|
2000
|
|
|
bazekiten ez zutela beste auzokoekin jolastu behar, besterik ez. Baina orduan ikusi
|
zuten
hura jolasa baino zerbait gehiago zela, guda zela. Bere txikitako adiskide asko zuloan daude, edo bestela preso.
|
|
|
—Hara zer fosil aurkitu dudan, Joanes! —erran zidan, eta leihotik sartzen ziren argi izpi bakanek ditxaren iduria zizelkatu
|
zuten
haren betartean.
|
|
|
Adi egon, bada, zeren kontatuko baitizuet nola sendatu zuen Avilako Teresak gure aita —eta ikusirik ezen guztiek kasu egiten zidatela, nahiz eta zaldunek, artean, mesfidantzaz behatu, aitzina segitu nuen, hiztun onen antzera, hitzaren jabe—: ...ren begiak martiri batenak ziren, haren hatsa hauspo hautsi batena zen... eta han eta hemen garau gorri zornetsu batzuk bihitu zitzaizkion, guztioi goragalea eragiten zigutenak; eta ez zegoen, ez, hilik, baina, hilik ez zegoen arren, hila baino hilagoa zirudien, hatsa eta kiratsa zeriola; eta, hala, aita sendatzeko asmotan, etorri ziren hango eta hemengo medikuak, iragan ziren gure etxetik, eta ez
|
zuten
hura sendatzerik erdietsi; eta, hala eta halatan, lurraz eta lurreko faboreez etsirik geundèn egun batean, Urbiaindik iragan zen gizon bat —benedika dezala Jainkoak egin zigunagatik! —, erlikiontzi hau lepotik dilindaka zeramana; gizonak erraiten zuen ezen erlikiontzi hark santaren behatzezurrez zeuzkala —ezker oineko hatz lodikotearenak—, eta erran zigun ezen egun baten buru... " Mutila, ez didazu sinesten, baina erradazu:
|
|
|
Eta guk bagenekien ezen In dietarat zihoazen giristinoek hutsaren hurrengotzat zituztela beltzak eta indiarrak, eta bagenekien, halaber, ezen bertze ikusmolde batetik abiatu behar genituela geure egiteko guztiak, zeren biok ere irakurria baikenuen orduko Bar to lo mé de las Casasen Brevísima historia eta zeren baikenekizkien, halatan, bertze historia batzuk ere, indiarren holokaustaren berri emaiten zigutenak: Hatuey ren historia, konparazione, Kubako buruzagi edo cacique indiar harena, zeina giristinoenganik eta gizon zurienganik ihesi ibili baitzen, harik eta haien atzaparretan akabatu zuen arte; eta, hala, bada, kondenatu zuten giristinoek sutan hiltzerat, lotu
|
zuten
hura tronko bati... hurbildu zitzaion frantziskotar bat, erran ziona zer sinetsi behar zuen eta zer ez, baldin zerurat joan nahi bazuen, zeren, bertzenaz, infernurat joanen baitzen; eta, hura aditu bezain fite, kezkatu zen cacique a eta galdetu zion frantziskotarrari ea giristinoak zerurat joaiten ziren; eta ihardetsi zion frantziskotarrak baietz, eta buruzagi indiarrak erran zion, ordainean eta ...
|
|
|
Eta kontu egizu, bertzalde, ezen, enegatik izan ez balitz, galeretarat kondenatuko zutela... eta haren etxea desegin, eta haren lurrak gatzez idortuko zituztela, nola izan ohi baita ohitura eta usantza halakoetan; eta ez kexatu, zeren, zigorretik desterrurat xuxen eraman beharrean, hilabeteko atsedenaldia emanen baitzaio, zaurietarik sendaturik joan ahal izan dadin harat... Ez kexatu, ez, zeren, Ofizio Saindua orain dela urte batzuetakoa izan balitz, ene zerbitzuek ez baitzuten deusetarako ere balio izanen, eta erre eta xispilduko
|
zuten
hura goiti beheiti.
|
|
2001
|
|
|
Goiok ez zuen frantsesa batere ondo ahoskatzen. Aurreko urteko irakasleak, Mesie Ezmonsieur deitzen
|
zuten
hark, min ez emateagatik edo kalterik gibelean ez uzteagatik pasatu zuen. Lehenengo klaseetan, denen aurrean, Arianek behin eta berriro esan zion zelan ahoskatzen diren diptongoak, au o, oi ua...
|
|
2002
|
|
|
Alboko kalean etxe berri bat ari ziren eraikitzen. Zuloa aurkitu
|
zuten
hura babesten zuen alanbre artean, eta zimenduetan ezkutatu zituzten traste guztiak. Zein leku hura baino seguruago?
|
|
|
Ez bizitzako momentu guztietan, bistan da. Baina, egoera txartzen edo okertzen zitzaienean ere, beti aurkitzen
|
zuten
hura zuzentzeko modua. Hartarako indarra baitzuten artean.
