|
2000
|
|
|
Ikastoletan aspalditik irakasten duten ingelesa dugu horren lekuko. Onuragarritasun horren esperientzia, nik neuk, etxetik
|
bertatik
ezagutzen dut, semeak hala hezi ditugunez. Gaur egun, ingeles hizkuntzak tekniketarako, zientziarako zein merkataritzarako harremanetan dituen ahalmenak ukaezinezkoak direnez, gure herriaren aurrerapenerako horretaz baliatu beharrean gaude.
|
|
|
Baina, gure etxeko ardi beltzarenganat eta haren lagunarenganat itzultzen naizela, jakinik ezen Jacques Lefèvre d’Etaples erreformatzaile ezaguna Parisko unibertsitateko irakaslea izan zela, zuk zeure gutunetarik batean aditzerat eman zenidan bezala; jakinik, halaber, ezen hari esker eta hark bere inguruan bildu zuen taldeari esker hedatu zirela Lutheroren ideiak Frantzian; eta, jakinik, finean, ezen talde hartako kideak izan zirela bai Farel —Kalvinen lagun sonatua— eta bai Margarita Nafarroakoa ere; galdetzen dizut: Jacques Lefèvre d’Etaplesen ikasle izan ote zen Joseph Elizanburu delakoa han Parisko unibertsitatean, eta irakaslearen talderat bildu ote zen geroago han Méaux en, halako suertez, non Nafarroako erregina bera ere bertatik
|
bertara
ezagutzeko parada izan baitzezakeen. Zeren hipotesi honen arabera posible baita...
|
|
|
Eta, nola pintore hura baitzen Italiako hainbat pintoreren miresle nahiz eta ez zuen Italiarat joaiteko suerterik izan, erroetaraino sartu zitzaioan Pedrori ere Italiarat joaiteko gogoa —eta, bere boza goratzen zuela eta eskua altxatzen, osabak gaineratu zuen—: Zenbatetan ez ote zidan aipatu Pedrok geroztik, Italiarat joaitea zela bere bizitzako ametsa, Errenazimentuko maisuen koadroen bertatik
|
bertara
ezagutu ahal izaiteko! Eta zin egiten zidaan noizbait ere joan eginen zela, zeren berak bai, bertze pintore hark izan ez zuen suertea izanen baitzuen.
|
|
|
Hark hala erraiten zuen, eta uste dut ezen, oroitzen dudan neurrian, arrazoin zuela. Baina, Pedro Huizi hala moduzko pintorea bazen ere, mundu hura
|
bertatik
ezagutzen ez zuen ni bezalako gazte batendako ezin ikusgarriagoa izaiten zen haren pintzelaren mugimenduei jarraikitzea, noiz eta, marrazkiaren ondotik, pintatzen hasten baitzen, pinturak paletan nahasten eta bir nahasten zituela, kolore egokiaren bila beti ere, hemen argiago, han ilunago. Eta, pinturen bidez koadro haiek eta mundu haiek sortzen zituela, jainko tipi bat iduritzen zitzaidan Pedro, zeren halakoak baitziren enetzat, funtsean, bere artelan haiek, Jainko Handiaren kreazioaren metafora.
|
|
|
Ordea, bikotea eskailera batzuetan goiti galtzen ikusten nuela, iritzirik ezen hura zela zirt edo zart egiteko puntua eta sasoina, bertze kurka bat eginik eta neure beldur hari buru eginik, galdetu nion Catherineri ea zergatik ez ninduen Mignonenganat eramaiten, neska haren ezagutzeko gutizia nuela. " Ongi da —erran zidan— Orain
|
berean
ezagutzen ahal duzu Mignon. Baina bortz erreal dira..." Eta, buruarekin baiezkoa emaiten niola, atxiki ninduen berak gerritik eta eskaileretan goiti eraman ninduen, mahaian geratzen ziren lagunen irri eta oihuen artean...
|
|
|
Haren edukia ez zitzaidan arrotz, neronek erosi bainuen lehengo astean, ugaldean hil hotzik agertutako atsoaren aferaz informazioa osatu beharrez. Unaik
|
berak
ezagutu zuen, burgerrean ginela, nire eskuetan ikusi eta berehala.
|
|
2001
|
|
|
Agian bai. Berarekin ispilu aurrean eta egindakoak ez ditudala beste inorekin egin, ez
|
bera
ezagutu baino lehen, ezta geroago ere. Bera hil ostean ere esan izan diot askotan, bere izerdia baino ez dudala ezagutu, eta gogoan dudala oraindik nola sartu nuen behin, tranbian, eskua bere gona azpira eta nola bihurritu zuen berak ere hatza nire praketako botoi artetik, eta badakidala segundo bat baino ez zela izan, baina txokolatezko segundoa.
|
|
|
Ama zuen maitasuna erakusten zion bakarra. Espetxea zen
|
berak
ezagutu zuen etxea, bere etxea. Amarengandik eta espetxetik hastantzeak bihotza urratu zion.
|
|
2004
|
|
|
Nolanahi ere, ez dira atzo goizekoak gizajende larria euskaldundu eta alfabetatzeko ahaleginak. Gau Eskolen sorrera bertatik
|
bertara
ezagutu zuen Jose Luis Lizundiak, eta bere esku utziko dut lehen urratsen berri emateko zeregina. Aurrekoak aurreko,. Jarraipen oparoa hurrengo urtean, 1966an Rikardo Arregik Euskaltzaindiari proposaturikoak izan zuen.
