|
2000
|
|
|
Zuzenbide erkidearen indarra apartera eraman eta uste ohi da ezkontide baten onustea nahikoa dela ezkontza horretatik sorturiko seme alabak legeztatzeko. Juriskontsulto zahar batzuek, haatik, argudiatu
|
zuten
seme alaba horiek legezkoak izan behar zutela ezkontide batekiko eta ezlegezko bestearekiko; nolanahi ere, iritzi hori bazter utzi da, gizakien egoera banaezina baita. Zalantzan izanez gero, hobe da legezkotasunaren alde jokatzea.
|
|
2001
|
|
|
Dorotea Fernandez Morales-ekin ezkonduta aberats bihurtu zen Pedro Ziga, eta ez zuen legelari gisara aritu beharrik izan. Ez
|
zuten
seme alabarik izan Pedrok eta Doroteak. Badirudi saminduta bizi zela horregatik Dorotea, gaisotu arteko samina zuela barruan.
|
|
2003
|
|
|
Adin aurreratu horrekin Eleuterio Basozabalekin âBilboko negozio gizon ezagun eta aberatsarekinâ ezkondu zen. Ez
|
zuten
seme alabarik izan, baina oso bikote emankorra izan zen beste alderdi batean: biak euskaltzale sutsuak izanik, ahalegin guztiak egin zituzten euskararen  egoera negargarria samurtzeko.
|
|
2005
|
|
|
Bere buruarekin ari zen, hiriko jakintsuren bat zinominokatuz, nahiz eta aipatutako unibertsitariak, heriotza erritualen berezilaria bidenabar, ez zukeen esplikatzen nolaz kantua oldartzen zen malkoen artetik alegrantziako ezpata gisa, aita edo ama galdu berri
|
zuten
seme alaben arimetarik.
|
|
2006
|
|
|
Jarreren kontu hori zela-eta, Adan eta Lilith ez ziren konpondu, agidanean, eta ez
|
zuten
seme alabarik izan. Yahveh jauna ez zegoen oso gustura," hazteko eta ugaltzeko" agindua eman baitzien gizakiei.
|
|
2008
|
|
|
Ordu arte itzalita egon zen argi bat piztu zidan bat batean aitari buruzko ametsen kontuak. Rosak eta Tomasek ez
|
zuten
seme alabarik. Jaio berritan aitak etxetik alde egin izanak ba ote zuen eraginik horretan, Tomasen portaera basatiak ba ote zuen loturarik seme alabarik gabeko etorkizun batekin?
|
|
2009
|
|
|
Izekoren etxean dena baitzen isiltasuna. Isiltasun hura hautsiko
|
zuten
seme alabak izango zituen, bost edo sei. Hori pentsatzen zuen.
|
|
|
Santirekin ezkondu eta urtetan ez
|
zuten
seme alabarik izan. Isiltasuna atzetik segika zeukan, zaldun beltz baten modura.
|
|
|
Nola moldatzen zara familia eta lana uztartzeko. M. V.: Gurasoak eta familia osoa atzean dauzkat, eta beraiei esker.Gurasoak etorkinak izanik, euskal munduan hezi zaituzte.M.V.: Extremaduratik etorriak dira, baina argi izan
|
zuten
seme alabek non egin behar zituzten ikasketak. Egape ikastolan hasi nintzenean, oraindik ez zegoen legalizatuta.
|
|
|
Baina familia euskaldun askotan ezkutatzen saiatu ziren; lotsa zuten. Ezeren faltarik ez
|
zuten
seme alabak halako mundu ilunean sartzeko gaizki zer egin ote zuten galdetzen baitzioten euren buruari, eta ez zuten erantzunik aurkitzen.
|
|
2011
|
|
|
Kazetariek ospetsuen bizitza pribatuan muturra sartzen zuten beti, eta lanean ez zegoenean ere antzezten jarraitu behar izaten zuen. Horregatik, Phyllis Gates idazkariarekin ezkondu zen 1955ean; oso gutxi iraun zuen, eta ez
|
zuten
seme alabarik izan. Ez zen berriz ezkondu.
