukeratu zituen beti, eta ez, haiek
|
zekitela
ez zuen alkoholarekin arazorik. Biak, Whisky zein Gin, etxe urdinaren atzealdeko lorategian lurperatuta zeuden, astigar baten oinetan.
|
|
|
Mesedez eta faborez, esan diot. Baina berak
|
badaki
ez dudala jarraitzeko adorerik, eta labera altxatu da, pozarren, izokinaren bila.
|
|
2008
|
|
|
Zuk badakizu.
|
Jakingo
ez duzu, bada! Eta noizean behin begiratu egiten didazu.
|
|
|
Militar itxurako berokia eranzten hasiko da ondoren tenientea. Poliki poliki ari izango da,
|
jakingo
ez balu bezala, erabakita ez balu bezala erabat kendu ala ez.
|
|
2009
|
|
|
Jakingo balu Mariak guapoa dela esaten duela! Tira, hobe sekula
|
jakiten
ez badu. Munduan azkena izango zen niretzat Leonek apustua irabaztea, zer eta nire arrebari musu emanez!
|
|
|
–
|
Badakit
ez duzula abokaturik nahi, erran zuen azkenean?. Baina zergatik ez zoaz Anaren bulegora?
|
|
|
Eta gogoan daukat eguna bukatzerako eraikinak lepo gainean sentitzen nituela eta arnasa zikin, eta atzamarren arteko tarteak eta esku barruak ere itsaskor eta nazkagarri. Gogoratzen dut Bilbo eta ziur
|
dakit
ez zuela zerurik.
|
|
|
Lasai asko sentitzen zen munduan beretzat erreserbaturik zegoen aulkian. Ondotxo
|
zekien
ez zuela nire antzik izan nahi, ez zuela ni bezalakoa izan nahi, baina dibertitu egiten zuen ni bezalako bat ondoan izateak. Are gehiago, zirrara eragiten zion noizean behin ni izatera jolasteak.
|
|
|
Frantsesak ostatura etortzen ziren udan, hiru lau familia beren alaba ilehoriekin, eta guk inbidiaz begiratzen genien neska maripertxenta haiei.
|
Bagenekien
ez genuela haiek bezalakoak izan behar, ez genuela haiek bezalakoak izan nahi ere, baina, zertan ukatu, bazuten frantsesitek guk ez geneukan beste distira bat. Batere lotsarik gabe ateratzen zuten mingaina izozkiak miazkatzeko, eta guri ere ahoa pixka bat irekiarazten zigun keinu hark, hain zen erakargarria eta itsaskorra.
|
|
|
Bidetik oztopoak banan banan kenduta, hantxe aurkitu zuen amak, amaren amatasunak? bihurgunea, atzera egiteko aukera zabaltzen ziona, berak bai baitzekien zer izan zitekeen ona erredura haientzat;
|
jakingo
ez zuen, bada, baldin eta berari ere hamaika aldiz erre bazitzaion esku besoetako azala, baita oinetakoa ere, batean ur irakina erori zitzaiolako eta bestean olio errea! Reginak bazuen, bai, intsusarekin egindako ukendu oliotsu bat, berak egiten zuena, amak irakatsitako errezeta bitarteko, nahiz eta azken aldi hartan don Zoilok errezetatutako ukendu bat ere erabili izan zuen, halibut arrainaren gantza lehengai zuena eta emaitza ezin hobeak eman zizkiona; gauza haiek behar zituen amak buruan, bihurgune hura begien aurrean, beraz?, baina nola ez baitzuen artean lezioa amaitu, aurrera egin zuen, bihurgunea alde batera utzita:
|
|
|
–
|
Jakingo
ez dut, bada! –eta, bost metrora zituztèn lagunengandik beste bost urruntzen zirela, Albertok jarraitu zuen?:
|
|
|
potroak, batez ere!?, eta berak, Domingok ez bezala, ez zituela, alor hartan behintzat ez: ...zezakeen Nazario Orbek memento haietan, apika Domingo, ipurtarin hutsa eta menderagaitza zirudiena, guztiz mende agertzen baitzitzaion noiznahi, bere iparraren jabe behingoz, egun batean eredutzat ere hartu ez zuen, bada, anai arrebek haren etsenplua jarrai zezaten!; eta orain zer, galdetu zion Nazariok bere buruari, menturaz?, saririk gabe utzi behar ote dugu mutila?; jakin ere bazekien, halaber?