|
|
|
ezagutzeko asmoz hara jo zuten duela urte mordoxka. Hango esperientzia eta teknika pedagogikoak bertatik
|
bertara
ezagutu nahi zituzten, besteak beste. Horrela, etxera itzuli ondoren, taldeari egindako elkarrizketa batean, metodologiaren xehetasunak aletzeko eskatu zitzaienean, hauxe adierazi zuten kideek:
|
|
|
Ziklista.
|
Bera
ezagutzera joan behar diagu". Eta hor hasi zuan jokoa, ze hori zuan, jokoa.
|
|
|
Mireia ezberdin zegoen. Ile luzeagoarekin, apur bat argalago, agian... baina
|
berak
ezagutu zuen begirada distiratsu bera zeukan, begirada ameslaria eta burugogorra.
|
|
|
Edo urakan bati egin behar ote nion aurre, hain baitzen bortitza harmailetatik zetorkidàn burrunba? Camp Nou
|
bertatik
ezagutzen ez duenari lekuz kanpokoa irudituko zaio konparazioa, baina Camp Nou ezagutu egin behar da, eta nik ezagutzen dut. Eta giroaren gehiegiak beldurtu ere egin zaitzake, eta beldurrak blokeatu.
|
|
2005
|
|
|
Hasieran, hala ere, Teresa Emilirekin lanean hasi zèn garaian, Kontxiri ez zitzaion Emili hainbeste gustatu, Tomasi ez ezik, Emiliri ere leporatzen baitzion bere alabaren aldaketaren errua, tenore hartan ekin baitzion honek, hain zuzen ere, prentsa arrosa erosteari. Bertatik
|
bertara
ezagutu zuenean, ordea, Emili uste baino emakume xaloagoa zela egiaztatu zuen Kontxik. Eta, Emili senarrarengandik bereizi zenean, berriz, guztiz irabazi zuen.
|
|
2006
|
|
|
Ama non ote dagoen galdetu dio hamaikagarren aldiz bere buruari, aurrean duen pantaila urdinari begira dagoela. Eta pentsatu du Izagirre jatetxeko sukaldean egon daitekeela, patatak zuritzen; edo bihurgunez betetako errepide batean, aitak gidatzen duen auto baten barruan; edo neskato baten kokotsari eskuekin heltzen, altxakozu burua, Nerea esanez; edo
|
berak
ezagutzen ez duen mundu batean, German izeneko gizon ezezagun bati deika, adibidez.
|
|
|
Germanek bortizki kendu zituen gainetik Luisaren eskuak, eta besoa bere belarriaren parera altxatu zuenerako jakin zuen Luisak itsasoak German lapurtu ziola. Hura ez zela German, olatu artean geratu zela
|
berak
ezagutu zuen mutila. Masailean sentitu zuen eskuaren jabea ezin baitzen izan berak herriko plazako dantzaldian ezagutu zuen mutil bera, bere gerriari samurtasunez heldu ziona.
|
|
|
Ezinezkoa zen kobazulo hartan bizi izan zen gizajoari gorrotorik izatea. Egia zen gizon hark sekula ez zuela interesik ñimiñoena ere azaldu
|
bera
ezagutzeko. Baina, bizimodu penagarri haren arrastoak garbitu bitartean, Anek ezin zion kargurik hartu errukarri hari.
|
|
2007
|
|
|
Elvis hil zen urtean sortu gabe zegoen kantu bat etorri zait orain gogora: abestia artean sortu gabea, eta kantaria
|
bera
ezagutzen ez nuena, Txema Viñasprek aurki nire espiritu eraginberan haren hazia utziko bazuen ere. Pablo Milanés da kantari hori, arestian aipatu dudan Silvio Rodríguezekin batean ibili ohi zena, garai batean, gaztetxo maitabera askori eta gaztenahi gaztanbera ez gutxiagori hornizio sentimentala eskaini diena, urtetan eta urtetan.
|
|
|
Entusiasmoz proposatu ere. Picnica prestatu eta
|
berak
ezagutzen duen mendixka eder baten magalean jan dezakete. Erreka bat omen dago inguruetan, sargoria freskatzeko.
|
|
|
|
Berak
ezagutu zuen Xabierrek kremaileraz jositako larruzko jaka beltza janzten zuen neguan zein udan, eta ez zituen inoiz soinetik kentzen bota militarrak. Horregatik ez du lehen unean ezagutu praka pintzadunak eta mokasinak jantzita dituen gizona.
|
|
2008
|
|
|
baina ez ezkutuan, jende guztiaren begi bistan baizik, eguzkia egunez guztion begi bistan dagoen bezala, paseo bat emateko leku publiko batean edo hortxata bat hartzeko kafetegi batean. Etxera ere etor gaitezke noizbait, zuk ere bertatik
|
bertara
ezagutu duzu-eta, ezkondu aurretik.
|
|
|
–Ba nik beste bat jarriko diat zerrendan, esan zuen oihuka kaoba aurpegiko itsasgizon zaharrak, Morgan hark, nik Bristolgo moiletan John Luxearen tabernan ikusitako harexek?. Zakur Beltz ere
|
berak
ezagutu zian.