|
|
2003
|
|
|
Xehetasun horietatik ezin liteke ondorio garbirik atera, baina auzoko askok, emakumeek bereziki, glamour handiko argazkiz betea irudikatzen
|
zuten
haren etxeko hormaren bat, eta famaren zama arintzearren edo maitaleen setiotik ihesi etorriko zela herrira pentsatzen zuten. Hargatik ez zuten oso ondo ulertzen zer egiten zuen senar harekin, guztiek aho batez, eta horretan bakarrik zetozen bat adierazpenetan, ez baitzuten emakumearen dinakoa ikusten; guztiek emakumearen bizkar, hari atxikirik bizi zela pentsatzen baitzuten.
|
|
2004
|
|
|
Poliki poliki biluztu ziren. Gizonezkoaren esku luzeek Milaren alkandora ireki
|
zuten
haren titi punta gogortuak agerian utziz. Bere senarraren eskuak baino luzeagoak zirela pentsatu zuen.
|
|
2005
|
|
|
Gauerdian izan zen, argi guztiak itzalita zeuden eta inork ez zuen hotsa entzun. Goizean aurkitu
|
zuten
haren gorpua.
|
|
|
Egunero, iluntzeko bederatziak inguruan, behin ere hutsik egin gabe. Zeziliaren etxera deitzen zuten lehenengo, Carlorena zelako txanpon zuloduna, telefono kabinek irensten ikasi ez
|
zuten
hura, eta Silviarenera ondoren.
|
|
|
Baina ez zuen deus esaten. Ez
|
zuten
harengan inolako eraginik izaten. Hormari hitz egitea bezalakoa zen.
|
|
2006
|
|
|
Martin Irati aldeko isileko arrantzaria izana zen. Biduzeko amuarrainek berehala izan
|
zuten
haren berri. Garrüzeko gazteluzainak sekula ez zuen galdegin bere mahaira ailegatzen ziren ale goxoen etorkiaz.
|
|
|
Legegizon eta funtzionarioetan ere frankok egin zuten urrats bera. Bertze zenbaitek, anarteraino isilpean ibilita, lehen aukera
|
zuten
hura denen aitzinean higanot agertzeko.
|
|
|
Inoiz ez zuten bereizkeriarik egin, bederen: nirekin bezain gozakaitz jokatzen
|
zuten
harekin. Eta alderantziz.
|
|
|
Lastoetan etzanda zegoen, ez esna, ez lo, eldarnio hutsean baino, sukarrak jota. Lasto printzek arantzak ematen
|
zuten
haren buru izerdituan.
|
|
2007
|
|
|
Mozkortutakoan ez zen ez gizon ona, ez gizon txarra, ez zen gizona, basapiztia baizik. Behiek ere negar egiten
|
zuten
haren piura ikusita, ukuiluan lotarako etzaten zenean. Baina bera izan da nire bizitzan aita edo ama baten antzik handiena izan duena.
|
|
2008
|
|
|
bertatik bertara zaintzeko. Bidaia haietara, bi alabak eramaten zituen frankotan, baina alabek ezin zutela eta, ezkontzekotan zegoèn lagun baten ohorez, jaialdi bat
|
zuten
haren jauregian, antzerki bat ere bai, zeinean bi ahizpak baitziren protagonista nagusi?, bakarrik joan zen azkenean. Ez zen hura bakarrik zihoàn lehen aldia, beste batzuetan ere joan baitzen:
|
|
|
Reginak kontu haiek guztiak behar zituen buruan, perlazko lepoko bat amets, ezin esplika baitaiteke bestela nola baliatzen zituen txolarte guztiak begia bionboen arteko zirrikituetan paratzeko, baita begirada Nazarioren eta haren taldearen norabidean bideratzeko ere. Nazariori eta haren inguruari begira, Reginak pozik zirudien batzuetan, negozioen gudu zelaian inoiz jeneral izango zenaren balizko diruaren hotsek erakargarriago egiten ote
|
zuten
haren gorputza??, baina betilun ere agertzen zen beste batzuetan; are gehiago: okertu ere, okertu zuen muturra, jeloskortasunak edo jota?
|
|
|
Udazkeneko egun epel bateko egunsentia zen, goian eta behean, gortinetan zehar iragazitako argiak Nazario Orbe esnatu zuenean, ohi bezala. Nazario Orbe, beraz, esna esna zegoen, erne baino erneago, burua edozertarako prest, gizonak loaldiak laburrak baitzituen, bospasei ordurekin aski zuela esan ohi zuen, eta erlojuek ez
|
zuten
haren baieztapena berresten baizik, eta esnaldiak bat batekoak, ez pixkakakoak.
|
|
|
Eskifaia guztiak errespetua zion, eta bete egiten
|
zuten
haren esana gainera. Bazekien bakoitzari hitz egiten, eta denei mesedetxoren bat eskaintzen.