|
jakingo
ez zuen, bada!?, fabrika zela orbetarren ezaugarri nagusia, eta errealitate hartara makurtu behar zuela orbetar bakoitzak bere nahia eta borondatea, interes partikularrak interes orokorren zerbitzuan, abiapuntu sendorik ezean ez baitzegoen helbururik ez helmugarik, baina auzi hartan ere, pentsa zezakeen Nazariok, finean, ez ote zegoen erdibiderik?
|
|
|
Ez dakit noraino egin zuen gogo onez bere andrearen nahia. Haren hotzak ni ere hoztuko ninduen,
|
jakin
ez banu Margarita so genuela, eskua amorante.
|
|
|
–Aitatxik eta aitak zuzenarazten
|
jakin
ez zuten okerraren zuzentzailea izanen nauk, oraino min ematen duen zauriaren sendatzailea. Ez izan dudarik, Joanes, Iruñea erauziko zieagu espainolei.
|
|
|
Erreformatu eta erromazaleen arteko bake agiriaren xedapenen arabera, bateko eta bertzeko iheslariek bazuten beren etxeetara batere trabarik gabe itzultzeko eskubidea. Hala izanagatik ere, inozoenak ere
|
bazekien
ez zuela burua lepo gainean atxikiko Mauleko Goiko Hirian sudurra erakusten zuen higanotak. Halako papista zuloa izaki Zuberoako hiriburua!
|
|
|
Bidetik oztopoak banan banan kenduta, hantxe aurkitu zuen amak –amaren amatasunak– bihurgunea, atzera egiteko aukera zabaltzen ziona, berak bai baitzekien zer izan zitekeen ona erredura haientzat;
|
jakingo
ez zuen, bada, baldin eta berari ere hamaika aldiz erre bazitzaion esku besoetako azala, baita oinetakoa ere, batean ur irakina erori zitzaiolako eta bestean olio errea! Reginak bazuen, bai, intsusarekin egindako ukendu oliotsu bat, berak egiten zuena, amak irakatsitako errezeta bitarteko, nahiz eta azken aldi hartan don Zoilok errezetatutako ukendu bat ere erabili izan zuen, halibut arrainaren gantza lehengai zuena eta emaitza ezin hobeak eman zizkiona; gauza haiek behar zituen amak buruan –bihurgune hura begien aurrean, beraz–, baina nola ez baitzuen artean lezioa amaitu, aurrera egin zuen, bihurgunea alde batera utzita:
|
|
2010
|
|
|
Don Faustok gabonetarako etorriko zela agindu zigun, eta gabonetan etorri zen, mementoan
|
jakin
ez banuen ere. Gero, Inuxente Egunean dei bat izan nuen Susana enean.
|
|
|
Madarikatu nuen Teofilo Maria, intrantsigente hutsa zelako; madarikatu nuen Domingo, arreba etxean gelditzera behartu beharrean, gerrara eraman zuelako; madarikatu nuen Ada, buruan txoriak zituelako; eta madarikatu nuen neure burua, hondamendia eragozten
|
jakin
ez nuelako, ez egon eta ez egin?
|
|
|
–Apaiza ezagutzen baduzu, etxera ekar ezazu, senartxo. Schultz agurgarriak
|
jakiten
ez badu, hobeto, hala ere??.
|
|
|
Eta, ukondotik heldu eta begietara so egiten zenidala, halaxe esan zenidan bat batean: ?
