|
2000
|
|
|
Urteek, ordea, hutsean utzi
|
zuten
nire ilusio hura, eta Lauaxeta ezagutu nuenerako errutinak guztiz bereganatua ninduen. Distantzia eta soraiotasun handiz bizi nituen Egunkaria ren gorabeherak, eta baita inguruko egoera politikoa ere:
|
|
|
Mendi ibilaldietan aurkitzen nituen hilarri guztiek hunkitzen baninduten ere, haiek aparteko indarra hartu
|
zuten
nire begien aurrean. Zirrara eragiten zidan inguru hartan gerra bat izan zela irudikatzeak; inguruko baserritar batzuk Francoren aldekoen eskuetan hiltzen eta beste batzuk inguruko mendietan Euzkadi Francoren atzapar etsaietatik defenditzen, armak eskuan hartuta, herriaren alde bizia emateko prest.
|
|
2001
|
|
|
Julian bidali
|
zuten
nik utziriko saskia bildu eta esnea partitzera. Anaia zaharrena baitzen.
|
|
|
Nola juzga psikiatrari ordaindu gabe bere buru arazoak garbitzen dituena? Kapirote zorrotzaren azpitik, izerdi tanta lodiek korritzen
|
zuten
nire burutik behera, kokots azpian bildu eta, finean, paparra pelaturik uzten zidatenak. Ez nuen gainerako entzuleen aurpegirik ikusterik, baina ikusi izan banitu, zahartuta zeudela sumatuko nukeen, ezbairik gabe.
|
|
2005
|
|
|
Ez nintzen hasieran jabetu. Gero, haizea altxatu zuen eta lehortzen zintzilik jarritako arropa puztuek bereganatu
|
zuten
nire arreta. Lehortzen jarritako alkandora bakoitzaren mahuka banari korapiloa egina zion ume bihurriren batek, eskuin eskumuturraren parean, nire gabezia mahukara ekarri nahian bezala, alkandorari muinoi bat eginez.
|
|
|
Gorreria apur bat makaldu eta entendimendua berreskuratu nuelarik, jauzi zalu batez buruz behera jarri eta baserriko kare zurizko hormaren kontra paratu nintzen, buruz behera, neukan beso bakarraren gainean. Haurrek ikusiko
|
zuten
nire akrobazia, inguruan bazebiltzan. Horixe ikusiko zutela.
|
|
|
Unión Obrera aldizkariko elkarrizketa batean esana nuen behin," gustuko ditudan poetak behin eta berriz irakurtzen ditut, haiek azken juizioan nire defentsa presta dezaten", baina hortik eternitate osoa Aureliano Buendia edo Oliveira bihurturik pasa nahi izatera, ez zegoen ba aldea! Kalkulu erratua egin
|
zuten
nirekin. Gainera, lehen oroit ahaleginean, ez zitzaidan pertsonaia zoriontsu bat bakarra ere bururatu.
|
|
|
Argitaratzen hasi nintzen, eta etxekoei bisitan itzultzen nintzenetan behialako lagunek tabernara eramaten ninduten esanez" Hau idatzi behar duk, entzun ezak...", edo" Kontatu duan hori ez zuan horrela gertatu, niri galdetu behar hidan horretaz, mareajerako trepeta guztiak prestatzen ari gintuan moila berrian ontzi holandarrak hondoa jo zuenean bokalean...". Gurasoek, ordea, bestelako juzkua egiten
|
zuten
nire idatziez," Orain ere egin omen duk!", edo" Harrotu beharra huen kontu hori!". Arrebak erakutsita irakurriko zituzten noski, edo hark zerbait esanda jakin.
|
|
|
Arrietak eta Ormazabalek ere, labanak zakil, barrura egin nahi izan
|
zuten
nire zaindari.
|
|
2006
|
|
|
hauek margotu
|
zuten
nire gela pozak zoratzen
|
|
2007
|
|
|
Harro ziren. Edo haiek ere, nik Iñakirekin hala, gezurretan jokatzen
|
zuten
nirekin, garbitzaile erratzarekin hogeita hamabost ordu ttanko egiten nituela errepikatzen nielarik. Zernahikeria itsuaren heroiak ziren.