|
|
|
Atzean itsasoa neukan, aurrean ainguralekua. Itsas brisak, bere ezohizko indar harekin hustu egin balitz bezala, ez zuen jadanik jotzen; hegoaldeko eta hego ekialdeko haize bolada arin eta aldakorrek hartua
|
zuten
haren lekua, lainogune handiak ekarriz; eta ainguralekuak, Eskeleto Uhartearen haizebe aldean, aurreneko aldiz bertara sartu gineneko baretasun eta berun kolore haiexek ageri zituen. Hispaniola zehatz mehatz islatzen zen batere izurrik gabeko ispilu hartan, hasi masta gainetik eta flotazio marraraino, Jolly Roger airean zuela tapikuaren erpinean.
|
|
|
ur garbiko iturbegi bat sortzen zen muino txiki baten ia kaskoan, eta, iturbegia barruan zela, etxe sendo bat egina zuten enborrez, estutasun batean berrogei lagunentzako tokia bazuena, eta lau aldeetan mosketeentzako saieterez hornitua. Tarte zabal samarra garbitua
|
zuten
haren inguruan, eta sei oin luze zen oholesi bat zegoen gero, aterik nahiz tarterik gabea, behera botatzeko gogorregia, ez bazen denbora eta lan asko kostata, eta irekiegia, aldiz, setiatzaileei babesa emateko. Enbor etxeko jendeak mendean edukiko baitzituen erabat; berak babesean gelditu eta eperrak bezala botako zituzten besteak.
|
|
|
Fernando Iramategiren fama zabaldua zen herritik kanpora, batez ere udatiarren artean. Ricardo Bastidak eta José María Oriol y Urquijok oso estimatzen
|
zuten
haren lana. Oriolek batez ere.
|
|
|
Zoritxarrez, koadroa galdu egin zen 1936ko gerran. Geroztik ez
|
zuten
haren aztarnarik atera. Misterioa sortu zen, non ote zegoen koadroa, desegin ote zen edo bazterren batean geratuko zen.
|
|
|
Markes jaunak, izan ere, urtean hilabeteko bidaia pare bat egiteko ohitura zuen –apirilean edo maiatzean, eta urrian–, Andaluziara, han zituèn interesak eta –cortijoa, gehi meategi ireki berria– bertatik bertara zaintzeko. Bidaia haietara, bi alabak eramaten zituen frankotan, baina alabek ezin zutela eta –ezkontzekotan zegoèn lagun baten ohorez, jaialdi bat
|
zuten
haren jauregian, antzerki bat ere bai, zeinean bi ahizpak baitziren protagonista nagusi–, bakarrik joan zen azkenean. Ez zen hura bakarrik zihoàn lehen aldia, beste batzuetan ere joan baitzen:
|
|
|
Udazkeneko egun epel bateko egunsentia zen, goian eta behean, gortinetan zehar iragazitako argiak Nazario Orbe esnatu zuenean, ohi bezala. Nazario Orbe, beraz, esna esna zegoen, erne baino erneago, burua edozertarako prest, gizonak loaldiak laburrak baitzituen –bospasei ordurekin aski zuela esan ohi zuen, eta erlojuek ez
|
zuten
haren baieztapena berresten baizik– eta esnaldiak bat batekoak, ez pixkakakoak. Iratzarri ahala albora begiratu zuen, non baitzetzan bere emaztea, beste aldera jiratuta, lo ezin gozoagoan, itxuraz.
|
|
|
Reginak kontu haiek guztiak behar zituen buruan, perlazko lepoko bat amets, ezin esplika baitaiteke bestela nola baliatzen zituen txolarte guztiak begia bionboen arteko zirrikituetan paratzeko, baita begirada Nazarioren eta haren taldearen norabidean bideratzeko ere. Nazariori eta haren inguruari begira, Reginak pozik zirudien batzuetan –negozioen gudu zelaian inoiz jeneral izango zenaren balizko diruaren hotsek erakargarriago egiten ote
|
zuten
haren gorputza? –, baina betilun ere agertzen zen beste batzuetan; are gehiago: okertu ere, okertu zuen muturra, jeloskortasunak edo jota... zer esanik ez dama gazteak Nazariori eskutik heldu ziòn mementoan, dantzara ateratzeko asmotan.
|
|
2009
|
|
|
Haren azken egunetako lanak, idatziz behintzat. Testuak baino areagoko bizi bat
|
zuten
haren hitzek, hala ere. Beste lauki batean Mertxek. Aita Gandiagari?
|
|
|
Bilboko kartzelei asaltokoan erana zendu da gerra zibilean. Gerra amaitu ostean, lagunek Lion d. Oreko horman plaka bat ezarri
|
zuten
haren oroiz epigrafearekin: –En este rincón Pedro Eguillor/ hablaba todos los días de España?.
|
|
|
Nik ez nituen ezagutzen. Jende batek Gandiagarentzat inportantzia handia eduki du, azken urteetan hain zuzen. Arantzazuko Milikua eta Goiko Bentakoak, Oñati, Plaentzia, Bergarako lagunak?, beraiek ez dakit ba ote dakiten zenbat esan gura
|
zuten
harentzat. Hemen izango dira, bizkaiera erruz entzuten da.