|
Badakit
ez duzula Jainkoagan sinesten, baina zaude lasai, noizbait sinetsiko duzu-eta?. Ezustean harrapatu ninduzun, baina zu ere urduri zeunden:
|
|
|
Ez naiz ornitologoa, baina jakin badakit txantxangorri inuzentearen habian egiten duela kuku maltzurrak habia:
|
jakingo
ez dut, bada, apaizek hainbestetan erabiltzen baitzuten adibidea, onen eta gaiztoen arteko bereizketa egiteko, gizakion esparrutik baizik ezin egin daitekeen konparazioa, bestalde, ez baitut uste ez kukuak eta ez txantxangorriak ongiaren eta gaizkiaren kontzientzia dutenik.
|
|
|
ez zeundeten eroso, nik uste; haiek gure paretik pasatuta gero, baina, zuk zeure iruzkina egin zenuen, Damaso: . Sabaitik zintzilikatzea bakarrik falta zaio, haizagailu bat izateko?; ni estu nengoen, estuegi ere bai, eta hargatik beharbada, nire estutasunak ihesbide bat behar zuelako, barrez eta barrez ikusi nuen bat batean neure burua;
|
banekien
ez nuela barrerik egin behar, baina hargatik egiten nuen, hain zuzen, gero eta gogo handiagoarekin egin ere, zer zegoen sentimendu haren azpian: gizalegezko lege sakratuenen eta debeku ororen aurkako matxinada, agian, piztiaren askatasun egarri erabatekoari lotua??:
|
|
|
–
|
Jakingo
ez du, ba! Berak eman du baimena Kutxan nik dirua atera dezadan.
|
|
|
Emaztea, semearen ikastolako zuzendariarekin endredatu zen, umeak lau urte zituenean. Telmok
|
bazekien
ez zuela luze iraungo, baina Maiteren presak, itxaropenak, zuzentasunak, dibortzioa eskatzera bultzatu zuten. Telmok, trabarik jarri gabe onartu zuen.
|
|
|
Don Faustok gabonetarako etorriko zela agindu zigun, eta gabonetan etorri zen, mementoan
|
jakin
ez banuen ere. Gero, Inuxente Egunean dei bat izan nuen Susana enean.
|
|
|
" Begira hor"; gaixoa agure bat zen, bi emakumeren artean zihoana —alabak izan zitezkeen—, baina hain dardara bizia zuen besoetan, lepoan eta gorputz guztian, non emakumeek nekez eusten baitzioten; hura ikusi ahala, erraiak ikaratu eta arnasa ere estutu zitzaidan... zuek ere —anaiak— ez zeundeten eroso, nik uste; haiek gure paretik pasatuta gero, baina, zuk zeure iruzkina egin zenuen, Damaso: " Sabaitik zintzilikatzea bakarrik falta zaio, haizagailu bat izateko"; ni estu nengoen, estuegi ere bai, eta hargatik beharbada, nire estutasunak ihesbide bat behar zuelako, barrez eta barrez ikusi nuen bat batean neure burua;
|
banekien
ez nuela barrerik egin behar, baina hargatik egiten nuen, hain zuzen, gero eta gogo handiagoarekin egin ere —zer zegoen sentimendu haren azpian: gizalegezko lege sakratuenen eta debeku ororen aurkako matxinada, agian, piztiaren askatasun egarri erabatekoari lotua...?:
|
|
|
Madarikatu nuen Teofilo Maria, intrantsigente hutsa zelako; madarikatu nuen Domingo, arreba etxean gelditzera behartu beharrean, gerrara eraman zuelako; madarikatu nuen Ada, buruan txoriak zituelako; eta madarikatu nuen neure burua, hondamendia eragozten
|
jakin
ez nuelako, ez egon eta ez egin...
|
|
|
Ez naiz ornitologoa, baina jakin badakit txantxangorri inuzentearen habian egiten duela kuku maltzurrak habia:
|
jakingo
ez dut, bada, apaizek hainbestetan erabiltzen baitzuten adibidea, onen eta gaiztoen arteko bereizketa egiteko... gizakion esparrutik baizik ezin egin daitekeen konparazioa, bestalde, ez baitut uste ez kukuak eta ez txantxangorriak ongiaren eta gaizkiaren kontzientzia dutenik. Baina demagun baietz, badutela, eta txantxangorria ongiaren mezularitzat hartzen dugula eta kukua gaizkiaren mezularitzat.
