|
2000
|
|
|
Ez al nuen akaso haren lastoz  ko bihotza ikusi? Ez al nuen, menturaz, nik neuk esan panpinari
|
berari
esan ere harriduraz ikuskatzailea mamu harrigarri bat zela. Zergatik txulatu zizkigun txartelak bost aldiz?
|
|
|
Mendi gailurra igota zeukan; orain jaistea baizik ez zitzaion gelditzen. Zenbat iraungo zuen jaitsierak, erraza edo zaila izango zen ibilbidea, ibiliak
|
berak
esango zion, ez beste ezerk. Noragaldua sentitu zen une batez, hala ere, Brown jauna, zein arrastori jarraitu ongi ikusten ez zuela.
|
|
|
Atsedenaldia du. Goazen
|
berarengana
esan zuen Migelek, eta belarretatik jaiki ginen.
|
|
|
Guztiarekin, Dabid ere asko aldatu zen garbitasuna dela eta, batez ere higiene per  tsonalarekiko, batez ere arroparekiko, batez ere,
|
berak
zioenez," luxuzko ertzain" izatea lortu zuenetik. Baina orduan ere nork eta nik neuk garbitu, lisatu eta jaso behar haren arropak dotore baino dotoreago ematen ziotenak, bestalde.
|
|
2001
|
|
|
2.F: Nire semeak ere gauza
|
bera
esaten du. Gero, zehatz dezala eskatzen diodanean, mutu gelditzen da.
|
|
|
A zer putakumea! Atzo gauean ez zenuen gauza
|
bera
esaten...
|
|
|
orain maiz aipatzen diren foruak [itzultzea].
|
Berak
dioenez foruak nork bereak ditu eta tokian tokikoak dira, eta berak esaten du Bizkaiko foruak, gainerakoak hor konpon, behar lukeela euskaraz egon eta norbaitek saiatu behar lukeela euskaraz jartzen. Aita Zabalak  bazuen segur aski egiteko presakakoagorik eta aurrean bidaltzen du aski itxuratxarki erantzun batean Ulibarri eta Ulibarriren asmo hori; ez zuen ikusten zer arraiotarako behar zuen Bizkaiko foruak euskaraz jarria egon.
|
|
|
orain maiz aipatzen diren foruak [itzultzea]. Berak dioenez foruak nork bereak ditu eta tokian tokikoak dira, eta
|
berak
esaten du Bizkaiko foruak, gainerakoak hor konpon, behar lukeela euskaraz egon eta norbaitek saiatu behar lukeela euskaraz jartzen. Aita Zabalak  bazuen segur aski egiteko presakakoagorik eta aurrean bidaltzen du aski itxuratxarki erantzun batean Ulibarri eta Ulibarriren asmo hori; ez zuen ikusten zer arraiotarako behar zuen Bizkaiko foruak euskaraz jarria egon.
|
|
|
Badirudi, halaz guztiz, badela alde larri Manualaren lehenbizikotik bigarren partera: hemen, bigarren honetan datoz, egileak
|
berak
dioenez (Guiristiño commun batec) errateco lituquen halaber othoitz guehienac.
|
|
|
Halaz ere, inork bere iritziz eta burubidez lagundu nahi badigu bide horretan aurreratzeko, mila esker: ez ditugu
|
bere
esanak arretaz aztertu gabe utziko.
|
|
|
Egileak
|
berak
esan dit zati hau" inoxo xamarra" dela. Bai ote?
|
|
|
Ez baitira hizkuntza landu baten poesiari dagozkionak. Erregelen arabera eginak ez daudelako lehenbizi, frantsesez
|
berak
dioenez: " Euskaldunek, poesiara aski emanak izanagatik, ez dituzte orain arte honen legeak bete; bete ez ezik, bai baitirudi haien berririk ere ez dutela izan".
|
|
|
Ez dira gainera denak pertsona bereziak nahi eta nahi ez.
|
Berak
esaten diguna dakigu doi doi. Ez da asko eta gorputz tankerari dagokio batik bat, bat edo besteren irudia esku trebez pintatu baitzigun.
|
|
|
Ongi baino hobeki antzematen nion egitekoaren arriskuari, alferlana zedin beldurraz gainera: ez baitira ikuspuntuak errazak erabakitzen, eta are behin eta berriz hemen
|
bertan
esanak berresan gabe gelditzea ere. Horra bada luzamendutan uzkur lanari ekitetik gibelarazten ninduen nolabaiteko gogo gaiztoa.