|
|
|
Murnane. Astaburu deitzen
|
zuten
haren lagunek, herriko edatetxe batean harrapatu zuten.
|
|
|
Eguerdi hartan pare bat aldiz deitu zuten Zeberio irakaslearen telefonora, baina ez
|
zuten
harekin hitz egiterik lortu. Geografia eta Historiako departamentuko idazkariak erran zien arratseko zortzietan tutoretza izanen zuela, eta bere bulegoan aurkituko zutela ordu hartan.
|
|
|
–Beldurtia zelako fusilatu
|
zuten
hura.
|
|
|
Olasori begira geratu zen. Liburuetako itsasoaren kolorea
|
zuten
haren begi urdinei.
|
|
|
–Neska hil zen. Ez
|
zuten
haren gorpua ere topatu. Auskalo ze korrontek edo eraman zuen.
|
|
|
Orbetarrek bazekiten, bai, aitak zabaldutako eten puntuek Titanicera zeramatela, zuzen zuzenean eraman ere; guztiek behar
|
zuten
hura buruan, beraz, baina Damasok bide ezin zuzenago hartan bihurgune bat asmatu eta honela esan zuen:
|
|
|
Carmenek ez zuen onartu nahi agian ezin zuela umerik eduki. Zenbat bisita egin zizkion Don Rikardo medikuari, eta zenbat esamesa sortu
|
zuten
haren bisitaldiek. Don Rikardo ezagututa ez zen harritzekoa.
|
|
|
Louvren noiznahi ikus zitekeen. Balakariek ahapetik erraten
|
zuten
haren izena. Karlos IX.ak manatuta, Frantziako erresumaren handitasuna goresteko poema luzeari emana omen zen.
|
|
|
Bilo bizarrak zurituak zitzaizkion. Betiko jakintasuna isurtzen
|
zuten
haren begi argiek.
|
|
|
Bere anaia erregeren ondoan heldu zen Margarita Valois-koa. Hiru printzesak atxikitzen
|
zuten
haren mantu urdin luze luzea. Buru gaineko koroan, berriz, gaueko zeru oskarbi batean baino gehiago distiratzen zuten perla eta harribitxiek.
|
|
|
Haren bisaia urrikalgarriak baizik ez zuen ikuskizun itsugarria iluntzen. Negar egin berria salatzen
|
zuten
haren begiek. Tristurak ederrago egiten zuen, ordea.
|
|
|
Erregina amak istant bat pasatzera utzi zuen, nire ikararen ikusmiran. Hotza, hotz handia ematen
|
zuten
haren begiek.
|
|
|
Montgomery harri pikaturik ekarri zuten. Tormentu emaileek lana beltz egina
|
zuten
harekin, konde batekin gutitan ohi denez. Hala ere, kexa edo arrangura bakarrik ere ez nion aditu.
|
|
|
1965ean, Marseilla ondoko La Bouilladisse herrira joan zen senarrarekin, José Martos han bizi zela jakin ondoren. Ez
|
zuten
harekin egoterik izan, herritik kanpo baitzegoen gizona.
|
|
|
Delitua jartzen duen tokian, ezezaguna irakur daiteke. Hau da, Nicolasa Agirrezabalaga Donostiako espetxetik Zaragozako espetxera bidali
|
zuten
haren kontrako kargurik ez bazegoen ere, militarrek zabaldutako epaia erabakita bai, baina artean ezagutarazi gabe zegoelako.
|
|
|
Orbetarrek bazekiten, bai, aitak zabaldutako eten puntuek Titanicera zeramatela, zuzen zuzenean eraman ere; guztiek behar
|
zuten
hura buruan, beraz, baina Damasok bide ezin zuzenago hartan bihurgune bat asmatu eta honela esan zuen:
|
|
2010
|
|
|
Publizitaterik gabeko konferentziak antolatu ohi ditu Wilton Park ek, Ingalaterrako hegoaldean, Sussex-en, mundu mailako hainbat auziri buruz, betiere off the record, ez kamera ez mikrofono. Abenduaren 9tik 11ra egin
|
zuten
hura, izenburu honekin: Talde armatuen engaiamendua bake prozesuetan. Parte hartzaileen artean, noski, munduko gatazken konponbidean lanean diharduten pertsonalitate ugari.
|
|
|
XIV. mendea) iraultza sozial, erlijioso eta politiko garrantzitsuak gertatu zirelako Egipton, eta hura hil eta gero kontraerreforma moduko atzerapauso orokorra gertatu zelako. Agintari berriek Nefertitiren aipamen guztiak kroniketatik desagerrarazi zituzten, eta ez greziarrek ez erromatarrek ezta geroko egiptoarrek ere ez
|
zuten
haren berririk inoiz izan. XX. mendearen hasieran, eta beste faraoi zenbaiten hilobietan egindako aurkikuntzei esker, erreginaren izena ezagun ezin zen.