|
|
|
–Herriko aztia da eta
|
berak
ezagutzen ditu inork baino hobeto gure fetitxeak. Baina herrirako laguntzatxo bat emango bazenute.
|
|
|
Ez du gozatu ere egiten, hori egia da. Harritu egiten da, hori da hitza, harritu egiten da
|
berak
ezagutu eta maite izan dituenak desagertu diren arren, munduak ederra izaten jarraitzen duelako.
|
|
|
–Ongi iruditzen bazaizu, Gerardo ikusi nahi nuke noizbehinka, astean behin, igandeetan, edo bi astean behin gutxienez... baina ez ezkutuan, jende guztiaren begi bistan baizik, eguzkia egunez guztion begi bistan dagoen bezala, paseo bat emateko leku publiko batean edo hortxata bat hartzeko kafetegi batean. Etxera ere etor gaitezke noizbait, zuk ere bertatik
|
bertara
ezagutu duzu-eta, ezkondu aurretik.
|
|
2009
|
|
|
filosofiak ez Jainkoaren eta ez arimaren existentzia ezagut ditzake, hainbat ezago haien atributuak (Jainkoaren mugabakotasuna, ahalguztitasuna, edo justizia, errukia; arimaren espiritualtasuna, hilezkortasuna: atributu hauek arrazoimenaz soil ezagut zitezkeela, Eskotok ere ukatua zuen aurretik; Ockhamek existentzia
|
bera
ezagut daitekeela, arbuiatuko du). Luterok joera hau azken ondorioetara eraman du.
|
|
|
Zaramatika hauei zor zaie Arrazoimen hutsaren kritika ko lehen frase sonatua: . Giza arrazoimenak patu berezi hau du
|
bere
ezagutzen sail batean: baztertu ezin dituen galdekizunek zirikatzen dutela; izan ere, arrazoimenaren izaerak berak ezarri dizkio galdekizunok, baina berak ezin ditu erantzun, giza arrazoimenaren ahalmen oro gainditzen baitute?
|
|
|
31, 33). Bakoitzak, berak behar duen adina Jainko,
|
berak
ezagutuko du; eta, denon artean, bakoitzak besteari lagunduko diogu, ez irakatsi. Ez da ezertarako behar maisu profesionalik, erakunderik, aparaturik, Jainkoaren ordezkoen hierarkia paganorik, Zuzenbide Kanoniko eta teologia dogmatikorik, bakoitzarena bakarrik izan daitekeen Jainkoa (beharbada izen hori gabe) bakoitzak ezagutzeko.
|
|
|
–Beharbada. Begira, Tom, orain Josebarekin elkartzekotan geratu naiz eta zuk ere
|
bera
ezagutu dezazun nahi nuke.
|
|
|
Hegan egitea, Domingoren ametsa:
|
bera
ezagututa, baina, ez zen harritzekoa, hain zuen gorputza malgua eta arina; baita gihartsua ere, halako moduan, non txiki txikitatik hasi baitzen gainerako anai arrebek urrutitik ere berdintzen ez zituztèn jauziak eta zilipurdiak egiten: haren artaziak, bai lur gainean eta bai zuhaitz adar bati lotutako lokarriari helduta egiten zituenak ere, eta haren hegaldiak, etxe atariko albo batean jarria zutèn zabuan ibiltzen zenean?!
|
|
|
aurkikuntzak hainbesteraino goibeldu zuen, non orduetan hitzik egin gabe egon baitzen, enkargatuarekin haserretzeaz gain bere buruarekin ere haserre: hara zertan amaitzen diren erromantizismo guztiak, kaka zaharra?!; askatasunaren lurra, desengainuaren lurra eta beste lur asko; lur baten eta beste baten artean, baina, noiznahi etortzen zitzaion Domingori Adaren irudia burura, edo, Adarena ez zenean,
|
berak
ezagutzen zituèn beste bospaseirena: haienak ez ezik, beste batzuenak ere irudikatzen zituen, ordea, marinelak sarritan mintzatzen baitziren hango eta hemengo portuetan ezagutu zituztèn emakumeez, nik ezagutu nian Hanburgon emakume ilehori bat:
|
|
|
Eskerrak, modu berean, bertatik
|
bertara
ezagutu ez arren, aurrekoek besteko laguntza eman didan Oliver Sacks neurologoari. Ildo bereko eskerrak Slawomir Mrozek, Arthur Conan Doyle, Joseph Conrad, Agatha Christie, Ricard Ruiz Garzón, Anton Pavlovitx Txekhov, Victor Serge, Wilkie Collins, Ádám Bodor eta beste hainbati?
|
|
|
–Nafarroako erregek ez zuen behar inolako zerbitzariren laguntzarik, erantzun nion emakumeari?. Soinera eramaten zituenak errege bati zegozkion arropak ziren, baina aldi
|
berean
ezagutzen errazak. Inongo zeremoniarik ez teatrorik gabe janzten zituen.
|
|
|
Eta Blateau itzuli egin zen. Berak ere parte hartuko zuen argazkien identifikazioan eta, beraz, hori Lutxen argazkia balitz,
|
berak
ezagutu egingo zuen. Nahiz eta laino moduko geruzarekin izan; nahiz eta zolda beltzak itsustuta egon.
