|
2002
|
|
|
Horietako zauribatzuetan osteogenia, hezur erreakzioa? ageri ez denez, gezi jaurtigarriekeragindako zauriek ekarri
|
zuten
gizabanakoen heriotza.
|
|
2003
|
|
|
Ilustrazioak porrot egin ote duen edo zertan huts egin duen eztabaidatzea oso gogoko du azken garaietako filosofiak. Goi asmo ilustratuek aurreikusten
|
zuten
gizabanako buru aske eta buru askia, eta hari dagokion gizarte mota, makina bat itzal argirekin garatu izan da arrazoi zientifiko teknikoaren, kapitalismoaren, liberalismo politikoaren nahiz sozialismoaren eskutik.
|
|
2004
|
|
|
Arne Astrup Kopenhageko RVA Unibertsitateko ikertzaile taldeak obesitate morbidoa zuten berrogeita hamar bat laguni koipe gutxiko dieta bat eman zien, 6 hilabetez, eta beste batzuei, berriz, karbohidratoen kontsumoa mugatzen zuen beste dieta bat (Atkins eredua). Aldi hori bukatzean, Atkins dieta
|
zuten
gizabanakoek pisu gehiago galdu zuten; baina ikertzaileek ikusi zuten, jarraipena urtebetera zabaltzean, aldea nabaria zela. Astrup ek The Lancet en ondorioztatu duenez, Atkins dietak funtzionatzen du, hidratoen murriztapen ultramankuluak glukogenoa metatzea eta horri lotutako ur erreserbak ezabatzea eragiten baitu, «eta, beraz, galdutako pisua likido galera baten ondorio da nagusiki».
|
|
2005
|
|
|
Arraina jatea ona bada dementzia saihesteko, alkohola neurriz edatea ere ona da. Rotterdameko ikerketa horretako ikertzaileek ikusi zuten arraina erregulartasunez jaten
|
zuten
gizabanakoak narriadura kognitibotik babesten zirela, eta, gainera, edozein edari alkoholiko neurriz kontsumitzeak are gehiago indartu dezakeela arrisku profil baxua. Egunean, batez beste, hodi batetik hirura bitartean, dementzia mota ororen arriskua %42 murriztu daiteke, eta dementzia baskularrarena %70 Rotterdameko Erasmus Unibertsitateko zientzialariek 8.000 gaixo aztertu zituzten.
|
|
2006
|
|
|
Gizarte tradizionalean ordena aldaezina zen. Jaiotzatik jasotako posizioa betetzen
|
zuten
gizabanakoek, eta pertsona bakoitzak berez zegokiona zeukan. Eta horrekin kontent egon behar.
|
|
|
JAMAren azken edizioan sinatu zuten bezala, azterketaren arduradunek, Redmer van Leeuwenen zuzendaritzapean, alderantzizko erlazioa dute makula endekapen kasu berrien progresioaren eta C eta bitaminen, eta zinkaren kontsumo erregularraren artean. «Ohikoa baino bitamina gehiago hartzen
|
zuten
gizabanakoek %35 gutxiago izan zuten endekatzeko arriskua; aldiz, ohikoa baino bitamina gutxiago hartzen zutenen artean arriskua %20 handitu zen», esan dute adituek. Substantzia babeslea Harvardeko Unibertsitateko zenbait adituk, Kathleen Doreyk koordinatuta, sakon ikertu zuten A bitaminak ikusmenarekin duen erlazioa, eta ikusi zuten ezen, dietan dauden karotenoide ugarietatik, giza erretinak bi soilik hautatzen dituela bere nahierara:
|
|
2007
|
|
|
Halaber, telebistako bortxakeriak mundu gaiztoaren ustea sorraraz dezake; hau da, mundua leku latz eta gogorradela, eta bertan bizi direnek, arazoak konpontzeko, indarkeriazkojokabideak erabiltzen dituztela. Gerbner, Gross, Morgan eta Sighorelli autoreek (1980 in Cantor, 2001) egiaztatu
|
zuten
gizabanakoek telebista zenbat eta gehiagoikusi orduan eta joera handiagoa zutela pentsatzeko indarkeriazko egoeretan inplikatuta egon zitezkeela. Horrez gain, beste pertsonekin mesfidati izan behar delapentsatzeko joera handiagoa zuten.
|
|
2008
|
|
|
Bestalde, bake mugimenduek denbora batez mugimendu berrien ezaugarri eta mobilizazio gaitasuna besarkatu zituztela onartzen du, nahiz eta, mugimenduaren beherakadan ikus daitekeenez, gehiago diren gizarte mugimendu tradizionalak GMBak baino. Mugimenduan parte hartzen
|
zuten
gizabanakoek ere ez zuten gizarte berri batean parte hartzearen esperientziarik jasotzen. GMBetan gertatu ohi den bezala? 12, esan dugunez, helburu konkretu batekin bat egiten zuen mugimendua izan baitzen gehienbat, eta helburu hori erdiesteko baliabiderik egokienak aukeratu zituen unea nunean. Goazen, baina argudioak puntuz puntu Aztertzera.
|
|
|
Emaitzek erakutsi zuten bai azkar jaten zutenek bai nazkatu arte jaten zutenek bikoiztu egiten zutela gizenak izateko probabilitatea, baina bi gauzak batera gertatzen zirenean arriskua are gehiago handitzen zela. Azkar jaten
|
zuten
gizabanakoek, eta beteta sentitu arte, kaloria gehiago irensten zituzten; pisu handiagoa zuten, eta hiru aldiz probabilitate handiagoa, astiro eta ase gabe jaten zutenekin alderatuta. Aldez aurreko azterketek frogatu zuten elikagaiak abiadura handian hartu eta otordu bakoitzean asetzeak gehiegizko pisua eragiten zuela.