|
|
|
Fase horretan, gurasoek bigarren mailan geratu behar dute, bikote berriari askatasuna eta pribatutasuna emateko. Une zaila da, mendeko
|
zuten
seme alaba mendeko gisa galtzen baitute, eta paper berri bat hartzen baitute: aita amaginarrebena.
|
|
|
Elkarrizketatu bakoitzari hainbat galdera egin zitzaizkion, besteak beste, Gabonetan jostailuetan egingo zuen gastu ekonomikoari buruz, nola eragingo zion krisiak ordainketan, zer jostailu mota erosiko zuen eta erosketa horiek egiteko zein merkataritza mota aukeratuko zuen. Kontsultatutako 1.906 etxeetatik, %73tan bizi ziren haurrak, eta gainerako %27tan ez
|
zuten
seme alabarik, baina erosiko lituzkete jostailuak familiakoentzat, lagunen seme alabentzat. Etxe bakoitzean, batez beste, bi haur daude, eta gehienak 4 eta 10 urte bitartekoak dira.
|
|
2012
|
|
|
Konponbidea beranduegi etorri izanaren kexa ere oso zabalduta dago. Hildako gehienak oso gazte ziren eta ez
|
zuten
seme alabarik. Guraso guztiak zendu dira eta anai arreba batzuk baino ez dira geratzen kalte ordainak jasotzeko.
|
|
|
familien glotohistoriek erakutsi dutenez, 1945 aldera herrigunean hazitako haurren (oraingo aitatxi amatxien) hamarretik lauk ikasi zuen euskara etxean; 1970 inguruan sortutakoen artean aldiz, hamarretik bat bik baizik ez. hau da, oraingo aitona amonek beren seme alabekin (oraingo haurren gurasoekin) hizkuntza aldetik nola jokatu zuten aztertuta ikusi dut herrigunean bizi zirenek ez ohi zietela beren umeei euskara egin, nahiz eta aita amak euskaldunak izan. Guraso bakarra euskalduna zen kasuetan, batean ere ez
|
zuten
seme alabek euskara etxean ikasi. hirrigunean hazitako iruritarrek honelatsu diote:
|
|
2013
|
|
|
Izugarrizko maitasuna jaso nuen familia hartan, ez
|
zuten
seme alabarik eta berehala semetzat hartu ninduten.
|
|
|
Senarrarekin hamalau urte zeraman etxe hartan, hamazazpi urterekin ezkondu zen bost urte zaharragoa eta ordurako etxeko nagusia zenarekin. Ez
|
zuten
seme alabarik izan. Senarrak ondo baino hobeto tratatzen zuen beti, ez zegokiolako sasikumerik hainbatean, eta horrek agerian uzten zuen norena zen ezintasuna.
|
|
2014
|
|
|
Soinujole eta pintore zen Martin eta haren emaztea, Ixabel. Ez
|
zuten
seme alabarik, baina hiru iloba izan zituzten etxean. Zaharrena, osaba bezala soinujolea, Anbroxi, handik urte gutxitara etorkizunean Segoviako ihesean parte hartu zuen argiketariarekin ezkonduko zena.
|
|
|
Haren emazteak Villabonako baserri batean zuen jatorria eta Joxepita zuen izena. Ez
|
zuten
seme alabarik eta haien etxean, Molinao auzoan, pasa genituen aste batzuk, aita lehen aldiz lanik gabe gelditu zenean. Handik gutxira Fraisoroko neska bat adoptatu zuten, Alazne.
|
|
2015
|
|
|
zeudenen artean, gehienek ez
|
zuten
seme alabarik izan.
|
|
|
Geurea, propioa nahi zuten. Diru laguntzarik jaso gabe, herritarrak beren dirua jarrita, euren dirutik eraiki
|
zuten
seme alaben etorkizuna. Hori baino herrikoiago edo publikoagorik ez dago.A.E.: Zer gertatu zen eta zergatik azaltzen da dokumentalean.