|
|
|
Dibortzioak bideratzen lanean dabilen abokatu batek datu bitxi baten berri eman dit:
|
berak
ezagutu dituen mutil islamdarrak eta neska euskaldunak osatutako bikote guzti guztiak bereizi dira; aldiz, mutil euskaldunak eta neska mairuak osatutako bakar bat ere ez da bereizi. Seinale islamdar kulturan emakumearen morrontza latzagoa dela.
|
|
|
aurkikuntzak hainbesteraino goibeldu zuen, non orduetan hitzik egin gabe egon baitzen, enkargatuarekin haserretzeaz gain bere buruarekin ere haserre: hara zertan amaitzen diren erromantizismo guztiak, kaka zaharra...!; askatasunaren lurra, desengainuaren lurra eta beste lur asko; lur baten eta beste baten artean, baina, noiznahi etortzen zitzaion Domingori Adaren irudia burura, edo, Adarena ez zenean,
|
berak
ezagutzen zituèn beste bospaseirena: haienak ez ezik, beste batzuenak ere irudikatzen zituen, ordea, marinelak sarritan mintzatzen baitziren hango eta hemengo portuetan ezagutu zituztèn emakumeez –nik ezagutu nian Hanburgon emakume ilehori bat:
|
|
|
Hegan egitea, Domingoren ametsa:
|
bera
ezagututa, baina, ez zen harritzekoa, hain zuen gorputza malgua eta arina; baita gihartsua ere, halako moduan, non txiki txikitatik hasi baitzen gainerako anai arrebek urrutitik ere berdintzen ez zituztèn jauziak eta zilipurdiak egiten: haren artaziak, bai lur gainean eta bai zuhaitz adar bati lotutako lokarriari helduta egiten zituenak ere, eta haren hegaldiak, etxe atariko albo batean jarria zutèn zabuan ibiltzen zenean...!
|
|
2010
|
|
|
Eta hara: bertatik
|
bertara
ezagutzen duten kide batzuek zahartuta ikusi zuten, baina duintasuna ez da inoiz zahartzen?.
|
|
|
Bere zaletasunak zituen arren, baina, nabarmenak noizbehinka?, Meyer jauna ez zen mitomanoa: esan nahi baita hura ez zela inoiz ahalegindu Ortega bertatik
|
bertara
ezagutzen ez haren tertulietara joaten; ordainean, hori bai, Ortega Gassetek berak zuzendutako Revista de Occidente aldizkaria zuen Espainiatik jasotzen zuèn aldizkari bakarra: uharte bat, Alemaniatik iristen zitzaiòn korrespondentzia ugariaren artean.
|
|
|
Hiru lagunek egin zuten hanka, hirurak auzokoak. Horietako bat, Pepe, gure herrira iritsi berria zen, aurretik hainbat lekutan bizi izan ondoren, eta beti ari zen
|
berak
ezagututako lekuez hizketan: halako tokitan dirua erruz irabaz zitekeela, neskatan askoz lehenago hasten zirela, inork ez ziola galdetzen mutiko bati bere gurasoak non ziren...
|
|
|
Bere zaletasunak zituen arren, baina —nabarmenak noizbehinka—, Meyer jauna ez zen mitomanoa: esan nahi baita hura ez zela inoiz ahalegindu Ortega bertatik
|
bertara
ezagutzen ez haren tertulietara joaten; ordainean, hori bai, Ortega Gassetek berak zuzendutako Revista de Occidente aldizkaria zuen Espainiatik jasotzen zuèn aldizkari bakarra: uharte bat, Alemaniatik iristen zitzaiòn korrespondentzia ugariaren artean.
|
|
|
Eta hara: bertatik
|
bertara
ezagutzen duten kide batzuek zahartuta ikusi zuten, baina duintasuna ez da inoiz zahartzen’.
|
|
2011
|
|
|
Zurezko mahai higatuan eseri eta begira hasi naiz, ea agurea topatzen dudan, bizar zuri eta azal zimurtua. Ez da hona arrotzik maiz sartzen, seguru asko, ezen
|
berak
ezagutu nau ni berehala, eta bere mahaian esertzera gonbidatu:
|
|
|
Urte
|
berean
ezagutu bide zuen John Middleton Murry. Biak bat eginik maitasunari eta lanari esker, haren Rhythm aldizkarian hasi zen K.M. idazten?, aurrekotik banandu eta Murry hartu zuen ondoan.
|
|
2012
|
|
|
Nafarroako bidean hitz gutxi egin genuen, nor bere gogoetan hondoratuta. Ez nintzen inoiz hildako baten aurrean izan; eta orain ikusi eta, gainera, ondo aztertu behar nuen, Gabrielen gorpuan
|
bera
ezagutzeko lain.
|
|
|
Olatzek beti esaten dik, ni oso idorra naizela. Gainera, teoria bat egina zeukak,
|
berak
ezagutzen dituen kaprikornioetatik hasita. Esaten dik kaprikornioek ez dutela adierazi nahi izaten beren afektua; badakiela sentimendua badutela, baina lotsatu egiten direla adieratzen.