|
|
2009
|
|
|
Literaturaren moduan, beraz, zeinak ez-ohiko indarra hartu baitzuen ordu arte imaginario bat partekatzeko tresnarik eskuratzerik izan ez
|
zuten
gizabanakoek kontsumitutako narrazioak finkatzean, kantagintza bera ere funtzio hori betetzeko ernamuinetako bat bihurtu zen aro garaikidean. Hain zuzen ere, kantagintzak literaturak baino eraginkortasun handiagoz ezagutarazi eta jendarteratu ditu atxikimendu, sinbologia eta biziberritze ideologikoko esparruak, gure lurreko parametro musikalen interpretazioaren arabera askotan, guk hemen aztertutako denbora bitartearen barruan.
|
|
2010
|
|
|
Aldiz, Light eta Anderson (1983) autoreek gidoi arruntetako (adb. ospitalera joan edo goizean jaiki) ekintzak aurkeztu zituzten; zaharrek gazteek baino informazio zuzen gutxiago gogoratu bazuten ere (0,37 vs 0,46), ez zuten akats gehiagorik izan, eta ez zen ezberdintasunik behatu akats motari zegokionez. Akatsak, oro har, ekintza oso tipikoak izan ziren; hau da, ekintza horiek maiztasun handiz sortu zituzten beste esperimentu batean parte hartu
|
zuten
gizabanakoek, datu arautzaileak lortzeko ekintzak sortzeko eskatu zitzaienean. Azkenik, Adams Price k (1992) lapurreta baten bideo bat erabiliz alderdi nagusiak (ekintzak, pertsonak eta objektuak) detaile zehatzak baino hobeto gogoratu zirela aurkitu zuen, baina ez zuen ezberdintasunik behatu gazteen eta zaharren artean.
|
|
|
Ikertzaileen arreta piztu zuen esperimentuan ustekabeko aurkikuntza batek. Kopuru jakin batetik haratago joaterik ez
|
zuten
gizabanako batzuei buruzkoa izan zen aurkikuntza. Horietako bik ez zuten lortu pisua %21etik gora igotzea, eta batek ezin izan zuen gainditu hasierako pisuaren %18 Autoreek ondorioztatu zuten pertsona batzuk oso zaila, ia ezinezkoa dela kopuru jakin batetik gora gizentzea.
|
|
|
Hala ere, Pittsburgheko (Estatu Batuak) Carnegie Mellon Unibertsitateko ikertzaileek egin berri duten eta “Science” aldizkarian argitaratu diren ikerketa zientifiko baten emaitzek agerian uzten dute ideia elkarte hori agian ez dela guztiz benetakoa (“gehiago kontsumitzearen” pareko “kontsumitzera” imajinatzea), eta tentazioak aliatu gisa erabiltzea proposatzen du. Haren ondorioetan, txokolatea jaten imajinatu
|
zuten
gizabanakoek elikagai horren kantitate txikiagoa irentsi zuten eskura izan zutenean, beste ekintza batzuetan beren burua irudikatu zutenek baino. Xehetasun azterlana Ondo diseinatutako eta kontrolatutako bost esperimentu egin ziren ikerketaren diseinuan:
|
|
2016
|
|
|
Ez ahantzi izaki gizaki guztiak ez direla berdinak, emakumeak, adibidez, ez dira gizaki kultural eta politikoak izango, naturako izakiak baizik, ez berdinak, diferenteak. Espazio publikotik kanporatuak izango dira ordura arte herria osatzen
|
zuten
gizabanako gehienak, eta, horregatik, politika gizon zuri aberatsek bakarrik egingo dute, kultura duten gizonek, alegia. Hortik dator espazio pribatuaren eta espazio publikoaren arteko desberdintasuna, sistema kontzeptual berdinean oinarritua.
|
|
2020
|
|
|
2009 urteko galdeketa gidatuan, TCSRa zuten 8 gizabanakoen artean 4 izan dira PGaz diagnostikatuak 2019 urtean. TCSRaren agerpena PGa garatzeko arrisku faktorea izan liteke, nahaste hori
|
zuten
gizabanako urrietan gehienek gaixotasuna izango baitute. Beraz, TCSR kontuan hartzeko sintoma bat da.
|
|
|
2009 urteko galdeketa gidatuan, TCSRa zuten 8 gizabanakoen artean 4 izan dira PGaz diagnostikatuak 2019 urtean. TCSRaren agerpena PGa garatzeko arrisku faktorea izan liteke, nahaste hori
|
zuten
gizabanako urrietan gehienek gaixotasuna izango baitute. Beraz, TCSR kontuan hartzeko sintoma bat da.
|
|
2021
|
|
|
Lan horretan ere gai horiek aztertu ziren, eta uste du oraindik goiz dela aldagai horiek erabakigarriak direla gaixotasun hori larri garatzeko arrisku handiagoa edo txikiagoa identifikatzeko. Azterlanean egiaztatu zuten Rh positiboa
|
zuten
gizabanakoek Rh negatiboek baino aukera handiagoa zutela covid positibo emateko, eta A edo AB odol taldeek 0 taldeak baino positibo tasa handiagoa zutela.
|
|
2022
|
|
|
Belaunaldiak aurrera joan ahala, indar kolonialerako lan egindako eta bere eskutik ezarri zen biztanleriaren oinordekoak metropoliaren kontra altxatzea. Hortik sortzen den estatu berria ez da indigenek sortutakoa, baizik eta kolonizazio prozesuan parte hartu
|
zuten
gizabanakoen oinordekoena.
|