|
|
|
Numero huntan agertzen da âBizkaitarraâ deitu bere olerki luze bat. Aspaldiko usain bat dario bere izkuntzari, eta beti gogoeta sakonak eta iduripen biziak azaltzen dizkigu
|
bere
esanetan. Loramendi olerkariaren gorazarrean leeneko saria irabazi zuen.
|
|
|
Egileak
|
berak
dioskunez," 1998ko irailak ekarriko zuen aldaketaren ondorioak" artean ikuskizun zeudela amaitu zuen Petxo Idoyagak honako lan hau. Hedabideei dagokienez, ordea, aise aurreikustekoak ziren ondoriook.
|
|
2002
|
|
|
Horixe
|
bera
esaten diat nik ere. Ikusiko diagu gaua nola doan.
|
|
|
Ezpainak zurituta pastelaren kremagatik, aho beterik mintzo zen.
|
Berak
zioenez, Manuelekin hitz egiten egona zen batek zera esan omen zion: Manuelek, badaezpada, ez zuela bere etxe ingurutik azaldu nahi.
|
|
|
Zoritxarrez, ezin da gauza
|
bera
esan Nafarroan edo Iparraldean dugun egoeraz. Batez ere Iparraldean, bistan da euskara gainbehera doala, nahiz han ere baden euskara ikasten ari den jendea.
|
|
|
Nork izango lituzke orduan komunikazio arazoak? Orduan ere gauza
|
bera
esango genuke. Nik nire zalantza handiak ditut hemen, eta ez dut abiapuntuko funtsezko hipotesia hain argi ikusten.
|
|
|
Pasarte batzuk joriak dira, eta huts egiten dute komunikazio mailan, ez gure hizkuntza garatu gabea dagoelako, baizik eta Rubioren mintzaira ongi garatua edo trebatua ez delako, itxuraz. Baina bego hori hor, azken batean,
|
berak
esaten duen gisa, ekonomiaz ari da, ez hizkuntzaz, eta goazen orain mamira.
|
|
|
Eta aldamenetik berehala zuzendu zion ikastolako maisu batek: ezin da oraintxe
|
berean
esan, oraintxe bertan esan behar da. Eta, gainera, hori esatekotan ume baten aurrean, hobe da ume horri erdaraz egitea, euskara txarrean egin beharrean!
|
|
|
Prozesioak egin ditugu, bai, oraindik Nafarroan eta Iparraldean. Ez dakit, hala ere, gauza
|
bera
esan dezakedan Euskadiko Autonomia Erkidegoaz. Zeren Erkidego honetan, urte ilunak eta zorrez beteak pasatu ondoren, aukera eman baitzitzaien ikastola guztiei sare publikora pasatzeko, eta baldintza onean pasatzeko gainera.
|
|
|
5 urteko neskatxa batek: " Aitak esaten dit ikasi behar dudala, eta ikastolan ere gauza
|
bera
esaten didate. Baina ni nekatu egiten naiz.
|
|
|
Bego horretan kontua. Eta bego hautatu dut, ez gero, biek, begok eta gerok gauza
|
bera
esan nahi badute ere gehienetan, gero da bego.
|
|
|
banatzeko zorian dagoela, bidaiari ekiten dion Rakel," panpina arduragabe infantilizatua" al da? Gauza
|
bera
esan dezakegu Anjel Lertxundiren Azkenaz beste eleberriko Nora gogoangarriaz (1996). Eta horra hor, azkenik, Ramon Saizarbitoriaren azken lanak, Bihotz bi eta Gorde nazazu lurpean, non, tira, gizonaren irudi ilun eta batez ere patetikoaren ondoan, emakumeaz eskaintzen duen ikuspegi positiboagoa (ez naiz positiboa soilik jartzen ausartzen) bereziki esanguratsua iruditzen baitzait (eta ez dezagun ahantz zein izan zen lehenengoa:
|
|
|
Gure literaturan oraindik ere betetzen da, adibidez," egunkarietan poesiaz idazten dutenak poetak berak direla" ekuazioa, hein handi batean, behintzat: azken bi urteko kritikei begirada bizkor bat emanez gero ikusten da, esaterako, poesia liburu guztien kritiken %42 inguru poetek eginak direla; lan horien guztien iruzkinak egin ohi dituen Jon Kortazarrenak kenduz gero, poeten nagusigoa eztabaidaezina da esparru horretan (ezin da gauza
|
bera
esan, ordea, nobela edo ipuinari buruz: horien iruzkinak argitaratzen dituzten eleberrigileen eta ipuinlarien  kritiken portzentaia ez da, inondik ere, maila horretara hel  tzen).