|
|
|
Baina ez
|
zuten
seme alaben haritik tira egin. Aretxabaletarengatik.
|
|
2016
|
|
|
Duela gutxi egindako azterlan batek ondorioak atera ditu baieztapen hori berresten duten ondorioetara: beren bizitzako lehen urteetan beren amarekin harreman hurbilagoa garatu
|
zuten
seme alabek garun garapena izan zuten, amarekin harremana hain bizia ez izan zen haurrena baino. Lan zientifikoa, Washingtongo Unibertsitateko Medikuntza Eskolako ikertzaileek St.
|
|
|
Ama batzuek kontrola mantentzen zuten eta beren lana osatzen zuten, modu afektiboan jokatzeari utzi gabe eta haurrari laguntza emozionala eman gabe. Beste batzuek, aldiz, ez
|
zuten
seme alabenganako arreta edo beren jarreragatik zigortzen zituzten. Lehen taldekoek puntuazio altua jasotzen zuten, bigarrenekoek, berriz, baxuago.
|
|
|
Bere emaztea aspaldi hil zen eta ez
|
zuten
seme alabarik izan.
|
|
2017
|
|
|
–Susto eder bat eman, eta turismoa egiteko gogoa kentzen diegun arte, esan
|
zuten
seme alaba mamuek, eta denek egin zuten gogotik barre.
|
|
2018
|
|
|
Lur zati hartan oilategia jaso
|
zuten
seme alabek. Altzari denda ireki zuten gero, oilategia biltegi bilakatu zen, baimenik gabe eta presaka jasotako eraikin izugarri bat, adreiluak bistan zituena alde batetik, teilatuan putzuak, barandarik ez balkoietan, hormigoizko blokeak beste aldetik, marrazki honetakoak bezalakoak.
|
|
2019
|
|
|
Lehenengo senarra Asentsio2Telleria zegamarra zuen, alarguna, eta 1857an ezkondu ziren. Ez
|
zuten
seme alabarik, gukdakigula. Asentsio 1861eko abuztuan hil zen, eta Manuela handik lau hilabetera, abenduan, berriz ezkondu zen, oraingoan, Joakin Luzuriaga Oriarekin, Segurako itxua rekin3 Biakalargunak ziren.
|
|
|
Irudia: Couleur Hala ere, nahiz eta ikasketa horietan erakutsi gurasoek beren listuarekin txupetea garbitu
|
zuten
seme alabek IgEren maila baxuagoa dutela, honi lotua: arnas aparatuko gaixotasunak s, “ez dago horri eusteko moduko ebidentzia zientifiko sendorik”, adierazi du San Rafael Ospitaleko adituak.
|
|
2020
|
|
|
Baina paradisuko lorategiak ere ez daude zorigaitzaren balbetik salbu. Zigatarrek ez
|
zuten
seme alabarik izan, eta badirudi horrek samin handia eragin ziola Doroteari. Amesgaizto erdiragarrietan galduta, haur jaioberrien negarrek iratzartzen zuten gaueko isiltasunean.
|
|
|
Eta izugarri gustatu zitzaidan niri historia hura. Bere gurasoek ezin izan omen
|
zuten
seme alabarik eduki, eta triste omen zeuden. Urte batean, udazkenaren bukaeran, lehendabiziko elurtea bota zuenean, elurrezko panpina bat egin omen zuen amak etxeko atearen aurrean eta, ninien  tzako jantzitxoak josi ondoren, haietaz apaindu omen zuen panpina.
|
|
2021
|
|
|
Gutako nor ez da hurbildu beste kontinente batera? Harrigarria da bizitza osoa hamar edo hogei kilometroko esparru geografikoetan pasatzen
|
zuten
seme alaba edo ilobentzat. Mundua ‘txikia’ egin dugu, eta ‘Herrixka Globala’ deitzen diogu, lasai lasai.
|
|
2022
|
|
|
Beste haur bat izan zuten orduan hiru urtekoa zena, Eki. Bera zen besteek mimatzen zutena, etxeko errege eta jostailua. Fania eta Botzo ezkonduta zeuden baina ez
|
zuten
seme alabarik.
