|
2007
|
|
|
La, ttek bazuen
|
berak
asmatua eskuarazko kurtsoa; ez zen nahi baldin baduzu hain didaktikoa, bainan eskuararen historia, Euskal Herriaren historia eta hori zuen, historiaz gehienik, eta gero gure mintzairarenaz, eta gero urtean behin egiten zigun holako konkurtso bat bezala, sariketa bat, Emile Larrerekin Baionan izandako elkarrizketa, 1997ko abuztuaren 12an.
|
|
2008
|
|
|
Eta Xaho herri jakintza hori jasotzen saiatu zen. Nolanahi ere, Xahok euskal folkloreko elementuak, bestelako legendekin eta
|
berak
asmaturikoekin askatasun osoz nahasten, edertzen eta eraldatzen zituen, guztiz itxuraldatuz. Hala ere, ezin uka dakioke Xahori folklorearekiko interesa.
|
|
2010
|
|
|
Zeren manipulazio ibilbide luze honetan, zuzeneko aipuak dauden bezalaxe jasoak izan direla esango zaigu, eta horietatik abiatuz sortu direla birtualak, potentzialak... Hala, esanetatik hasi, eta esatariak
|
berak
asmatuetara, inoiz esan ez direnetara, edota, are oraindik, esan beharrekoetara jauzten da. Azken mota horretako aipuak ere bai baititugu.
|
|
|
Gauzak horrela, Hezkuntza Sailak EIKE izeneko lege proiektua onartu zuen 1982ko abuztuaren 16an. Etxenike sailburuak
|
berak
asmatu eta proposaturikoa, ikastolentzako estatutu antzeko bat zen EIKE.
|
|
2012
|
|
|
Era berean, itzultzailearen ideologiak (edota patrozinioak itzultzaileari inposatzen dion ideologiak) xede testuan izan dezakeen eragina azpimarratzen du. Gure inguruko adibide bat aipatzearren, Orixeren Tormes, ko itsu-mutila (1929) gogora genezake; kasu horretan, Orixeren ideologia moral eta erlijiosoak eragin zuen jatorrizko testuko kapitulu oso bat kendu eta itzultzaileak
|
berak
asmatutako beste batekin ordezkatzea.
|
|
|
Don Quijoteren itzulpena agertu eta hurrengo urtean plazaratu zuen Orixek bere bigarren itzulpen handia, El lazarillo de Tormes gaztelaniazko nobela pikareskoa euskaraz. Zeresan franko eman izan du itzulpen honek, batez ere Orixek itzulpen librearen irizpidea muturreraino eraman zuelako, kapitulu oso bat kendu eta
|
berak
asmatutako batekin ordezkatzeraino, bere kontzientzia moralak halakorik euskaratzea onartzen ez ziolako. Hautu hori honela justifikatzen du Orixek kapituluaren hasieran jarritako ohar batean:
|
|
|
Hasierako hitzaurrea eta batez ere euskarazko poema erreferentzia literario eta historikoz josita daude. Arestik elkarrekin nahasten ditu benetako gertaerak eta fikziozkoak,
|
berak
asmatuak. Horrela, euskal literatura atzerriko beste literaturekin lotzen du, jolas postmoderno interesgarria osatuz.
|
|
|
Ez dugu ez artikulu hori, ez idazle hori, ez sehaska kanta hori aurkitu. Garaiola izeneko herri edo auzorik ere nekez topa daiteke Sarrionandiaren idatzietatik kanpo, 128 eta
|
berak
asmaturiko lekuren bat izan litekeelakoan gaude, Durangaldeko Garai herriarekin lotua ziur aski.129
|
|
|
Fikziozko itzultzaileak edo itzultzaile apokrifoak erabiltzea estuki lotuta dago sasi itzulpenak tartekatzeko estrategiarekin. Sarrionandiak sortu edo itzuli dituen testuak
|
berak
asmatutako itzultzaileei egozten dizkienean, zabaldu egiten du nolabait testu horren eraketan parte hartu duten pertsonen, edo pertsonaien, taldea, testu bat autore bakar batekin lotzeko joera tradizionala salatuz eta literatura partaide ugariren arteko jolas interaktiboa dela gogoraraziz.
|
|
|
Sarrionandiak, sasi itzulpenen bidez, zalantzan jartzen bazuen beraren eta testuaren arteko lotura zuzen eta bakarra, itzulpena baizik ez bide zen berarena; jatorrizko testua beste autore batek idatzi bide zuen?, sasi itzultzaileak asmatzeak jolasa bukaeraraino eramateko aukera ematen dio: jatorrizkoa ez bide du
|
berak
asmatu, eta itzulpena ere ez bide da berarena; testu jadanik itzuli hori bere liburuan tartekatu besterik ez bide du egin. Horrelako jolasen bidez, guztiz hausten du autoretzaren eta testuaren arteko lotura zurrun hori, eta testuaren eta beste autore, apokrifo?
|
|
|
Aipatu ditugu kasu batzuk harrobiei buruzko atalean: argi dago poema miskitoaren izenburua(. Maitaleari gutuna?) eta Lukrezioren poema zatiarena(. Zauri ezkutua?) zubi testu gisa erabilitako itzulpenetatik itzuli dituela, baita Lukreziorena itzultzeko erabilitako zubi testutik hartutako beste hainbat poemaren izenburuak ere.168 Beste batzuetan, ordea, zubi testuetan ere izenbururik aurkitzen ez badu,
|
berak
asmatutako izenburua jarri ohi die itzulpenei. Horixe egin du, esaterako, Izkiriaturiken ematen duen Petronioren poemarekin.
|
|
|
Dena den, orrialde hauetan garatu duguna Sarrionandiaren itzulpengintza ulertzeko proposamen bat besterik ez da, eta ez du inolaz ere irakurketa bakarra izateko asmorik. Baliteke, gainera, guk apokrifotzat jo ditugun hainbat testu benetako itzulpenak izatea, eta, alderantziz, Sarrionandiaren itzulpentzat hartu ditugun testu batzuk funtsean
|
berak
asmatuak izatea, guk jakin ez arren. Nolanahi ere, apokrifoak, zubi testuak edota bestelako iturriak identifikatzeko gure ahaleginak zenbaitetan hutsegin izanak azpimarratu egingo luke nolabait Sarrionandiaren lanaren balioa, irakurlea, edo, behintzat, ikertzaile hau?
|
|
2021
|
|
|
Elkarrizketa gabe, prediku edo hitzaldi batean, entzuleak egin uste dion galdera hizlariak
|
berak
asmatzen du eta egiten bere buruari, eta lehengo modu bertsuan erantzuten: Zergatik gertatzen den hori?
|
|
|
Den gutxien/ gutxiena/ gutxienik (ere) formako esaldiek ‘batere ez’ esanahia dute ezezka emanak direnean: Ez dudala den gutien lotsarik izanen (Mirande);
|
Berak
asmatutako lege hala holako bat ez zuten den gutxiena ere hautsi nahi (Iraizoz); Gaingiroak, horratik, ez zuen den gutxienik harrotu (J. Mokoroa); Ez duela herrarik den gutiena egundaino izan (Hiriart Urruti).
|