|
2000
|
|
|
Baina, gure etxeko ardi beltzarenganat eta haren lagunarenganat itzultzen naizela, jakinik ezen Jacques Lefèvre d’Etaples erreformatzaile ezaguna Parisko unibertsitateko irakaslea izan zela, zuk zeure gutunetarik batean aditzerat eman zenidan bezala; jakinik, halaber, ezen hari esker eta hark bere inguruan bildu zuen taldeari esker hedatu zirela Lutheroren ideiak Frantzian; eta, jakinik, finean, ezen talde hartako kideak izan zirela bai Farel —Kalvinen lagun sonatua— eta bai Margarita Nafarroakoa ere; galdetzen dizut: Jacques Lefèvre d’Etaplesen ikasle izan ote zen Joseph Elizanburu delakoa han Parisko unibertsitatean, eta irakaslearen talderat bildu ote zen geroago han Méaux en, halako suertez, non Nafarroako erregina bera ere bertatik
|
bertara
ezagutzeko parada izan baitzezakeen. Zeren hipotesi honen arabera posible baita...
|
|
|
Eta, nola pintore hura baitzen Italiako hainbat pintoreren miresle nahiz eta ez zuen Italiarat joaiteko suerterik izan, erroetaraino sartu zitzaioan Pedrori ere Italiarat joaiteko gogoa —eta, bere boza goratzen zuela eta eskua altxatzen, osabak gaineratu zuen—: Zenbatetan ez ote zidan aipatu Pedrok geroztik, Italiarat joaitea zela bere bizitzako ametsa, Errenazimentuko maisuen koadroen bertatik
|
bertara
ezagutu ahal izaiteko! Eta zin egiten zidaan noizbait ere joan eginen zela, zeren berak bai, bertze pintore hark izan ez zuen suertea izanen baitzuen.
|
|
2004
|
|
|
Nolanahi ere, ez dira atzo goizekoak gizajende larria euskaldundu eta alfabetatzeko ahaleginak. Gau Eskolen sorrera bertatik
|
bertara
ezagutu zuen Jose Luis Lizundiak, eta bere esku utziko dut lehen urratsen berri emateko zeregina. Aurrekoak aurreko,. Jarraipen oparoa hurrengo urtean, 1966an Rikardo Arregik Euskaltzaindiari proposaturikoak izan zuen.
|
|
|
ezagutzeko asmoz hara jo zuten duela urte mordoxka. Hango esperientzia eta teknika pedagogikoak bertatik
|
bertara
ezagutu nahi zituzten, besteak beste. Horrela, etxera itzuli ondoren, taldeari egindako elkarrizketa batean, metodologiaren xehetasunak aletzeko eskatu zitzaienean, hauxe adierazi zuten kideek:
|
|
2005
|
|
|
Hasieran, hala ere, Teresa Emilirekin lanean hasi zèn garaian, Kontxiri ez zitzaion Emili hainbeste gustatu, Tomasi ez ezik, Emiliri ere leporatzen baitzion bere alabaren aldaketaren errua, tenore hartan ekin baitzion honek, hain zuzen ere, prentsa arrosa erosteari. Bertatik
|
bertara
ezagutu zuenean, ordea, Emili uste baino emakume xaloagoa zela egiaztatu zuen Kontxik. Eta, Emili senarrarengandik bereizi zenean, berriz, guztiz irabazi zuen.
|
|
2008
|
|
|
baina ez ezkutuan, jende guztiaren begi bistan baizik, eguzkia egunez guztion begi bistan dagoen bezala, paseo bat emateko leku publiko batean edo hortxata bat hartzeko kafetegi batean. Etxera ere etor gaitezke noizbait, zuk ere bertatik
|
bertara
ezagutu duzu-eta, ezkondu aurretik.
|
|
|
–Ongi iruditzen bazaizu, Gerardo ikusi nahi nuke noizbehinka, astean behin, igandeetan, edo bi astean behin gutxienez... baina ez ezkutuan, jende guztiaren begi bistan baizik, eguzkia egunez guztion begi bistan dagoen bezala, paseo bat emateko leku publiko batean edo hortxata bat hartzeko kafetegi batean. Etxera ere etor gaitezke noizbait, zuk ere bertatik
|
bertara
ezagutu duzu-eta, ezkondu aurretik.
|
|
2009
|
|
|
Eskerrak, modu berean, bertatik
|
bertara
ezagutu ez arren, aurrekoek besteko laguntza eman didan Oliver Sacks neurologoari. Ildo bereko eskerrak Slawomir Mrozek, Arthur Conan Doyle, Joseph Conrad, Agatha Christie, Ricard Ruiz Garzón, Anton Pavlovitx Txekhov, Victor Serge, Wilkie Collins, Ádám Bodor eta beste hainbati?