|
|
2003
|
|
|
Baina, azkenean, bizitza odoltsu eta gorabeheratsu hura ahantzirik, Colt ak eskegi eta, beste hiri batean, Fred mutikoaren irakaslearekin ezkondu zen. Azabatxea ilean, Â
|
berak
zioenez. Eta egingo nuke Rayren emaztea nik trenean ezagutu nuen emakumea bezalakoxea zela.
|
|
|
Zaldibiakoak zituen bereziki gustuko. " Neska behorrak",
|
berak
esan ohi zuen moduan. Baina beste ezer gutxi esaten zuen.
|
|
|
Eta mutu ere egon zen ordu batzuk geroago senarrak, isil gordean, mandoa gau mahaitik hartu eta telebista piztu zuenean. Isil gordean, ez
|
berak
esan zezakeena ezeroso gerta zekiokeelako bakarrik, baizik eta artean, oraindik ere, logelako telebista pizteaz lotsatzen zelako. Ez ziren, ba, alferrik gertatu telebista erosi ondoko ika mika haiek.
|
|
|
" Ospa hemendik, putakumeak!", oihukatzen zien. Batez ere
|
berari
diote beldurra. Haientzat, auzoko guztientzat bezalaxe, Aitorren anaia da.
|
|
|
Semeari hitz emana zion noizbait Reala ikustera eramango zuela. Atotxan egon ziren batean Ramonek gauza
|
bera
esan zion bere semeaz, eta hurrengo partidura umeak eramatea erabaki zuten. Baina Ramon eta bere semea bakarrik joan ziren.
|
|
|
Koinatu gaztea batez ere. Beti alferkerian, ez zuen aukerarik galtzen kankailu, lepoluze eta antzekoak ahotan har  tzeko, kariño handiarekin,
|
berak
esaten zuen bezala. Donostian hainbeste pisuren jabe izateak ez zion lizentziarik ematen bera modu horretan gutxiesteko.
|
|
|
" Neskamea joan duk", pentsatu du aitak. Mariak
|
berak
esango zion bakarrik uzteko. Gainera, sukaldea ez da oso zikin egongo, apenas jaten ari dira eta Andresenak txarrera jo duenez geroztik.
|
|
|
–sutu da Joxe?. Hori
|
bera
esaten ditek auzokoek!
|
|
|
Taldea sortu aurretik ere, ni dagoeneko falangista nintzen. Neu naiz, nire Jose Antonio miretsiak
|
berak
esan zidan moduan, Espainiako historiaren lehen falangista. Alkandora zaharrena.
|
|
|
Añibarrok, adibidez, hainbat sermoitan tratatzen du gai hau (in J. Bidador, 1993).
|
Bere
esanetan," Bizcai danza nastu lucean" era guztietako bekatuak egiten dira, eta ia ezinezkoa da su horretan sartu eta ez kiskaltzea. Lohikeriara bideratzen du bereziki, batez ere kontuan izanik neska mutilak eskuetatik heltzen direla, oraindik herri gehienetan ez baita nagusitu eskuzapien ohitura.
|
|
|
Umerezek, Oñatiko parrokiakoa izanik, bertako Unibertsitatean ikasten zuten euskaltzaleekin tratua izango zuela pentsa dezakegu, horien artean Juan Jose Mogelekin. Baita Zarauzko misiolariekin ere (Palacios ospetsua oñatiarra zen, gainera), eta gauza
|
bera
esan dezakegu Lizarragari buruz: Oñatin, Elkanon nahiz Markinan behin baino gehiagotan eman baitzituzten misioak.
|
|
|
" el Seminario de Zarauz se componga de Religiosos con igualdad de las cuatro naciones,(...) con preferencia de los Bascongados en caso de abundancia o falta de pretendientes, concediéndose asimismo facultad para admitir confesores bascongados". Ikastetxeko Konstituzioak gauza
|
bera
dio, eta" nazio", hau da, probintzia, guztietako misiolariak, euskalki guztietakoak, egon baziren ere bertan, kexuak ere ez ziren falta izan," nazio" batekoak bestekoak baino nahiago zirela eta.