|
|
|
Azkenean, beste erremediorik ez eta, onartu egin behar izan zuen Isidrok alaba lanean hastea, galeper fabrikan. Etxeko lanetarako, berriz, kanpoko inor sartu nahi ez zuenez, arreba Carmenekin hitz egin zuen, auzoko baserri batera ezkondutako harexekin, eta bere alaba Marianjeles bidali zion hark, goizean garbitu pasara bat egin eta bazkaria pronto uzten ziena; ikusi ere ez zuten egiten iloba eta lehengusu
|
zuten
hura, eta horrenbestean denak konforme, nork bere bizimodua egiten zuela.
|
|
2011
|
|
|
Eskortan aurkitu
|
zuten
hura, hilik, lurrean eserita, oholesiaren kontra, bihotzekoak edo jota, bi hatzen artean puru punta itzali bat zuela, ahoa zabalik, saindu guztiak zintzurrean gora ihesi joan balitzaizkio bezala, baita bizitzaren azken orduan ere.
|
|
|
Macario Iraizozek, beraz, ideia xume batzuetan oinarritzen zuen bere bizitza, ideia handietan baino gehiago: gizartean eta etxean nork bere tokia zuela sinesten zuen, adibidez, eta hala, bera etxeko burua zen, eta etxeko buru bezala jokatzen zuen; baina nola, bertzalde, bere buruarekin zuzena zen eta gehiago sinesten zuen inurriaren lanean txirritaren kantuan baino, ematen zituèn manuak eta aginduak bere buruarendako izaten zituen lehenik, eta hala, etxekoek beti izaten
|
zuten
hura lehen lerroan, edozein lani ekiteko prest, erraten zuela:
|
|
|
Eta, urtaroen eta lurraren zikloen gainetik, hegazti pisugabeen ibilera airosoa
|
zuten
haren oinek, haien urrats bakoitzak dantza ezezagun bati erantzunen balio bezala, zeina egon baitzitekeen odolaren erritmoari lotua edo lurraren musika isilari, edo biei batera, segurki.
|
|
|
–Eskerrik asko amestu izanagatik, eskerrik asko egiteagatik?. Espainia aldean ere izan
|
zuten
haren berri, eta Galiziari buruzko beste Ama Lur bat egiteko proposatu zieten. Ezetz erantzun zuten egile euskaldunek.
|
|
|
Horregatik, ideia hobeago baten faltan, Herio gelan sartu orduko istorioa kontatu diot. Herioren alderik gozoena pizten lagunduko didala pentsatu dut, Haitin sentitu omen zuen errukia gogoraraziko diola eta nitaz ere errukituko dela, baina garbi dago Haitin kontatzen
|
zuten
hura ipuina baino ez zela.
|
|
|
Dirua izan bazuten, baina ez zuten hain erraz askatzen. Eta beste hizkuntza bat hitz egiten bazuten ere, ederki zekiten nahi
|
zuten
hura ulertarazten. Gaztelaniaz ere ongi ulertzen zuten komeni zitzaienean.
|
|
|
Zakurra itsusia zen, belarriak tente sekula ez zituena, gorputza laukizuzen bat zuen, hankak motzak, burua handi. Ama alabek aurpegi berdina jarri
|
zuten
haren aurrean: harrituak zeuden eta ez zuten interes handirik.
|
|
|
–Ez
|
zuten
haren heriotzaren berri?
|
|
2012
|
|
|
Gazte horiek barruan zutena atera zuten droga batzuei esker, eta barruan zutena guk, helduok, sartu diegu. Orain, egin
|
zuten
harekin bizi dute bizitza guztian.
|
|
|
Uste dut, gurean zeuden Burgos aldeko emakume asko euren herri inguruetan ireki
|
zuten
hura bezalako beste toki batera eraman zituztelako utzi zidatela han geratzen. Eta baita, medikuaren bisitaz geroztik, nire jarrera sartu nintzen garaikora egokitu zelako.
|
|
|
Etxola barruan ibiltzeari ekin zion, bi pauso alde batera, beste bi bestera. Hostoek kraska egiten
|
zuten
haren oinen azpian. Zauri itsusi bat ikusi nion ezkerreko zangoan.
|
|
|
Pertiga handi batekin lotzen zuten idi parea gurdira, oesteko pelikuletan bezala. Gogoan dut nola jaitsi
|
zuten
hura herrira, girnaldaz eta zapi horiz apaindu eta karroza bat nola egin zuten. Idi pare eta guzti joan ziren zubiaren beste aldera, Aia aldera.
|
|
|
Haien nortasuna zatitua zegoelako: batetik naturak haiengan pizten zituen grinak, eta bestetik sentitzen
|
zuten
hura gaizki zegoela eta zikina zela esaten zien uste manipulatua. Apaizek eta politikoek maitaleak eduki izan dituzte beti, gaur egun ere bai, eta jarraitu dute egiten jendeari egitea debekatzen zieten guztia.