|
|
|
‘Apaiza ezagutzen baduzu, etxera ekar ezazu, senartxo. Schultz agurgarriak
|
jakiten
ez badu, hobeto, hala ere... ’.
|
|
|
Eta, ukondotik heldu eta begietara so egiten zenidala, halaxe esan zenidan bat batean: "
|
Badakit
ez duzula Jainkoagan sinesten, baina zaude lasai, noizbait sinetsiko duzu-eta". Ezustean harrapatu ninduzun, baina zu ere urduri zeunden:
|
|
2011
|
|
|
Efrenek ongitxo zekien hura:
|
jakinen
ez zuen, bada, baldin eta, diskusioaren lekukoa izateaz gain, umemoko bat zen, artean?, bere aitak anitzetan oroitarazten bazion orduan gertatua!
|
|
|
Banekien neure buruaz hitz egiten hasiko nintzaiela eta edonor lotsarazteko moduan hitz egingo nuela gainera, isildu beharreko hainbat gauza agertuz eta neure mania nagusien kontaduria eginez, horrek entzuleei grazia egingo zielakoan. Denak isilik eta deseroso zeudela oharturik ere,
|
banekien
ez nuela hitz jarioa moztuko eta ataka gaizto horretatik aurkezleak berak edo editoreak aterako ninduela bromaren batekin. Banekien nire hizlari txarraren fama eskualdetik kanpo ere zabalduko zela eta adiskide zitalen batzuek, ni hitz totelka ikustea beste helbururik gabe, ekitaldiak antolatuko zizkidatela eta, okerragoa dena, jendea etorriko zela entzutera.
|
|
|
Saltokitik atera eta autora bidean jarraitzen nien, eta astia ematen zidan zehaztapen horietakoren bat pentsatzeko, baina errezeloz begira geratzen zitzaizkidan. Askok barre algara bat egiten zuten, algara urduria batzuetan, eta autoan sartu ohi ziren babes bila, nahiz eta
|
bazekiten
ez zutela inongo arriskurik nirekin, mutil gazte inozo bat nintzela, poeta gizajo bat seguruenik, jendez betetako aparkaleku batean oharkabean harrapatzen zituen emakumeei lausenguak esaten zizkiena. Bakanen batek autoaren kristala jaitsi eta, adarra jotze aldera, gordinkeriaren bat esan ziezadakeen, ea horrela izutzen nintzen edo uxatzen ninduen, eta ni burumakur itzultzen nintzen etxera, nire ereduak, Bertrand Moranek, emakumeak konkistatzeko zer egingo ote zuen pentsatuz, eta haren eleberrian murgiltzen nintzen beste behin.
|
|
|
Orduak eman ditzake grabitateak hain modu zuzenean aldarazten duen gorputz zati horren portaera beregaina aztertzen. Baina
|
badaki
ez duela denborarik. Emakumeak intziri sakonak egin ditu eta haren eskua da orain, gorputzetik banandu balitzaio bezala, zakilaren bila datorkiona eta hark gidaturik sartzen da ur sakonetan, galtzen da hondorik gabeko itsasoetan.
|
|
|
Eta bakarrik egon nahi baduzu, ez duzu gezurrik asmatu beharrik.
|
Badakit
ez duzula hemen inor ezagutzen, eta kanpoan buelta bat eman nahi duzunean kanpoan buelta bat eman nahi duzula esan dezakezu, gezurrik bota gabe.
|
|
|
Ez nuen halakorik espero, eta iritzi
|
jakinik
ez nuenez, nire ustea eman nion.
|
|
|
Eta jarraitu zuen?. Badago, ordea, urte askotan alferrik galtzen ikusten nuen zerbait eta nola berrerabili inoiz
|
jakin
ez dudana. Urte hauetan guztietan nola berrerabili asmatu bitartean gordetzen joan naiz, gal ez zedin, baina azken hilabete hauetan bururatu zait berekin zer egin behar dudan.