|
|
2010
|
|
|
Eta hara: bertatik
|
bertara
ezagutzen duten kide batzuek zahartuta ikusi zuten, baina duintasuna ez da inoiz zahartzen?.
|
|
|
Bere zaletasunak zituen arren, baina, nabarmenak noizbehinka?, Meyer jauna ez zen mitomanoa: esan nahi baita hura ez zela inoiz ahalegindu Ortega bertatik
|
bertara
ezagutzen ez haren tertulietara joaten; ordainean, hori bai, Ortega Gassetek berak zuzendutako Revista de Occidente aldizkaria zuen Espainiatik jasotzen zuèn aldizkari bakarra: uharte bat, Alemaniatik iristen zitzaiòn korrespondentzia ugariaren artean.
|
|
|
Bere zaletasunak zituen arren, baina —nabarmenak noizbehinka—, Meyer jauna ez zen mitomanoa: esan nahi baita hura ez zela inoiz ahalegindu Ortega bertatik
|
bertara
ezagutzen ez haren tertulietara joaten; ordainean, hori bai, Ortega Gassetek berak zuzendutako Revista de Occidente aldizkaria zuen Espainiatik jasotzen zuèn aldizkari bakarra: uharte bat, Alemaniatik iristen zitzaiòn korrespondentzia ugariaren artean.
|
|
|
Eta hara: bertatik
|
bertara
ezagutzen duten kide batzuek zahartuta ikusi zuten, baina duintasuna ez da inoiz zahartzen’.
|
|
2013
|
|
|
Ugazabak gonbitaren berri eman zionean, moztuta gelditu zen Dionixio. Honek, izan ere, ezagutzen zituen emaztea eta bi alabak, bistaz bada ere; Zeledonio zen, hala ere, Dionixiok gehien miresten zuèn gizona, eta horregatik, beharbada, beti begiratu izan zien emakume haiei halako urruntasun helezin batekin; orain, baina, bertatik
|
bertara
ezagutuko zituen; benetakoa ote zen, ordea, bizitzen ari zèn une hura. Guztiaz ere, pozik sentitu behar zuen Dionixiok, alde batetik?
|
|
|
Arrazoi eman behar ote zion, hortaz, Mâredi? edo bere bidean segitu behar ote zuen Abdel Haqqek, gorrotoaren errealitatea bertatik
|
bertara
ezagutzetik eta haren aurkako borroka moduak lantzetik itzal baitzitezkeen, ez gorrotoaren pultsioak, baina bai gorrotoaren balizko sualdiak, hondamendiaren bideak eragotziz??
|
|
|
bere begien aitzinean zuen froga. Arrazoi eman behar ote zion, hortaz, Mâredi... edo bere bidean segitu behar ote zuen Abdel Haqqek, gorrotoaren errealitatea bertatik
|
bertara
ezagutzetik eta haren aurkako borroka moduak lantzetik itzal baitzitezkeen, ez gorrotoaren pultsioak, baina bai gorrotoaren balizko sualdiak, hondamendiaren bideak eragotziz...?
|
|
|
Ugazabak gonbitaren berri eman zionean, moztuta gelditu zen Dionixio. Honek, izan ere, ezagutzen zituen emaztea eta bi alabak, bistaz bada ere; Zeledonio zen, hala ere, Dionixiok gehien miresten zuèn gizona, eta horregatik, beharbada, beti begiratu izan zien emakume haiei halako urruntasun helezin batekin; orain, baina, bertatik
|
bertara
ezagutuko zituen; benetakoa ote zen, ordea, bizitzen ari zèn une hura. Guztiaz ere, pozik sentitu behar zuen Dionixiok, alde batetik... baita beldur ezezagun batek kikilduko balu bezala ere, bestetik:
|
|
2014
|
|
|
baina hara: nik bertatik
|
bertara
ezagutu nuen, eta horregatik egin dezaket haren defentsa sutsua; adineko pertsona hura, gazteekin elkartzeko dohaina izan zuena eta, euskal kazetaritzaren basamortuan, Euskaldunon Egunkaria bultzatzen ahalegindu zena. Botere ororen aurka.
|
|
2015
|
|
|
Lakilaliron, lakiron, izan dezagun gau on, hala nola izan zuen Harun Al Raxid handiak gaurkoa bezalako gau gogoangarri batez. Tarteka egin ohi zuen bezala, iluntze batean sultana herritar xumeen jantziekin mozorrotu, eta, Djafar ministroarekin batera, jauregitik irten zen bere mirabeekin nahastera, bere menpekoen kezkak eta gogoetak bertatik
|
bertara
ezagutzera.