|
|
|
–Egunkariek ziotenez, ez
|
zuten
haren gorpua aurkitu. Izugarria da zinez.
|
|
|
Ez bakarrik Enamorado de la muerte kanta hitzez hitz. Haxixa, adibidez. Zure lagunek oso noizbehinka erosten
|
zuten
hura kaka zaharra zen. Karlosek txokolate ona ardi gorotzetik bereizten erakutsi zizun.
|
|
|
Ederregia zirudien guztiak egia izateko. Ezkorrek esango
|
zuten
hura ezin zela ondo atera. Zerbaitek eztanda egingo zuela.
|
|
|
Baina okerrena ez zen oraindik iritsi. Ekaitzak ikaragarrizko indarrez egin zuen aurrera, eta marinelek berek ez
|
zuten
hura baino okerragorik gogoan. Itsasontzi ona genuen, baina zamaz leporaino betea, horregatik uretan barrura sartzen zen, eta marinelek noiznahi esaten zuten oihuka ontzia murgiltzera zihoala.
|
|
|
Bi ordu inguru geroago erretiratu zen Gortea, eta ongi zainduta utzi ninduten, jendailaren lotsagabekeria eta agian maltzurkeriatik ere babesteko, egon ezinik baitzeuden ausartu bezain hurbil nire inguruan metatzeko; haietako batzuek, etxeko ate ondoan eserita nengoela, geziak botatzeko arinkeria ere egin zuten, eta batek oso gutxirengatik ez ninduen jo ezkerreko begian. Baina txoriburu haietako sei atxilotzeko agindu zuen koronelak, eta ez zitzaion zigor hoberik bururatu, lotu eta nire esku uztea baino, eta horixe egin
|
zuten
haren soldaduetariko batzuek, beren pika muturrez bultza eginez nire irispidera utzi arte. Eskuinean hartu nituen denak:
|
|
|
Oskiherrestak brodatuko zizkion; etxeko lanez arduratuko zen; etxe guztia beteko zuen bere xarmaz eta bere alaitasunez. Azkenik, pentsatuko
|
zuten
haren enpleguaz: etxe oneko mutil jator bat aurkituko zioten; hark zoriontsu egingo zuen; horrek beti iraungo zuen.
|
|
|
Iraultzaren eraginez lur jotako antzinako aitonsemeen familia batekoa izaki artzapezpikuak babesten zuenez, jangelan egiten zituen otorduak mojen mahaian, eta, jatostean, solasalditxo bat egin ohi zuen beraiekin, berriro lanera igo aurrez. Sarritan pentsionistek estudiotik alde egiten
|
zuten
hura ikustera joateko. Buruz zekizkien joan den mendeko galai abestiak, eta ahapeka abesten zituen bere jostorratzari eragiten zion bitarrean.
|
|
|
Eliza, ganbara erraldoi baten gisa, damaren inguruan adelatzen zen; gangak makurtu egiten ziren haren maitasunaren aitorpena itzalpean jasotzeko: leiarrek distira egiten
|
zuten
haren aurpegia argitzeko, eta intsentsu ontziak piztu egingo ziren hura aingeru bat bezala ager zedin, lurrun kearen artean.
|
|
|
–Bai, esan zuen azkenik, itxura arduragabea ematen saiatuz, nahiz eta haserre malkoek tarteka distiratzen
|
zuten
haren betileetan?, jakina, adiskideak ginen, baina zer da adiskidetasuna egungo garai honetan?... Zer eskaini ahal diot nik?
|
|
2013
|
|
|
esan zidan. Orduan ez nuen ulertu zer esan nahi
|
zuten
haren hitzek, eta nire umetasunean ez neukan gaitasunik une haren errealismoaz ohartzeko; baina, noski, gerora konturatu nintzen balentriak ez zuela balio elkarrizketa hartan eta kortesiazko erantzunek bakarrik zeukatela lekua, malkoak ere alferrikakoak ziren bihotzik gabeko eta boterera gerturaturiko bi soldadu manipulatu haiek atsekabetzeko.
|
|
|
Ez zen argi ikusten gizasemea edo emakumea zen Ljubljanako tren geltokiko segurtasun kamerek grabatu
|
zuten
hura. Gaueko albistegiari begira zeuden Mojca eta Vlado.
|
|
|
San Petersburgoko Neguko Palazioan, Alexis zarevitx txikia negar batean zegoen, builaka, garrasika, ezin isildurik. Erizainek lana
|
zuten
haren odoljarioari eusten; loturak jartzen zizkioten oinean, zangoan eta baita sabelean ere. Gaza eta kotoizko lotura zuri haiek berehalaxe tindatzen ziren gorriz, segituan hartzen zuten odol ilun kolore itsusi eta beldurgarria.