|
|
|
Amazonas eta Orinoco ibai arroetan bizi ohi da, eta arrain handiagoen zakatzetan finkatu ohi da haiei odola zurrupatzeko. Horretarako, lehen aipatutako bizartxo sentsorialez gain (arraintxoa non dagoen eta zer duen
|
bere azpian
ezagutzeko ezin hobeak) baditu orratz edo arantza antzeko beste batzuk buruaren aurreko aldeak, atzerantz zuzenduak, txibiak eta potak harrapatzeko erabiltzen diren korainetan izan ohi diren amuen antzekoa.
|
|
|
Bakarnerengatik balitz, agian jende gehiago gonbidatuko lukete bertara afari merienda egitera, edo barbakoak prestatzera, baina etxe hori Peruk Bakarneren eta munduaren artean jarritako hesi moduko bat da. Peru urduri jartzen da bere etxea jendez beteta ikusten duenean, urduri bere emaztea lagunekin barrezka ikustean edo Anerekin
|
berak
ezagutzen ez duen zerbaitez berbetan sumatzean. Han bizi direnetik, askoz gutxiago irteten da Bakarne kalera.
|
|
|
Badaki gutxitan joango dela ezagutua eta agurtua izan gabe bere bulegotik dozena bat etxe harantzago. Eta, jakinik zenbateraino ezagutzen dituen auzokoak, eta auzokoek bera, lurrin dendako neskarenarekin alderatzen du bere fama, ez du alde handirik aurkitzen, eta berehala iristen da ondorio jakin batera, alegia, neska hau, bere ibilaldietan,
|
bera
ezagutzen duten bezala ezagutuko duela jendeak. Halaxe izango zen, baldin eta neskaren ibilaldiak bereak bezalakoak balira, aldagabeak eta metodikoak, eta bereak bezala toki jakin batera mugatuak.
|
|
|
Kasu horretan, ontzat ematen badugu parekoa dela ezagunen kopurua, parekoak izan daitezke pertsona kopuru bertsuarekin topo egiteko aukerak ere. Nire aldetik, ez bakarrik posible, probablea ere badela esango nuke, edozein ordutan, bere etxearen eta bere izebarenaren arteko edozein bidetatik,
|
berak
ezagutzen zuen edo bera ezagutzen zuen pertsona bat bera ere topatu gabe ibiltzea Marie. Auzi hori behar bezala aztertzeko, ez dugu ahaztu behar Parisko pertsona famatuenaren ezagunen eta Parisko biztanleria osoaren artean dagoen alde handia.
|
|
|
Kasu horretan, ontzat ematen badugu parekoa dela ezagunen kopurua, parekoak izan daitezke pertsona kopuru bertsuarekin topo egiteko aukerak ere. Nire aldetik, ez bakarrik posible, probablea ere badela esango nuke, edozein ordutan, bere etxearen eta bere izebarenaren arteko edozein bidetatik, berak ezagutzen zuen edo
|
bera
ezagutzen zuen pertsona bat bera ere topatu gabe ibiltzea Marie. Auzi hori behar bezala aztertzeko, ez dugu ahaztu behar Parisko pertsona famatuenaren ezagunen eta Parisko biztanleria osoaren artean dagoen alde handia.
|
|
|
Baina isildu eta neure pentsamenduak eten nituen ondorio hauekin: lehenengoa, ez genekiela zein argi eta legeren arabera izango ziren kondenatuak izaki horiek, Jainkoa, ezinbestean eta izatez, neurririk gabe santua eta zuzena baitzen, eta baitzituen izaki horiek zigortu
|
bera
ezagutzen ez zutelako eta, Idatzi Santuetan esaten den bezala, haientzat lege zen argiaren kontra 24 bekatu egiteagatik eta barruak zuzentzat jotzen zituen arauen arabera jokatzeagatik, horien oinarriak guri azaltzen ez zaizkigun arren. Eta bigarrena, gu guztiok ontzigilearen eskuan buztina garela, eta lur ontzi batek ezin diola Hari esan:
|
|
|
Nor zen hura ordea?
|
Berak
ezagutzen zuen... Kotxea oldartu eta desagertu egin zen.
|
|
|
Zein epai? Bezperan eskierki, beste paper bat ekarria zuten,
|
berak
ezagutzen ez zuena; hitz hauek balditurik utzi zuten noski:
|
|
|
Beraz, ekino bat zenez, Akilesen zurda moztu behar zen, ondoren tibia aurreko giharrari ekin beharraz aparte varusetik libratzearren: zeren medikua ez baitzen ausartzen kolpe bakar batean bi operazio menturatzera, eta dardaraz ere bazegoen jadanik,
|
berak
ezagutzen ez zuen alde garrantzitsuren bati erasotzeko beldurrez.
|
|
|
Bere buruari galdetzen zion, ez ote zatekeen medioren bat izan, zoriaren beste konbinazio batzuen bidez, beste gizon bat topatu izateko; eta irudikatzen saiatzen zen zeintzuk ote ziratekeen jazo gabeko gertakizun haiek, bizitza desberdin hura,
|
berak
ezagutzen ez zuen senar hura. Guztiek, izan ere, ez zuten honen antzik.
