|
2010
|
|
|
Holako egunak antolatzeko asmoa ez zen berri berria4 Izan ere, martxan zeuden ordurako Euskera Egunak, Olerti Egunak, Antzerti Egunak..., Euskaltzaleakelkarteak antolatuta eta babestuta. Aitzolek eta asmo sendoa
|
zuten
bertsolaritzari taberna eta sagardotegi sunda kendu, eta bertsolaria duintasun berri batekin eroateko antzoki, plaza, eliza eta ospakizun nagusi guztietara5 Edozelan ere, Bertsolari Egunak antolatzeko asmoa, zergatik edo hargatik, atzeratu egin zen behin baino gehiagotan, harik eta 1935eko urtarrilaren 20an, San Sebastian egunez, ospatu zen arte.
|
|
|
Edozelan ere, bereziki, bertsolari apal biri zuzendu nahi izan diegu omena, den denek merezi dute baina, gure esker ona. Izan ere, euren xumean, txapelketan parte harturik, posible egin
|
zuten
bertsolaritzak aurre egitea, baita duintasun handiagoa lortzea ere. Gaurko bertsogintza arrakastatsuak asko zor die orduko aitzindari jatorrei.
|
|
2012
|
|
|
BCBL zentroaren ikuspuntutik, ordea, ez da harritzekoa serio hartu izana Altunaren eta Egañaren proposamena. Izan ere, hizkuntzaren ekoizpenean parte hartzen duten mekanismo neurokognitiboak argitzea da BCBLren helburu nagusietako bat, eta, alderdi horretatik, lehendik ere jakin min handia
|
zuten
bertsolaritzarekiko. Horrenbestez, irrikaz beteta eutsi zioten ikerketa egiteko erronkari, Manuel Carreiras zentroko zuzendariak aitortu duenez.
|
|
2013
|
|
|
Bestelakoa litzateke ohikoagoa. Anormaltasun instituzional hori sortu ez balitz, beste bi indar motak determinatuko
|
zuten
bertsolaritzaren bidea. Merkatu indarrek eta administrazio publikoek.
|
|
2015
|
|
|
Izan ere, publikoaren erantzun berehalakoa bilatzen du bertsolariak, bat batekotasunak ez dio uzten harrera motela izaten. Horrekin batera, nabarmentzen
|
zuten
bertsolaritzako publikoa aldatzen ari zela, geroz eta heterogeneoagoa bilakatzen ari zela. Hori alde batetik bertsolaritza bera ari zen aldatzen, eta ondorioz, betiko publikoa
|
|
2019
|
|
|
Izan ere, orduan sortu zen bertsolari gazte kontzeptua, eta ez zen egon soilik adinari lotua. Belaunaldi berri bat izateaz gain, kualitatiboki aldaketa handia eragin
|
zuten
bertsolaritzan, eta ondorioz, baita kuantitatiboa ere: elkarri bizkarra emanda bizi ziren bi mundu elkartu ziren, artikulazio ariketa erraldoia eginez.
|
|
|
Izan ere, ia gaur arte bertsogileak arlote, mozkor, ezjakintzat hartu izan dira (Barandiaran, 2013) eta paper kultuetan ez dute lekurik merezi izan. Agintariek, elizakoek herriaren artea kontsideratzen
|
zuten
bertsolaritza. Beraz, bigarren ezaugarri modura esan genezake emakume bertsolariak bi bider isilduak izan direla beren hastapenetan:
|
|
2021
|
|
|
Euskal kulturaren kasuan, gutxiagotua eta nagusiki ahozkoa izanik, kezkarako motiboak are nabarmenagoak ziren, eta horrela ikusi
|
zuten
bertsolaritzatik urrunago mugitu ziren biltzaileek ere. Horrela, hainbatek jaso zituzten bertsoak euren lanetan:
|
|
|
Bertsolaritzak kanpoan ezagutza eta hedapen handiagoa merezi zuela esan zuten, lehenik eta behin. Berdinik gabeko fenomeno soziologiko gisara deskribatu
|
zuten
bertsolaritza, Kuban ere halako indarrik ez zuena. (Maia, 2017:
|
|
|
Geu ginen demandan hasi ginenak. Telebistako adituek ez
|
zuten
bertsolaritza ‘telebistagarri’ jotzen. Duela hamabost bat urte, berrogei segundoz ‘plano amerikano’ geldo bat jasango zuen tele-ikuslerik ez zela esaten ziguten adituek.