|
|
|
Bere nahia zen bi lagunak elkarrekin Rasputinekin oheratzea. Horrela, biek gozatuko
|
zuten
haren aparatu sexuala. Frantzian modan zegoen duplex bat egin nahi zuen.
|
|
|
Hankak aulkian batuak zituen, eta esku biak taza beroaren inguruan. Sagutxo baten moduan begiratzen
|
zuten
haren begiek. Bustiaren eta gauaren eta azalaren beste aldetik, azaldu ezinezko hurbiltasunez begiratzen zioten begi berri haiek.
|
|
|
Mujahidinek, beraz, beldurra eta izu ikara dira gehiegizko errespetuaren oinarriak, eta gehiegizko errespetuak sentimendu positiboen agorraldia dakar?, ez
|
zuten
hura sobera maite; aldiz, izugarri maite zuten Hamza; are gehiago: komandantearen mendera zeudèn taldeburuen artean, bera zen mujahidinen kuttuna, ez bakarrik zuzena eta ausarta zelako, berezko xarma zuelako ere bai, soldaduei kontu kontari aritzen zitzaienean bereziki, beraiek anitzetan eskaturik:
|
|
|
baita berehalako batean zutitu eta aitzina eta gibelera ibili ere egongelan barrena, hitz erdirik erran gabe?, kaiolan sartutako hartz bat iduri. Aitona amonek ederki ikusten
|
zuten
hura, baina, egoera hartara egokituz eta bilobaren mina errespetatuz, beraiek ere ez zuten biloba eragozten ez hari behar baino hitz bat gehiago egiten, denbora hobeen esperantzan, harik eta, zazpigarren egunean, aitonak, Hamzaren etengabeko joan etorriei luzetsita, erran zion arte:
|
|
|
halako errezelo batekin begiratzen ziona, izurri ezkutu batek kutsatua balego bezala; emakume hartaz, bai, noiznahi hitz egiten zuten etxean: errukitzen ziren eta onartzen
|
zuten
hura maila batean, baina ez osoan, Raissaren amak beti bukatzen baitzuen hari buruzko jarduna erran zahar batekin, hain zaharra, non, adituen aburuz, lur haiek islamizatu baino lehenagokoa baitzen?: –Badu bizitzeko arrazoi bat erditzen den behorrak, ez emakume antzu elkorrak?.
|
|
|
Hurrengoan, bikiek aitonari galdera egin, eta berehala jaso
|
zuten
haren erantzuna: –Hain handia zuan Abdel Kader, non gureak ez ezik, frantsesak ere liluratu baitzituen:
|
|
|
Gure urratsek ekarri gintuzten Ezpondaren etxe parera, Nafarroako Justizia Jauregiaren ondoan. Noizbaiteko suaren arrastoa ezagun
|
zuten
haren pareta belztuek.
|
|
|
Inon ere ez zuen irakurtzen; horren premia zuenik ere ez zuen ematen. Gogoeta luzeen emaitza izan behar
|
zuten
haren perpaus luzeek; alabaina, istant hartan berean, tak, gogora etorriak iduri jaulkitzen zituen, elkarren segidan.
|
|
|
eta haren paparra gurutzez eta eskapularioz gainezka. Unibertsitateko doktoreek gogaidea ezagutzen
|
zuten
harengan, baina nahiago zuten urrun jakinduriaren tenpluaren ataritik.
|
|
|
Gorritzen ari zitzaion kopeta. Betzuloetatik lekutzeko prest iduri
|
zuten
haren begi espantatuek. Indarra izan zuen hatsanka ihardesteko:
|
|
|
Irriño erdi bat moldatu
|
zuten
haren ezpainek.
|
|
|
Beatricek atxiki ninduen eskua gerrian pausatuta. Uki latza
|
zuten
haren eriek.
|
|
|
Baina ordurako epaiketa egina zen; 1985eko abenduaren 9an egin zen, Espainiako Auzitegi Nazionalean. Navascuesi hilketa sustatzea egozten zioten, eta hamar urteko espetxe zigorra eskatu
|
zuten
harentzat, baina absolbitu egin zuten. Aceñari eta Moraledari hilketa eta talde armatuko kide izatea leporatzen zieten, eta bi delitu horiengatik 29 urte eta lau hilabeteko espetxe zigorra ezarri zieten.
|
|
|
Baina gauza lausoak ziren. GALeko atxilotu batzuek eman
|
zuten
haren izena, baina ez zekiten bertze deus hari buruz. Kazetari batzuek Jean Louis B gisara identifikatu zuten.