|
|
|
Dirudun familiako semea zen, eta gaztetxotan Madrilera bidali zuten, han ondo kokatutako osaba izebak zituela-eta, baina bere bokazio erlijiosoa indartsuagoa izan, eta" komenientzia lurtarretako" Madrileko aukerak utzi ondoren, Arantzazuko komentuan hartu zuen abitua 16 urterekin. Han, Palaciosek
|
berak
dioenez," se desgració", arinkeriaren bat egin baitzuen, segur aski sexuarekin zerikusia zuena. Ordudanik gero eta gehiago zaindu zuen bere burua, eta bere zorroztasun morala areagotuz joan zen.
|
|
|
" guchitan guertatzen da gaurco egunean". Gauza
|
bera
zioen sorginei buruz. Bere idatzietan, izan ere, primeran islatzen da bere garaiko Elizaren kontraesana.
|
|
|
" hitz bitan, 1980an irrati telebista indarrean jartzea batez ere goi teknologia lortzea eta hasierako inbertsio handiak egitea zela hainbatek uste arren, hamabost urte beranduago edonork daki ahalik eta programaziorik onena eskaintzea dela benetan ezein irrati telebistaren egiazko erronka". Telebistaz nahiz irratiaz oro har esaten den hori, sareari
|
berari buruz
esan daitekeena ere bada.
|
|
2006
|
|
|
Badakizu, Asier, gizakiak musika daramala
|
beregan
zioen Goethek. Shakespearek urrutirago jo zuen, bere barruan musikarik ez duen gizakiak ez zuela gaizkiletzako baino balio idatzi baitzuen.
|
|
|
Angelorekin hitz egin behar nituenak nerabiltzan buruan: zer esan,
|
berak
esaten zidanari zer erantzun, nola atera ataka hartatik. Umbertorekin pasatu nuen urduritasuna itzaltzeko modu bat zen.
|
|
|
Hildakoak pizteko moduko usaina du, aitak. Konplimendu
|
bera
esaten zion beti.
|
|
|
Ulertzen diat Triestetik alde egin nahi izatea, hiri hau ez duk sekula toki segurua izan, horixe
|
bera
esan nian hona agertu hintzen arratsalde hartan, gogoratzen haiz?, baina laster, hiri hau inoiz baino arriskutsuagoa bihurtuko duk gu bezalakoentzat, esan zidan Umbertok nahiko modu enigmazkoan.
|
|
|
Neu izan nintzen une hartan harrituta begiratu ziona. Hermanni bere etorkizunaz entzundako hainbat solas pasatu zitzaidan burutik, eta gauza
|
bera
zioen guztietan: soldadu nahi zuela eta soldadu nahi zuela.
|
|
|
Isilik geldituta, mutil uzkurra nintzela pentsatuko zuen. Nik hori oldoztu eta amonak saltzaileari horixe
|
bera
esatea, bat:
|
|
|
Nire hitza eman nion,
|
berak
esanda bezala egingo nuela. Baina lasaitzeko, nik agindutako guztia betetzen bazuen, ez zuela eskuizkribua inoren esku uzteko premiarik izango.
|
|
|
Ateak du, izenak
|
berak
dio?
|
|
|
Harro egongo zara hanka lurrean jartzerako esan zeniolako zure ustez esan beharrekoa. Aukerarik ere ez zenion eman
|
berak
esan nahi zizuna esateko: eskuetan zeuzkan lore haiek ez zirela zuretzat.
|
|
|
" Gu, hiru zaharrenak, bosgarrenean jaio ginen; gero jaitsi ginen lehenengo pisura. Orduan Tolosan igogailua zeukan etxe bakarra zegoen, izenak
|
berak
esaten du: " la casa del ascensor" esaten genion.
|
|
|
Baleki bezala belaunburuek ez diotela huts egingo. Ez dutela inoiz esango
|
berak
esan nahi ez duenik. Belaunburuak agerian, gehiegi erakusten ari ote den irudipena dauka.
|
|
2007
|
|
|
Ea inork hartu ote zituen galdetzen bazion, esan ziezaiokeen, gezurrik esan gabe, behin behintzat eskuetan erabili zituztela. Gauza
|
bera
esango zion liburutegi xume haren beraren erabilerari buruz: behin sartu zirela, alegia, dena zerri zerri uzteko izan bazen ere.