|
|
|
Halako ospe beldurgarria baldin bazuen ere, frustrazio txiki bat sortu zigun Kokok klaserik emango ez zigula jakiteak: haren klaseen izutik salbatuko ginen, bai, baina galdu egingo genuen halaber mitoa bertatik
|
bertara
ezagutzeko aukera, eta, batez ere, gu baino gazteagoen aurrean sekretuaren jabe eta beterano zaildu gisa agertzekoa: –Zuek ez dakizue oraindik zer diren Kokoren klaseak...?
|
|
|
Bizitzan lehendabizikoz, neure kasa ibil nintekeen, ia inori kontuak eman beharrik gabe. Goizetan unibertsitateak eta iluntzetan lanak ipintzen zizkidaten hesoletatik ahal nuen guztietan ihes eginez, 68ko maiatzaz geroztik sobera suspertu zen hiriburuko mugimendu kultural eta politikoa bertatik
|
bertara
ezagutzeko parada ezin hobea nuen. Benetako askatasuna zer zen ikasten ari nintzen.
|
|
|
Esan dugunez, Belaustegigoitiaren txostena da garai hartako esanguratsuenetakoa, eta oso ikuspegi berritzaileak ageri dira bertan. Gogoan izan behar dugu Laudiokoa zela, arabarra, nagusitu ondoren euskaraz ikasitakoa, eta bertatik
|
bertara
ezagutzen zituela hainbeste euskalki izateak sortzen zituen buruhausteak.
|
|
|
Koldo Mitxelenak, industria giroko Errenterian jaioa zenez, bertatik
|
bertara
ezagutu zuen aldakuntza, eta honela azaldu zuen euskal gizarte berriko gatazka (Mitxelena 1951: 20):
|
|
|
Euskaraz besterik ez zekiten umeak gaztelaniaz hitz egitera behartuta zeuden, zigortu egiten zituzten bestela. Debeku eta zigor horiek bertatik
|
bertara
ezagutu zituen arabar baten lekukotasuna ere badaukagu. Pablo Mendibilena da.
|
|
2016
|
|
|
Pirata hutsak ginen. Durangoko azokara joaten ginen euskal taldeen azken nobedadeak bertatik
|
bertara
ezagutzera: Ken Zazpi, Lisabö, Kuraia, Sorkun, Fermin Muguruza, Betagarri, Zea Mays, Delorean, Txuma Murugarren, Keike, Bide Ertzean, Mikel Urdangarin, Petti, Asgarth, Idi Bihotz, Eraso!, Kokein, Gatibu?
|
|
|
Eta bertakotzeko atzerriratu: 1962an Brandeiseko (Massachusetts) unibertsitatean frantsesez ikasteko beka bat eskuratu zuen, eta han irakurri zituen lehenengo aldiz Simone de Beauvoir, Jean Paul Sartre eta Albert Camus, eta bertatik
|
bertara
ezagutu James Baldwin eta Herbert Marcuse. Handik urte askotara esango zuen azken honi ikasi ziola aldi berean izan daitekeela norbait aktibista, akademiko, aditu eta iraultzaile.
|
|
2017
|
|
|
Bidaia hori zonaldea bertatik
|
bertara
ezagutzen duten hiru kazetariren eskutik egingo dugu: Mikel Ayestaran, Ane Irazabal eta Karlos Zurutuza.
|
|
|
Nerabea zela bertsolari batekin nola maitemindu zen esanez hasi zen, ez edozein bertsolarirekin, bere aitaren adina izan zezakeen txapeldun batekin baizik, zazpi edo zortzi aldiz txapela jantzitakoa baitzen. Ezagutu baino lehen hasi omen zen harekin maitemintzen, telebistako bertso saioak ikusita bakarrik eta buruz ikasi zituen haren bertsoak tarteko ere bai eta behinola hitzaldi batera joan eta bertatik
|
bertara
ezagutu zuenean, ondoezik jarri eta atera egin behar izan omen zuen. Egun batean kuadrillakoekin Nafarroako herrixka galdu batera egin omen zuen bidaia autobusez, hain bizilagun gutxi zituenez, saioaren buruan bertsolariarekin egoteko aukera izango zuelakoan, baina oholtzatik jaitsi eta herriko taberna bakarrera joan zirelarik, hogeita hamarren bat emakume omen zituen itxaroten, herriko guztiak esango luke berak, eta txapeldunak nerabe eta gazteei jaramonik egin gabe ezkonduak zeuden aldera jo omen zuen eta banan banan besarkatzen hasi omen zen estutu handi samarrak emanez.
|
|
2018
|
|
|
10.872 presoak aukera izan zuen, halaber, kartzela barruan hierarkiak zer ziren bertatik
|
bertara
ezagutzeko. 5.eko auzokide batzuk atseginak eta manera onekoak baziren ere, bere auzoko lagunei aipatu zienez, denek goitik behera begiratzen ziotela sentitu zuen.