|
|
|
Mujahidinek, beraz –beldurra eta izu ikara dira gehiegizko errespetuaren oinarriak, eta gehiegizko errespetuak sentimendu positiboen agorraldia dakar–, ez
|
zuten
hura sobera maite; aldiz, izugarri maite zuten Hamza; are gehiago: komandantearen mendera zeudèn taldeburuen artean, bera zen mujahidinen kuttuna, ez bakarrik zuzena eta ausarta zelako, berezko xarma zuelako ere bai, soldaduei kontu kontari aritzen zitzaienean bereziki, beraiek anitzetan eskaturik:
|
|
|
Aulki batean eseri eta telebistari begira paratzen zen, konparazio batera... baita berehalako batean zutitu eta aitzina eta gibelera ibili ere egongelan barrena –hitz erdirik erran gabe–, kaiolan sartutako hartz bat iduri. Aitona amonek ederki ikusten
|
zuten
hura, baina, egoera hartara egokituz eta bilobaren mina errespetatuz, beraiek ere ez zuten biloba eragozten ez hari behar baino hitz bat gehiago egiten, denbora hobeen esperantzan... harik eta, zazpigarren egunean, aitonak, Hamzaren etengabeko joan etorriei luzetsita, erran zion arte:
|
|
|
Hurrengoan, bikiek aitonari galdera egin, eta berehala jaso
|
zuten
haren erantzuna: " Hain handia zuan Abdel Kader, non gureak ez ezik, frantsesak ere liluratu baitzituen:
|
|
|
Baina bazen, halaber, Wadi Abyaden, haurrik izan ez zuèn emakume bat, bihotz onekoa, senarrak zapuztu ez zuena, baina jendeak –Raissak berdin– halako errezelo batekin begiratzen ziona, izurri ezkutu batek kutsatua balego bezala; emakume hartaz, bai, noiznahi hitz egiten zuten etxean: errukitzen ziren eta onartzen
|
zuten
hura maila batean, baina ez osoan, Raissaren amak beti bukatzen baitzuen hari buruzko jarduna erran zahar batekin –hain zaharra, non, adituen aburuz, lur haiek islamizatu baino lehenagokoa baitzen–: " Badu bizitzeko arrazoi bat erditzen den behorrak, ez emakume antzu elkorrak".
|
|
2014
|
|
|
Xabier jo dut, jo nazazu? esan didatelako isekaren distira
|
zuten
haren begiek. Eta nik begiei kasu egin, itsu.
|
|
|
Egunsentia baino ordubete geroago eguzkiak Arditaren kabinako idi begia argitzen zuenean, alai altxatzen zen neska, bainujantzia jarri, eta ontziaren bizkarrera igotzen zen. Beltzek beren lana uzten
|
zuten
hura ikustean, eta karelean elkartzen ziren, barre txiki eta kalaka artean, neska arraintxo baten gisan ur gardenaren azalean nahiz azpian igeri egiten ikusteko. Arratseko freskotasunean berriz eginen zuen igeri, berriz etzan eta tabakoa erreko zuen Carlylerekin labarraren goialdean; edo hegoaldeko hondartzan etzanen ziren, ia hitzik esan gabe, egunaren itzalaldia ikusteko, koloretsu eta tragiko, gau tropikalaren ahuldade mugagabera bidean.
|
|
|
metro eta hirurogeita hamabost luze zen. Arropek ez
|
zuten
haren garaiera ezkutatzen, bekainen ile moztu eta tindatuek begi itzaltsu, urtsu eta nekatuak ezkutatzen ez zituzten bezala. Horrela, bada, aurrez kontratatutako umezainak etxetik alde egin zuen aurreneko begiratuan, nabarmen haserre, gainera.
|
|
|
Ez balitz hazpegietako bizitasun harengatik eta itxurak egiteko grazia definiezin harengatik, estatubatuarra irudiko zukeen. Hegoaldeko moldeek xarma berezi batekin apaintzen
|
zuten
haren azentu frantsesa; oraindik ere unibertsitateko mutilak hurbiltzen zitzaizkion Gabonetako dantzaldietan, debutantea zelakoan.
|
|
|
Leihotik, begiz ikusi ahala, Dakotako gariak estaltzen zuen Ibai Gorriaren harana. Gariari begiratzea mingarri zitzaion, eta, estuturik, begiak itzuli zituen tapizera, baina hango irudiek itzulika erabiltzen
|
zuten
haren gogoeta labirinto groteskoetan barrena, eguzki saihestezinerako beti zabalik.
|
|
|
G. Reece Stoddard, zeinak neska gogoko baitzuen, ikus zezakeen Harvardeko manerak harturik ondoko afalkideari esaten Berniceri ez ziotela utzi hainbeste film ikusten; Draycott Deyo ikus zezakeen amari begiratzen eta gero Bernicerekin nahita errukiorra izaten. Baina, beharbada, biharamunerako Deyo andreak izanen zuen berrien aditzea, eta ohar hotz eta labur bat bidaliko zien ez agertzeko eskatuz; eta guztiek barre eginen
|
zuten
haren bizkar, Marjoriek ziria sartu ziola jakinen baitzuten; ederra izateko aukerak sakrifikatu egin zituela neska berekoi baten jelosiazko apetengatik. Ispiluaren aurrean eseri zen tupustean, eta masailen barrualdea hozkatzeari ekin zion.
|