|
|
|
Gehienetan amaren kontuak ekartzen zituen hizpidera.
|
Berak
zioenez, hari esker jende askok ikasi zuen irakurtzen eta idazten herrian. " Nahigabe ikaragarria eman zigun denoi emakume handi haren heriotzak", esan ohi zion.
|
|
|
Salan sartu zen arineketan?. Eta ez dakit zutaz gauza
|
bera
esan daitekeen!
|
|
|
Agure hura hil zutenean ere, Igor kanpoan zebilen, mendian, kuadrillarekin,
|
berak
esatea gustuko zuenez, eta xehetasun horrek, ustezko hitz zorigaiztokoari itsatsita, hotzikarak eragiten zizkion.
|
|
2008
|
|
|
Telefonoak jo, erantzun eta zure ahotsa beste aldean. Beti gauza
|
bera
esaten zenidan. Kale amaierara iristean, azken telefono kabinara iristean, dagoeneko hamabi dei erantzunak nituen, eta berriro ere telefonoa erantzungo nuen, aurreko hamabi aldietan egin nuen bezala.
|
|
|
Eta hasten denean, ez da isiltzen. Baina
|
berak
esaten duen bezala, hitz egiten hasteko, sentitu behar du ondoan dagoenarekin hitz egitea posiblea dela. Seinaleren bat jasotzen duenean baino ez ditu ateak irekitzen.
|
|
|
Zuri iruditzen zaizu gauza
|
bera
esaten dabiltzala. Lizik Jeffen hanketako ileak laztandu ditu, eta ez du ezer esan.
|
|
|
Ahoko soinuak eraman ninduen aldarera, ahoko soinuak eta Tomasen amaren petralkeriak, bazen pare bat urte Tomas eta biok elkarrekin genbiltzala gure gutiziak eta konplitzen, Tomasek esaten zidan, egingo al dinagu?, eta ni gustura, baina atsoak ezkontza nahi zuen eta kontu eske hasi zitzaion semeari, lardaskan ibili behar baduzue hobe inor lotsatu gabe, hori esan zion semeari, eta horixe
|
bera
esan zidan Tomasek niri, eta ezkondu ginenean ere, ni pozik, nahiz atsoak alboko gelan lo egin, Tomas ez zen gaizki moldatzen, baina pazientziarik ez, horixe tamala, azkar azkar egin nahi izaten zituen egitekoak, niri gustatzen zaidan patxadarik gabe, askotan esaten zidan, egingo al dinagu, baina ez zen galdera, ez zen erregua ere, trumoia bezalako fenomeno ezinbesteko bat zen, eta bukatu ondoren... Zeruan bezala, esaten nion nik tarteka, zein ondo!
|
|
|
Kontuak egiteko garaia iritsi gabe ere, gauza
|
bera
diot.
|
|
|
Arrazoia ez da esaten:
|
berak
esaten du edo, maizenik, bera da ixiltzen.
|
|
|
Ba omen zen Errezilen gizon bat
|
bere
esan guztiak juramentuka eta kauendioska jantzi gabeko onik ez zeukana. Zergatik?
|
|
|
Eta oinarrian hauxe: hizkuntza batean edo bestean gauza
|
berak
esan daitezkeela eta, hizkuntza berean hitz batzuekin edo besteekin gauza bera esan daitekeela (hau da: gauzak hortxe daude, izatez diren bezala, izendatuak izateko zain; gauzak diren bezalakoak dira eta mundua" holakoxea" da).
|
|
|
Eta oinarrian hauxe: hizkuntza batean edo bestean gauza berak esan daitezkeela eta, hizkuntza berean hitz batzuekin edo besteekin gauza
|
bera
esan daitekeela (hau da: gauzak hortxe daude, izatez diren bezala, izendatuak izateko zain; gauzak diren bezalakoak dira eta mundua" holakoxea" da).
|
|
2009
|
|
|
Erraza zitzaion nerbio sistema ez ohikoa zuela-eta harro agertu eta
|
bere mendekoei
esatea: " Begira, nik jada ez dakit zer den lo egitea.
|
|
|
Lanetik botako duten beldur da.
|
Berak
esan zuen. –Egoera zailean?