|
|
|
Denetariko horretan bertsolaritzak garrantzi nabarmena izan zuen. Horrela, antolatu ziren hamabi mahai inguruetako bat bertsolaritzari buruzkoa izan zen, eta egunean zehar egin ziren hemeretzi elkarrizketetatik hiruk (Pierre Bordazarre Etxahun Irurikoa bertsolaria, Manuel Lekuona eta Pierre Lafitte) zerikusia izan
|
zuten
bertsolaritzarekin. Bertso saioak ere eskaini ziren gainera; garrantzitsuena, Anoetako belodromoan 12.000 lagunen aurrean gaueko bederatzietatik aurrera antolatu zen jaialdi erraldoian eskainitakoa:
|
|
|
Xabier Amurizaren 1980ko hamarraldi hasierako txapelek ireki
|
zuten
bertsolaritzaren aro garaikidea. Antton Ezeizaren Ikuska 18 dokumentalak 1980ko fi nalean aitari eskainitako agurraren barrurako begirada eskaini zuen (1983).
|
|
|
Ikusi den gisan, antzeko fenomenoen aipamen batzuk egin zituzten Manuel Lekuonak edo baita Basarrik berak ere, baina ez zen proiektu orokorraren baitan sartzen, ez zen lehentasuna alor horretan sakontzea. Aurreko zikloetan indar handia
|
zuten
bertsolaritzaren irudikapen esentzializatuak eta ikur izaerak, eta hauek muturrera eramanaz munduan bakarra zenaren ideia ere erabili zuen hainbatek. Ziklo berri honetan irudikapen hori hautsi eta, ikusi den bezala, nazioarteko harremanak saretzeari ekingo zaio.
|
|
|
Berebat, transmisio alorreko datuak ere ikusgarriak dira: 2013an 20.532 ikaslek jorratzen
|
zuten
bertsolaritza 382 ikastetxetan, eta hezkuntza arautuaz kanpo 95 herritan banatutako bertso eskoletan 1.429 lagunek parte hartzen zuten (Sarasua, 2013: 306).
|
|
|
Horrela, bertsolaritzaren historia mediatiko oso bat egitea izan da ikerlan honen lehen helburua: argia ikusi
|
zuten
bertsolaritzari buruzko lehen kazetaritza piezak berreskuratzetik, alorrak izan ditzakeen etorkizuneko erronkak seinalatzeraino.
|
|
|
Eta bertso munduak ere halaxe egin du. Igor Elortza eta Xabier Sukia bertsolariek Jexux Murua eragilearekin batera idatzi
|
zuten
bertsolaritzaren hedabideratzeari buruzko graduondoko lanean esaterako, Apodakaren planteamendua aipatzen dute, horren ondorioak bertsolaritzaren proiektuarekin uztartzeko:
|
|
|
Kantatzen akitu orduko aditzen da esku zartaka nasaia; publikoaren kopuru handiaren salatari: «Jendeak urrunetik joan ziren, animaleko besta antolatu
|
zuten
bertsolaritzaren ezagutarazteko. Pentsa, Alemaniatik eta Ingalaterratik abiatu zen prentsa», azpimarratu du Hirigoienek.
|
|
2022
|
|
|
Gerraurrean Aitzolek eta bere akolitoek arbuiatzen
|
zuten
bertsolaritza libre lotsagabea kirastutako tabernetarik eta negargarrizko bertsoetarik betirako erredimiturik zintzotasunez, xumetasunez. Bertsolariak —noizbait! — odola eman dio aberriari.
|