|
|
|
Madame Bovaryk ez zeukan artean adimena nahiko argia edozertan ere serioski saiatzeko; bestalde, harrapazkaegi ekin zien irakurketa hauei. Haserretu egin zen kultuaren aginduen kontra; idatzi polemikoen harropuzkeria higuin izan zuen,
|
berak
ezagutzen ez zuen jendea jazartzeko era ankerrarengatik; eta erlijioz eraberrituriko ipuin profanoak, munduari buruzko hainbesterainoko ezjakinkeriaz idatziak iruditu zitzaizkion, non berak froga aiduru zeuzkan egietatik haiek hastandu baitzuten ezarian. Alabaina berak gogor jarraitu zuen, eta, liburua eskuetatik erortzen zitzaionean, arima etereo batek sor zezakeen malenkonia katoliko finenak atzitutzat ematen zuen bere burua.
|
|
2013
|
|
|
Hiria
|
bera
ezagutzeko moduan zegoen. Gauzak zahartu ziren, gauzak hondatu ziren eta inor ez zen arduratu berritzeaz, konpontzeaz; baten batek Mirkorengan pentsatu izan balu bezala, baten bat hark jakin izan balu bezala noizbait itzuliko zela bueltan eta aise ezagutu zezan 25 urte lehenago utzi zuen sorterria, ez zedin galdu kaleetan barrena, jakin zezan geltokitik etxerainoko bidea.
|
|
|
Martini kontatu zionez, Estatu Batuetako gobernuak genetikoki aldatutako landarea omen zen, ez zion inolako kalterik egiten burmuinari. Martinek probatua zuen eta izugarria iruditu zitzaion,
|
berak
ezagututako guztia baino askoz hobea.
|
|
|
–Ez da niretzat, esan zuen lata erdia edalontzian hustuz. Martin erne zegoen,
|
berak
ezagutzen zuen emakumeak ez zuen edalontzia erabili izango. Aldatuta zegoen?.
|
|
|
ez dauka hileta elizkizunetara joan beharrik. Alegia, ez du heriotzak eragiten duen samina
|
bertatik
ezagutzen. Bizi ote ditu oraindik gurasoak, anai arrebak, lehengusuak, lankide, lagun min eta abarrak?
|
|
|
Eta nik, bere semeak, ez nuela aita ezagutzen. Ez nuela intuiziorik jarraitzen ahal,
|
bera
ezagututa. –Hau egin dik?
|
|
|
–Argazkia udaletxeko idazkariari erakutsiko diot, ea
|
berak
ezagutzen duen.
|
|
|
|
Berak
ezagutu behar zuen mendebaldeko jende hura: saiatu bai gutienez?!
|
|
|
Ugazabak gonbitaren berri eman zionean, moztuta gelditu zen Dionixio. Honek, izan ere, ezagutzen zituen emaztea eta bi alabak, bistaz bada ere; Zeledonio zen, hala ere, Dionixiok gehien miresten zuèn gizona, eta horregatik, beharbada, beti begiratu izan zien emakume haiei halako urruntasun helezin batekin; orain, baina, bertatik
|
bertara
ezagutuko zituen; benetakoa ote zen, ordea, bizitzen ari zèn une hura. Guztiaz ere, pozik sentitu behar zuen Dionixiok, alde batetik?
|
|
|
Arrazoi eman behar ote zion, hortaz, Mâredi? edo bere bidean segitu behar ote zuen Abdel Haqqek, gorrotoaren errealitatea bertatik
|
bertara
ezagutzetik eta haren aurkako borroka moduak lantzetik itzal baitzitezkeen, ez gorrotoaren pultsioak, baina bai gorrotoaren balizko sualdiak, hondamendiaren bideak eragotziz??
|
|
|
Barrenkaleko aurrezki kutxa bateko sukurtsal txiki batera sartu behar izan nuen eta leihatilan zegoen neskari jolaserako pistola batekin apuntatu, kaxan zuen dirua emateko agintzen nion bitartean. Seguru asko dena ondo aterako zen neska ezagutu izan ez banu, edo
|
berak
ezagutu izan ez banindu. Kaxan zuen diru apurra hartu eta hanka egin eta proba aise gaindituko nuen.
|
|
|
Bere hiletan irakurri beharreko testua entregatu zidanean ez zidan, noski, edukiaz ezer esan.
|
Bera
ezagututa, banekien, hala irudikatu nuen behinik behin, zerbait trinkoa, gogorra idatziko zuela, Garibaldi horretan ere salbuespena izango zela alegia, ez zela ibiliko, besteok bezala, heriotzaz hitz egiterakoan estalgarriekin eta gutxiago bere bizitza juzgatzeko orduan hitz erdiekin. Baina banekien, aldi berean, ez zela bere bizitzako gertakari lazgarrienen lekukotza ematen hasiko.
|
|
|
Lignerac ek
|
berak
ezagutu zuen Aubiac en boza.
|
|
|
Britannica k dioen bezala?, berak eman zizkion nobelari bere molde modernoak gaur ezagutzen ditugun moduan, jende arruntaren ibilerak eguneroko bizimoduan erakutsiz. Bere garaiko Ingalaterrako erdi mailako jendearen portaera komedia sortu zuen, eta
|
berak
ezagututako munduaz baliatu zen bere nobeletako egoerak, pertsonaiak eta gaiak taxutzerakoan. Haren obrek txikiek eta herriko elizgizonek osatutako gizartea erakusten digute, bai herrian eta bai hiri txikian, edota Londres eta Bathera noizean behin egindako bisitetan.
|
|
|
–Egia baino ez diot, eta
|
bera
ezagutzen duten guztiek esango luketena?: arrapostu zuen besteak.