|
|
2019
|
|
|
hiri osoan ditudala begi belarriak, baita auzo juduan ere. Baduk han gizon bat aspaldi samarretik nabilena bertatik
|
bertara
ezagutu nahian. Judu zein kristau, denak zebilzkiok burrunban inguru minguru, nola euliak esne-ontziaren jiran.
|
|
|
Diotenez, komunitate osoa elkartzen da borobil batean edozer erabaki behar dutenean. Eta ez dakit gure komunitateetako gizonak, buruzagiak batez ere, ez diren haiek baino beldurrago, zer gertatuko litzatekeen haien ohiturak bertatik
|
bertara
ezagutuko bagenitu.
|
|
2020
|
|
|
Muturreko isiltasunak eta isolamenduak esplikatzen dituztela uste du berak herrixka txiki horietan ematen diren krimen ezin bortitzagoak. . Guztiek izaten dute paranoiaren aire bat begiradan?, erantsi zuen, herrixka abandonatu horiek bertatik
|
bertara
ezagutuko balitu bezala.
|
|
|
Gertaera bizi izan zuten presoei eskainia dago erreportajea, eta horrenbestean, muturreko baldintzetan bizi ziren bi mila eta bostehun presoen berri eman nahi du, gehienak altxamendu frankistaren ondorioz giltzapetutako sozialista, errepublikar eta sindikalista galego, estremadurar eta gaztelauak, baita euskaldun abertzaleak ere. Azken hilabeteetan, Estherrek aukera izan du iheslari batzuen lekukotzak bertatik
|
bertara
ezagutzeko. Guztiek gogoratzen zuten espetxealdiko beren preso zenbakia.
|
|
|
Beste puta asko bezala, sifiliak jota ospitalean amaitu zuen. Aurorak bertatik
|
bertara
ezagutu zituen emakumeen aurkako bortxaketak eta gehiegikeriak. Altxamenduaren egunetan, gizon askoren irrits ezkutuak hauspotu zituzten Queipo de Llano teniente jeneralak irratiz emandako mintzaldi sutsuek:
|
|
|
benetan nahi du frantsesek alde egin dezaten, jakinda ekarri nahi duten mundua askoz hobea dela herritarrendako, oraingo jauntxo eta elizgizon goranahiek ezarritako erregimen despotaren aldean? Bertatik
|
bertara
ezagutzen du Bordeleko bizimodua, Nafarroako edozein tokitakoa baino mila aldiz duinagoa. Ezjakin peleleak!
|
|
|
Halaxe egiaztatu zuten gerrilla buruek, hartu nahi ez zituzten neurriak hartu beharrean gertatu baitziren giroa baretze aldera. Hala, bada, belarri bat edo beste mozteaz gainera, jende sail bat –gerrillariren bat tartean– fusilatu behar izan zuten zenbait herritako plazetan, herritar guztiek bertatik
|
bertara
ezagut zezaten traizioaren ordainez pagatu beharreko prezioa; orobat, hiru etxe erre zituzten, frantsesei informazioa emandako lagun ustela topatu ezin izan zutenetan. Baina arrunt ongi dakite gerrillako buruzagiek ez dela komeni sobera tematzea halako zigor latzetan, urrundu egiten baitu gerrilla hain beharrezkoak dituen herritarrengandik.
|
|
2021
|
|
|
Zati bat, ordea, berriro bildu eta leizeetako euren etxeetara garraiatzen zuten. Hasieran, bolada txarretarako biltegiren bat izango zutela pentsatu nuen, baina gero, haiengana hurbildu eta herria bertatik
|
bertara
ezagutu nuenean, jaki haiek gaixo zeudenei eroaten zizkietela ulertu nuen.
|
|
2023
|
|
|
Eta harrezkero larri egoten naiz bera noiz etorriko, nire mezua noiz ulertuko, beharbada bere herrialdean ere halako mezuak bidaltzen direlako. Istorio bat kontatu dizuet lehen, baina Fafa benetakoa da eta laster helduko da eta bertatik
|
bertara
ezagutu ahal izango duzue. Esandakoa:
|
|
|
Imanol Muruak bertatik
|
bertara
ezagutu zituen Egunero eta Egunero ren inguruabar guztiak, eta haien berri ematen digu liburu honetan, bizi bizi eman ere, euskal prentsaren historian lekutxo bat ongi merezia duen egunkari hura jaio eta hi
|
|
|
Egunak aurrera zihoazen, azkar batean, lekukotasunak bata bestearen atzetik entzuten genituen, barneratzeko astirik gabe, baina jabetzen ginen inor gutxik izan zuela errealitate hori bertatik
|
bertara
ezagutzeko aukera, eta sahararrak pozarren sumatzen genituen, eskertuta, aurrez aurre euren mezua zuzenean kontatzeko aukera zutelako.
|