|
|
|
Bi bertsolarietan txikiena zezena plazara sartzen ikusi orduko ziztu bizian atera zen korrika, plazaren beste muturrera iritsi, eta atzetik jarraika zuen zezenak heldu baino lehen barrera saltatu zuen txapela airean galduz. Besteak, berriz, plazaren erdian jarraitzen zuen, bere gorputz itzelarekin zer egin
|
jakingo
ez balu bezala. Diegok ez zuen bitan pentsatu.
|
|
|
–
|
Jakingo
ez du ba! –esan zuen izeba Conek, goxo.
|
|
|
Hark ere bazekien, bai.
|
Jakingo
ez zuen! Lehenbizi ilea igurtzi zuen, gero bibotea; irribarre egitean hortzek distiratzen zioten.
|
|
|
–Ordu asko pasa zuten gurasoek gurekin, hori ere eskertzekoa da, ustezko lorpen soziopolitikoez gain; guk gurasoekin apurtu genuen zuek egiten
|
jakin
ez duzuen eran, betiko letania hipokrita: zuen gurasoek ez zuten abandonatuak izateko zuek duzuen beldurra, zuek gurasoekin apurtu zenutelako eragotzi diguzue guri berdina egitea, laguntasunaren bertsio makiabeliko bat aplikatuz:
|
|
|
Era berean pentsatu zuen: Lurrek zerbait esan zion egun pare bat lehenago izozkailua pizturik izateari buruz,
|
bazekien
ez zuela erabiltzen, sarri eztabaidatu zuten izozkailutzar haietaz;, halako izozkailua erabiltzeko aspergarriki zuhurra izan beharra dago.
|
|
|
Afrikako herri mintzairen hizkuntz identitatearen gainean gogoeta txit jakingarria egiten du Justo Bolekiak: . Afrikar hizkuntza bat
|
jakiteak
ez du nahitaez hizkuntz identitate baten jabe garenik adierazi nahi. Hizkuntz identitatearen zerizana askoz zabalagoa da:
|
|
|
–Kanadan, esaterako, Nazio Aitzindarien Batzarrak 1992an egindako ikerketa baten arabera, egoera kritikoan daude bertako hizkuntzak. Kanadako Estatistika Institutuak emandako datuen arabera, ordea, bere garaian hizkuntza bazekitenen% 88k berriz ikasi nahi lukete, eta sekula
|
jakin
ez duten aborigenen% 75 hizkuntza ikasteko prest leudeke? .
|
|
|
Denak!
|
Badakit
ez duzuela nik bezala pentsatzen, baina pentsa ezazue alderantziz dela kontua, alegia nik ez dudala zuek bezala pentsatzen, eta hala hobeto joango zaizkigu gauzak. Niri ez zait tirania gustatzen, gizon xamurra naiz ni gero, baina beharrezkoa bada milikeriarik gabe aterako dut zartailua?
|
|
|
Jolasean ari ziren gurekin, bai, baina ez zegoen haien indarra inolaz ere mespretxatzerik. Auzi hartan guztian klabe bat zegoen, giltzarri bat, seinale bat, antzematen
|
jakin
ez genuena. Xehetasunen bat, apaizak harrapatzen jakin ez zuena...
|
|
|
Auzi hartan guztian klabe bat zegoen, giltzarri bat, seinale bat, antzematen jakin ez genuena. Xehetasunen bat, apaizak harrapatzen
|
jakin
ez zuena... Itxaron egin behar zen.
|
|
|
Emazteak uste zuen, jendea beste norbaiten kontuez ari bazen, ahaztu egingo zuela senarrarena. Arizak
|
bazekien
ez zutela sekula ahaztuko, ondo ezagutzen zuen gizakia; hala ere, gauzak lasaitzen baziren, edo beste norbaitekin entretenitzen baziren, bizitza eramangarriagoa izango zuen, horren itxaropena zuen behintzat.
