|
2001
|
|
|
Beraz, zientziaren oinarriak jartzeko espazio euklidearraren ereduarekin nahikoa zuen. Kantek berak
|
bere
lehen liburuan bestelako espazioen hipotesia onartzen zuen, dimentsio anitzeko geometria gorena ere aipatzen zuen, ez soilik idealki, baizik eta higiduraren legeak bestelakoak balira espazio fisikoa ere ezberdina izan litekeela onartzen zuen. Gero ideia hau ez zuen jaso, tamalgarria dena, zeren Fisika garaikideko ideiak aurreratzen baititu.
|
|
|
Hitzaurre berrian zientziaren ibilbide segurua aurkezten du eredu gisa. Kant
|
bere
lehen lanetan Natur Zientziaz interesatu zen gehienbat, eta zahartzaroan ere zientzien garapena arretaz jarraitu zuen. Zientzia modernoak oinarri seguruekin aurrerantz era emankorrean garatzeko zuen gaitasun hori bera zen harrigarria beretzat.
|
|
2003
|
|
|
Ordurako bazeuden espezialitateen konbinaketaz sortutako esparruak salbuetsiz, biokimika kasu, paradigmak ekarpen erlatiboki berantiarrak dira zientzi garapenaren ibilbidean. Zientziagintzak,
|
bere
lehen urteetan horiek gabe dihardu, edo, gutxienez, gorago adibide gisa aipatutako eredu hain ageri eta loteslerik gabe. Newtonen aurreko optika fisikoak edo Black eta Lavoisierren aurreko beroaren ikerketak adibidetzen dute elektrizitatearen historian berehala aztertuko dudan garapen eredu aurre paradigmatikoa.
|
|
|
Baina ustekabeko fenomeno baten aurkikuntzak ondorio deuseztatzaile berak izan ditzake, nahiz eta eskuarki talde txikiago batengan eta denbora tarte laburrago batez izan. Behin Rontgen ek
|
bere
lehen saiaketak arrakastaz egin ondoren, bere pantaila goriak frogatu zuen ordura arteko izpi katodikoen ekipamendu estandarrak inork aurreikusi ez zuen bezala funtzionatzen zuela. Ustekabeko aldagai bat zegoen kontrolatzeke:
|
|
2004
|
|
|
Baina
|
bere
lehen egien erabatekotasuna irmotasun osoz defendatuko du. Ni pentsatzailea eta hortik eratortzen den guztia erabateko egia bezala bururatuko du, hobezina, zalantzaezina.
|
|
|
nire gorputzaz izan dezakedan hautemateari begiratuz, alde batetik, eta niregandik kanpoko munduaz izan dezakedan hautemateari, bestetik. Begira dezagun, bada, nola agertzen duen bere hitzetan
|
bere
lehen urratsa.
|
|
|
Zentzuzkoa da horretaz konbentzituta egotea, gehiago oraindik, ez da egongo ezer ere niregandik kanpo ni existitzen ez naizela konbentzi nazakeenik. Honela, bada,
|
bere
lehen segurtasunak honako forma hartuko du: " pentsatzen dudan artean existitzen naiz", edo diskurtsoko bere hitzetan, pentsatzen dut beraz banaiz.
|
|
|
Hartara, esan daiteke izen orok perpaus bat suposatzen duela, objektu orok gertakari bat suposatzen duen bezala. Objektu bat izendatzean (baiezko ala ezezko eran), objektu hori zertu, mugatu egiten dugu, eta zertze edota mugatze horretan datza, hain zuzen ere,
|
bere
lehen agerpena, (suertatzea) —guretzat— objektu bezala. Zerbait objektu izan ahal izateko, objektu bezala ezagutu behar da, ezagutze honek subjektu bat eta izendapen bat (edota izendatze prozesu bat) eskatzen dituela nahitaez.
|
|
2005
|
|
|
Wilhelm von Humboldt, Alexander geografo eta naturalista ezagunaren anaia zaharrena, 1767ko ekainaren 22an jaio zen Potsdam-en eta 1835eko apirilaren 8an hil zen Tegel en.