|
|
|
Halako eskabidea ezuste ederra izan zen, zinez; hain handia, konturatu ere egin barik eman zion baietza. Elizabeth berehala ohartu zenez, Darcy andereñoak
|
bera
ezagutzeko gogo txiki edo handirik baldin bazuen, horrek nebaren lana behar zuen izan, eta, horraino behintzat, gauza pozgarria zen; oso atsegina zen jakitea saminak ez zuela eraman Darcy jauna berataz oso iritzi txarra izatera.
|
|
|
|
Berak
ezagutu behar zuen mendebaldeko jende hura: saiatu bai gutienez...!
|
|
|
bere begien aitzinean zuen froga. Arrazoi eman behar ote zion, hortaz, Mâredi... edo bere bidean segitu behar ote zuen Abdel Haqqek, gorrotoaren errealitatea bertatik
|
bertara
ezagutzetik eta haren aurkako borroka moduak lantzetik itzal baitzitezkeen, ez gorrotoaren pultsioak, baina bai gorrotoaren balizko sualdiak, hondamendiaren bideak eragotziz...?
|
|
|
Ugazabak gonbitaren berri eman zionean, moztuta gelditu zen Dionixio. Honek, izan ere, ezagutzen zituen emaztea eta bi alabak, bistaz bada ere; Zeledonio zen, hala ere, Dionixiok gehien miresten zuèn gizona, eta horregatik, beharbada, beti begiratu izan zien emakume haiei halako urruntasun helezin batekin; orain, baina, bertatik
|
bertara
ezagutuko zituen; benetakoa ote zen, ordea, bizitzen ari zèn une hura. Guztiaz ere, pozik sentitu behar zuen Dionixiok, alde batetik... baita beldur ezezagun batek kikilduko balu bezala ere, bestetik:
|
|
2014
|
|
|
Hori guztia kontatu zidan, arrapaladan, xehetasun batzuetan gehiegiz, nire ustez. Ea non bizi zen galdetu nion; kalearen izena
|
bera
ezagutzen ez nuen helbide bat eman zidan, gurearen ondoko auzo batekoa: gurea bezain berria eta kale izen arkanoz beteriko auzo batekoa.
|
|
|
Bururatuko zitzaion zerbait, neska nor zen jakiteko. Agian facebook bitartez nor zen galdetu zezakeen, eta nongoa lokala,
|
berak
ezagutzen ez bazituen. Argi nuen ez niola zertarako jakin nahi nuen azalduko.
|
|
|
Hori ez duk ona. Garaziri galdetuko zioat,
|
berak
ezagutuko dik hire gustuko emakume bulartsuren bat: Eroskiko kajera edo?
|
|
|
Ohe estalkia ferekatu du; leuna da, oso. Ohe gaineko gurutzea ere bertan dago,
|
berak
ezagutzen zuen leku berean. Mugimendu geldoak egiten ditu, dena berriz oroitu behar duenaren antzera.
|
|
|
744 OC, II, 83 Caliban bidutzi ezain esklaboak, beti marmarti eta mutiri, espiritu galiar petrala sinbolizatzen du zalantza gabe, bulgoa oro har, egiten zaizkion mesedeak
|
berak
ezagutzeko ere zapuzti. –Les droits de l, homme, arrazoitzen du demokrata munstroak?
|
|
|
«Eta zuk miretsi egiten zenuen, esan zuen berak?. Ezinezkoa zen
|
bera
ezagutu eta ez mirestea. Ez al da hala?».
|
|
|
baina hara: nik bertatik
|
bertara
ezagutu nuen, eta horregatik egin dezaket haren defentsa sutsua; adineko pertsona hura, gazteekin elkartzeko dohaina izan zuena eta, euskal kazetaritzaren basamortuan, Euskaldunon Egunkaria bultzatzen ahalegindu zena. Botere ororen aurka.
|
|
2015
|
|
|
Baina, orduan, berehala senarraren alde jarriz munduko Giddins tuntun guztien aurka, senarrari besoa apur bat estutuz aldapan gora azkarregi zihoala adierazi nahian, eta unetxo batez gelditu beharra zeukala satorren lur piloak berriak ote ziren ikusteko, orduan, pentsatu zuen, behera makurtuz, senarraren adimen bikainak gureak ez bezalakoa izan behar du.
|
Berak
ezagututako gizon bikain guztiak, pentsatu zuen, untxiren bat sartu zela iritzita, halakoxeak ziren, eta mutil gazteentzat ona zen, nahiz bere ustez hitzaldi aretoetako giroa itogarria eta deprimitzekoa izan, ia jasanezina?
|
|
|
Lakilaliron, lakiron, izan dezagun gau on, hala nola izan zuen Harun Al Raxid handiak gaurkoa bezalako gau gogoangarri batez. Tarteka egin ohi zuen bezala, iluntze batean sultana herritar xumeen jantziekin mozorrotu, eta, Djafar ministroarekin batera, jauregitik irten zen bere mirabeekin nahastera, bere menpekoen kezkak eta gogoetak bertatik
|
bertara
ezagutzera.