|
|
2012
|
|
|
–Zer, Urdangarin?
|
Badakizu
ez dudala oso gustuko. Bakarlariak atsegin ditut, baina gure garaikoak.
|
|
|
Ez duzu gezurretan ibili beharrik.
|
Badakit
ez duzula nire bizitza berria gustuko.
|
|
|
Hoztu egingo haiz, Kaskezur, esaten zidan Sendok oinutsik ikusten ninduen bakoitzean.
|
Badakit
ez zuela sermoi bezala esaten, gustatu egiten zitzaion ni oinutsik ikustea. Zapatak kentzen dituen errebeldea haiz.
|
|
|
Pasilloetan barna, isilik, irribarrez eta mamu bihurtzen ninduen lo egiteko soineko zuri luze bat soinean, ihes egin nuen.
|
Banekien
ez nindutela faltan botako, edo bai, botako ninduten baina ez ziren nire bila hasiko. Ala agian bai.
|
|
|
Deblauki Oteiza eta Taoa etorri zitzaizkidan gogora, ez dakit zergatik, biak txirikordan. Oteiza, gizakiak betidanik begien aurrean eduki baina ikusten
|
jakin
ez duena deskubritu zuena, hustasuna. Hala dio Taoko poema batek:
|
|
|
ez nago kalera begira, gaur ezin izan baitut nire ohiko tokia okupatu kafetegiko erakusleihoaren parean. Baina ez zait sobera inporta, ondo
|
baitakit
ez dudala Chano Martínez ikusiko kalea pasatzen, oraintxe bertan asmatu baitut, ohar mentala: Chano izena Bolivian ohikoa ote den begiratu, sin falta, iritzi zutabea garbira pasatu baino lehen?.
|
|
|
Ez nintzen handik mugitu, eta ez zen inor ohartu han geratu nintzela, ilunpean. Ez zitzaidan burutik pasatu parkingera ateratzea gurasoen bila, ondo
|
bainekien
ez nituela han topatuko, ez haiek ezta gure autoa ere, Donostian egongo zirela beren jogurt eta esne kaxa guztiekin. Biharamunean igandea zen, gainera, ez zen inor ibiliko saltokian.
|
|
|
Berari, ez beste inori, kontatzen nizkion neure sekretu guztiak.
|
Banekielako
ez zuela inolako epairik egingo eta, batez ere, banekielako ez ziola inori ezertxo ere kontatuko. Gauza handia zen hori, sekretuak gordetzen jakitea.
|
|
|
Moskoe strömgo zurrunbiloa milia laurden bat aurrerago zegoen; baina hura ez zen betiko Moskoe ström, zuk hemen ikusten duzun zirimola hau putzu batekoa ez den bezala. Non ginen
|
jakin
ez banu, eta zer espero behar genuen, ez nuen leku hura ezagutuko. Gauzak ziren bezalakoak izanik, izumenez itxi nituen begiak.
|
|
|
Baina borrokan hasi ere ez nintzen egin. Ederki asko
|
nekien
ez zuela axola biotatik zeinek heltzen zion uztaiari; hortaz, nire lekua utzi nion eta txopara joan nintzen, upelera. Ibiltzea ez zen gauza zaila; izan ere, ontzia seguru mugitzen baitzen, maila beti berean, zurrunbiloaren olatu eta mugimendu ikaragarriekin zabu eginez bakarrik.
|
|
|
Gogoetan ari nintzela uhartera iritsi ondorengo egoera aztertzen, uhartean eman nituen lehenengo urteetako jarrera alaia konparatu nuen, hondarretan oin arrastoa ikusi nuenetik sortu zitzaidan ezinegonaz, beldurrez eta kezkaz betetako bizimoduarekin. Ez zen basatiak uhartean lehen ere izan zirela sinesten ez nuelako, agian ehunka etorriak baitziren askotan hango itsasbazterrera; baina,
|
jakin
ez nuen bitartean, ezin beldurrik izan. Nire lasaitasuna erabatekoa zen orduan, arriskua berbera izan arren, eta arriskuaren berri ez izateak horrelakorik inoiz izan ez banu bezala jokarazten zidan.