|
|
|
Kutxan sartu, eta berriro eraman diot Nuriari. Ikusi duenean,
|
berak
esan dit neuri lasai egoteko, berria eginda izan dezatenean deituko didala-eta, lasai egoteko.
|
|
|
Betikoa ez zena hamaikak eta hamarreko autobuseko bidaia izan zen. Eserita nengoen lekutik
|
bertatik
esan nion txoferrari hurrengo geltokian gura nuela jaitsi. Tentsioa behean eduki ohi dudalako edo, zorabio txiki bat sumatzen hasi nintzen zutitzerakoan.
|
|
|
Hasiera
|
beretik
esan dezagun: ziurrenera egia da euskarazko produktuen eskaintza dena baino zabalagoa balitz, euskarazko prentsaren kioskoa ugariagoa balitz eta telebistaren aldagailu automatikoan euskarazko eduki gehiago baleude, gehitu egingo litzatekeela euskarazko prentsaren eta ikus entzunezkoen kontsumoa.
|
|
|
Zalantza izpirik gabe uste dugu euskararenak ez duela izan behar inposizioaren bidea, zaila baita behartuta ezartzen den hizkuntza inoren begietara maitagarri gertatzea. Baina gauza
|
bera
diogu gaztelaniari dagokionez ere. Horregatik egiten zaigu oso deigarria, euskararentzat berarentzat hobea dela esanez, euskara ez inposatzeko aholkua ematen dutenetako batzuk izatea aipaturiko manifestuaren bultzatzaile.
|
|
|
Halaber, jakina da jarduera politiko instituzionalean, adibidez hainbat udal administraziotan, euskararen erabilera sustatzearen aldeko politika aktiboak garatzen ari direla urteotan esparru politiko horretako hainbat ordezkariren gidaritzapean. Baina, aldi
|
berean
esan dezagun nabarmena dela, beren proiektu politikoetan, eguneroko politikagintzan, eta baita eremu mediatikoko jardunean ere, beren burua esparru horretan kokatzen duten aukera politiko eta mediatikoek gaur egun, oro har, egiten dieten baino toki handiagoa eta preziatuagoa behar eta merezi dutela euskarak eta hizkuntza aniztasunaren aldeko jarrera aktiboek. Murritzegia baita, beren gogo ametsetako euskal gizartea irudikatzerakoan, euskararentzako gordetzen duten tokia.
|
|
|
Hobeto esanda, gazteen bizkar gainean jartzen du hizkuntzaren etorkizunaren zama, eta, gazteen bizileku nagusietariko bat Internet denez gero, horregatik irizten dio hil edo bizikoa sarean tokia izateari.
|
Berak
esana du, Donostian, honako hau [39]:
|
|
|
Sakona ez bada, gero, arrazoibidea! Arduradun politikoaren esaldiaz esan dugun gauza
|
bera
esan liteke honi buruz ere; eta ariketa xume bat egitea nahikoa da pasarte horren ahulezia erabatekoaz ohartzeko. Hona ariketa:
|
|
|
Markoak
|
berak
dio, horregatik, tokian tokiko hizkuntzara eta egoerara egokitu behar direla bere edukiak.
|
|
|
Halere, irudipena dugu, edozein hizkuntza ikasteko nahitaez egin behar den ahalegina egin ahal izateko behar den motibaziorik ezaren edo motibazio urriaren ezkutaleku izan ohi dela gehienetan zailtasunaren argudioa; argudioa baino gehiago, aitzakia. Euskara" oso zaila" dela esaten duten herrikideetariko askori ez diegu entzungo ingelesagatik gauza
|
bera
esaten; eta familia erromanikoko kide den gaztelania lehen hizkuntza duenarentzako ingelesak berez ez du zertan euskara baino errazagoa izan. Zailtasunaren topikoa elikatzen duten faktoreak, beraz, ugari eta askotarikoak dira (hizkuntzaren prestigioa, hizkuntzaren beharra, hizkuntza ikasteko motibazioa, hizkuntzaren garapen didaktikoa, ikaskuntzarako metodologiak, eta abar).
|
|
|
Foro askotan errepikatu izan duen ideia bat prentsan egin zioten elkarrizketa batean ikusi genuen oso modu grafikoan formulatuta.