|
|
|
Nekazari familiakoek Maiak josteko arazorik ez zutenez eta ongi hartu zituztenez pozik zeuden bi gazteak. Etxeko nagusiak ere pozik zeuden, ez
|
zuten
seme alabarik eta gustura zeuden mutilaren lanarekin eta bere arrebarekin. Andik gariaren uztarekin lagundu zien Okila eta bere anaiari.
|
|
|
Mussoliniren erregimenaren jazarpen latza pairatu zuten mugimendu sozialistan eta antifaxistan aritzeagatik. Aita jatorri judukoa zen baina heziketa ateoa jaso
|
zuten
seme alaba guztiek. 1938an jatorri juduko Leone Ginzburg intelektual komunistarekin ezkondu zen, eta 1940an harekin batera jo zuen Abruzzoko erbestealdira, Bigarren Mundu Gerra hastean Mussolinik erbestera bidali baitzituen juduak eta militante antifaxistak.
|
|
|
berriro ere mutikoak, zerbait gehiago jakin nahian. Azken batean, Nieves senarrarekin bizi zen, bakarrik, eta ez
|
zuten
seme alabarik; beraz, ze arrazoi izan ahal zuen egin duena egiteko. Nik ez dut ulertzen.
|
|
|
Garai hartan ez zegoen ezer, ez erakunderik eta ez ezer, familia haien umeen bizitza garatzen laguntzeko. Ausartak izan ziren familia haiek, beren dirua jarri
|
zuten
seme alabei ahalik eta arreta eta zerbitzu onenak eskaintzeko. Momentu hartan zegoen bakarra zen Asociacion pro Subnormales zeritzona, gerora Atzegi bihurtu zena, baina han biltzen ziren desgaitasunen bat zuten guztiak, nahastuta.
|
|
|
Aita eskualde hartako handienetakoa zuen; baina hainbat espekulazio oker atera zitzaizkion, bere fortuna arriskatu zuen eta lursailak hipotekatu behar izan zituen; beraz, ezkontza ez zen gertatu espero bezain arrakastatsua. Gainera, ez
|
zuten
seme alabarik.
|
|
|
Bestela, ez
|
zuten
seme alabarik izango.
|
|
2023
|
|
|
Kultura tradizionalean, hainbat esparru hartzen edo biltzen ditu ohitura honek, hala nola guraso harremanak (beren betebehar eta elkarreraginak), adin kategoria desberdinen artekoekin zabaltzeko harreman bideak, erlijio sinesmenak eta gizarte protokoloak, ikuspuntu ziklikogastronomikoak edota ohiturazko zuzenbidearen elementuak. Izan ere, bataioko aitabitxiamabitxi edo aita ama pontekoek konpromisoa
|
zuten
seme alaba besoetako edo pontekoei ogi berezia oparitzeko urtez urte Pazkoz (batzuetan, ezkondu edo kontsakratu arte). Opil hori hamaikatxo izenez ezagutu ohi da:
|
|
|
Mendigorriko Maria Espinal Olcoz eskola publikoko familiek 2021 ikasturtean lortu
|
zuten
seme alabak ereduan matrikulatzeko aukera, borroka luze baten ostean. Zehazki, hango gurasoek salatu zuten «hainbat eskaera, interpelazio eta mobilizazioren ondoren» baizik ez zutela lortu euskarazko lerro bat jartzea.
|
|
|
Nola erori zen haren emaztea? Ba ote
|
zuten
seme alabarik. Bilobarik?
|
|
|
Primantza ez
|
zuten
seme alabek — kadet (L, BN, Z), sasimutil (G), estrata mutil (Aia G) bizibidea etxetik kanpo bilatu behar zuten. Hauei diru laguntza bat eman behar zitzaien — dote, gurasoen edota maiorazkoaren bizkar; honek zerbait lagunduko zukeen bakoitzaren bizimodua antolatzen, baina ez zuten besterik.
|