|
|
2013
|
|
|
Ez zidan egia guztia kontatu, baina horrela hobe. Berak orduen
|
bazekien
ez ninduela gehiago ikusiko, haiek zirela esango zizkidan azken hitzak; baina niri pentsamendua manipulatu zidan.
|
|
|
Horrelako momentuak ere gorroto zituen. Ustekabeko zerbaiten ostean zer esan jakin gabe eta isilik geratzen zenean, egoerari aurre egiten
|
jakingo
ez balu bezala. Sentsazio horrek sutan jartzen zuen.
|
|
|
Berez, udaberri hasi berrirako arropa erostera joan dira arratsalde pasa herriko zentro komertzial batera. Baina arratsaldea elkarrizketa horrekin hasita, Karolek jada
|
badaki
ez duela ezer erosiko, ez zaiola ezer gustatuko eta berari gustatutakoa Eulaliri ez zaiola gustatuko. Eta haren oniritzirik gabe, ez da gai izango galtzarik, gonarik edota oinetakorik erosteko.
|
|
|
Meritu batzuk ere egin zituen mutilak arestian, egia esan, Pankraxiren defentsan bi lagunei aurka egin zinenean, sutsu? baina zer fruitu jasoko zuen mutilak bere balentria hartatik, ez Pankraxik, ez don Zeledoniok eta ez inork
|
jakingo
ez bazuen ezer. Ahalegin alferrikakoagorik?!
|
|
|
bertze era batean pentsatu eta sentitzen zutèn taldeak, taldekideren baten landetxe edo txaletetan elkartzen zirenak, ez isilpean, gobernuak bazekien talde haien berri:
|
jakinen
ez zuen, bada, gobernuko goi kargu batzuk elkarte itxurako haietan integratuak bazeuden!?, baina bai ia isilpean, jakin bazekitelako, beharbada, kalapita gorrian ez ibiltzea zela, eta masak ez aztoratzea, azken batean?
|
|
|
Osaba Tayyebek bazekien zertaz eta nortaz ari zitzaion Raissa:
|
jakinen
ez zuen, bada, berak zekiena osabagandik beragandik ikasi bazuen! Eskualde hartan, egia erran, bakanak ziren santoi beltzaren berri ez zekitenak:
|
|
|
Zerbait horrek ez du izenik beharbada, baina emakumeek berehala antzematen diote eta liluratu egiten ditu edo galbidean jartzen ditu, horrela esan badaiteke. Nire emaztea bereganatzeko ere
|
badakit
ez zuela pausorik eman, aski izan duela atea irekitzea. Nire emaztearen sexu entrenatzailea ume aurpegiarekin irudikatzen dut.
|
|
|
Lo egiteko jarrera eroso baten bila sumatu nuen eserlekuan mugitzen, baina
|
banekien
ez zuela lo egiteko asmorik, aitari buruz pentsatzen eman nahiko zuela tarte bat, eta bakean utzi nuen. Isilik egin zuen tarte luzea, behean, lainoen artetik bistaratzen ziren mendi malkar eta ibarrei leihatilatik begira, baina arretarik jarri gabe, eta kolpetik ahots apalez hasi zen hizketan, hatz erakuslean zeraman eraztunari itzuliak ematen zizkion bitartean, niri begiratu gabe.
|
|
|
Horren ondotik, hurbildu eta lurrean jarritako elizgizonaren itxura gupidagarria aztertzeko beta hartu du, kopeta are gehiago ilunduta. Apez akituak
|
badaki
ez lukeela dagoen tokian iraun behar, baina oraingoan ez da altxatzera saiatu.
|
|
|
Urte anitz egin zituen Asteasuinzarrak errefuxiatuta. «Etxera itzultzeko ametsa bazuen, bai, baina, gauzak zeuden bezala, hark
|
bazekien
ez zuela itzultzerik. Hori argi zeukan», azaldu du Antoninok.