|
Berak
esana da" euskara erraztu behar da erabilera ere errazteko", eta arrazoi puska bat baduela esango genuke. Izan ere, Rotaetxeren hitzetan (El PaÃs,):
|
|
|
Elebiduntze prozesuak, hala esaterik badago, euskal elebakartasunean izan zuen eragina; ez, ordea, erdaldunen artean, giro soziala oso euskalduna zuten herri txikietara heldu ziren etorkinen kasuan izan ezik. Euskal hiztunen artean gaur den egunean, zorionez, ez dago euskal elebakarrik; zoritxarrez, ordea, ezin gauza
|
bera
esan erdaldunei dagokienez, oraindik ere gutxi gorabehera biztanleriaren erdia erdaldun elebakarra baita. Kontua da, beraz, prozesu hura elebiduntze prozesua ez baizik eta elebakartzekoa izan zela, argi eta garbi.
|
|
|
Aho biko ezpata diogu, esan nahi dugulako atxikimenduari esker iraun duen bezalatsu, aldi berean, ahuldu, atxikimendu eskasaren ondorioz edo atxikimendurik ezak berarekin dakarren axolagabekeriaren eraginez ere ahuldu egin dela; ez horregatik bakarrik, baina baita horregatik ere. Honetaz aurrerago jardungo dugu, etorkizunaz aritzerakoan hain zuzen ere; baina euskarak gizartean urteetan eta mendeetan izan duen atzerakadaz dihardugula, ezinbestekoa delakoan gaude hemen
|
bertan
esana uztea, faktore politiko eta instituzionalen ondoan, faktore ekonomiko eta sozialek eta hiztunen borondate eta hizkuntzarekiko leialtasunak berealdiko eragina izan dutela.
|
|
|
Gaur, hizkuntza gutxitukoak erabat kolonizaturik gaude. Ruper Ordorikari entzun nion La Oreja de Van Gogh taldeak saldu duela beharbada euskal musikak bere historia guztian saldu duen guztia baino gehiago; litekeena da gauza
|
bera
esan ahal izatea Alex Ubagori buruz. Aurrenekoak donostiarrak dira, eta bigarrena, Gasteizen jaioa.
|
|
|
Jan Morris izeneko transexualak bai, ordea.
|
Berak
zioen oso ezberdina zela jatetxean berarengandik espero zen portaera emakume bihurtu zenean, laster jabetu zela horretaz. " Ez dago existentziako aspektu bat generoak determinatzen ez duenik" zioen.
|
|
|
Bai, hazkunde ekonomikoak prezio latza dakar: alderantziz behar luke, baina gizartea eta familia
|
bere
esanetara jartzen ditu, errukiari inongo kontzesiorik egin barik. Ekonomiak norbanako mugikorrak nahi ditu, malguak eta errendimendurako prestuak, hemendik hara eta handik hona joateko etengabe prest daudenak.
|
|
|
" hertzea".
|
Berak
dioen legez," hertu da puzturen kontrakoa, zartako bat jasotakoan behatza handitu egiten zaigu eta sendatu ahala hertu". Terminoak termino, ikoltzeak mesede egingo digu.
|
|
|
|
Berak
esan zidan:
|
|
|
Hagina heriotza zuhaitza izan da kultura batzuetan Europa aldetik. Grezian eta Erroman, Hecate jainkoari eskainia zen zuhaitz hau, hekatonbe hitzak
|
berak
dioen gisara, heriotzaren jainkoa zelarik. Zezen eta idi, denak beltzak, 100 azienda sakrifikatzen zizkioten hekatonbe deitu sagara aldian, eta zezen idiok adar artean hagin arbaz apaindutako koroak jantzita akabatzen zituzten.
|
|
|
" Gerrako ume" ere izan zen," bizirik irtendakoa" gehiago,
|
berak
zioenez. Baina Meliton aitaitaren eskarmentua nahi dut gogora ekarri eta leiho honetara aldatu:
|
|
|
Horregatik deituko zioten haize gorri hotz txorrotx horri," garizuma haizea" eta" Aste Santu haizea". Esaerak
|
berak
zioen garbien: " Garizuma haizea, haize hotza!" Bizkaian ere eskarmentu bertsua:
|
|
|
Azkue abade jakitunak bere paraje lekeitiar haietan bildu zuen. Honelakoak esaterako, argizari edo kandelatxo Kandelario egunez bedeinkatua pizten zen, kirieleisonak esan aurrena eta, Azkuek
|
berak
dioen bezala, otoitz motoitz hauetakoren bat esan bitartean.