|
|
2009
|
|
|
Kristauen bilera izateko, oso karitate gutxi izan
|
zuten
nire bertsoek Lezon. Aspaldian ez nion Xeferi lan handirik eman.
|
|
2010
|
|
|
Harrezkero nire gorputz biluzia erakusteko lotsa moduko bat nuen. Hondartza nudistetako egonaldiak gogoratzean ohartzen nintzen zenbaterainoko eragina izan
|
zuten
nigan biluzte bortxatu horiek.
|
|
|
" Ez egin kasurik pareko gizonari, kutxan zer ote daramazun galdetzeko irrikaz dago, egin lo plantak, baina ez zaitzala benetan loak hartu, ez nazazula askatu", esaten nioan. Zaratarik egiten ote
|
zuten
nire hezurrek. Trenetik jaitsi ahala polizia armatu bikote batek gerarazi gintian.
|
|
|
Presozaina beste nonbait ibiliko zen une hartan, nire gelako atea irekita gelditu baitzen. Niri zegozkidan segurtasun arauek agintzen
|
zuten
nire ateak beti itxita egon behar zuela, preso arruntenak ez bezala.
|
|
|
beti salatu
|
zuten
nire abizenaren adore zuhurra.
|
|
|
Ohikoa baino geldialdi luzeagoa egin zuen noriak. Berriro ere, media fin batzuen babesa baino ez
|
zuten
nire zangoetatik hotza gorputzean hedatuz sentitu nuen. Berari itsatsi nahiko nukeen, nola likena enborrari oihan hezean.
|
|
|
Gaueko afaria argentinarra ez zen toki batean egitea proposatu nuen. Denek bat egin
|
zuten
nire eskaerarekin. Tudelak oroitarazi zigun, ordea, Laurak Bat zentrokoek emango zigutela afaltzen, saioaren ondotik.
|
|
2011
|
|
|
Internetek mundu zabalago bat ekarri dit. Lehen betikoek hitz egiten
|
zuten
nitaz, badakizue, Bob Spitz, Ray Coleman, Barry Miles, Peter Brown eta halako jendeak. Ezin zulatuzko hierarkia osatzen zuten.
|
|
|
Nire lagunek, ordea, ezin
|
zuten
nire baitan sumatzen nuen herraren harra euren barrenetan sentitu. Oharkabean hazia.
|
|
|
Zutitu egin zen gure Luis miretsia, bestela hitz eginen
|
zuten
ni bertan ez egotera.
|
|
2012
|
|
|
Ospatu behar nuke nik ere bakarrik gozakaitz bada ere. Ez zuten esperoko ongi aterako zenik, bestela ospakizunen bat ongietorriren bat zerbait aurreikusiko
|
zuten
ni hain azkar hain bakar hain zabar hain zargal Beñat beste gordeleku batera eraman behar zuten aitzakian jauzkor utzi beharrean.
|
|
2013
|
|
|
Bi mahairen gainean pausatu
|
zuten
nire hilkutxa. Haien kontra aritzen ziren gauero musean gurera etortzen ziren zurruteroak.
|
|
|
Prentsan eman zuten haren egoeraren berri. Orduan ikasi
|
zuten
nire gisako ezjakin guziek non zegoen Txulapain, non zegoen Usi herri ttipia, halako mutil handia eman zuena. Guardia zibil ustela ere erietxean zegoen," En cuanto al autor de los disparos, el guardia civil José R.
|
|
|
Diario Vascon leitu genuen partidaren kronika. Nahiz eta Boronatek lehenbizikoa sartu, Lasak eta Rojok salbatu
|
zuten
nire ekipoa. Aitak orduan ere ez zuen hamalaukorik egin kinielan.