|
Bere
lehen ikasketak, garaiko ohiturari jarraituz, irakasle pribatuen eskutik egin zituen, besteak beste J. H. Campe filantropoarekin. Ondoren, Frankfurt an der Oder eta Gottingen hirietako unibertsitateetan() zuzenbidea ikasi zuen tradizio familiarrari eutsiz, baina baita eta batez ere filologia klasikoa eta filosofia kantiarra bere bokazioari helduz.
|
|
|
Gizakiaren ikas irakas prozesuak, orokorrean, ez dio inoiz" tabula rasa" moduko eskema bati jarraitzen eta, honen haritik, hizkuntzen jabetzea halaber gehiago da ikuspuntu jakin batetik abiatutako" espontaneitate aktibo" baten emaitza," errezeptibitate pasibo" baten ondorioa baino. Antzeko zerbait gertatzen da, ere, gizabanakoak
|
bere
lehen hizkuntza ikasten duenean:
|
|
|
Lehenik, Humboldten 1800 urtera arteko ibilbide intelektualaren zenbait momentu ekarriko ditugu gogora, eta, zehazki, berak hizkuntzaren funtsezko esanahiaren kontzientzia osoa hartu arte eman dituen pausoak begiztatuko ditugu. Gai honi buruzko
|
bere
lehen oharrak urteetakoak dira: aldi honetan idatzitako egunkari, karta edota bestelako testu batzuetan" hizkuntza" eta" nazioaren" arteko erlazioari buruzko aipamenak aurkitzen ditugu, bai eta" karaktereen ikerketa" eta" hizkuntzen konparaketaren" artekoari buruzkoak52 Esan beharra dago, hala ere, gogoeta linguistiko hauek, gutxi izateaz gain, kasualitatezkoak edo direla eta, gainera, bere irakasleen" kutsu ilustratua" agerian uzten dutela53 Esanguratsuagoa da urteetan idatzitako" Ueber Denken und Sprechen" 54:
|
|
2007
|
|
|
Prozesu horretan, baina, nahitaez eraldatzen da gizakia bera ere.
|
Bere baitan
lehen zehaztugabea zenak zehaztapen bat jasotzen du, adiera anitzekoa zena adiera bakarreko bihurtzen da, eta hori hain justu ahoskatutako hitzaren erabakiari esker. Prozesu horri eskaini behar diogu orain gure arreta, ze beraren bitartez gizakiak bere izaera natural hutsa gainditzen eta bere burua egiazko" norbait" bihurtzen du.
|
|
2009
|
|
|
gizakia egoera mingabean egon da, egoera naturalean. Jainkoari ez dio obeditu eta
|
beraz
lehen bekatua deritzona burutu du. Gizakiaren dekadentzia eta mina hasiko da orduan hemendik aurrera.
|
|
2011
|
|
|
Heideggerrek subjektu transzendental horrekin iharduki du estreina, geroago subjektu objektu planteamendu guztia desmuntatzeko.
|
Bere
lehen ikastaroetan jada ikusten dugu arrunt bereizten duela, Husserlekin, gauzak zer diren guk" bizimunduan" topatu bezala eta zer diren begikera teorikoan atzeman bezala. " Bizimunduan" gauzak niri emateko edo nik haiek topatzeko moduak ez dauka zerikusirik goian aipaturiko baldintza edo forma apriorikoekin, eta bai nire ohiko esperientziekin ene lagunarte edo" elkarmunduaz"[" Mitwelt" —>" Mitsein"] eta nire" ingurumunduaz"[" Umwelt"].
|
|
2012
|
|
|
Teoria Kritikoa bera ere demokrazia formalen eskakizunetara bildu zen Habermasen eskutik. Habermas, kutsu hegeliarreko marxismo batetik abiatuta(
|
bere
lehen aldian defendatu zuena), benetako proposamenak joera kantiarra duen pragmatismo batera murrizten zituen formalismo kantiarrerantz zihoan atzerako bidea eginez joan zen. Urte dezenteren buruan, ezkerreko teorialari batzuk programa komun moduko bat egiten saiatu zirenean, euren arteko urruntze handiagoa ekarri zuten desadostasunak azalaraztea baino ez zuten lortu; baina sarreran, aldiz, ados daudela dirudi:
|