|
|
2010
|
|
|
Urte batzuk lehenago Berria (ez dakit Euskaldunon Egunkaria ote zen orduan) egunkariko Juan Luis Zabalari tesia egiten ari nintzela kontatu nionean,
|
berak
esan zidan egunen batean bukatu eta aurkezten banuen, abisatzeko, egunkarian ateratzea gustatuko litzaiokeelako. Eta halaxe egin nuen.
|
|
|
Abesti bat egin nion Yoyesi, txar txarra, inoiz argitaratu ez zena. Imanolek askoz gehiago egin zuen, kantaldi bat antolatu zion urtero, eta hor hasi zen bere gainbehera, leku gehienetan boikot gogorra egin ziotelako, baita Ameriketako euskal etxe batzuetan ere,
|
berak
esan zidanez. Alacanteko Orihuelan hil zen, hainbeste maite zuen Miguel Hernández poetaren herrian, aski bakarrik ziur aski.
|
|
|
Zer demontre ote zuen Tealdi Eroak ama hain urduri jartzeko? Jada nazkatua zegoen
|
berak
zioen bezala" liburu eroa" irakurtzen. Anaiak eta biok irudien arabera asmatzen genuen irakurtzeke utzitako liburuaren beste erdia, Tealdi Eroaren pasartea barne.
|
|
|
Beren klinikan ere zerbait zerbait ikusiak dira!
|
Berak
dio: " erremedioak eria sendatzearekin konformatzen balire, dena errex liteke" erremedioen ondorio txarren sendatzen dituzte lanak!
|
|
|
Baina, ez, Urkizaren lanak ageriko akatsak ditu. Alde batetik esan behar da,
|
bere alde
esan ere, Urkizarena egunkari eta aldizkarietatik lortutako bertso eta olerkien bibliografia zerrenda huts bat dela; bestetik, bere kontra kasu honetan, zerrenda hori inolako ziurtapenik egin gabe egin zela, Lotsatiren kasuan behintzat. Horrela, Lotsatiren olerkiek izan zuten lehenengo argitalpenari dagokionez, Urkizak ez zituen El DÃan eta El Pueblo Vascon agertutako olerkien berri ematen, bai ordea Euzkadi, Ekin, eta Argian agertutakoez.
|
|
|
Olerkia" Lotsati" delako batek izenpetzen zuen. Mitxelenak
|
berak
esan zidanez, Itsasondoko Sarasolatarren familiako bat ezkutatzen zen izengoiti horren pean, eta argitaratu zituen olerkiak El DÃa egunkari donostiarraren euskal orrian agertu ziren. Gerra aurreko euskal poemagintzari buruzko ikuspegi ofiziala osatzeko interesgarri gerta zitekeelakoan Lotsatiren lanak biltzea komenigarria zela pentsatu genuen.
|
|
|
Handik hurbil zegoen Ezkurra tabernan azkar eta ondo jango genuela esan zidan.
|
Berak
esandako guztia egiteko prest nengoenez, hara abiatu ginen. Mahaian eseri orduko, zerbitzaria etorri aurretik, etxera deitu nahi zuela esan zidan eta kalera atera zen, tabernako zaratatik ihesi.
|
|
|
Ohearen aurreko paretan pentsatu zuen. Logelan ondo gera zitekeela iruditu zitzaidan, ez, ordea,
|
berak
esaten zuen bezala, kontsolaren gainean gelditzen zen pareta puska garbian jartzeko, ohe buruaren gainean zintzilikatzeko baizik.
|
|
|
–Jantzi nian txaketa eta neukan arroparik dotoreena eta han joan ninduan taxia hartuta
|
berak
esandako helbidera: Carrer del Paradis, Paradisuko kalea.
|
|
|
Bukatu aurretik, berriro eman zizkion eskerrak Eusko Legebiltzarreko lehendakari" panpoxari" (hitz honek denak harrapatu gintuen oharkabean, zer esanik ez Cristina Arsuaga, jarri zuen aurpegia nolakoa izan zen ikusita. Subkontzientearen traizioa izango zen; izan ere, nik banekien SatisLourdes San Joseren mireslea zela,
|
berak
esango lukeen bezala Satisfaction gustura kantatu izango ziokeela) eta hitza eman zion.
|
|
|
Hala ere, bide horretatik jarraitu zuen beti.
|
Berak
zioenez: " Bizia, besteen alde emateko da".
|