|
|
|
Besarkada hark eta beste horrelako laztan batzuek bizirik mantendu
|
zuten
nire esperantza, eta tribunoaren besarkada eta laztan lizunak jasateko indarra eman zidaten.
|
|
2015
|
|
|
– Ene senarrek ere ber gisan atxikitzen
|
zuten
ni ezagutu aitzin! –horrelaxe trenkatu du, siku, zeukan zalantza.
|
|
|
Irriz karkailaka jarraikiz, seinalatu nien nondik joan behar
|
zuten
nigana hurbildu ziren bi kuia liliei. Atsegin auhen batean hartu zuen neskak erran niona:
|
|
|
Bion artean ekoiztetxea sortzea proposatu zidanean ondotxo nekien zein arrazoik ekarri
|
zuten
nigana. Ez dut esango Lehendakariarekin hika hitz egiteko besteko konfiantza nuenik, baina tira, ondo erlazionatutako eta susmo gabeko familia jeltzale batean hazitakoa nintzenez, banituen erabilgarri suerta zitezkeen kontaktuak han eta hemen.
|
|
2016
|
|
|
esaten
|
zuten
niri begira.
|
|
|
Ez nintzen harritu. Gauza mordoa egiten
|
zuten
nire gordean. Hiriko oroitarri eta monumentu frankista guztiak simaurrez lohitu zituen artista gazte talde bat defendatzea egokitu zitzaidan egun haietan Bilbon, Tribunal de Orden Publico ezagunean.
|
|
|
Zer arraio, zer carallo egin behar ote nuen pentsarazi zidan niri txatxu hark, alegia, zer espero
|
zuten
nigandik, zer adierazi nahi zuen Mata Hariren keinuak. Banuen zer hauta, jaiki eta zafraldi bat eman kasernako arratoi hari, festatzar hartaz futitu, lagunek utzitako godalet guztiak husten laketu, lo hartu, neska beso artean estutu guztiak probokatzeko, horixe baneuzkala hautuak.
|
|
|
Halako batean herrian zabaldu zen Santakrutz ermitatik bera zetozela soldaduak. Frankistak Ondarroan sartu bezain laster amenazu egin
|
zuten
niri begira. “Urrestirenak egin du”.
|
|
2017
|
|
|
Karmenen heriotzatik hilabete eskasera, ekainaren hasieran, amamak bere jaioterrira eraman ninduen, La Esperanzara. Herritik urruntzeak eta bilobaren kargu egiteak dolua pasatzen lagunduko ziotela pentsatu
|
zuten
nire gurasoek. Orduan aprobetxatu zuten haiek Ataka hartzeko eta hirugarren taberna eta etxe aldaketa egiteko.
|
|
|
Amak eta Lukak ezer gertatu izan ez balitz bezala jokatzen zutela iruditzen zitzaidan. Egunkaria irakurtzen
|
zuten
nire ondoan, musika jartzen zuten, telesailen bat ikusi, laneko kontuak aurreratu... Nobioarekin elkartu aurretik komuneko ispiluaren aurrean ezpainak margotu zituen behin amak.
|
|
|
Airean dantzan zebiltzan hauts pinportak argitzen zituen eguzkiak. Haurtzaroko oroitzapena zekarkidan, nola saiatzen nintzen trenbidearen ondoko kale desolatuan distira haiek harrapatzen, eta nola ihes egiten
|
zuten
nik eskua itxi orduko.
|
|
2019
|
|
|
X k merezi zuen! ”. Nire inguruko bertsolari batzuek arrazoia eman zidaten eta esan zuten X k merezi zuela, indartu egin
|
zuten
nire ez merezimendua. Orduan, amaierako agurrean txapela X horri eskaintzea erabaki nuen, eta hala egin.