|
|
|
Gogo nahasmendu honetan eta bere pentsamenduak inon ere ezin pausaturik, Elizabethek oinez jarraitu zuen; baina alferrik; handik minutu batera berriz ere tolesgetu zuen gutuna, eta, albait ondoen bere buruaz jabetuz, Wickhami lotutako guztiaren irakurketa mingarriari heldu zion, esaldi bakoitzaren esanahia aztertu arte bere buruaz nagusituz. Pemberleyko familiarekiko loturaren azalpena eta Wickhamek kontatutakoa bat bera ziren; eta Darcy jaun zenaren ongura ere, Elizabethek ordura arte norainokoa zen
|
jakin
ez zuen arren, guztiz bat zetorren, halaber, ofizialaren berbekin. Horraino azalpen bakoitzak bestea sendotzen zuen, baina testamentura heldu orduko, alde handia zegoen.
|
|
|
Pentsa ezazu bakar bakarrik zer nolako bizi maila emango liokeen horrek gure alabaren bati. Sir Williamek eta Lady Lucasek erabakita dute harengana joatea, eta helburu horrekin soil soilik, zeren, bestela,
|
badakizu
ez dutela etorri berriak bisitatzeko ohiturarik. Benetan joan beharra daukazu, zuk egiten ez baduzu, ezinezkoa izango baita guretzat Bingley jaunarenera bisitan joatea.
|
|
|
–O! Jane, oihu egin zuen Elizabethek?, izan ote zen zerbitzaririk, egun hori amaitu orduko istorio guztia
|
jakin
ez zuenik?
|
|
|
–Hain egin nau zoriontsu, esan zuen gau batean?, aurreko udaberrian hirian nintzenik inondik ere
|
jakin
ez zuela esan didanean! Ez nuen uste halakorik izan zitekeenik.
|
|
|
Amatxo, ba al daki hemen hauetako jendeak ezkonduta nagoela? Beldur nintzen
|
jakingo
ez zutela; eta bidean William Gouldingen aulki bikoari aurrea hartu diogunez, gizonak jakin egingo zuela erabaki dut, eta beraz, bere aldera ematen zuen leihoa jaitsi dut, eta eskularrua kendu, eta eskua leihoaren markoaren gainean pausatu dut gizonak eraztuna ikusteko, eta gero buruaz agurtu dut irribarretsu, ezer pasako ez balitz bezala.
|
|
|
zelan ezkonduko zen bera, bai, ugazabaren alabarekin? Meritu batzuk ere egin zituen mutilak arestian, egia esan, Pankraxiren defentsan bi lagunei aurka egin zinenean, sutsu... baina zer fruitu jasoko zuen mutilak bere balentria hartatik, ez Pankraxik, ez don Zeledoniok eta ez inork
|
jakingo
ez bazuen ezer. Ahalegin alferrikakoagorik...!
|
|
|
Hala, bada, Mendebaldean mendez mende garatutako ideia guztiz interesatuaren aurka, zeinak dioen ezen islamiarren tradizioak ez duela erremediorik, zeren gizonen eta emakumeen munduak tankan itxitako konpartimenduak diren, baziren –baziren, badira eta beti izanen dira, goiko klaseetan nagusiki– bertze era batean pentsatu eta sentitzen zutèn taldeak, taldekideren baten landetxe edo txaletetan elkartzen zirenak, ez isilpean –gobernuak bazekien talde haien berri:
|
jakinen
ez zuen, bada, gobernuko goi kargu batzuk elkarte itxurako haietan integratuak bazeuden! –, baina bai ia isilpean... jakin bazekitelako, beharbada, kalapita gorrian ez ibiltzea zela –eta masak ez aztoratzea, azken batean– modu bakarra, gobernuak onar zitzan.
|
|
|
Osaba Tayyebek bazekien zertaz eta nortaz ari zitzaion Raissa:
|
jakinen
ez zuen, bada, berak zekiena osabagandik beragandik ikasi bazuen! Eskualde hartan, egia erran, bakanak ziren santoi beltzaren berri ez zekitenak:
|