|
|
|
Halako ospe beldurgarria baldin bazuen ere, frustrazio txiki bat sortu zigun Kokok klaserik emango ez zigula jakiteak: haren klaseen izutik salbatuko ginen, bai, baina galdu egingo genuen halaber mitoa bertatik
|
bertara
ezagutzeko aukera, eta, batez ere, gu baino gazteagoen aurrean sekretuaren jabe eta beterano zaildu gisa agertzekoa: –Zuek ez dakizue oraindik zer diren Kokoren klaseak...?
|
|
|
Ba hori, tartaren azken puxketa da
|
berak
ezagutzen duen bizi plazerra. Miriamek begiz zaintzen dihardu, hainbeste atzamar lapurtero eta euliren atzealdeak jasan ondoren, jadanik ximeltzen hasia den merengezko tarta puxketa.
|
|
|
Bizitzan lehendabizikoz, neure kasa ibil nintekeen, ia inori kontuak eman beharrik gabe. Goizetan unibertsitateak eta iluntzetan lanak ipintzen zizkidaten hesoletatik ahal nuen guztietan ihes eginez, 68ko maiatzaz geroztik sobera suspertu zen hiriburuko mugimendu kultural eta politikoa bertatik
|
bertara
ezagutzeko parada ezin hobea nuen. Benetako askatasuna zer zen ikasten ari nintzen.
|
|
|
Bederatzitik hogei urte bitartekoak eta jolasean bezala hasi ziren sorginkerietan. Tituba izeneko neskame beltz batek erakutsi zizkien Afrikatik ekarri eta
|
berak
ezagutzen zituen ohiturak: kiromantzia, etorkizunaren iragarpena, magia beltza?
|
|
|
Pello urduri zegoen oso Herriko Tabernan.
|
Berak
ezagutzen omen zuen Unai. Nik ez.
|
|
|
|
Bera
ezagutu zuen egunean jakin zuen Jexuxek hoberik ez zuela aurkituko. Jexuxen bizitzak sostengu gogorra behar baitzuen:
|
|
|
Gure albistegietan ez zituzten, ordea, bere esanak itzuli eta Ritak adierazitakoa ulertu gabe geratu nintzen. Hala ere,
|
bera
ezaguturik, ziur naiz, Hansenganako gorazarre hitzak izan zirela berak esanikoak. Haren oroitzapena ez zela hain errazki lurperatuko esan zuela, alegia.
|
|
|
Ana Romero zen Ikerren irakasleen artean
|
berak
ezagutzen zuen bakarra. Hamarkada batzuk igaroak ziren ezagutu zirenetik.
|
|
|
Aljamara bizitzera sartu bezain laster erakutsi zidaten adiskide berriek Azach gizajoaren etxea, honi gertatutako istorioa kontatzen zidaten bitartean. Beste batean izango nuen Azach
|
bera
ezagutzeko aukera, berak kontatu zidan nola moztu zizkioten belarriak Iruñan bi ogi ebatsi zituelako. Niretzat gazte denbora hartan gauzarik negargarri eta hunkigarriena Tuteran gertatutako bat izan zen.
|
|
|
Idazlearen zelofan mistikoa eta hori guztia? Liburuzain batek
|
bertatik
ezagutzen ditu idazleak, barru barrutik, eta badaki zertan den haien ofizioa, zertan diren haien beldurrak eta neke intelektualak! Hutsaren hurrengoa, askotan.
|
|
|
Beharbada Melvilleren zale naizelako, beharbada ni neu ere portuan jaioa naizelako, horixe bilatu nahiko nuke antologiarako poemetan. Ez hainbeste itsas giroa azaltzen duten erretratuak agertzea, askotan itsasoa
|
bera
ezagutu gabe egindako erretratu kostunbristak. Beste zerbait eduki behar dute poemok, zerbait gordean; ikuspegiren bat, barne indarren bat, biziraupenerako joera bat.
|
|
|
Esan dugunez, Belaustegigoitiaren txostena da garai hartako esanguratsuenetakoa, eta oso ikuspegi berritzaileak ageri dira bertan. Gogoan izan behar dugu Laudiokoa zela, arabarra, nagusitu ondoren euskaraz ikasitakoa, eta bertatik
|
bertara
ezagutzen zituela hainbeste euskalki izateak sortzen zituen buruhausteak.
|
|
|
Koldo Mitxelenak, industria giroko Errenterian jaioa zenez, bertatik
|
bertara
ezagutu zuen aldakuntza, eta honela azaldu zuen euskal gizarte berriko gatazka (Mitxelena 1951: 20):
|
|
|
Euskaraz besterik ez zekiten umeak gaztelaniaz hitz egitera behartuta zeuden, zigortu egiten zituzten bestela. Debeku eta zigor horiek bertatik
|
bertara
ezagutu zituen arabar baten lekukotasuna ere badaukagu. Pablo Mendibilena da.
|
|
|
Finean, ordea, miresmena gailentzen zen,
|
bertatik
ezagutu gabe. Mitxelenak esango zukeen bezala, berriro ere?, maite eta miretsi egiten zuen, emaztearen harenganako maitasunak kutsaturik. Erramun, inoiz ezagutu ez zuen adiskide zahar, adiskide mina.
|
|
2016
|
|
|
Egundik beha jarri, eta ez dut konprenitzea lortzen.
|
Bera
ezagutu nahi nuen, berekin gaua igaro nahi nuen, berekin larrutan egin nahi nuen. Berak ere, berdina nahi izatez, lortu genuen.
|