|
|
|
Garai hartan nire herrian ez zegoen mugimendu feministarik eta ez nekien nora jo, ez zitzaidan bururatu emakume talde batengana jotzea, Bertsozale Elkarteari ezer eskatzerik ez zitzaidan burutik pasatu ere egin... eta Ertzaintzara jo nuen zuzenean eta bertan jarri nuen salaketa. Ertzainen tratua oso distantea izan zen, lapurreta bat kontatzen ari banintz bezala jaso
|
zuten
nire bertsioa. Handik bizpahiru hilabetera telefono dei bat jaso nuen herriko epaitegitik esanez kareo baterako deituta nengoela.
|
|
|
bikotekidea, tesi zuzendaria eta hirurok. Natacha Michelen ideiek eragin handia izan
|
zuten
nigan. Harreman oso txarra zeukan Frantziako feministekin.
|
|
|
Badakizue altoa eman zidatela aireportuko kontrolean? Desbideratu egin
|
zuten
nire maleta izpien aparatuak zerbait sumatu zuelako. Polizia bat nire nezeserra miatzen hasi zen.
|
|
|
Bai isilik daudela denak... Lehertuak bukatuko
|
zuten
niretzako zuloa prestatzen! Baina lur azpian ere ez banaiz hiltzen?
|
|
2020
|
|
|
Dutxatu ere dendan egiten ginen. Gaixorik nengoenetan gurasoek ez
|
zuten
ni zaintzeko astirik, hiru hilabetez egon nintzen erreumarekin ohean, izeba Mariak zaindu ninduen, apopiloak izaten zituen etxean, eta ni, bat gehiago.
|
|
|
Han egoten ginen liburuak begiratzen, trankil, egoteko leku bat zen. Horiek itxi zirenean, Círculo de lectoresekoek harrapatu
|
zuten
nire senarra kalean; izena eman zuen, handik eskuratzen genituen liburu batzuk, pare bat hilero, eskaintza mugatua zen. Nerabetan, asteko propina hartuta Bilboko Corte Inglesera joaten nintzen liburuak erostera.
|
|
2021
|
|
|
Nora zihoan? Zer eginen
|
zuten
nitaz. Etorkizuna ilun nekusan.
|
|
|
Liburuxka egin zigun, tabakoa eta guzti eman zigun. Gero besteek esaten
|
zuten
ni izan nintzela, baina hirurok izan ginen”.
|
|
|
Nik uste nuen Patricia kolonbiarra zela, ez galdetu zergatik… Era berean, ia denek pentsatzen
|
zuten
ni irlandarra nintzela.
|
|
|
Ezagutu ditut edateari utzi dioten gizonak. Haien alabek ez
|
zuten
nik baino gehiago balio, ezpada alderantziz. Ikusi ditut alaba horiek beren aita edale ohiekin kaletik berriketan irriz, ikusi ditut beren aiten besoetatik lizunki zintzilikatuta, ezer pasatu ez balitz bezala, alaba itsusi horiek, ni baino itsusiagoak, alaba murritz, domestikoak, zeinek nik baino gehiago merezi zuten euren aiten begietara, zeinek nik baino gehiago merezi zuten.
|
|
2022
|
|
|
“Arazoak izan nituen nekazaritzako erregimen berezian alta emateko. Niri hiru urtez ukatu zidaten alta ematea nekazaritza ataleko Gizarte Segurantzan, legeak oso zaharrak baitziren, Francoren garaikoak, eta esaten
|
zuten
nire senarrak irabazten zuenarekin nahikoa zela familia unitateari eusteko. Eta nik ez nuen laguntzarik eskatu, baina gogoan dut emakume batek laguntza plana eskatu zuela eta esan ziotela:
|
|
2023
|
|
|
Arduradunek orduan esan zidatenez, aho batez erabaki
|
zuten
ni proiektu honetan parte hartzeko hautatuen artean izatea. Batetik, garaiko gizateria ordezkatzeko talentu handiagoko inor aurkitzea zaila izango zela iritzita; bestetik, nire edertasun moldakor miresgarria balioetsita.
|
|
|
Pena. Baina hala ere erakusketan jarri
|
zuten
nire margoa, besteenekin batera. Nire ama erakusketan nire koadroa ikusita asaldatu egin zen, eta errieta egin zidan.
|